Recensieoverzicht: Hilary Mantel, Jenny Diski & (24 augustus 2016)
30 augustus 2016Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften, met dit keer aandacht voor Geke van der Wal en Geert Mak en verder: Jeroen Olyslaegers, Bas Haring (De Standaard), Alejandro Zambra (De Morgen), Lidewijde Paris, J.M. Coetzee (Trouw), Jente Posthuma (de Volkskrant), Philip Snijder (de Volkskrant, NRC), Wieslaw Mysliwski (NRC), Adam Haslett (Het Parool, Elsevier), Hilary Mantel, Jenny Diski, William Finnegan, Jeroen Olyslaegers (De Groene Amsterdammer), J.K. Rowling (Vrij Nederland).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Ook de recensies in de Vlaamse kranten en weekbladen worden opgenomen in het overzicht, met dank aan Johan Eeckhout. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
Delen op
Inez Polak sprak voor Trouw met Floris-Jan van Luyn over zijn Aan de andere kant is alles beter. Waar de Mississippi en de Jangste samenvloeien. 'Ik wil China en Amerika onnadrukkelijk met elkaar vergelijken, maar zet ze wel met reden in één boek. Nadrukkelijk vergelijken creëert een wereld van zwart-witten. We leven nu in zo'n tijd waarin we over alles wat ver weg is oordelen: dit is goed en dit is slecht. En ik denk dan altijd: is het wel zo? Ben je er geweest? Heb je het gezien? Vinden de mensen daar het ook?' zegt Van Luyn onder meer in het interview. Verder deze week een voorpublicatie uit Lichaamsziel. Een retraite in rouw van Jan Oegema, en Janita Monna bespreekt Toon Tellegens Wonderbaarlijk buigt zich over water. 'Hoe kan taal zo helder zijn en tegelijk zo raadselachtig?' Vroeg Monna zich tijdens het lezen van de bundel meermaals af.
Van Paul van der Steen een uitgebreid artikel over De levens van Jan Six van Geert Mak [leesfragment | recensie]. 'De auteur meandert ogenschijnlijk moeiteloos door de geschiedenis. Meer nog dan de afzonderlijke familieleden is de familie de hoofdrolspeler, met alle continuïteit en discontinuïteit,' staat er in de bespreking. Rob Schouten las Frans Pointls Zonder rampspoed valt er niets te melden [leesfragmenten]. 'Eigenlijk heb je steeds het gevoel dat Pointl met grotere concentratie en ambitie veel meer uit zijn schrijftalent had kunnen halen, maar zijn mismoedigheid, het idee toch te zullen falen, weerhielden hem van grotere literatuur. Bovendien scoorde hij juist met zulke net-niet voldragen gedichten die op een bepaalde manier ook wel weer uniek zijn,' aldus Schouten. Emilia Menkveld leverde een recensie van Amy Schumers Het meisje met de onderrugtattoo. '[W]ie Schumer op haar best wil zien, kan beter een kaartje kopen dan een boek,' vindt ze.
Ger Leppers bespreekt Isabelle Autissiers 'pakkende, sober geschreven roman' Plotseling, alleen. En voor 'Vandaar dit boek' sprak Marijke Laurense met Lidewijde Paris over haar Hoe lees ik [leesfragment]. 'Een beetje een wereldverbeteraar ben ik wel. Het minste wat je kunt doen is boeken lezen, dat is een mooie en eenvoudige manier om je op je eigen manier rustig in een andere cultuur te verdiepen. Ik vind het al heel wat als mensen gewoon lezen, omdat het een vorm van rust en concentratie is. Als iedereen alleen maar eindeloos op zijn telefoon zit te hameren, waar gaan we dan heen?' Elias van der Plicht schrijft over Paul Veynes Palmyra, volgens hem 'geen uitgebalanceerde biografie van de stad, maar een schets aan de hand van enkele thema's' [recensie].
Annemarié van Niekerk wijdt een bespreking aan De schooldagen van Jezus, de nieuwe roman van Coetzee. Ze noemt het een 'raadselachtige, maar ook prachtige roman'. Monique de Heer recenseert De test van Hjorth Rosenveldt. Volgens De Heer een boek dat je niet makkelijk weglegt 'maar de ontknoping ligt wat voor de hand'. Sofie Messeman dan, zij las Anthony Marra's De tsaar van liefde en techno, 'deerniswekkende én ijzingwekkende verhalen over mensen die niets benijdenswaards meemaken'. En Bas Maliepaard recenseert Sarah Crossans integere Een.
