Leesfragment: Tips en wenken voor wie zijn afdelingschef om opslag wil vragen

10 februari verschijnt Georges Perecs Tips en wenken voor wie zijn afdelingschef om opslag wil vragen (L’art et la manière d’aborder son chef de service pour lui demander une augmentation) in de vertaling van Rokus Hofstede. Vanavond kunt u al de eerste pagina's lezen.

Georges Perec sleept de lezer mee in het hilarische verhaal van een hindernisloop, waarbij de vooruitzichten op succesvol overleg met een steeds ongrijpbaarder afdelingschef almaar schimmiger worden. De held van het verhaal is een marionet die nooit een eigen beslissing neemt, een spook dat eindeloos ronddwaalt door de kantoren van het kafkaëske bedrijf waar hij geacht wordt te werken. Onbetekenende details nemen angstaanjagende proporties aan. Door de zich alleen in schijn herhalende zinnen lijkt de tijd te bevriezen. Als u dacht dat de directe weg naar opslag de beste was, dan helpt deze parodie op de vrije wil u definitief uit de droom.

Georges Perec (1936-1982) liet zich erop voorstaan dat hij nooit twee eendere boeken had geschreven. Toch draagt elk van zijn boeken het onloochenbare stempel van zijn scheppend vernuft. Tips en wenken voor wie zijn afdelingschef om opslag wil vragen - in 1968 gepubliceerd in een obscuur tijdschrift - is in Frankrijk pas in 2008 in boekvorm verschenen. De tekst blijkt intussen nog niets aan actualiteit te hebben verloren.

