Pierre Ambroise Choderlos de Laclos, Pieter Waterdrinker & Masha Gessen (de boekbesprekingen in de week van 6 december 2017)
11 december 2017Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften, met deze week aandacht voor Pierre Ambroise Choderlos de Laclos, en verder: Anton Korteweg, Rebecca Solnit, Peter Keglevic (Trouw), Masha Gessen, Daniel Kehlmann, Elena Passarello (NRC), Pieter Waterdrinker (Elsevier, De Groene Amsterdammer), Justine Le Clercq (De Groene Amsterdammer).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
Marco Visscher sprak met Bas van der Vossen, mede-auteur van Debating Humanitarian Intervention: Should we Try to Save Strangers?: 'Als mensen worden onderdrukt en vermoord, is een humanitaire interventie niet het enige antwoord dat we kunnen bieden. Ik voer geen pleidooi om achterover te leunen. Als je echt humanitair begaan bent, is het belangrijk om een andere oplossing dan geweld te zoeken. We zouden volgens mij meer moeten nadenken over effectievere manieren om de mensen te helpen in landen waar we overwegen om te interveniëren.' 'Al te diep graaft [Anton] Korteweg niet en de onvermijdelijke dood lijf je maar het beste in, zo is zijn motto,' stelt Janita Monna vast na lezing van Het leven deugt. Althans op onderdelen. Monica Soeting is lyrischer over Rebecca Solnit, naar aanleiding van haar essaybundel De moeder aller vragen: 'Solnit heeft een geweldig opmerkingsvermogen. Ze bekijkt bepaalde problemen, zoals de ongelijke verhouding tussen mannen en vrouwen, van alle mogelijke kanten. Bovendien is ze geestig, gevat, scherp en belezen.'
Annemieke Hendriks las Peter Keglevic' Hoe ik Hitlers getuige werd, en geeft een eigenaardig advies na veel lof: 'Keglevic speelt een fascinerend spel met fictieve en feitelijke gegevens, met verzonnen karakters en historische personages.' Maar: 'Laat u de laatste 75 bladzijden van de 575 ongelezen.' Boek van de Week is Choderlos de Laclos, Riskante relaties [onze recensie]. Rob Schouten noemt de vertaling door Martin de Haan 'een catalogus van verleidingskunsten en veroveringsvictorie' en 'een proeve van seksueel machtsmisbruik, maar nieuw was het ook toen niet'.
Korter:
- Marnix Verplancke over Truska Bast, Uw wil geschiede [fragment]: 'Een boek dat je stil en een beetje kwaad achterlaat, niet omdat er ooit katholieke kostscholen geweest zijn, maar wel omdat het psychische en fysieke geweld dat er werd uitgeoefend, zo lang kon doorgaan.'
- Marijke Laurense sprak met Gaston Dorren over Lingua. Dwars door Europa in 69 talen in 'Vandaar dit boek'.
- Beeldboek van de week is Archiving Eden door Dornith Doherty en Elizabeth Avedon.
- Paul van der Steen over Gabri van Tussenbroek, De toren van de Gouden Eeuw. Een Hollandse strijd tussen gulden en God [fragment]: 'Zeker in het begin van zijn boek weet Van Tussenbroek de diverse verhaallijnen, grote en kleine geschiedenis knap met elkaar te vervlechten. De tijd van toen met de bijbehorende debatten herleeft.'
- Harriët Salm over Arnaldur Indridasons Operatie Napoleon: 'Mist nog wel de ingenieuze scherpte van zijn latere werk.'
- Bas Maliepaard over Lisa Thompsons De goudvisjongen: 'Fraaie zinnen staan er overigens niet veel in en sommige personages blijven te plat, maar het portret van Matthew, zijn gevecht met de stoornis en zijn zoektocht naar de kidnapper overtuigen.'
- En Carmien Michels (We komen van ver [fragment]) vindt Frida Kahlo's Self-Portrait with Cropped Hair verantwoordelijk voor een omslag in haar leven.
De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
In de Volkskrant wordt Kate Raworth geïnterviewd door Maartje Laterveel. De schrijfster van Doughnut Economics werd eerder vanwege haar revolutionaire ideeën de John Keynes van de 21ste eeuw wordt genoemd door The Guardian. 'Economie gaat niet alleen over geld, het gaat ook over onbetaald werk dat de economie evengoed mogelijk maakt,' aldus Raworth.
De Poolse journalist Ryszard Kapuscinski overleed tien jaar geleden en Jenne Jan Hotland vraagt zich af hoeveel er eigenlijk waar is van de boeken die de journalist schreef. In het Westen viel hij eerder van zijn voetstuk omdat hij te literair werd bevonden en Hotland concludeert dat Kapuscinski misschien beter af was geweest als romanschrijver.
Het Libor-schandaal, een boek geschreven door David Enrich over de handelaar Tom Hayes die als enige verantwoordelijk werd gehouden voor het schandaal, krijgt van Peter de Waard vier sterren ('zorgvuldig geformuleerd en goed gedocumenteerd'). Arjan Peters noemt de herdruk van De autocraten (door Rutger van Zeijs) dapper en geeft drie sterren. 'Van de hoofdpersoon blijft je vooral bij dat hij in de wieg gelegd lijkt voor onbeduidendheid.'
