Recensieoverzicht: het beste van 2016, Joke van Leeuwen, Mathieu Segers, Marijke Schermer (30 december 2016)
02 januari 2017Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften, met het beste van 2016 volgens de recensenten van NRC en verder: Mathieu Segers, Ron Moerenhout (Trouw), Özcan Akyol, Marijke Schermer, Joop Goudsblom (Het Parool), Joke van Leeuwen, Maggie Nelson en Daan Dekker (NRC), Jens Andersen en Julian Guthrie (de Volkskrant).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. In een vereenvoudigde opzet beperken we ons in 2017 tot de Nederlandse kranten en maand-weekbladen en de grote, prominente stukken.
Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
Delen op
In Letter & Geest, gewijd aan de utopie, interviewt Paul van der Steen Mathieu Segers, auteur van Europa en de terugkeer van de geschiedenis. '[Het verdrag van Maastricht] was een knappe prestatie. Zeker voor de Duitsers en de Fransen de overtreffende trap van de naoorlogse verzoening, een genezing van alle trauma's. De verbinding met de Europeanen, de burgers, werd echter vergeten. De EU nam de mensen niet mee, negeerde de vragen over moraal en ethiek.' En Ron Moerenhout vertelt aan Elias van der Plicht over zijn boek Laatste boot naar Sint-Helena: 'Zelf heb ik na mijn trip naar deze utopische plek ook weinig meer te wensen, maar schrijven over eilanden wil ik blijven doen. Al zal je me niet snel zien afreizen naar een bounty-eiland met alleen maar natuur: er moet wel ergens een VOC-kanon liggen.'
De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
In de laatste Sir Edmund van 2016 geeft Robert van Gijssel een overzicht van de vele (rock)biografieën die het afgelopen jaar verschenen. ‘Waarom duiken we onvermoeibaar altijd weer op diezelfde levensverhalen over opkomst, neergang en wederopstanding van ouwe rockers, weliswaar belicht vanuit steeds een ander invalshoekje, maar toch: eeuwige en uit clichés opgetrokken rock-'n-roll-drama's?’ Met deze vraag in het achterhoofd noemt Van Gijssel de volgende biografieën: Johnny Cash. de biografie van Robert Hilburn, Lemmy. De definitieve biografie van Mick Wall, Lou Reed. Een leven in The Velvet Underground van Howard Sounes, Not Dead Yet van Phil Collins, Born to run van Bruce Springsteen [recensie], Mijn gevecht van Thomas Dekker en Wat de fok, ouwe. Het bizarre leven van DJ Dano van Arne van Terphoven.
Maxim Hartman buigt zich over boeken waarin mannen de hoofdrol hebben. ‘Ze hadden verschillende covers, maar de binnenkant ging steevast over de zwabberende identiteit van de man. Ze hebben gelijk,’ stelt Hartman aan de hand van De man is geen jager van Jelto Drenth, De Karakterman van Stephan van Duin en Jop de Vrieze, Waar is mijn speer van Tim Samuels en Judas van Astrid Holleeder. En Maarten Keulemans over boeken over de apocalyps: ‘Het einde, je kunt er alle kanten mee op. Van The Doomsday Book van Joel Levy tot Death from the Skies van Phil Plait; en van het net verschenen Het einde van de wereld van Steven Stroeykens tot mijn eigen verzameling van eindtijdscenario's Exit Mundi. Het einde van de wereld: talrijk zijn de boeken die beschrijven wat er zoal aan ondergangen en eindes denkbaar is.’
Een uitgebreide recensie door Aleid Truijens over Deze dag, een leven. De biografie van Astrid Lindgren van Jens Andersen. ‘[E]en genuanceerde, verbeeldingsrijke biografie, die vooral gaat over Lindgrens drijfveren,’ noemt Truijens het. En nog een uitgebreide recensie, door Erik van den Berg over Everything Explained that is Explainable: On the Creation of the Encyclopaedia van Denis Boyles. Volgens Van den Berg is het ‘geen studie over het menselijk tekort. Het is allereerst een parade van eigenaardige karakters, knappe koppen, formidabele prestaties en daverende conflicten’.
Bard van de Wijer interviewt Julian Guthrie, die onlangs de biografie van Peter Diamandis, Hoe maak je een ruimteschip, uitbracht. ‘Ik heb een maand aan een stuk in zijn dagboeken zitten lezen,’ vertelt de schrijfster over haar keuze om over Diamandis te gaan schrijven. ‘Het klinkt wat gladjes, maar Peter bleek de leider van een orkest van supertalenten die hij bij elkaar had gebracht.’
