Recensieoverzicht: Jolande Withuis, Frank Witzel & Jan Cremer (26 oktober 2016)
28 oktober 2016Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften, met dit keer aandacht voor Jolande Withuis, en verder: Juli Zeh (NRC), Frank Witzel (NRC, De Groene Amsterdammer), Robert Harris, Remco Campert, Morten A. Strøksnes (Het Parool), Ewald Vanvugt en Gloria Wekker (De Nederlandse Boekengids), Margriet de Moor, Celal Altuntas (Elsevier), Auke Hulst, Martin Bossenbroek (De Groene Amsterdammer) en Jan Cremer (Vrij Nederland).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Ook de recensies in de Vlaamse kranten en weekbladen worden opgenomen in het overzicht, met dank aan Johan Eeckhout. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
Delen op
Arjan Visser interviewt Stefan Hertmans. Hertmans vertelt onder andere over zijn jeugd en over zijn nieuwe roman De Bekeerlinge [leesfragment]. Het verhaal dat in de roman wordt beschreven is gebaseerd op gebeurtenissen die echt hebben plaatsgevonden. Als dat niet zo was geweest, was de roman volgens Hertmans niet zo goed geslaagd als nu. ‘Als vanaf de eerste regel duidelijk is dat ik alles uit mijn duim heb gezogen is de lol er voor de lezer ook meteen af. Wat ik wil achterhalen is wat er in ’s hemelsnaam gebeurd zou kunnen zijn. Het is een uitnodiging tot de dans. De dans van de verbeelding.’
Verder een interview door Marijke Laurense met Pauline de Bok, over haar boek Buit. Een jachtjaar, waarin ze haar ervaringen met jagen en alles daaromheen beschrijft. Bok vindt het onzin dat jagen vaak per definitie als iets slechts wordt gezien en beschrijft ook de mooie kanten van het jagen: ‘het mooiste vind ik toch dat je je een onderdeel van de natuur voelt, dat je erbij hoort. Dat heb ik daar veel sterker dan in de stad.’
Een uitgebreide recensie door Paul van der Steen over Juliana. Vorstin in een mannenwereld [leesfragment], een biografie die Jolande Withuis over het leven van Juliana schreef. Van der Steen maakt aan het einde van zijn recensie een vergelijking met de biografie van prins Bernhard die Annejet van der Zijl eerder schreef [leesfragment]. ‘Withuis houdt oog voor de menselijke kanten, maar heeft net als Annejet van der Zijl eerder bij haar studie naar de jonge Bernhard geen last van alles wat riekt naar hermelijnvrees.’
Andrea Bosman bespreekt Ons soort mensen van Juli Zeh [leesfragment]. Bosman is niet alleen van mening dat de roman goed in elkaar zit, de manier waarop Zeh haar roman in de publiciteit heeft gebracht is volgens Bosman ook bewonderenswaardig te noemen. Zeh leek te veel te hebben geciteerd uit een ander boek, maar tot ieders verrassing bleek dit boek onder een pseudoniem door Zeh zelf geschreven. Bosman noemt haar dan ook ‘een geweldig slimme en geestige schrijfster’.
Jaap Goedegebuure recenseert Salam Europa!, de nieuwe roman van Kader Abdolah [leesfragment]. Volgens Goedegebuure kan je je gaan irriteren aan de schrijfstijl en kritiek van Abdolah, maar: ‘je kunt ook van deze auteur en zijn werk blijven houden omdat je gecharmeerd bent door zijn onverstoorbare zelfvertrouwen en zijn onmiskenbare vertellerscapaciteiten.’
Onlangs kwam de vertaling van De Engelenpoort van Penelope Fitzgerald (1916-2000) uit, een roman over een domineeszoon die verliefd wordt op een mysterieus meisje. De manier waarop Fitzgerald stukje bij beetje meer laat zien wie het meisje daadwerkelijk is, is volgens recensente Hannah van Binsbergen erg sterk. ‘Dit is buitengewoon subtiel en intelligent schrijven, waardoor je als lezer achteraf verrast kunt constateren dat er iets met je gebeurd is.’
Janita Monna las de gedichten uit de nieuwste bundel van Arjen Duinker, Catalogus. Volgens Monna hebben de gedichten iets van kindertaal omdat ze vrijwel uitsluitend uit zelfstandig naamwoorden bestaan. ‘En hoezeer die ook de aandacht vestigen op zichzelf, er ontstaat toch wel degelijk iets als een verhaal.’
‘Bescheiden en raak’, noemt Rob Schouten de manier waarop schrijfster en musicologe Vrouwkje Tuinman in haar roman Afscheidstournee beschrijft hoe de kist van Paganini na zijn dood nog 56 jaar van plek naar plek werd vervoerd. Tuinman weet in haar werk een ‘vaak kleine maar rake en gevoelige wereld neer te zetten’, aldus Schouten.
Emilia Menkveld is zeer enthousiast over de debuutroman Wat van jou is, van de Amerikaanse Garth Greenwell: ‘Greenwell diept het gevoelsleven van zijn hoofdpersoon tot op de bodem uit. Met groot gevoel voor stijl beschrijft hij diens donkerste gedachten en emoties.’