'Een juweeltje van geestigheid.' - Le Figaro

Nadat u rijpelijk hebt nagedacht nadat u al uw moed bijeen hebt geraapt besluit u bij uw afdelingschef langs te gaan omopslag te vragen u gaat dus bij uw afdelingschef langs laten we zeggen omhet eenvoudig te houden want jemoet het altijd eenvoudig houden dat hij meneer xavier oftewel meneer of liever nog mr x heet dus u gaat langs bij mr x dan is het van tweeën één ofwel mr x is in zijn kantoor ofwel mr x is niet in zijn kantoor als mr x in zijn kantoor is zou er ogenschijnlijk geen probleem zijn maar natuurlijk is mr x niet in zijn kantoor u kunt dus weinig anders doen dan op de gang uitzien naar zijn terugkeer of zijn aankomst maar laten we aannemen niet dat hij niet komt in dat geval zou er al met al nog maar één oplossing zijn namelijk terug te gaan naar uw eigen kantoor en tot de middag of de volgende dag te wachten om het dan andermaal te proberen maar wat de gewoonste zaak van dewereld is dat hij op zich laat wachten in dat geval is het beste wat u kunt doen in plaats van door de gang te blijven ijsberen een bezoekje te brengen aan uwcollega juffr y die we om onze dorre bewijsvoering wat meer menselijkheid te geven voortaan juffr yolande zullen noemen maar het is van tweeën één ofwel juffr yolande is in haar kantoor ofwel juffr yolande is niet in haar kantoor als juffr yolande in haar kantoor is is er ogenschijnlijk geen probleem maar laten we aannemen dat juffr yolande niet in haar kantoor is in dat geval dient er zich voor u gezien het feit dat u geen zin hebt om te blijven ijsberen door de gang in afwachting van de hypothetische terugkeer of de mogelijke aankomst van mr x maar één oplossing aan namelijk een rondgang temaken langs de verschillende afdelingen die samen het geheel of een deel vormen van de organisatie die u in loondienst heeft en vervolgens weer langs te gaan bij mr x in de hoop dat hij intussen is aangekomen het is echter van tweeën één ofwel mr x is in zijn kantoor ofwel mr x is niet in zijn kantoor laten we ervan uitgaan dat hij er niet is dan ziet u dus ijsberend door de gang uit naar zijn terugkeer of zijn aankomst ja maar laten we aannemen dat hij op zich laat wachten in dat geval gaat u kijken of juffr yolande in haar kantoor is het is van tweeën één ofwel ze is er ofwel ze is er niet als ze er niet is kunt u nog het best een rondgang maken langs de verschillende afdelingen die samen het geheel of een deel vormen van de organisatie die u in loondienst heeft maar laten we liever aannemen dat juffr yolande wel in haar kantoor is in dat geval is het van tweeën één ofwel juffr yolande is in een goed humeur ofwel juffr yolande is niet in een goed humeur laten we om te beginnen aannemen dat juffr yolande niet maar dan ook helemaal niet in een goed humeur is maak in dat geval zonder de moed te laten zakken een rondgang langs de verschillende afdelingen die samen het geheel of een deel vormen van de organisatie die u in loondienst heeft en ga vervolgens weer bij mr x langs in de hoop dat hij is aangekomen het is echter van tweeën één ofwel mr x is in zijn kantoor ofwel mr x is niet in zijn kantoor bent u soms in uw eigen kantoor nee waarom moet mr x dan zo nodig in het zijne zijn misschien is hijwel in uw kantoor en van plan u een uitbrander te geven wanneer u terugkomt of misschien is hij wel aan het ijsberen voor het kantoor van zijn eigen chef die zosthène heet en die we voortaan gemakshalve mr z zullen noemen mr x is dus niet in zijn kantoor bijgevolg ziet u ijsberend door de gang voor zijn kantoor uit naar zijn terugkeer of zijn aankomst we mogen er voetstoots van uitgaan dat er een zekere spanne kan verstrijken voordat mr x aankomt of terugkeert dus raden we u ter verdrijving van de verveling waartoe uw eentonige heen-en-weergeloop weleens zou kunnen leiden aan even een praatje te gaan maken met uw collega juffr yolande op voorwaarde uiteraard niet alleen dat juffr yolande in haar kantoor is als ze er niet is zit er weinig anders voor u op dan een rondgang te gaan maken langs de verschillende afdelingen die samen het geheel of een deel vormen van de organisatie die u in loondienst heeft of u zou naar uw eigen kantoor terug moeten gaan om daar gunstiger gelegenheden af te wachten maar ook dat ze in een goed humeur is als juffr yolande wel in haar kantoor is maar niet in een goed humeur maakt u een rondgang langs de verschillende afdelingen die samen het geheel of een deel vormen van de organisatie die u in loondienst heeft maar laten we liever aannemen om het eenvoudig te houden want je moet het altijd eenvoudig houden dat juffr yolande evenzeer in haar kantoor als in een goed humeur is in dat geval gaat u bij juffr yolande binnen en maakt u een babbeltje met haar maar sowieso is het van tweeën één ofwel u ziet na enige tijd mr x die zijn kantoor opzoekt of weer opzoekt ofwel u ziet mr x die zijn kantoor opzoekt ofweer opzoekt niet laten we aannemen dat zich de meest waarschijnlijke mogelijkheid voordoet namelijk dat umr x niet ziet om de goede reden dat mr x niet terugkomt anders gezegd we elimineren de voor onze bewijsvoering rampzalige hypothese van een aankomst of een terugkeer van mr x die u zou ontgaan omdat u zozeer in beslag wordt genomen door uw gesprekje met juffr yolande in dat geval moet u uw gesprekje met juffr yolande voortzetten tenzij het ongeluk wil dat het gesprekje juffr yolandes humeur bederft als die laatste mogelijkheid zich voordoet zou u niets anders meer resten dan andermaal een rondgang te maken langs de verschillende afdelingen die samen het geheel of een deel vormen van de organisatie die u in loondienst heeft en vervolgens peinzend uw eigen kantoor op te zoeken in afwachting van betere tijden maar ten slotte moet het moment wel aanbreken waarop u een gesprekje voerend met juffr yolande mr x die zijn kantoor opzoekt of weer opzoekt voorbij ziet komen dan zult u tactvol en gezwind moeten handelen

