Recensieoverzicht: Elvis Peeters, Elias Canetti, Don DeLillo & P.F. Thomése (13 juli 2016)
18 juli 2016Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften, met dit keer aandacht voor Krijn Schramade, George J. Makari, Johan Huizinga, Alain Badiou, Daniel Heller-Roazen (De Nederlandse Boekengids), A.P. Tsjechov, Kathleen Brandt-Carey, Saskia Noort (Trouw), Stella Bergsma, John Berger, Rodaan Al Galidi (de Volkskrant), Hanya Yanagihara (De Morgen), Luc Sante, Simon Sebag Montefiore, Lionel Shriver (De Standaard), Jan Bor, Elvis Peeters, Eka Kurniawan (NRC Handelsblad, Elias Canetti (Het Parool), Gloria Wekker, Don DeLillo (De Groene Amsterdammer), P.F. Thomése en Bas van Putten (Vrij Nederland).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Ook de recensies in de Vlaamse kranten en weekbladen worden opgenomen in het overzicht, met dank aan Johan Eeckhout. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
In 'Zomertijd' leest Rob Schouten A.P. Tsjechovs De dame met het hondje en andere verhalen (vertaling Marja Wiebes en Yolanda Bloemen): 'Tsjechov is superieur [...]. Misschien omdat Tsjechov bij uitstek de schrijver zonder standpunten of politieke overtuigingen is, hij is de pure observator van menselijk gedrag. Daarnaast is hij als schrijver het toppunt van elegantie zonder ooit estheet of mooischrijver te worden, een kwaal die vooral in zijn eigen dagen heel wat literatuur heeft bedorven. [...] Tsjechov is de meester van de menselijke portretkunst, zo diep bij ons ingedaald dat we soms dreigen te vergeten hoe bijzonder dat is. Hem (voor een habbekrats) herlezen is daarom een feest van hernieuwde kennismaking.'
Paul van der Steen is kritischer over Kathleen Brandt-Careys Ridder zonder vrees of blaam. Het leven van George Maduro 1916-1945 (vertaling Constanteyn Roelofs): 'Best mogelijk dat Maduro in alle opzichten een prachtkerel was, maar kan het ook zijn dat die karaktereigenschappen na zijn tragische dood nog eens extra werden uitvergroot? Van een biograaf mag verwacht worden dat zo'n vraag op zijn minst goed wordt onderzocht.'
'Een veredelde kasteelroman? Vast. Zowel de graaf als Angélique lijkt, ontdekte ik later, wel heel veel op Dumas' graaf van Monte Cristo. Maar haar zin voor vrijheid en avontuur raakten mij als puber in een deprimerende provincieplaats recht in hart en buik, zo aan de vooravond van seksuele revolutie en tweede feministische golf.' Marijke Laurense verklaart haar liefde aan de Angélique-films en Versailles en tipt Caroline Hankens Gekust door de koning. Koninklijke maîtresses aan het Franse hof in de zeventiende en achttiende eeuw, de Privédomeindelen van Madame de Sévigné en Saint-Simon, en Antonia Frasers biografie Lodewijk XIV. Leven en liefdes van de Zonnekoning.
Marjolijn van Heemstra neemt Maggie Nelsons The Argonauts mee op vakantie, en Edwin Kreulen noemt Saskia Noorts Huidpijn 'een aardige, luchtige zomerthriller'.
De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
'Die eerste pagina kon niet voorzichtiger. Ik wilde een beetje beginnen zoals Céline, de Franse grootmeester van het kolkende proza. Een ritmische litanie moest het zijn, bám, met de nodige haat en misantropie, want zoiets heb ik eigenlijk nog nooit bij vrouwelijke auteurs gelezen.' Arjan Peters interviewt Stella Bergsma, wier debuut Pussy Album [leesfragment] onlangs verscheen. In het V-Zomer Magazine.
Hans Bouman vindt dat John Bergers trilogie De vrucht van hun arbeid (Het varken aarde, Ver weg in Europa, Sering en vlag) 'tot de grote Engelstalige literaire werken van de laatste decennia' behoort: 'Sommige formuleringen zijn, hoewel contextgebonden, zó krachtig dat ze het verdienen in graniet te worden uitgehakt.'
Kort & goed (of niet):
- Pjotr van Lenteren over Gideon Samson, Eillanddagen: 'Samson neemt zijn publiek zó grenzeloos serieus dat het even lijkt alsof de schrijver ophoudt met schrijven, de lezer met luisteren en die muur van boekenpapier en kaftkarton er niet meer is.'
- Arjan Peters over J. van Oudshoorn, Dagboek 1943-1947 (red. Jan Paul Hinrichs): 'De filosofische overpeinzingen krijgen een dramatische lading als de schaarste toeneemt en de bomen, schuttingen en hekken uit het stadsbeeld verdwijnen: "brandhout".'
- Sander van Walsum over Peter Ross Range, 1924. Het kanteljaar van Hitler: 'Hoe het heeft kunnen gebeuren? Ook na lezing van 1924 weten we het niet. Maar dat is Peter Ross Range niet aan te rekenen.'
- Daniëlle Serdijn over Roxane van Iperen, Schuim der aarde [leesfragment]: 'Laten we de kinderziekten voor wat ze zijn, dan openbaart zich een goed gecomponeerd en sterk geëngageerd verhaal. 't Is onguur en huiveringwekkend en getoonzet in het zwartste zwart.'