De Noord-Ierse schrijver Stuart Neville kiest ervoor om te schrijven vanuit de dader. Dat maakt zijn thriller Het bloed kruipt volgens Harriët Salm meteen al bijzonder. Ondanks de iets te vreemde wendingen die Neville soms neemt, is Salm positief over het boek.
Verder een kinderboekenrecensie door Bas Maliepaard over twee prentenboeken: De lekker lange agent van Tjibbe Veldkamp en Mijn oma is een ooievaar van Alice Hoogstad. Over beide boeken is Maliepaard zeer te spreken. Veldkamp ‘excelleert in dit soort slapstickachtige prentenboeken’ en Hoogstad werkt het idee van gekruiste dieren in haar verhalen uit ‘tot een feestelijk boek’.
Tot slot gaat journaliste Karin Sitalsing in op de reden achter het schrijven van haar boek Boeroes. Een familiegeschiedenis van witte Surinamers.
De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
Ten eerste een interview door Neli Westerlaken met Pauline de Bok, over haar boek Buit. Een jachtjaar. In dit boek beschrijft De Bok haar persoonlijke ervaringen met jagen en de natuur. Ze vindt dat de stadsmens ver van de natuur is komen te staan. ‘Ze hebben geen idee hoe de natuur werkelijk in elkaar zit. Ze zijn ervan vervreemd. Ze zijn tegen de jacht omdat ze het zielig vinden en eten intussen vlees uit de supermarkt.’
Erik van den Berg bespreekt het in het Nederlands vertaalde werk van de Joodse schrijver en journalist Joseph Roth (1894-1939). Zijn boek Juden auf Wander-schaft verschijnt nu in het Nederlands onder de titel Joden op drift. Volgens Van den Berg kan je overeenkomsten zien tussen de situatie nu en de situatie in de tijd van Roth. ‘[M]aar,’ aldus Van den Berg, ‘het perspectief van de Holocaust – in 1927 nog onvoorstelbaar, maar onmiskenbaar door Roth voorvoeld – maakt dergelijke paralellen ook scheef en ongemakkelijk.’ Ook bespreekt Van den Berg kort Roths boek Biecht van een moordenaar, dat je volgens Van den Berg ‘in één radeloze nacht uit wilt lezen.’
Flip Vuijstje recenseert het boek Ik ben Brian Wilson, de nieuwe autobiografie van Brian Wilson, het creatieve brein achter The Beach Boys. Vuijsje vindt niet dat dit boek Wilsons levensverhaal vertelt, maar dat heeft ook weer zijn voordelen: ‘juist doordat dit boek zo afwijkend is, zo grillig en zo persoonlijk maar ook zo ongegeneerd vol liefde voor muziek, krijg je als lezer het gevoel: dit is de echte Brian.’
En Maarten Steenmeijer recenseert het boek Good Vibrations. My Life as a Beach Boy van Mike Love, een ander lid van The Beach Boys, die ‘geldt als een van de grootste klootzakken uit de popmuziek.’ Hij schreef het boek samen met James S. Hirsch. Love is volgens Steenmeijer grotendeels eerlijk over zijn daden en lijkt zichzelf dan ook niet te sparen in zijn boek.
Het nieuwe boek van Juli Zeh, Ons soort mensen [leesfragment], is volgens Persis Bekkering een roman van het klassieke soort. Zeh beheerst dit genre volgens Bekkering ‘tot in de puntjes’. Maar: ‘Toch gaat het uiteindelijk een beetje vermoeien. Het verhaal had meer lucht kunnen gebruiken, of wat minder bladzijden.’
‘Een goed essay van de Denker des Vaderlands, maar het abstracte slot had ze achterwege mogen laten.’ Olaf Tempelman is verdeeld over Achterblijven. Een nieuwe filosofie voor een grenzeloze wereld van Marli Huijer.
Edwin Krijgsman las het uit het Italiaans vertaalde boek Een onmogelijke ontmoeting met Pier Paolo Pasolini (bijna waargebeurd) van Emanuele Trevi. Het boek is gebaseerd op Pasolini’s roman Olie (1992), die pas na zijn dood verscheen. Trevi’s boek heeft volgens Krijgsman een wat moeizaam einde, maar al met al is Krijgsman positief. ‘Wie na dit boek niet onmiddellijk op zoek gaat naar een exemplaar van Olie, heeft dringend hulp nodig.’
Stine Jensen beoordeelt Magisch brein, magisch hart van neuroloog James Doty met drie sterren. Volgens Jensen heeft het boek ‘alles in zich om een spirituele hit te worden’, maar Jensen is niet alleen maar positief: ‘[h]et is te mooi om waar te zijn, er zijn net te veel toevalligheden.’
Dan nog een paar korte besprekingen:
- Rolf Bos over Tot stof van Felix weber: ‘Tot stof – een fascinerende mix van fictie en non-fictie – is rustig opgebouwd, maar leest toch als een trein.’
- Bo van Houwelingen over De plectrumfabriek van Vincent van Warmerdam [leesfragment]: ‘Deze geslaagde coming of age laat zien dat elke jeugd, hoe bijzonder ook, toch gewoon een jeugd is.’
- Frits van Exter over Achter gesloten deuren van B. A. Paris: ‘de wolf in schaapskleren is zo’n klassiek thema, dat je van een schrijver, die zich ook op dat pad waagt, toch had mogen verwachten dat zij er iets aan probeert toe te voegen dat echt de moeite waard is. Dat lukt haar niet.’