De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
Rob Gollin stelde voor de Volkskrant vier vragen aan de debutanten Sarah Meuleman, Annette Haas en Jente Posthuma. Sarah Meuleman over Wat ik je niet vertel: 'Ik ben zangeres geweest, moderator, journaliste, chef kunst en media bij Vrij Nederland. Al die werelden heb ik benut om geloofwaardige personages neer te zetten.' Annette Maas over Hier kom ik weg: 'Toen ik begon te schrijven, ging het heel erg over mezelf: ik ben ook actrice geweest, ook mijn ouders zijn gescheiden, ik kom uit Winschoten. Maar dat verhaal bleek na tien pagina's wel beschreven. Ik heb er van alles aan toegevoegd.' Jente Posthuma over Mensen zonder uitstraling [leesfragment]: 'In sommige opzichten heb ik het dicht bij mezelf gezocht. [...] De dochter heeft een stoornis die ik ook heb: misofonie. Ik kan niet tegen smakgeluiden. Het schrijft makkelijker als je weet wat het is. Maar lang niet alles komt overeen.'
Arjan Peters las twee 'mooie boekjes': de debuutbundel Zeer korte liefdes van Evelien Vos en Wittgenstein's Mistress van David Markson. 'Duidelijkheid brengt genadeloze helderheid, zegt Vos zonder deze woorden' en 'de vertelster in Wittgenstein's Misstress is onbetrouwbaar maar intrigerend,' aldus Peters. Jonathan Witteman las Het financiele regime van Joseph Vogl en schrijft: 'Een taalvirtuoos is Vogl niet. Je moet een spoor van kiezelstenen strooien om de weg niet kwijt te raken in het donkere woud van zijn zinnen [...].'
'De familie Six, het is een onderwerp dat Mak past als een handschoen', schrijft Aleid Truijens over Geert Maks De levens van Jan Six. Een familiegeschiedenis [leesfragment]. 'Mak gebruikt sterke stijlmiddelen om zijn snel afgeleide 21ste-eeuwse lezer bij de les te houden. Steeds weer keert hij terug naar het heden, zijn fascinerende zoektocht in dat grote, volle huis, zijn innerlijke dialogen met al die voormalige bewoners.' Ariejan Korteweg las Het andere Parijs. Stad van het volk van Luc Sante, waarin de de schrijver kiest voor de gewone Parijzenaars. Observaties van de stad van types als Victor Hugo, Walter Benjamin of fotograaf Brassaï 'strooit Sante met gulle hand door zijn boek. Dat alleen al maakt Het andere Parijs bijzonder', vindt Korteweg. Pjotr van Lenteren is erg enthousiast over Tangramkat, het prentenboek van Maranke Rinck en Martijn van der Linden: '[Van der Lindens] fantasie en gevoel voor humoristische details spreken kinderen [...] enorm aan. Daar mag best wat meer waardering voor zijn.'
'Deck laat de lezer met haar knallende opening schrikken, en brengt deze vervolgens net zo in verwarring als haar hoofdpersoon moet zijn, door haar (én ons) te vousvoyeren, alsof er op ons allen wordt ingepraat [...]. Ik vond het heel mooi, zonder te durven zeggen dat ik alles snap. Nu is de beurt aan u,' schrijft Arjen Peters over Viviane Élisabeth Fauville van Julia Deck. 'Snijder weet met zijn los gestructureerde romans precies te balanceren op het punt waar pijn en humor elkaar raken, sentimentaliteit en subtiliteit. [...] De vijfde roman Bloed krijg je er nooit meer uit, is hierop geen uitzondering.' Maar, vindt Persis Beckering, '[o]p een zeker punt verliest het boek zijn kracht: Snijders pen schiet door in zelfkastijding.'
In de rubriek 'Kort & goed':
- Maarten Steenmeijer over Woeste jaren van Rodrido Hasbún: 'Woeste jaren [...] is te fragmentarisch om de geschiedenis van de familie Ertl tot leven te brengen, laat staan om deze intrigerende vader en dochter goed uit de verf te laten komen.'
- Bo van Houwelingen over De Slembroucks van Peter Theunynck: 'een onberispelijk werkje'.
- Persis Bekkering over Het hart is eenzame jager van Carson McCullers [leesfragment | recensie]: 'Het zijn de personages, even waardig als gemankeerd, even fijnzinnig als vulgair, even dierlijk als rationaliserend, waarmee dit boek zich een plek op de favorietenplank heeft gemanoeuvreerd.'
- Rolf Bos over Drie minuten van Anders Roslund & Börge Hellström: 'de twee schrijvers hebben in hun 'werkflatje' in Stockholm opnieuw een prima boek geproduceerd, met nauwelijks een zwak moment'.