Hans Achterhuis over Blijf de aarde trouw. Pleidooi voor een nietzscheaanse terrasofie van Henk Manschot: ‘Bij het lezen van Blijf de aarde trouw […] kwam bij mij een vergeten en weggestopt enthousiasme naar boven.’ En een bespreking door Marcel Hulspas, van drie biografieën van Erdogan: Erdogan van Nicolas Cheviron en Jean-François Pérouse, Turkije. De terugkeer van de sultan van Dirk Rochtus en De moordenaar uit de abrikozenstad van Witold Szablowski. ‘Szablowski schrijft prachtig – maar wie écht wil genieten van dit boek, leest eerst de fraai uitgebalanceerde biografie van Cheviron en Pérouse. Dan komen de interviews tot leven.’
Arjan Peters schrijft over waardevolle heruitgaven en noemt daarbij onder andere Poëzie voor een prik (vertaald door Paul Claes) van James Joyce. En een recensie van Peters, over het vertaalde De landweg van Regina Ullmann. ‘Met verwondering en zonder klagen schreef Regina Ullmann een klein oeuvre van verhalen en gedichten.’
En in ‘Kort & goed (of niet)’:
- Pay-Uun Hiu geeft vier sterren aan De gloed van Sint-Petersburg. Wandelingen door heden en verleden van Jan Brokken [leesfragment].
- Persis Bekkering geeft vier sterren aan Een behoorlijk kabaal. Een cultuurgeschiedenis van Nederland in de twintigste eeuw van Jacqueline Oskamp [leesfragment].
- Anet Bleich geeft vier sterren aan Leven en schrijven in tijden van oorlog van David Grossman.
- Maria Barnas geeft vier sterren aan Gedicht aan de duur van Peter Handke.
- Hans Bouman geeft drie sterren aan De omweg naar Paaseiland van Gerrit Jan Zwier.
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
€ 18,99
Op voorraad
Voor 17.00 besteld, binnen 1 à 2 werkdagen in huis. (Op werkdagen)
In Het Parool spreekt Joep School schrijver-columnist Özcan Akyol, vooral over die laatste beroepspraktijk: 'Het is moeilijker geworden. Iedereen hanteert eigen spelregels. Ik schreef deze week een column over Denk; die deel ik niet eens meer. Ik kan de reacties namelijk al uittekenen: "Je bent zeker een Erdoganaanhanger", "Waarom spreek je je nooit uit over de Armeense genocide, lafaard?" Het heeft er niets mee te maken, maar wordt er voortdurend bij gesleept. Dat heeft niets met een debat te maken, al denkt zo'n jongen dat misschien wel.'
In de eigenlijke boekenpagina's gaat Maarten Moll in gesprek met Marijke Schermer (Noodweer). 'Noodweer gaat over iemand die probeert een belangrijke gebeurtenis te verzwijgen en op die manier de autonomie over haar leven te bewaren. Maar dat lukt dus niet. Uiteindelijk gaat het over de vraag hoeveel je elkaar moet vertellen. Of over hoeveel je elkaar kunt vertellen. Wat de invloed is van openhartig zijn op de schaal van intimiteit.'
Hans Renders over Joop Goudsbloms Geleerd. Memoires 1932-1968 [leesfragment]: 'Wat deze memoires zo intrigerend maakt, behalve dat Goudsblom helder en mooi schrijft, is de doortastendheid waarmee deze jongeman vorm geeft aan zijn leven.'
