Recensieoverzicht: Dave Eggers, Lisa Appignanesi (3 augustus 2016)
08 augustus 2016Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften, met dit keer aandacht voor Dave Eggers en Lisa Appignanesi, en verder: Lieke Marsman, Hannah van Binsbergen, Frans Kellendonk, Alain de Botton (Trouw), Kees Koomans, Ron Rash, Bernlef, Hanya Yanagihara (de Volkskrant), Willem Jan Verlinden, Olga Grjasnowa, Joachim Bessing, Rainbow Rowell (De Standaard), Simon Sebag Montefiore, Tom Holland, Anne Tyler (NRC), Denis Henriquez, Frans Pointl (Het Parool), Erik Valeur, Misha Glenny (Elsevier), Clarice Lispector, Cees Nooteboom, Marcel Verburg (De Groene Amsterdammer) Amos Oz (Vrij Nederland).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Ook de recensies in de Vlaamse kranten en weekbladen worden opgenomen in het overzicht, met dank aan Johan Eeckhout. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
Delen op
'Mannen dichten ook heel persoonlijk. Alleen worden ze misschien anders gelezen. Als zij over gevoelens schrijven, lijkt het altijd te gaan over iets groters, iets universeels, dan is het sowieso kunst, terwijl vrouwen vaak wordt verweten dat ze het te klein houden,' zegt Lieke Marsman Leonie Breebaert sprak voor Trouw 'De Verdieping' dichteressen én filosofen Marsman en Hannah van Binsbergen. Over mannen, filosofie en humor. Van Binsbergen: 'Humor laat juist zien dat iets je aan het hart gaat. Een filosoof die ik heel graag lees, Kierkegaard, heeft dat heel goed door. Dingen die echt waar zijn, die kan je niet zomaar even zeggen, daar moet je omheen, met een grap. Juist zo'n omtrekkende beweging laat zien dat daar kennelijk iets heel zwaars zit waar je niet direct op af kunt.'
In 'Zomertijd' roomt Rob Schouten nieuwe uitgaven van klassiekers af. Vandaag Kellendonks Letter en geest, 'wat mij betreft het hoogepunt van wat wel genoemd is de Revisor-generatie', 'een filosofische roman die de bereidwillige lezer bij zijn lurven pakt door hem in de saaiste aller locaties, de bieb, te werpen en hem aan zijn eenzelvige lot over te laten, maar het is behalve een ode aan de verbeelding ook een stilistisch meesterwerk, waarin de buitenwereld van de egocentrische mens prachtig wordt verwoord'.
Marijke Laurense las de nieuwe Lisa Appignanesi, een zaak van liefde. Die 'gaat niet alleen in op hoe preuts of juist onverwacht humaan er dik honderd jaar geleden gedacht werd over het verband tussen misdaad en ongepast mannelijk en vrouwelijk gedrag'. 'Sensationeel, in alle opzichten.' En Elke Geurts somt 'vreemde favorieten', rond relaties, met als hoofdtitel Alain de Bottons Weg van liefde: 'Het lezen van literatuur is heel erg geschikt om de mens en zijn gedrag - jezelf - beter te leren doorgronden. En soms is het ook heerlijk om even bij de hand te worden genomen. Het verhaal en de informatie in een. Zoals in het boek van De Botton.' Verder: Jenny Offill, Verbroken beloftes [leesfragment], Rachel Cusk, Nasleep, en Jan Geurtz, Verslaafd aan liefde en Bevrijd door liefde.
Stevo Akkerman neemt Imre Kertész' Onbepaald door het lot mee op vakantie, Monique de Heer prijst de nieuwe Michael Robotham, Sluit je ogen ('Robotham laat de lezer geraffineerd meezoeken naar de dader.'), en Mathijs Deen (Onder de mensen [leesfragment]) tekent voor 'De tegel': 'Wat kwijt is, is ook ergens.'
En Janita Monna besluit de boekenpagina's met een gedicht van Leo Vroman uit Alle malen zal ik wenen. Het mooiste van Leo Vroman, 'Krugerlaan 87'. 'Zijn gedichten, met Tineke alom aanwezig, zijn zo liefdevol ingericht, dat je graag op bezoek gaat.'
De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
De Bijbel van Bach, mét zijn aantekeningen, wordt volgend jaar uitgegeven door uitgeverij Van Wijnen. Erik van den Berg vertelt het bijzondere verhaal erachter. '[Uitgever] Dingeman van Wijnen ziet trekken van Bachs persoonlijkheid terug in de notities. "We weten dat Bach een opvliegend karakter had. Hij kon woedend zijn op zijn meerderen, als er in zijn ogen sprake was van onrecht. En dan zie je dat hij passages onderstreept die gaan over de omgang met macht. Onrecht moet je geduldig dragen, wreek je niet, daar zet hij een streep bij. Ontroerend, vind ik."'