- Wineke de Boer over De ontscheping van Jean Raspail: 'De verbazing van de lezer gaat over in meesmuilend grijnzen en later in afschuw. Beeldend beschrijft Raspail de massahysterie die Frankrijk ondergaat.'
Tot slot legt Erik van den Berg de omslag van J.M. Coetzees De schooldagen van Jezus - dat ondanks de expliciete titel niet uitdrukkelijk over de Bijbelse messias gaat - naast die van de Franse, Duitse en Engelse vertalingen.
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
Koen Vidal wisselt met Geert Mak van gedachten over De levens van Jan Six [leesfragment | recensie] en over de staat van de wereld in ons huidig woelig tijdsgewricht. In zijn studie over de familie Six werd Mak gegrepen door het belang van broederschap, het besef van de band met de verleden en de historische wortels. Dit alles in contrast met onze tijd: 'het feit dat mensen die band met het verleden zijn kwijtgeraakt maakt hen kwestbaar voor populisitische rattenvangers […] er hangt momenteel veel nostalgie in de lucht, maar nostaligie is gevaarlijk omdat er zo veel misleiding in zit.' Maar Mak wil optimistisch blijven. '[I]k wil de huidige popularisering niet minimaliseren, maar onder de medeburgers zie ik een tegenreactie die behoorlijk massaal is. ik heb het gevoel dat de zwijgende meerderheid heel hard aan het roepen is: Wij laten ons niet van de wijs brengen!'
Daan Heerma van Voss vraagt zich af of J.M. Coetzee te goed is geworden in wat hij doet. In De schooldagen van Jezus mist hij grilligheid, verrassingen, fouten. Hij besluit zijn vijf-sterren-recensie met een 'Coetzee-achtige vraag: kun je het de meester kwalijk nemen als hij geen fouten meer wenst te maken?'. Het verschijnen van Amy Schumers Het meisje met de onderrugtattoo en Lena Dunhams Not that kind of girl zet Catherine Ongenae aan tot een essay over schaamteloosheid en narcisme. De bekende, flamboyante Gentse kapper Kristof De Muynck oogst verder met zijn debuut Kopvoeter meteen heel wat aandacht. Het lezen van dit 'overvloedig opgetuigd' debuut vergde voor Dirk Leyman toch wat incasseringsvermogen: 'wie geen lichte aanleg heeft voor surrealisme, naturalisme en decadentie kan de roman maar beter wegleggen.' Helemaal overtuigd door deze 'Vlaamse boerenroman' is Leyman niet, De Muynck verrast vooral door zijn 'taalvermogen vol fysieke aberraties'.
Annick Vandorpe hoef je niet te overtuigen van de kwaliteiten van de Chileen Alejandro Zambra, die grijpt met Begrijpend lezen terug naar de periode vlak na de Chileense dicatuur. Zambra legt de lezer na elk van de vijf hoofdstukken opdrachten voor. 'Een virtuoos concept' looft Vandorpe, 'hij drijft je gedachtemotor aan en roept associaties op tot je onbewust een verhaal gaat spinnen'. Het verschijnen van een Tsjechische roman in Nederlandse vertaling is een zeldzaamheid, Dirk Leyman is wat blij met Anna in kaart gebracht, tien in elkaar hakende verhalen van de jonge auteur Marek Šindelka, 'een grillig allegaartje dat vernuftiger in elkaar zit dan je eerst vermoedt'. Dankzij Šindelka's voor het vatten van gemoedstoestanden en stemmingswisselingen 'hobbel je van de ene verrassing naar de andere in deze verhalengalerij, waarin de personages gezegend zijn met een soort hyperbewustzijn dat hen vaak in de weg zit'.
De boekrecensies van De Morgen verschijnen elke woensdag in de bijlage Boeken. De Morgen is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.
Absolute bewondering van Filip Rogiers voor Wil van Jeroen Olyslaegers; 'het is zijn Grote Roman zoals elke schrijver er een in zich heeft'. Olyslaegers duikt in het Belgisch onverwerkt verleden van de Tweede Wereldoorlog met de introductie van een archetypische anitheld, 'een everyman die ziet, hoort en zwijgt maar hoopt dat de storm overwaait'. Olyslaegers, onvermoeibaar politiek activist op sociale media, 'bedient zich hier liever van het pincetje waarmee hij lastige vragen in het hoofd van zijn lezers plant' . Zo slaagt hij er in ons te verontrusten en hoort zijn boek 'thuis op de plank tussen Boon en Claus'. Geerdt Magiels gaat in op de werkwijze van Bas Haring in Waarom cola duurder is dan melk. Een filosoof over economische zaken. De recensent is blij met het heerlijk helder boek over economie maar blijft ook een wat hongerig: er is heel wat waar Haring niet aan toe komt en waar hij zijn nuchtere analyse graag had over vernomen.