Kortere stukken:
- Maarten Molls column gaat over de Shakespeare, Venus en Adonis-vertaling van Hafid Bouazza, met illustraties van Marlene Dumas
- Paul de Vries geeft twee sterren aan Dik van der Meulen, De kinderen van de nacht. Over wolven en mensen (maar de recensie is vooral beschrijvend)
- Guus Luijters geeft vier sterren aan Franz Kafka's Amerika of de verdwenen jongen in de nieuwe vertaling van Willem van Toorn [leesfragment]
- John Jansen Van Galen geeft vier sterren aan Jan de Vetten, In de ban van goed en fout. De bestrijding van de Centrumpartij en de Centrumdemocraten (1980-1998)
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke zaterdag. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
€ 16,50
Op voorraad
Voor 17.00 besteld, binnen 1 à 2 werkdagen in huis. (Op werkdagen)
Van Sebastiaan Kort een bespreking vam David Nolens' De waan van Cotard. 'Een heel sterk boek […]. Het enige waar ik moeite mee had was dat Nolens soms zijn indringende beschrijvingen van wat er komt kijken bij de opdracht mens te zijn inruilt voor (te) filosofische, theoretische uiteenzettingen,' schrijft hij. Janet Luis recenseert Wat echt is van Daniela Hooghiemstra, een 'behoorlijk onecht aandoende roman over een luxe dame zonder eigenschappen'. Volgens Sebastiaan Kort levert Kris Van Steenberges Blindelings 'een wat matte leeservaring op' [leesfragment]. En Arie van den Berg is enthousiast over de nieuwe dichtbundel van Joke van Leeuwen, Het moet nog ergens liggen. 'Al zeven bundels lang trakteert Joke van Leeuwen haar lezers op […] caleidoscopische in- en doorkijkjes. In Het moet ergens liggen dwaalt haar blik weer alle kanten uit,' merkt Van den Berg onder andere op.
Rob van Essen las De stenen die de huizen bouwen van Kate Tempest. Het 'lijkt […] een onevenwichtige roman te zijn geworden, voorbestemd om als dappere mislukking de boeken in te gaan. Maar toch weet het boek zich aan dat lot te onttrekken,' lezen we. Marco Kamphuis schrijft over Berlijn 1936 van Oliver Hilmes. 'Hilmes legt het perspectief zoveel mogelijk bij degenen die de bewuste zomer aan den lijve meemaakten, zowel de historische hoofdrolspelers als de figuranten,' staat er in het stuk. Hannah van Wieringen wijdt een recensie aan Maggie Nelsons De Argonauten [leesfragment | toelichting door de vertaler]. 'Prettig is dat Nelson nergens zoetsappig wordt. Haar bewondering voor het geestelijke en lichamelijke lijken even intens,' stelt ze. Bernard Hulsman dan, hij bespreekt zowel Max van den Bergs 'lange, saaie opsomming' 'Jongens, maak het maar mooi' en Daan Dekkers De betonnen droom [leesfragment]. 'Dekker heeft het levensverhaal van Nassuth, de geschiedenis van de Bijlmermeer en zijn eigen ervaringen en reportages mooi met elkaar verweven,' aldus Hulsman over het tweede boek.
Arjen Ribbens leverde een stuk over Lisette de Zoetes biografie Mathilde. Muze, Mythe, Mysterie, 'een mooi geïllustreerd en prettig geschreven boek'. En Allard Schröder kent Floris Cohens Het knagende weten drie ballen toe. Verder blikt Arjen Fortuin uitgebreid terug op het literaire jaar, schrijft Abdelkader Benali over culturele toe-eigening en de vaste recensenten van de bijlage geven 'ongevraagd advies' in de vorm van hun persoonlijke top drie van 2016:
Arie van den Berg
- Eva Gerlach, Ontsnappingen
- Isobel Charman, The Zoo
- Robbert-Jan Henkes (vertaling), Bij mij op de maan
Jan Donkers
- Elizabeth Strout, Ik heet Lucy Barton [leesfragment]
- Bruce Springsteen, Born To Run [recensie]
- Joseph Mitchell, In het oude hotel
Margot Dijkgraaf
- Mathias Enard, Kompas
- Laurent Binet, De zevende functie van taal [recensie]
- Christophe Boltanski, De schuilplaats [recensie]
Rob van Essen
- Graham Swift, Moeders zondag
- Ottessa Moshfegh, Eileen