Paul Onkenhout las twee boeken rondom Dafne Schippers, Kees Koomans Sprintkoninginnen. Van Fanny tot Dafne en Kees Sluys' De ontdekking van Dafne. En andere verhalen uit de Nederlandse atletiekgeschiedenis: 'Sluys beperkt zich tot een kort hoofdstuk waarin hij nuchter haar verleden als zevenkampster en haar keuze voor de sprint uitdiept, intussen strooiend met cijfers en resultaten. Het beeld dat Kooman van haar schetst, is completer en uitzinniger - en onverwachter bovendien, bijvoorbeeld als hij de Griekse goden erbij sleept om haar talent te duiden.'
Korte besprekingen:
- Hans Bouman over Ron Rash, Boven de waterval (vertaling Anneke Bok en Nan Lenders): 'Meer dan een whodunnit is Boven de waterval echter een liefdesverklaring aan het natuurschoon van de Appalachen, waar Rash al heel zijn leven woont.'
- Peter Swanborn over Karel Schoeman, Verliesfontein (vertaling Rob van der Veer): 'Indrukwekkende roman.'
- Wineke de Boer over Christine Angot, Een onmogelijke liefde (vertaling Katelijn De Vuyst [leesfragment]: 'Dit is meer dan een veredeld dagboek. Het is het verslag van een ingewikkelde liefde tussen moeder en dochter, maar ook een eerbetoon aan die moeder. En met het portret van haar vader verbeeldt Angot een klasse mannen die zich superieur wanen en wrang genoeg onschendbaar blijken te zijn.'
- Jan Luijten over Esther Maria Magnis, Mintijteer (vertaling Dingeman van Wijnen c.s.): 'Ze worstelt met haar geloof, en doordat Magnis de dood van haar geliefde naasten indrukwekkend beschrijft, is die worsteling ook boeiend voor niet-gelovigen.'
- Maria Barnas over Bernlef, Reflecties: 'De taal van Bernlef is puur, zonder uitgebeend te zijn. Zijn stijl is van een scherpte die niet onderdoet voor de diamanten naald van een platenspeler. Bernlef klinkt kraakhelder.'
Femke Halsema tipt als zomerboek Hanya Yanagihara's A Little Life (vertaling Josephine Ruitenberg en Kitty Pouwels: Een klein leven [leesfragment]): 'Het is een goed geconstrueerd en prachtig geschreven verhaal over vier jongens uit verschillende milieus, over hun vriendschap en het leven daaraan voorafgaand, over hun hoop, hun angsten, hun trauma's. Over het voeren van de regie over je eigen bestaan, en de onmogelijkheid daarvan in sommige gevallen.'
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
Voor De Morgen Boeken buigt Fleur Van Groningen zich over Een zaak van liefde van Lisa Appiganesi. Die beschrijft drie passionele moorden uit de periode 1870-1914 en pluist de rechtszaken en alle documentatie daarover uit. Zo ‘schetst ze het machtsspel tussen de juridische definities van waanzin en het menselijke vermogen tot empathie’. Een werk dat je doet stilstaan ‘bij de complexiteit van confrontaties in eigen tijdperk; over het risico dat nog steeds in zowel rigide oordelen als in het geven van een zoveelste kans schuilt’.
‘In een notendop’ vermeldt :
- De onschuldige moordenaar van Michael Griesbach, truecrime over de zaak Steven Avery
- Hoe we zullen leven op Mars van journalist Stephen L. Petranek
- Artists at Home/Work, Thijs Demeulemeester en Diane Hendrikx kijken binnen bij 16 Belgische kunstenaars
De boekrecensies van De Morgen verschijnen elke woensdag in de bijlage Boeken. De Morgen is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.
In De Standaard toont Alexandra De Vos zich verheugd over Willem Jan Verlinden die in De zussen Van Gogh [leesfragment] uitzoekt hoe het met Anne, Lies en Wil verging, ‘een meeslepend verhaal dat bijblijft’.
Zowel haar land van herkomst, Azerbeidzjan, als de plek waar ze leeft, Berlijn, spelen een rol in De juridische schimmigheden van een huwelijk van Olga Grjasnowa. Hedonsime, homoseksualiteit en identiteitsverlies – daar draait het volgens Maria Vlaar om, in ‘een intrigerend verhaal, met een fijne portie woede’. Filip Huyseghems veronderstelt flink wat autobiografische inslag in Untitled, de roman van de Duitse ex-lifestylejournalist Joachim Bessing, een verhaal over een allesverzengende passie in het smartphonetijdperk. De verrassende toonaarden en registers waarin hij zijn ziekelijke verliefdheid bezingt, tonen een begaafd schrijver – ‘een beetje crazy’ is de eindconclusie.