Bie Vancraeynest houdt verder gemengde gevoelens over aan Het meisje met de onderrugtattoo van Amy Schumer. De megapopulaire Amerikaanse comédienne schreef een bij wijlen pertinent en vaak heel grappig boek maar doet dat in 'een taaltje dat werkt in sketches maar hapert op papier'. En Geert Mak deelt met interviewer Hans Cottyn zijn herinnering aan de eerste kennismaking met het huis van Six en de huidige bewoner, Jan Six de tiende [leesfragment | recensie]: 'Ik viel om van opwinding. Er waren niet alleen de Rembrandts, het was ook door alle andere kunstwerken en archiefstukken […] Er hangt bijvoorbeeld een teder bruidsportret uit 1612, het meisje heeft een schitterende handschoen in haar hand. En trekt Jan Six diezelfde handschoen nog gewoon voor je uit de la.'
De boekrecensies van De Standaard verschijnen elke vrijdag in de bijlage De Standaard der Letteren. De Standaard is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.
In NRC een uitgebreid artikel over van Hubert Smeets over Geke van der Wals Rob van Gennep. ‘De biografe, die op prettig toegankelijke wijze de doldrieste en soms krankzinnige jaren zestig-zeventig-tachtig uit de doeken doet, heeft niet de pretentie dat ze een nieuwe, opzienbarende kijk heeft op deze tijd. Ze blijft binnen de consensus en neemt niemand de maat. Geke van der Wal, die als ex-redacteur van De Groene Amsterdammer geen vreemdeling is in de linkse wereld, zet het mes dus niet in eigen vlees. Maar daar staat tegenover dat haar inlevingsvermogen op kritieke momenten subliem subtiel is,’ aldus Smeets in het stuk. Michel Krielaars sprak daarnaast met Wieslaw Mysliwski, van wie eerder dit jaar de roman De laatste hand in het Nederlands verscheen [leesfragment]. ‘Iedereen krijgt een bredere kijk op het leven naarmate hij ouder wordt. Daar gaat het mij in mijn boeken ook om. Ik wil niet steeds hetzelfde gedachtegoed herhalen, maar zoeken naar de betekenis van die grotere levenservaring en daarmee naar het geheim van het leven,’ zegt de auteur in het interview.
Robert Gooijer las His bloody project van Graeme Macrae Burnet. Hij vindt het ‘een zeer geslaagde thriller’ maar, stelt Gooijer, ‘His bloody project is ambitieuzer. Het is ook een karakterstudie, een rechtbankdrama en een rake en tragikomische historische schets van grimmige boeren die leven “in a state barely higher than livestock, deficient in the will to self-improvement”’. Deniz Kuypers schrijft over LaRose, de nieuwste roman van Louise Erdrich. ‘Wellicht is de mozaïek-achtige aard van haar werk de reden dat Erdrich, na De duivenplaag in 2009, hier niet meer vertaald is. Elk boek is los te lezen, maar maakt deel uit van een groter verhaal. Daarnaast is de vraag of het lot van de moderne indiaan nog wel zo relevant is voor lezers. Maar Erdrichs thema’s zijn juist van toepassing op de hedendaagse maatschappij,’ vindt Kuypers. En Miriam Rasch kent drie ballen toe aan Irmgard Keuns Kind van alle landen.
Arjen Fortuin dan, hij recenseert Philip Snijders Bloed krijg je er nooit meer uit [leesfragment], volgens hem ‘Snijders meerduidigste en interessantste werk tot nu toe’. Rob Hartmans wijdt een bespreking aan John Guys Elizabeth. ‘Dankzij nauwgezet onderzoek naar de brieven en overige documenten van Elizabeth stelt Guy het beeld van de oudere Elizabeth op een aantal cruciale punten bij, lezen we in het stuk. Van Sjoerd de Jong ten slotte een artikel over het nieuwste boek van Slavoj Žižek, Against the Double Blackmail. Het is, zo schrijft De Jong ‘eerder een lange column in handen dan een voldragen essay. Associatief, losjes en eerder polemisch dan programmatisch. Maar helemaal onzinnig is de Sloveense socioloog en filosoof Žižek (1949) zelden, en ook nu maakt hij terloops rake punten, vooral in zijn kritiek op de luxe van het liberale en linkse kosmopolitisme’.