- Hans Bouman over Achterland van Caroline Brothers: ‘Achterland is een indringende en doorleefde weergave van een werkelijkheid achter het deprimerende nieuws dat dagelijks de media domineert en alleen al daarom zeer het lezen waard.’
- Wineke de boer geeft vijf sterren aan De man die van het Empire State Building sprong en andere verhalen van Boris Vian.
- Bob Witman bespreekt de verschillende omslagen van de uitgaven van de bestseller Johan Cruijff. Mijn verhaal.
- Maxim Hartman leest de eerste tien pagina’s van de boeken Hallo wereld! van Jonathan Litton, Dorrestijns volkomen vogelgids van Hans Dorrestijn en Dummy (auteur onbekend).
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
Dirk Leyman en Marnix Verplancke brengen een ‘ode aan het buikgevoel en de smaak van tien mini-uitgeverijen’:
Culinaire uitgeverij Minestrone Cookbooks van Tony le Duc: ‘Ik ben een boekenfreak en haal ideeën uit wat ik onderweg of op reis tegenkom’.
- L’Amour des Moules, het grote mosselboek van Sergio Herman en Willem Asaert.
- Food + Design waarin 15 geïnterviewden vertellen over hun manier van leven en hun liefde voor eten en design.
- Kook ze! box, een culinair magazine en kookboek in één.
- Simple Food, 60 simpele gerechten van Sergio Herman.
De literaire uitgeverij Het Balanseer. ‘Gelaagdheid en het taalplezier staan voorop’, zegt eenmansuitgever Kris Latoir.
- Klinkt van Jaap Blonk, dadaïstische klankgedichten.
- Generator van Koen Sels, een debuutroman over opgroeien in verkavelingsvlaanderen.
- Allemaal gedichten van Gerard Herman, poëzie die put uit de taal van Dag Allemaal.
- Maskerade, proza van Harry Vaandrager.
Maven Publishing focust op nieuwe inzichten over menselijk gedrag. Uitgever Sander Ruys: ‘Bij ons wordt de auteur niet met een motorfiets de zaal ingereden om aandacht te trekken. We herhalen liever een psychologisch experiment uit het boek waar het publiek versteld van staat.’
- Schaarste van Sendhil Mullainathan en Eldar Shafir, over de wijze waarop gebrek aan tijd en geld ons gedrag bepaalt.
- Zo werkt aandacht van Stefan van der Stigchel, over hoe we onze wereld ontwerpen om onze aandacht te trekken.
- Hoe moeilijk kan het zijn? van Jasper van Kuijk, een industrieel ontwerper over ontwerpfouten die hem zijn opgevallen.
- De TED-methode van Chris Anderson.
Art Paper Editions, uitgever van kunst-, architectuur- en fotoboeken. ‘Onze stijl is als een riff van Sonic Youth: scherp en vet, muziek die is omgezet in materie. Het grafisch ontwerp en de liefde voor het boekenmaken blijven essentieel’, vertelt uitgever Jurgen Maelfeyt.
- Nude Animal Cigar van fotograaf Paul Kooiker, overzicht van het werk van de conceptuele fotograaf met beelden van sigaren, naakte vrouwen en dierenportretten.
- How Things Meet, een fotoroman van Stefano Graziani & Falma Fshazi.
- 00A van kunstenaar Dominique Somers.
- MVSC01 van Erwan Bouroullec, over de betekenis van wijlen Maarten van Severen voor de hedendaagse ontwerpers.
De Eenhoorn, uitgever van kinder- en jeugboeken en een enkele volwassen titel. ‘Als je boeken wilt verkopen moet je vooral zorgen dat je publiek weet dat er boeken zijn’, geeft uitgever Bart Desmyter mee.
- Eefje Donkerblauw van Geert de Kockere en Lieve Baeten, een goedlopend multicultureel prentenboek.
- Mare en de dingen van Tine Mortier en Kaatje Vermeire, een prentenboek over een oma en een kleinkind.
- Kelderkind van Kristien Dieltiens, een young-adultroman over Kaspar Hauser, gelauwerd met de Woutertje Pieterse Prijs.
- Heksenfee van Brigitte Minne en Carll Cneut, de bekende illustrator (Cneut) herwerkte zijn twintig jaar oude origineel.
Jurgen Maas, uitgever van fictie en non-fictie uit en over het Midden-Oosten en Noord-Afrika en over de multiculturele samenleving. ‘Wanneer je boeken wilt verkopen moet je de lezer opzoeken’ zegt Jurgen Maas. ‘[O]ok al omdat die steeds minder vaak in de boekhandel komt’.
- Weg van Damascus van Ghayat Almadhoun, poëzie uit Syrië.
- Hoe ik talent voor het leven kreeg van Rodaan al Galidi.
- Gezichten van Mohamed Choukri.
- Liefde is een rebelse vogel van Mounir Samuel [leesfragment].
Vleugels, met aandacht voor Franse klassiekers, naast hedendaagse schrijvers. ‘Tot nu toe doe ik alles zelf’, zegt Vleugels. ‘Ook het aan de man brengen neem ik voor mijn rekening’.