en een goed voorwendsel moeten vinden om weg te komen uit het kantoor van juffr yolande anders grieft u haar en zal ze u de volgende keer geen babbeltje met haar laten maken wat u zal dwingen uitentreuren te blijven rondgaan langs de verschillende afdelingen die samen het geheel of een deel vormen van de organisatie die u in loondienst heeft rondgangen die op den duur verdacht zullen lijken en mogelijk zelfs uw afdelingschef zullen ontstemmen wat natuurlijk niet het doel is dat u nastreeft dus u vindt een goed voorwendsel omuit het kantoor weg te komen bijvoorbeeld ik moet mijn plaat omdraaien of ik ben bang dat ik me bij de lunch in een graat heb verslikt of neemt u me niet kwalijk ik moet me gaan laten inenten tegen de mazelen en u gaat bij mr x langs vanuit de terechte overweging dat aangezien u hem net voorbij hebt zien komen mr x nu ook daadwerkelijk in zijn kantoor is we zullen aannemen om het eenvoudig te houden want je moet het altijd eenvoudig houden dat mr x inderdaad in zijn kantoor is al mogen we nooit vergeten zoals ionesco zei dat je als je ergens aanbelt soms hebt dat er iemand is en soms dat er niemand is waarbij de waarheid zoals iedereen weet in het midden ligt mr x is dus in zijn kantoor en omdat mr x uw meerdere in rang is klopt u aan voordat u naar binnen gaat en vervolgens wacht u op zijn antwoord natuurlijk is het van tweeën één ofwel mr x kijkt op ofwel mr x kijkt niet op als hij opkijkt kan dat alleen betekenen dat hij uw kloppen heeft waargenomen en dat hij van plan is er hetzij bevestigend hetzij ontkennend op te antwoorden twee mogelijkheden waarvan er ongetwijfeld één eerlang realiteit zal worden en die we dan kunnen analyseren maar als hij niet opkijkt maar verder gaat met het plegen van zijn telefoontje het doorbladeren van zijn dossier het vullen van zijn pen kortom met het verrichten van de bezigheid die hij verrichtte op het moment dat u aanklopte betekent dat ofwel dat hij u niet heeft gehoord en toch weet ik zeker dat u klaar en duidelijk hebt geklopt ofwel dat hij u niet wil horen hoe het ook zij voor u komt het op precies hetzelfde neer want als hij u niet heeft gehoord zou het volstrekt misplaatst om niet te zeggen onfatsoenlijk zijn om aan te dringen dus als hij niet opkijkt keert u naar uw plaats terug en besluit u uw geluk ’s middags of de volgende dag of de daaropvolgende dinsdag of over veertig dagen nog eens te beproeven natuurlijk moet mr x wanneer u weer bij hem zult langsgaan wel in zijn kantoor zijn als hij er niet is zult u op de gang uitzien naar zijn terugkeer als hij op zich laatwachten zult u een bezoekje brengen aan juffr yolande en als juffr yolande even min in haar kantoor is zult u een rondgang maken langs de verschillende afdelingen die samen het geheel of een deel vormen van de organisatie die gebruik van u maakt vervolgens zult u weer bij mr x langsgaan als hij er nog steeds niet is zult u op de gang op hem wachten of een bezoekje brengen aan juffr yolande op voor waarde niet alleen dat ze er is maar ook dat ze in een goed humeur is anders zult u een rondgang maken langs de verschillende afdelingen die samen het geheel of een deel vormen van de organisatie die u in loondienst heeft vervolgens zult u weer bij mr x langsgaan en als hij er niet is zult u op hem wachtend door de gang ijsberen en als hij op zich laat wachten zult u een bezoekje brengen aan juffr yolande aangenomen om te beginnen dat ze in haar kantoor is en vervolgens dat haar humeur goed is in welk geval u met juffr yolande een gesprekje voert totdat u mr x die zijn kantoor opzoekt of weer opzoekt voorbij ziet komen waarbij we ons trouwens op de eenvoud van deze voor waardelijke sequentie kunnen beroepen om het echt uitzonderlijke zij het ook betrekkelijk zeldzame geval in ogenschouw te nemen dat mr x zich in zijn kantoor bevindt op het moment dat u bij hem langsgaat en hij het u zodoende bespaart zich te belasten met het wachten in de gang het natrekken van juffr yolandes aanwezigheid in haar eigen kantoor de immer hachelijke taxatie van juffr yolandes humeur en...

[...]

Copyrigh t© Librairie Arthème Fayard, 2010
Copyright Nederlandse vertaling © 2011 Rokus Hofstede / bv Uitgeverij De Arbeiderspers, Amsterdam
Oorspronkelijke titel: L’art et la manière d’aborder son chef de service pour lui demander une augmentation