Met Carry On waagt Rainbow Rowell zich fanfictiongewijs aan een parodie op de Harry Potterserie. En daar gaat ze wat Vanessa Joosen betreft creatief mee om. Doordat ze verder gaat dan haar voorbeeld daagt ze de vele Potterfans ook uit om kritisch over hun lievelingsboeken na te denken.
De literaire vakantieatlas is gewijd aan Catalonië en Saskia De Coster levert een verhaal vanuit Rome waar ze verbleef op uitnodiging van Passa Porta.
De boekrecensies van De Standaard verschijnen elke vrijdag in de bijlage De Standaard der Letteren. De Standaard is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.
'De Romanovs haalt het niveau van Sebag Montefiores tweedelige Stalin-biografie en zijn bekroonde Catherine the Great & Potemkin bij lange na niet. Al zorgt de door hem opgedoken erotische briefwisseling tussen tsaar Alexander II (1855-1881) en zijn maîtresse Katja Dolgoroekaja (de Odalisk) voor vermakelijke passages,' aldus Michel Krielaars vandaag in NRC over Simon Sebag Montefiores De Romanovs. Bart Funnekotter sprak daarnaast met Tom Holland van wie onlangs het boek Dynastie verscheen. 'Vroeger wilde ik Proust worden; een auteur van prachtige fictie. Maar ik realiseerde me al snel dat ik iets anders moest gaan doen, omdat ik de ervaring herkende die Proust beschrijft in À la recherche du temps perdu. De sensatie die Prousts hoofdpersoon ondergaat als hij een hap neemt van een madeleine - een golf van herinneringen aan zijn jeugd overspoelt hem - dat gevoel heb ik van kinds af aan met geschiedenis. Daarbij gaat het natuurlijk niet om herinneringen, maar wel om een diep gevoel van verwondering en verbondenheid met het verleden,' zegt Holland in het interview.
Verder van Rob van Essen een stuk over Anne Tylers Azijnmeisje. Van Essen heeft kritiek op Tylers bewerking van The Taming of the Shrew maar 'net als het oorspronkelijke stuk van Shakespeare biedt Azijnmeisje genoeg stof voor discussie over sekseverhoudingen en intenties van personage en auteur. In dat opzicht is Tylers variatie op Shakespeare dan toch geslaagd'. Obe Alkema las Begrafenis van de mannen, de dichtbundel van Anneke Claus. 'De bij vlagen flauwe stijl en vertelling staan in dienst van waar het om draait,' schrijft Alkema. Toef Jaeger wijdt een stukje aan Neil MacGregors 'mooi uitgegeven boek' Shakespeare's Rusteloze wereld. En Floris van Straaten bespreekt Nigel Hamiltons Roosevelt vs. Churchill. 'Hamilton schrijft in zijn inleiding dat zijn doel is een correctie te bewerkstelligen in de onderbelichte beeldvorming van Roosevelts rol als bevelhebber. Maar doordat hij de kwaliteiten van Roosevelt bijna systematisch extra zwaar aanzet en de tekortkomingen van Churchill breed uitmeet, bekruipt je als lezer onwillekeurig het gevoel dat je wordt gemanipuleerd. Dat is jammer, want Hamilton heeft genoeg interessants verzameld om zijn stelling aannemelijk te maken,' staat er onder andere in het stuk. Jan Donkers dan, hij leverde een recensie van Jean Smiths biografie Bush. 'Aan het vele dat al over George W. Bush en zijn presidentschap is geschreven voegt Smith niet erg veel toe, maar het is zijn verdienste dat hij een degelijk overzicht geeft van een hoofdzakelijk tragische episode in de Amerikaanse geschiedenis,' merkt Donkers op.
Arie Storm las Het sterven van Rebeccca Lopez Ikario van Denis Henriquez, en is niet enthousiast: 'Dacht, in gedachten verzonken - dat is erg lelijk geschreven. En dan begint het ook nog eens in het hoofd van Rebecca "te schemeren", waarna een witregel volgt.' Twee sterren.
Drie korte recensies:
- Dirk Jan Arensman over Dave Eggers, Helden van de grens (Heroes of the Frontier, vertaald door Monique ter Berg, Brenda Mudde, Elles Tukker en Maarten van der Werf) [leesfragment]: 'Helden van de grens is de beste Eggers in járen: een lieve literaire lobbes met soms verrassend scherpe tandjes.'