- Het tweetalige Guillaume Apolinaire, vertaling van Paul Claes.
- Zeewee, een poëtische roman van Maire Darieussecq.
- Elisabeth Fauville, het debuut van Julia Deck.
- De man die van het Empire State Building sprong en andere verhalen, niet eerder vertaalde verhalen van Boris Vian.
Luster, uitgever van lifestyle boeken en co-producties met Uitgeverij Podium. Uitgever Tania van de Vondel: ‘Als je boeken verkoopt begin je iedere keer weer van nul, met andere mensen en andere projecten. Dat is heel arbeidsintensief en je houdt er weinig aan over. Maar het is heel plezant natuurlijk.’
- The 500 Hidden Secrets of…, een reeks succesvolle stadsgidsen.
- Greenterior van Coffeeklatch, over interieurliefhebbers met een voorliefde voor planten.
- Een gehucht in een moeras, mijmeringen over Brussel door Marc Didden.
- Autenthieke Belgische cafés van Regula Ysewijn.
Horizon, non-fictie-uitgever voor het grote publiek. Uitgever Geert Cortebeeck houdt het bij zo’n 25 titels per jaar, want ‘meer kunnen we niet behappen. Dan dreigen we onze focus te verliezen en kunnen we onze auteurs het gevoel niet meer geven dat ze bij ons thuishoren.’
- Het verlies van België, de onstaansgeschiedenis van België door Johan op de Beeck.
- 75B, een getuigenis over borstreconstructie van Ann Reymen.
- Help mijn kind denkt aan seks! van seksuologe Goedele Liekens.
- Winteruur, presentator Wim Helsen blikt samen met zijn 80 gasten terug op hun keuzes van opvallende teksten die ze meebrachten naar zijn programma.
Bananafish brengt niet eerder vertaald werk, onder het motto ‘vreemd genoeg onvertaalde literatuur’. ‘Omdat we ervoor opteren om niet te veel boeken te maken, kunnen we elke publicatie evenveel liefde en aandacht schenken’, zegt Matthijs Ponte.
- De plaats van de Uruguayaan Mario Levrero.
- Vaarwel, Cowboy van de Kroatische Olja Savičević.
- Een les voor het sterven, een aanklacht tegen rassendiscriminatie van Ernest J. Gaines [leesfragment].
- Wijs bloed, de vertaalde klassieker van Flannery O’Connor.
Lode Delputte ontmoette Boualem Sansal in het Brusselse Passa Porta. De Algerijnse auteur sprak er over 2084. Het einde van de wereld, zijn onheilspellende roman over de opkomst van het islamisme. ‘Het ergste zijn niet eens de fysieke veranderingen, het ergste is de metamorfose van de waarden, dat dwingende conservatisme’, constateert de somber gestemde auteur die zich niet in de hoek wil laten zetten. ‘[W]e hebben wel het recht te zeggen dat de islam ons ding niet is, dat we haar als regressief ervaren en dat we er niet van houden’.
En Catherine Ongenae denkt mee met Maggie Nelson over de grenzen van het man- en vrouwzijn, hét thema in haar roman De Argonauten. Ze schrijft: ‘Via haar persoonlijk liefdesverhaal dat argeloos en onstuimig begint, deconstrueert ze het heersende idee van liefde en seksualiteit (...) Dit doorleefde, goudeerlijke, cerebrale en innige boek verandert je’.
Naast de ‘vertrouwde banaliteiten en burleske joligheid’ vond Dirk Leyman in Herman Brusselmans’ De fouten ook wat sérieux, en het is jammer dat Brusselmans dat niet vaker toelaat, want ‘telkens wanneer dat wél het geval is, gebeurt er tegenwoordig wéér iets fascinerends in zijn proza’.
‘In een notendop’ somt op:
- Zo mooi zijn dieren, een prentenboek van Nicola Davies en Petr Horáček
- De bundel macabere verhalen Er was eens een vrouw die haar buurkind wilde doden van Ljoedmila Petroesjevskaja
- Een nieuwe aflevering van Het Liegend Konijn
- Ontdek de wetenschap met de flipperkast, een bouwpakket en begeleidend boek van Ian Graham
- Salam Europa! van Kader Abdolah [leesfragment]
- Late dagen van Bernard Dewulf
- Waarom zijn er zoveel blote mensen in de kunst? kunstwerken voorgesteld aan kinderen door Susie Hodge
De boekrecensies van De Morgen verschijnen elke woensdag in de bijlage Boeken. De Morgen is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.
‘Boek van de week’ in De Standaard is De kinderen van de nacht. Over wolven en mensen van Dirk van der Meulen. De ‘uitstekende verteller’ wisselt cultuurhistorische passages over de wolf af met zijn eigen zoektocht naar de wilde wolf, en doet dat volgens Veerle van den Bosch in een ‘boeiend, gevarieerd boek’.
Kathy Mathys wisselt met Chimamanda Ngozi Adichie van gedachten over seksisme en feminisme. Na haar Tedtalk uit 2012 herhaalt de Nigeriaans-Amerikaanse schrijfster haar pleidooi voor vrouwenrechten met We moeten allemaal feminist zijn.