Hella en Sandra Rottenberg zijn twee zussen die samen een boek schreven over hun Joodse grootvader en zijn sigarenfabriek in nazi-Duitsland. De sigarenfabriek van Isay Rottenberg [fragment] krijgt van Olaf tempelman vier sterren. Jonathan Israels Revolutionaire ideeën over de Verlichting, in nieuwe vertaling door Bert Smilde van Wijnen, krijgt drie sterren van Peter Giesen ('onevenwichtig, maar interessant').
Als vroege voorstanders hebben Daniel Goleman en Richard Davidson mindfulness altijd verdedigd, maar voor hun nieuwe boek Meditatie. De blijvende effecten op lichaam, geest en hersenen (vertaling door Wybrand Scheffer) probeerden de beiden toch kritisch te zijn. Volgens Fokke Obbema maakt het boek 'vooral duidelijk hoe fundementeel de open vragen nog zijn', vier sterren. Vader en zoon Steven en Ben Nadler maakten met Heretics! The Wondrous (and dangerous) Beginnings of modern Philosophy [fragment] een stripboek dat volgens Martijn van Camlthout niet veel nieuws vertelt, maar door de beeldgrappen gered wordt. Drie sterren.
Kort & Goed:
- Peter Winsemius krijgt vier sterren voor Je hoeft niet gek te zijn om wereldkampioen te worden, maar het helpt wel van Suzanne Weusten.
- Dag der zielen [fragment | toelichting van de vertaler] van Mike McCormack wordt door Hans Bouma een goede versmelting van onder andere Keltische traditie en hedendaags modernisme genoemd en krijgt vier sterren.
- Een ander land, heruitgave van de roman van Karel Schoeman, krijgt vier sterren van Peter Swanborn.
- Edwin Krijgsman krijgt voor Ben ik nou zo slim over het taalgebruik van Louis van Galen drie sterren van Paul Onkenhout.
- Het proces tegen Hitler van David King (vertaling door Paul Syrier) krijgt vijf sterren van Marcel Hulspas.
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
In Het Parool van dit weekend een interview met Gustaaf Peek over het pamflet dat hij schreef. Maarten Moll vraagt hem naar communistische supermarkten en hoe Verzet [onze recensie] tot stand kwam. 'Me identificeren als communist was helemaal niet zo eng,' aldus Peek.
Arie Storm bespreekt het nieuwe boek van Daniel Kehlmann, Tijl [fragment | toelichting door de vertaler]. Hij geeft het boek drie sterren want 'de bijfiguren komen beter uit de verf dan de hoofdpersoon'. Het nieuwe boek van Haruki Murakami, Moord op de commendatore. Deel 1: Een idea verschijnt [fragment] barst volgens Dries Muus van de cliffhangers en onthullingen. Hij geeft vier sterren, onder voorbehoud, want het tweede deel kan nog alles veranderen.
Lenny Peeters zet in Dochter de hoofdpersoon met een verstandelijke beperking 'heel (geloof)waardig neer.' Ook dit boek krijgt vier sterren. Dirk-Jan Arensman vindt Dag der zielen [fragment | toelichting door de vertaler] van Mike McCormack een 'meesterlijk' boek,en niet alleen door het ontbreken van leestekens. Vijf sterren.
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke zaterdag. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
In NRC deze week een uitgebreid artikel van Michel Krielaars over Masha Gessens 'overweldigende boek' The Future is History. Thomas de Veen bespreekt daarnaast Rodaan Al Galidi's verhalenbundel Duizend-en-een nachtmerries [leesfragment]. 'Niet alles in Duizend-en-een nachtmerries is even sterk, er zitten wat al te losse flodders bij, maar de betere verhalen van Rodaan Al Galidi bieden iets unieks in de Nederlandse literatuur. Scherpe zedenschetsen zijn dat, waarin hij de "gewone Nederlander" weet te vangen én hem een spiegel voorhoudt,' schrijft De Veen onder meer.
Nynke van Verschuer las Daniel Kehlmanns Tijl [leesfragment | toelichting door de vertaler]. 'Tijl is niet een afgerond verhaal, maar dat moet liggen aan de aard van de hoofdpersoon. Want voordat de ene episode goed en wel is verteld, net wanneer je de jonge Tijl hebt leren kennen, of net wanneer Elisabeth Stuart een vrouw van vlees en bloed is geworden, trekt Tijl verder en overbrugt Kehlmann jaren en windstreken met een witregel. Dat maakt het boek een tikje pesterig, wat ruimschoots wordt gecompenseerd door de taal van Kehlmann. Met Tijl levert hij de streek van de nar,' merkt Van Verschuer op.