- Maarten Moll over Amélie Nothomb, De misdaad van graaf Neville (vertaling Marijke Arijs): 'Af en toe ontaardt deze speelse vertelling in slapstick, terwijl Nothomb tussen de regels wel degelijk iets zegt over de tragiek van het vastgeroeste adellijke milieu, waar het vooral om status en geld gaat, waar minder plaats is voor emoties en waar kinderen zich moeten schikken in de hiërarchie van het aristocratische leven.'
- Dries Muus over Isabelle Autissier, Plotseling, alleen (vertaling Floor Borsboom) [leesfragment]: 'Geloofwaardig en goed gedocumenteerd is de roman zeker, aangrijpend wordt het zelden.'
Gisteren besprak Maarten Moll ook Frans Pointls postume bundel Zonder rampspoed valt er niets te melden [leesfragment]: '[Pointl heeft] een mooie kras [achtergelaten], dat dan weer wel.'
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke donderdag in PS. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
In Elsevier Irene Start over Erik Valeurs Schipbreuk van een leven ('Valeur, oud-journalist, schrijft vlot, maar het verhaal schiet alle kanten op en de toon varieert. [...] Mooie passages [...] redden de roman ternauwernood.') en Gerlof Leistra over Misha Glenny's Nemesis. 'Glenny is een uitmuntende gids in de onderwereld en heeft ook oog voor de andere kant: de positieve ontwikkelingen na de "pacificatie".'
Elsevier verschijnt elke donderdag en is voor abonnees toegankelijk via weekblad.elsevier.nl. Elsevier is te koop bij het Nieuwscentrum.
Allan Blooms The Closing of the American Mind figureert deze week in 'De boeken die ons boos maakten'. En in Dichters & Denkers:
- Xandra Schutte over Clarice Lispector, De ontdekking van de wereld ('De kronieken zijn zeker charmant. Het zijn zeer diverse teksten: van jeugdherinneringen tot ultrakorte verhandelingen over zaken als de typemachine of taxichauffeurs, van aforismen tot de behandeling van lezersbrieven.') [leesfragment] en de biografie door Benjamin Moser ('Het is allemaal wat over the top, en het roept, bij mij althans, ook de nodige irritatie op, want de cocktail van heiligheid, verpletterende schoonheid en mysterie, het is zo cliché, en het is vooral een cliché dat graag op vrouwen wordt geplakt.')
- Piet Gerbrandy over Estelle Boelsma, Alles is een onderbreking van de lege ruimte ('Dit is geen swingende poëzie, ze appelleert allereerst aan het intellect,' stelt Gerbrandy, 'maar bezield is ze zeker.')
- Joost de Vries over Cees Nooteboom, Wat het oog je vertelt ('Zijn essays zijn dagdromen van iemand die zich misschien wel meer thuis voelt in eeuwen die hij nooit persoonlijk heeft gekend. Of, net iets anders, hij wil het volkomen leeftijdsloze van kunst onderzoeken, dat ene schilderij dat van hem en Velázquez tijdgenoten maakt. Dat zijn aanstekelijke fantasieën.')
- Chris van der Heijden over Marcel Verburg, Geschiedenis van het Ministerie van Justitie 1940-1945. Een departement in oorlogstijd ('Het boek gaat over droge zaken, wetten en zo. Dat kan niet anders. Maar het gaat eerst en vooral over mensen. En zo hoort het.')
De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.
Van Nynke van Verschuer een bespreking van de nieuwe roman van Dave Eggers, Helden van de grens. 'Het zijn niet de grote maatschappelijke thema's die je Eggers doen lezen, en misschien ook niet de plot. Het is zijn grenzeloze compassie met iedereen die uit zijn pen ontspruit, en in dat register is Helden van de grens weer een geweldig boek.' Verder in dit nummer een stuk van Rob Schouten over Amos Oz. Aan bod komen onder meer diens romans Judas en het onlangs opnieuw uitgegeven Panter in de kelder. 'Oz is groot, dat wil zeggen belangrijk, populair, gevierd, veelgelezen, maar misschien nog belangrijker is dat hij een good read is; zijn boeken zitten vol sap en kleur, je leest ze met plezier, hij is er voor een breed publiek, niet alleen voor intellectuele fijnproevers,' aldus Schouten. En Carel Peeters besteedt in zijn 'Literaire kroniek' aandacht aan De draad van Penelope van Guido Vanheeswijck. 'Het is niet verwonderlijk dat Vanheeswijck verstrikt raakt in deze labyrintische materie en er niet helemaal uitkomt, maar je steekt van De draad van Penelope toch genoeg op om een zeker vertrouwen in de Europese vrijmoedigheid te krijgen,' schrijft Peeters.
Vrij Nederland verschijnt elke woensdag, een selectie van de recensies is op vn.nl/boeken raadpleegbaar. Vrij Nederland is te koop bij het Nieuwscentrum (vanaf donderdag).