En Mathys somt ook enkele titels op die leiden tot een beter begrip van de Amerikaanse presidentsverkiezingen:
- Hillbily Elegy. A Memoir of a Family and Culture in Crisis van J.D. Vance
- White Trash. The 400-year Untold History of Class in America van Nancy Isenberg
- Dog Whistle Politics van Ian Haney López
- The End of White Christian America van Robert Jones
- Bowling Alone. The Collapse and Revival of American Community van Robert Putnam
- Coming Apart. The State of White America, 1960-2010 van Charles Murray
- Rising Morbidity and Mortage in Midlife among White Non-Hispanic Americans in the 21st Century, een tijdschriftartikel van Angus Deaton en Anne Case
Een roman van Paul Claes is per definitie leerzaam, weet Marijke Arijs. En dat is met De haas en de regenboog niet anders. De auteur ‘kenmerkt zich door een haast kameleontische aanpak’ en leefde zich grondig in zijn onderwerp, het schietincident tussen Paul Verlaine en Arthur Rimbaud, in, ‘al zet zijn scruptuleuze aanpak soms een rem op zijn verbeelding’.
Mark Cloostermans labelt Auke Hulst als een ‘redelijk uniek schrijver’ en hoopt dat de auteur met En ik herinner me Titus Broederland [leesfragment] ook in Vlaanderen scoort. ‘De taal zou volstaan om dit boek boeiend te houden, maar daarboven krijgen we ook nog eens de hartverscheurende melancholie van de intiemste relatie denkbaar, die stukje bij beetje kapotgaat’, besluit Cloostermans zijn stuk.
Marijke Arijs interviewt Matthias Enard. De Goncourtwinnaar van 2015 was in Luik ter promotie van Kompas, een roman over de brug tussen Oost en West. De Midden-Oostenkenner is stellig: ‘Je moet oog hebben voor de enorme diversiteit in de moslimwereld. Er zijn in de Arabische wereld ook veel moslims die niet gelovig zijn, of niet praktiseren, of wel praktiseren maar niet geloven’. In een korte recensie beschrijft Arijs Kompas als ‘een duizelingwekkende, encyclopedische roman’, gevat in een ‘hypnotische woordenstroom’.
Dankzij Blikvangers. Omslagen, affiches, reclame, tekeningen van Fiep Westendorp maakte Veerle van den Bosch kennis met een kant die we niet zo goed kennen. De illustratrice van Annie M.G. Schmidt was namelijk ook een gevestigde naam in de reclamewereld.
Voor Oktober, zijn liefdesroman die zich afspeelt in het Sint-Petersburg van 1917, werkt Johan de Boose samen met illustrator en striptekenaar Caryl Strzelecki. Die maakt voor Alexandra de Vos de chaos aanschouwelijk terwijl ook De Boose hier bewijst het schrijfambacht in de vingers te hebben.
En voor Vanessa Joosen bevestigt Anna Woltz met Alaska haar reputatie in de Nederlandse jeugdliteratuur, ook nog melding van Stella. Ster van de zee, een prentenboek over anders zijn van Gerda Dendooven.
Zelfs een lezer van de ‘Standaard der Letteren’ bezwijkt op de Boekenbeurs wellicht voor de lokgroep van een kookboek, weet Peter Jacobs, die zich buigt over de drie toppers : Puur Pascale van Pascale Naessens (3 sterren), de nieuwe Dagelijkse kost (4 sterren) van Jeroen Meus en Simple Food van Sergio Herman (5 sterren).
De boekrecensies van De Standaard verschijnen elke vrijdag in de bijlage De Standaard der Letteren. De Standaard is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.
Arjen Fortuin bespreekt vandaag Jolande Withuis' Juliana. Vorstin in een mannenwereld [leesfragment]. 'Haarscherp toont Withuis hoe de persoonlijke strubbelingen van Juliana het particuliere overstijgen. De nadelen van de monarchie (en van deze ook voor zichzelf soms ongrijpbare koningin) worden kraakhelder,' aldus Fortuin. 'Maar meer nog is Juliana een boek dat laat zien hoeveel schade het systeem een individu kan toebrengen.' Sebastiaan Kort sprak daarnaast met Frank Witzel over diens roman Hoe een manisch-depressieve tiener in de zomer van 1969 de Rote Armee Fraktion bedacht [recensie | leesfragment]. 'Er zijn veel verschillen aan te wijzen tussen mijn hoofdpersonage en mijzelf, maar feit is wel dat ik nog niet klaar was met die periode. Ik heb willen laten zien wat een jong iemand in die tijd maakte van zoveel krachtige verhalen om hem heen,' zegt Witzel onder meer in het interview. Jan Vollaard las verder Tim Burgess' Vinyl Adventures from Istanbul to San Francisco. 'Burgess sleept je mee in zijn liefde voor muziek in een ode aan de hernieuwde belangstelling voor de grammofoonplaat en de winkels waar ze te vinden zijn,' schrijft hij.
Michel Krielaars recenseert Kat Kaufmanns Eiland van jou. 'Vooral wanneer ze het leven van de Levins in Rusland beschrijft, is ze op haar best en ontstijgt haar boek het niveau van een wilde, vermoeiende road novel,' vindt hij. Toef jaeger wijdt een stuk aan Aan nederlagen geen gebrek. Arnon Grunbergs brievenbundel is 'enerzijds een portret van een schrijverschap in wording, anderzijds vormen ze een blauwdruk van destructie', vindt ze. Roos van Rijswijk bespreekt Juli Zehs Ons soort mensen, 'een caleidoscopische blik op het neoliberalisme en kapitalisme' [leesfragment]. En Margot Dijkgraaf schrijft over de vier romans die genomineerd zijn voor de Prix Goncourt 2016.