'Essays noemt Passarello haar verhalen, en dat zijn het: probeersels. Of beter: waagstukken,' aldus Hans Steketee over Animals Strike Curious Poses van Elena Passarello. Maurice Swirc bespreekt The Holocaust, Israel and 'the Jew' van Remco Ensel en Evelien Gans (red.). 'Dit overzichtswerk [maakt] telkens opnieuw duidelijk hoe Joden voor een breed scala aan doelen worden ingezet, door iedereen: van voetbalhooligans en grachtengordelbewoners tot hoogopgeleide Marokkaanse Nederlanders,' stelt Swirc.
Maral Noshad Sharifi sprak met Nadia Murad over haar Ik zal de laatste zijn. 'Wij komen uit een oorlogsgebied waar men elkaar niet accepteerde - er was veel radicalisme. Als ik in Duitsland iemand ontmoet dan vertel ik wat mijn gemeenschap is aangedaan. Dat is fijn, maar het was beter geweest als ze dit al hadden geweten. Ik ben blij dat mensen hier geen problemen hebben, maar ik zou willen dat ze beter hun best deden om hun deel van de wereld op dat van mij te laten lijken,' zegt Murad onder meer in het interview.
Verder:
- Jan Donkers over Jeffrey Eugenides, Uit eerste hand (drie ballen) [recensie]
- Margot Dijkgraaf over Sorj Chalandon, De vierde wand (vier ballen)
- Marco Kamphuis over Robert Seethaler, De Weense sigarenboer (vier ballen) [leesfragment]
- Kester Freriks over Carolyne Larrington, De noordse mythen (vier ballen)
- Sjoerd de Jong over Sid Lukkassen, Levenslust en Doodsdrift (een bal)
De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op Nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.
In Elsevier is Rik Kuethe zeer enthousiast over Pieter Waterdrinkers nieuwe roman Tsjaikovskistraat 40 [fragment]. De schrijver 'spuwt taal uit zoals een vulkaan lava,' aldus Kuethe. 'De lezer valt van de ene verbazing in de andere.' De roman krijgt vijf sterren.
Maffia Inside van Frederico Varese is volgens Gerlof Leistra 'een fraaie inkijk in het verborgen leven van maffiosi wereldwijd'. Vier sterren. Het reisboek van Auke Hulst, Motel Songs [fragment], krijgt van Irene Start ook vier sterren ('onderhoudend reisverslag en verrassend goede liedjes').
Elsevier is te koop bij het Nieuwscentrum.
Merijn de Boer bespreekt voor De Groene Amsterdammer Pierre Ambroise Choderlos de Laclos' Riskante relaties [recensie]. 'Het interessante aan Les liaisons dangereuses is dat Choderlos de Laclos het voor elkaar krijgt dat je je als lezer lange tijd verkneukelt om de slechtheid van de Valmont en de Merteuil. Er wordt, zou je kunnen zeggen, in deze brievenroman geappelleerd aan het genot van antiwaarden als gemeenheid, bedrog, onoprechtheid en egoïsme,' aldus De Boer.
Van Christiaan Weijts daarnaast een stuk over Pieter Waterdrinkers Tsjaikovskistraat 40 [leesfragment]. 'Elk krachtig kunstwerk moet iets met het paradoxale gegeven dat het zich noodzakelijk als een afgesloten, voltooide vorm presenteert, terwijl het tegelijkertijd de vitaliteit wil behouden van het ongewisse, het aftastende, het experimentele van het leven zelf. Dat is hier gelukt. Niet alleen doordat het Russische leven in alle volheid en vuilheid is gevangen, maar ook door wat er op macroniveau gebeurt. Het boek doet verslag van zijn eigen wordingsgeschiedenis, vanaf dat uitgeversverzoekje tot aan de laatste, alcohol-doordrenkte en hallucinante bladzijden waarin de drie tijdlagen samensmelten in paginalange zinnen en het dan eindelijk "af" is,' schrijft Weijts. Kees 't Hart las Krimp van Justine Le Clercq. 'Tragiek is iets wat je in de literatuuropvatting (en wellicht ook levensopvatting) van Le Clercq zo lang mogelijk en zo ver mogelijk van je weg moet zien te schrijven. Geen tranen, geen zelfmedelijden. En dus pakken de donkere wolken zich dreigend samen in deze roman, maar zat ik er nog bij te glimlachen ook,' staat er onder meer in de recensie.
Fiep van Bodegom wijdt een stuk aan Een Amerikaanse oorlog van Omar El Akkad. 'Een Amerikaanse oorlog moet het niet hebben van stijl of karaktertekening. Hoewel de motieven van Sarat voor haar fatale daden geloofwaardig en met inzicht worden getoond blijft ze schetsmatig, net als de meeste andere personages. Desondanks toont El Akkad een fascinerende en coherente wereld, opgebouwd uit de oorlogen en klimaatrampen die onze huidige wereld bedreigen, geëxtrapoleerd naar honderd jaar in de toekomst. Een toekomst die veel van hetzelfde en dus weinig goeds belooft,' stelt Van Bodegom. De laatste bespreking in deze 'Dichters & Denkers' is van Chris van der Heijden, hij verdiepte zich in Bruno Cheyns biografie Léon Degrelle. De Führer uit Bouillon, volgens hem het resultaat van een 'diepgravende zoektocht'.
De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.