- James Joyce, Dublinezen [leesfragment]
Elsbeth Etty
- A.F.Th. van der Heijden, Kwaadschiks [leesfragment]
- Herman Melville, De klerk Bartleby
- David Rijser, Een telkens nieuwe oudheid [recensie]
Arjen Fortuin
- Hanny Michaelis, Lenteloos voorjaar [leesfragment]
- Clarice Lispector, De ontdekking van de wereld [leesfragment]
- Nelleke Noordervliet, Aan het eind van de dag [leesfragment]
Kester Freriks
- Jon Kalman Stefánsson, Iets ter grootte van het universum
- Alfred Birney, De tolk van Java
- P.A.S. van Limburg Brouwer, Akbar
Bart Funnekotter
- Sven Beckert, Katoen
- Philip Dröge, Moresnet [leesfragment]
- Conn Iggulden, Ravenspur
Robert Gooijer
- Graeme Macrae Burnet, His Bloody Project
- Fred Vargas, IJsmoord
- Robert Harris, Conclaaf
Ger Groot
- Semanta Schweblin, Gif
- Rodrigo Hasbún, Woeste jaren
- António Lobo Antunes, Reis naar het einde
Rob Hartmans
- Floris Cohen, Het knagende weten
- Nicholas Stargardt, De Duitse oorlog
- J.M. Coetzee, De schooldagen van Jezus
Bas Heijne
- Yuval Noah Harari, Homo Deus
- Ivan Jablonka, Laëtitia
- Frances Wilson, Guilty Thing
Arnold Heumakers
- P.F. Thomése, Verzameld nachtwerk [leesfragment]
- Kees 't Hart, Het gelukkige schrijven [leesfragment]
- Mihail Sebastian, For Two Thousand Years
Bernard Hulsman
- John Seabrook, The Song Machine
- Martin Bossenbroek, Fout in de Koude Oorlog
- Robert J. Gordon, The Rise and Fall of American Growth
Auke Hulst
- Katie Roiphe, The Violet Hour
- Margo Jefferson, Negroland
- Adam Johnson, Als het lot lacht
Toef Jaeger
- Colson Witehead, The Underground Railroad
- Nancy Isenberg, White Trash
- Ingrid Jonker en André Brink, Vlam in de sneeuw
Marco Kamphuis
- Heinz Rein, De slag om Berlijn
- Wolfgang Koeppen, De dood in Rome
- Anthony Gottlieb, De droom der Verlichting
Sebastiaan Kort
- Nanne Tepper, De kunst is mijn slagveld
- R.A. Basart, De verzoening
- Walter van den Berg, Schuld
Michel Krielaars
- Victor Klemperer, Zo zag de wereld er op donderdag uit
- Konstantin Paustovski, Goudzand [leesfragment]
- Wieslaw Mysliwski, De laatste hand
Janet Luis
- Eva Meijer, Het vogelhuis
- Maarten 't Hart, De moeder van Ikabod
- Astrid Holleeder, Judas
Guus Middag
- Gottfried Keller, Groene Heinrich
- Robbert-Jan Henkes (vertaling), Bij mij op de maan
- Sven Beckert, Katoen
Roos van Rijswijk
- Emma Cline, De meisjes [leesfragment | recensie]
- Clarice Lispector, De ontdekking van de wereld [leesfragment]
- Dana Spiotta, Vermoorde onschuld
Allard Schröder
- Anthony Kaldellis, The Byzantine Republic
- Synesios, Dans die het heelal omkranst
- Venus en Adonis
Hubert Smeets
- Simon Hall, 1956
- Svetlana Alexijevitsj, De oorlog heeft geen vrouwengezicht [leesfragment]
- John Jansen van Galen, De gouden jaren van het linkse levensgevoel [leesfragment]
Thomas de Veen
- Bibi Dumon Tak en Annemarie van Haeringen, Siens hemel
- Marijke Schermer, Noodweer
- Bertram Koeleman, Engels voor leugens
De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op Nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.
€ 21,99
Voor 23.00 besteld, binnen 1 à 2 dagen in huis.
(Op werkdagen)
€ 15,00
Op voorraad
Voor 17.00 besteld, binnen 1 à 2 werkdagen in huis. (Op werkdagen)
€ 15,99
Op voorraad
Voor 17.00 besteld, binnen 1 à 2 werkdagen in huis. (Op werkdagen)
€ 15,99
Op voorraad
Voor 17.00 besteld, binnen 1 à 2 werkdagen in huis. (Op werkdagen)
€ 45,00
Op voorraad
Voor 17.00 besteld, binnen 1 à 2 werkdagen in huis. (Op werkdagen)
€ 24,99
Op voorraad
Voor 23.00 besteld, binnen 1 à 2 dagen in huis.
(Op werkdagen)
€ 24,99
Op voorraad
Voor 17.00 besteld, binnen 1 à 2 werkdagen in huis. (Op werkdagen)
€ 39,50
Op voorraad
Voor 17.00 besteld, binnen 1 à 2 werkdagen in huis. (Op werkdagen)
€ 16,50
Op voorraad
Voor 17.00 besteld, binnen 1 à 2 werkdagen in huis. (Op werkdagen)