- Gaël Faye, Petit pays ('Het is knap hoe deze debutant de idylle van zijn kindertijd heeft weten te verbinden met gruwelijke misdaden tegen de menselijkheid zonder op enig moment larmoyant te worden.')
- Régis Jauffret Cannibales ('In de geest van Marquis de Sade en Choderlos de Laclos […] opent Jauffret opnieuw een psychologische beerput voor zijn lezer, gruwelijk én fascinerend.')
- Catherine Cusset, L'autre qu'on adorait ('Scherp, onbarmhartig en met groot psychologisch inzicht portretteert Cusset de romanfiguur die op een van haar vrienden is geïnspireerd. Ze schreef een monument voor hem, een ode aan hun vriendschap.')
- Leïla Slimani, Chanson douce ('een knappe, allesbehalve roman 'douce' over een dilemma waar veel jonge ouders in Europa mee worstelen - in bredere zin symptomatisch voor ons ik-tijdperk, voor het gebrek aan werkelijke interesse in de ander')
Van Maarten Huygen een bespreking van Mark Lilla's The Shipwrecked Mind. 'Lilla behandelt de denkers afzonderlijk en dat maakt het boek niet coherent. Tegelijkertijd bewijst dit dat nostalgisch radicalisme alle kanten kan uitgaan,' merkt Huygen op. Bart Funnekotter noemt Het huis van de dood van Daniel Beer een 'beklemmend boek'. En Gretha Pama las De kinderkolonie van Wil Schackmann. De kinderkolonie vertelt beeldend en trefzeker een verhaal van goede bedoelingen, onverdiende tegenwerking en ja, ook van onkunde en onvermogen. En het leest als een pageturner,' stelt Pama. Rob Hartmans levert een stuk over 'de boeiende bundel' The Roots of Nationalism van Lotte Jensen (red.). Arnold Heumakers, ten slotte, bespreekt Arjen Mulders De successtaker een 'stimulerende en nieuwsgierig makende boek'.
De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op Nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.
Auke Hulst opent de nieuwe Boekengids met een essay over urban exploration, het ontdekken en onderzoeken van een stad aan de hand van het bestuderen van vervallen gebouwen en plaatsen. Hulst haalt hier onder andere het werk van Matthew Christopher (over urban exploration) aan en bezoekt zelf het Fairview Training Centre, een verlaten psychiatrisch ziekenhuis. 'Ondanks alles wat Fairview oproept, is het vooral dat wat ik meeneem. Het pijnlijke besef dat alles vergaat. Dat al het menselijke ooit geschiedenis zal zijn.'
Remco Raben vervolgens schrijft aan de hand van de boeken Roofstaat. Wat iedere Nederlander moet weten van Ewald Vanvugt en White Innocence. Paradoxes of Colonialism and Race van Gloria Wekker over hoe we tegenwoordig omgaan met het koloniale verleden van Nederland [leesfragment]. Raben pleit ervoor dat literatuur over het koloniale verleden van Nederland nog steeds erg nodig is: ‘Ondertussen hebben de reacties, vaak defensief, soms agressief, op de recente postkoloniale kwesties duidelijk gemaakt hoe nodig deze boeken en zo’n zelfonderzoek zijn – en hoe moeilijk het zal zijn aan de ingesleten denkbeelden te toornen.’
Frans W. Saris koppelt drie werken, namelijk: Hamburgers in paradise. The Stories Behind the Food We Eat van Louise O. Fresco, Biocultural Diversity. Threatened Species, Endangered Languages van Jonathan Loh & David Harmon en Words of the World. The Global Language System van Abram de Swaan aan elkaar in een stuk over bioculturele diversiteit. Saris vraagt zich af hoe we vandaag de dag op een verstandige manier met ons voedsel en de veranderingen die daarbij horen omgaan. 'Moeten we niet al het genetisch materiaal op aarde zoveel mogelijk in kaart brengen en de wisselwerkingen begrijpen voordat het hier een hamburgerparadijs wordt? Als dat het verstandige en juiste is, hoe maken wij het dan minstens zo onweerstaanbaar als de hamburger?'
De nieuwe Duitse editie van Mein Kampf is dit jaar weinig besproken in de Nederlandse pers. Arnold Heumakers probeert dit te verklaren. Over Mein Kampf zegt Heumakers: ‘Het feit dat Hitler de belangrijkste punten uit zijn program daadwerkelijk heeft uitgevoerd […] geeft Mein Kampf […] een hoogst ongemakkelijke, ja huiveringwekkende kwaliteit, die lezers en zelfs recensenten kan afschrikken.’
Martine Prange bespreekt de politieke en culturele filosofie van Nietzsche, waarover velen niet weten dat het ‘één grote poging was om af te rekenen met nationale geborneerdheid.’ En naar aanleiding van zijn boek Overheating. An anthropology of accelerated change geeft Thomas Hylland Eriksen een pleidooi voor betere samenwerking op alle niveaus van onderwijs en onderzoek.