John Jansen van Galen bespreekt vandaag in Het Parool Geke van der Wals 'gedegen' biografie Rob van Gennep. Uitgever van links Nederland. En Dirk-Jan Arensman schrijft voor de krant over Denk me weg van Adam Haslett, een roman met '[o]vertuigende personages […] die Haslett ieder voorziet van scherp geschetste levens en een herkenbare eigen stem, maar die gaandeweg evengoed volledig worden overschaduwd door de oudste zoon. Zónder dat dat een zwakte is'. Arie Storm recenseert de nieuwe roman van Philip Snijder, Bloed krijg je er nooit meer uit [leesfragment]. Hij vindt het boek 'niet altijd even subtiel'. Hans Knegtmans, ten slotte, leverde dit keer een bespreking van Dark matter van Blake Crouch aan. De thriller bevat volgens Knegtmans 'te veel fletse passages die het verhaal afremmen'.
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke donderdag in PS. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
Irene Start bespreekt Adam Hasletts Denk me weg. 'Haslett schrijft niet alleen met diep begrip van mentale ziekten, hij is ook een fantastische verteller met oog voor de decadentie van deze tijd,' schrijft ze in haar enthousiaste bespreking. En Gerlof Leistra las Gerard Spongs De uitvaartverzorger. 'Voor juristen en andere in strafrecht geïnteresseerdene lezers is het geregeld smullen, al schrijft Spong wel erg plechtstatig en blijft zijn alter ego van bordkarton. Het is deels een sleutelroman, deels een gedetailleerde reconstructie. Vooral dat laatste maakt het een boeiende exercitie.'
Elsevier verschijnt elke donderdag en is voor abonnees toegankelijk via weekblad.elsevier.nl. Elsevier is te koop bij het Nieuwscentrum.
In De Groene Amsterdammer vandaag een voorpublicatie uit Geke van der Wals biografie Rob van Gennep. Uitgever van links Nederland en Aukje van Roessel schrijft in de rubriek 'Boeken die ons boos maakten' over Platform van Michel Houellebecq.
Verder in dit nummer:
- Marja Pruis over De geest geven van Hilary Mantel en In Gratitude van Jenny Diski ('Mantels memoir is net als die van Diski de recapitulatie van een gevecht vanuit een diepgeworteld idee "ongeschikt" te zijn.')
- Kees 't Hart over Wil van Jeroen Olyslaegers ('een snel geschreven verhaal dat zich geen enkele rustpauze permitteert')
- Joost de Vries over William Finnegans Primitieve dagen ('Primitieve dagen voelt aan als de weerslag van een leven dat gevormd is door een talent dat hij bij het surfen ontwikkeld heeft: het talent om je intuïtie te volgen, de gebaande paden te verlaten, erop te vertrouwen dat je aan niets meer dan jezelf voldoende hebt om je te redden.')
- Piet Gerbrandy over Gedichten voor de kleine reus van Peter Holvoet-Hanssen (Gerbrandy heeft aanmerkingen op de bundel maar de 'bezwaren wegen […] niet op tegen de lyrische energie die de bundel als geheel voortdrijft')
Vrij Nederland publiceert deze week voor uit HAY, de biografie van de Nederlandse rockster Barry Hay, geschreven door VN-redacteur Sander Donkers. Jeroen Vullings bespreekt het toneelscript Harry Potter and the Cursed Child. Parts One and Two, een co-productie van Rowling met scenarioschrijver Jack Thorne en toneelregisseur John Tiffany. 'Door de herbelevende dromen van Harry en een soort tijdmachine ("the Time-Turner") die binnen het verhaal als katalysator werkt, daar iedere verandering van het verleden het heden en de toekomst meeverandert, worden we teruggevoerd naar het Potter-universum uit de zeven boeken,' schrijft Jeroen Vullings. En een toneeltekst? 'Waarom moest dat eigenlijk?' En Carel Peeters besteedt in zijn ‘Literaire Kroniek’ aandacht aan het laatste deel (deel 1) van het dagboek van Harry graaf Kessler, dat dit jaar zal verschijnen. ‘Zijn dagboek was bedoeld als materiaal voor essays, memoires en portretten van vrienden en kennissen. Het werd de kroniek van zijn tijd. […] Hij is de intieme observator, de scherpe waarnemer met oog voor detail.’
Vrij Nederland verschijnt elke woensdag, een selectie van de recensies is op vn.nl/boeken raadpleegbaar. Vrij Nederland is te koop bij het Nieuwscentrum (vanaf donderdag).