John Kleinen schrijft over het bekroonde romandebuut van Viet Thanh Nguyen, dat over de Vietnamoorlog gaat. In Nguyens werk gaat het vaak over Aziatische migranten in 'droomland Amerika': 'Aanwezig zijn en niet gezien worden; succesvol zijn en niet gehoord worden; anders zijn en bejegend worden met geromantiseerde etnocentrische gevoelens, die met enige regelmaat uitmonden in alledaags racisme en andere vormen van sociale en culturele uitsluiting.'
Architecte Elsbeth Ronner bestudeert aan de hand van de boeken Theory and Design in the First Machine Age van Reyner Banham, Operating Manual for Spaceship Earth van R. Buckminster Fuller en Homo ludens. proeve eener bepaling van het spel-element der cultuur van Johan Huizinga de gebouwen waarin Google gevestigd is. Ze onderzoekt de verbanden tussen het bedrijf en de lichte, flexibele gebouwen. En Steven van Schuppen gaat in op de geschiedenis en toekomst van Duitsland. Hoe staat het er nou eigenlijk voor met onze oosterbuur? Van Schuppen maakt de balans op en sluit af op twijfelende toon: 'Gaat Duitsland het alle verdeeldheid en rechtsextremistische uitingen ten spijt dan toch nog ‘schaffen’? [...] Ik help het u hopen.'
Cees Zweistra betoogt dat we niet zomaar mee moeten gaan met de digitale golf. Als voorbeeld noemt hij de ontslagen bij ING die door de opkomende digitalisering veroorzaakt zijn. Zweistra gaat hiermee in tegen Martin Ford, die in zijn boek De opmars van robots: hoe technologie veel banen zal doen verdwijnen beschrijft dat ontslagen door digitalisering onvermijdelijk zijn. Alexander H. de Groot ten slotte beschrijft de betrekkingen tussen Nederland en Turkije. De Groot is van mening dat de kennis van de Islam en de geschiedenis van Turkije nu erg belangrijk zijn in Nederland. ‘Nederlanders, autochtoon en allochtoon, moeten op onze scholen en universiteiten gefundeerde basiskennis kunnen verwerven opdat zij geen speelbal blijven van slechte journalistiek en politieke propagandisten’.
De Nederlandse Boekengids verschijnt zesmaal per jaar. Het tijdschrift is te koop bij het Nieuwscentrum.
In Het Parool een interview met Robert Harris door Maarten Moll. Harris, journalist en schrijver van politieke thrillers, vertelt over zijn thriller Conclaaf, waarvoor hij zich verdiepte in de wereld van kardinalen en het Vaticaan. Harris vertelt dat hij niet bang was dat hij niet goed ontvangen zou worden in het Vaticaan: ‘Ze hebben juist goed meegewerkt en stonden open voor alle vragen. Ook een teken dat de kerk aan het veranderen is, en meer openheid nastreeft, zich meer met de seculiere wereld bemoeit. Ik was vrij te schrijven wat ik wilde.’
‘Ja, ik houd erg van dit werk,’ schrijft Arie Storm over Compact. Gedichten, verhalen, columns van Remco Campert. Storm vertelt over hoe Campert vroeger een voorbeeld in het schrijven voor hem was en dat ook dit werk van Campert weer niet teleurstelt. ‘Campert is geen zoetsappige schrijver. Maar hij is wel een schrijver die je door alle ellende heen gelukkig kan maken. Die je het gevoel geeft dat het er allemaal niet zo veel toe doet.’
Paul de Vries recenseert Haaienkoorts van Morten A. Strøksnes [leesfragment]. De Vries geeft het boek maar liefst vijf sterren en is dan ook erg enthousiast: ‘Strøksnes is verleid door de fundamentele geheimzinnigheid van de zee. Die onkenbare, "oninleefbare" zee. Hij wil zich erin onderdompelen en laten meesleuren. Haaienkoorts is de bijzonder geslaagde weerslag van die wens in boekvorm. Een prachtige, tomeloze ode aan de zee.’
Verder een recensie over young-adultboek Door het vuur van Jenny Valentine. Recensente Joukje Akveld vergelijkt Door het vuur met de rest van Valentines oeuvre: ‘Door het vuur is […] bedachtzamer, minder plotgedreven dan Valentines eerdere boeken. Pas in de laatste vijftien pagina's komt het verhaal in een stroomversnelling en volgt de verbluffende ontknoping.’
Guus Luijters las een nieuwe vertaling van Homerus’ Odyssee, Odyssee. Een zwerver komt thuis door Patrick Lateur. Luijters begrijpt soms niet volledig wat Lateur bedoelt, maar vindt Odyssee desondanks vertaald in ‘krachtige, prachtige verzen’.
En een poëzierecensie door Dieuwertje Mertens, over Waanzin went niet van Max Greyson, die de halve finale van het NK Poetry Slam 2015 tegen Daan Zeijen volgens Mertens onterecht verloor. Desondanks heeft Mertens wel het een en ander op te merken over zijn nieuwe dichtbundel. ‘Het is nog een beetje zoeken naar de juiste balans.’
Tot slot Hans Knegtmans over de uit het Duits vertaalde thriller Moordvrienden van Nele Neuhaus. Knegtmans vindt het verhaal te complex en de beschrijvingen vaak te knullig. ‘Moordvrienden was gebaat geweest bij een strengere redacteur.’
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke donderdag in PS. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
Carla Joosten bespreekt Juliana. Vorstin in een mannenwereld, de biografie die Jolande Withuis over koningin Juliana schreef [leesfragment]. In de biografie is nieuw materiaal zoals brieven en gesprekken opgenomen, die het volgens Joosten al bekende beeld van koningin Juliana bevestigen. Joosten geeft de biografie drie sterren. ‘Uit deze gedegen, feitelijk geschreven biografie komt een lieve, ietwat naïeve, bedrogen echtgenote naar voren, maar ook eentje die kon exploderen en goed onprettige zaken kon negeren.’
‘De Moor kan hypergevoelig schrijven, maar dit keer wordt de tragedie niet echt voelbaar. In deze roman wordt veel gesuggereerd, maar komt weinig tot uitbarsting.’ Irene Start is matig enthousiast in haar korte recensie over Van vogels en mensen van Margriet de Moor [leesfragment].
Verder Nikki Sterkenburg over Regen zonder modder, een boek dat schrijver Celal Altuntas schreef over de tijd nadat hij naar Nederland vluchtte in de jaren negentig. Sterkenburg is onder de indruk van de verhalen die Altuntas beschrijft: ‘Op rauwe toon, zonder zichzelf in de slachtofferrol te plaatsen, beschrijft Altuntas beklemmende situaties.’
Elsevier verschijnt elke donderdag en is voor abonnees toegankelijk via weekblad.elsevier.nl. Elsevier is te koop bij het Nieuwscentrum.
Arjen Mulder schreef voor De Groene een bespreking van Siddhartha Mukherjees Het gen: Een intieme geschiedenis. 'Mijn bezwaar tegen Mukherjee's humane genetica is dat deze wetenschap zich compleet heeft losgezongen uit haar maatschappelijke en vooral ook natuurlijke context,' stelt Mulder aan het eind van zijn stuk. 'De genen communiceren niet meer met de wereld om hen heen, maar eisen alle macht voor de medische wetenschap op. Wat ontbreekt in deze kille wetenschap van steeds betere genen is het woord liefde. Bijvoorbeeld de onvoorwaardelijke liefde voor een ziek kind, die het beste in mensen naar boven brengt.' Kees 't Hart las En ik herinner me Titus Broederland, de nieuwe roman van Auke Hulst [leesfragment]. 'Hulst stookte zijn toch al niet geringe schrijfverlangen in deze roman hoog op,' merkt 't Hart op.
Van Chris van der Heijden daarnaast een stuk over Martin Bossenbroeks Fout in de Koude Oorlog. 'Bossenbroek is niet alleen een goed stilist, hij is ook bedreven in het construeren van een historisch verhaal. In dit geval is de structuur echter dermate dominant dat het verhaal er bijna onder bezwijkt,' aldus de recensent. En Jerker Spits bespreekt Frank Witzels Hoe een manisch-depressieve tiener in de zomer van 1969 de Rote Armee Fraktion bedacht [leesfragment | recensie]. '[H]et is vooral de wonderlijke menging van fictie en documentaire, roman en essay, dialogen en uitgebreide filosofische passages die dit boek een van de meest originele romans uit de Duitse literatuur maakt,' vindt hij.
Nynke van Verschuer sprak voor Vrij Nederland met Dirk De Wachter over diens boek De wereld van De Wachter. ‘[M]ensen zijn op drift, missen houvast, en dat leidt tot aberraties, tot het vastklampen aan een groot verhaal. Waar de zin voor mij zit? Ik wil niet pleiten voor één geloofssysteem, maar voor mij zit de zin bij de ander, zoals bij Emmanuel Levinas. Die filosofie mag vaag lijken, maar het Levinasiaanse kleine goede is heel concreet. Iets te kunnen betekenen voor een ander, iets heel kleins, onzichtbaars, maar zinnigs,’ zegt De Wachter onder meer in het gesprek. Jeroen Vullings las verder Jan Cremers Odyssee Fernweh [leesfragment]. ‘[De] moeder is de eigenlijke held in Odyssee Fernweh. Daarom slaat Jan Cremers Vatersuche op twee derde van het boek om in een Muttersuche. Meteen ruimt de monotonie het veld voor rauwe emotie, vooral bij onrecht – Cremer op zijn best,’ merkt Vullings op. Naar aanleiding van het verschijnen van De spion schreef Rob Schouten een beschouwing over Paolo Coelho. ‘Coelho heeft een boodschap voor de wereld, hij is de vredes- en liefdesapostel die niet terugdeinst voor volvette, eclatante uitspraken,’ lezen we in het stuk. En Carel Peeters wijdt zijn ‘Literaire kroniek’ aan Heilige identiteiten van Machteld Zee. ‘[E]r is niet veel tegenin te brengen,’ vindt hij. ‘Behalve dan dat Zee weinig oog heeft voor de grote meerderheid van de huis-tuin-en-keukenmoslims die niet zo wereldveroverend denkt.’
Vrij Nederland verschijnt elke woensdag, een selectie van de recensies is op vn.nl/boeken raadpleegbaar. Vrij Nederland is te koop bij het Nieuwscentrum).