- Marcel Hulspas over Patrick Kingsley, De nieuwe Odyssee: 'Patrick Kingsley reisde mee met een Syrische vluchteling die in Zweden een nieuw leven wil beginnen. Zijn Nieuwe odyssee is een meeslepend boek.'
En Jet Steinz vraagt bestsellerauteur Rodaan Al Galidi (Hoe ik talent voor het leven kreeg) naar zijn tip voor (her)lezing: 'Het is een novelle - ongeveer 200 gram weegt het en gaat dus gemakkelijk mee in de vakantiekoffer - maar des te diepzinniger. Het tegenovergestelde van Nederlandstalige boeken. Die zijn net als het eten hier: weinig gekruid, tamelijk smakeloos. [...] De gedaanteverwisseling daarentegen is zó magisch, zó geweldig - en zó on-Hollands.'
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
Vakantiestemming bij De Morgen Boeken. Enkel een stuk over Hanya Yanagihara’s Een klein leven, door Hans Bouman (stond eerder in de Volkskrant: 'Een klein leven onderwerpt wie het ter hand neemt aan een snijdende leeservaring. Telkens als je denkt: nu kan het niet erger, doet Yanagihara er nog een schepje bovenop. En net als je je de voyeur van geweldsporno dreigt te gaan voelen, besef je: wat is er treffender dan dat deze roman mij bijna net zo murw maakt als de hoofdpersoon?') en het rubriekje ‘In een notendop’ met daarin:
- De verzoening van R.A. Basart
- Fiat lux, de bundel waarmee Stijn Vranken zijn Antwerps stadsdichterschap afsluit
- Aldus Sybren van Micha Meinderts
- Het bijzondere beestjesboek van Hvan Yuval Zommer
De boekrecensies van De Morgen verschijnen elke woensdag in de bijlage Boeken. De Morgen is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.
Het andere Parijs van Luc Sante kan je volgens Peter Jacobs niet alleen literaire fictie noemen omwille van de stijl – maar ook om het referentiekader. De Belgisch-Amerikaanse essayist citeert uitgebreid uit literatuur en houdt de lezer vast ‘met zijn literaire zwier en zijn empathie voor het gewone volk’.
Hoe smeuïg het soms lijkt, De Romanovs 1613-1918, is helemaal gebaseerd op bronnen, verzekert Simon Sebag Montefiore tegenover Maria Vlaar. ‘Macht is het centrale thema van mijn boek. Wij kijken naar de heersers als Peter de Grote en Stalin en Poetin en denken: regeren die helemaal zonder zelfbeheersing? Maar vanuit hun standpunt gezien zijn er geen beperkingen, alles dient om hun macht te beschermen,’ zegt de Britse historicus.
De verbetenheid waarmee Lionel Shriver een economische crisis wil bevatten en beschrijven in haar nieuwe De Mandibles. Een familiekroniek 2029-2047 zit de roman behoorlijk in de weg, vindt Kathy Mathys. Gaandeweg doet Shriver wel waar ze goed in is, ‘de nieuwe wereld tot in de kleinste details bij elkaar verzinnen’ maar het boeiende en confronterende gedachte-experiment levert maar een matige roman op.
Verder nog een leeslijst voor wie de Britten wil leren begrijpen en een literaire atlas voor de Ardennen.
De boekrecensies van De Standaard verschijnen elke vrijdag in de bijlage De Standaard der Letteren. De Standaard is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.
Sjoerd de Jong las drie recente boeken over het boeddhisme: OnZen van Jan Bor, Het boeddhafenomeen van Erik Hoogcarspel en De oude Bouddha in een nieuwe wereld van Paul van der Velde. OnZen is volgens Sjoerd de Jong 'het persoonlijkst en meest polemisch, en in dat opzicht het prikkelendst om te lezen'. 'Drie recente titels, van filosofen en een indoloog, overbruggen elk op een eigen manier de kloof tussen academische studies en inleidingen voor een groot publiek,' aldus Sjoerd de Jong.
'Ik denk dat Marguarite Dumas, Samuel Beckett en William Faulkner onze grootste voorbeelden zijn. We zijn niet geïnteresseerd in psychologische romans waarin het draait om de vraag wat er in de mens omgaat.' Sebastiaan Kort interviewde Jos Verlooy, 'de helft' van het schrijversduo Elvis Peeters. Jacht, hun nieuwste boek, kwam het moeilijkst tot stand.
'Ondanks de wijdlopigheid soms, is de mix van genres ook geslaagd.' Toef Jaeger las Schoonheid is een vloek [leesfragment] van Eka Kurniawan (uit het Indonesisch vertaald door Maya Sutedja-Liem en Sven Aalten): 'Schoonheid is een vloek is behalve magisch realistisch […] ook een politiek bewust verhaal.'
'De klare stijl, waarin gebeurtenissen elkaar (soms te) vlug opvolgen en nergens van opsmuk worden voorzien, doet sterk denken aan volksverhalen en sprookjes,' zegt Roos van Rijswijk over Prinses Bali van Hwang Sok-yong (uit het Engels vertaald door Monique Eggermont). En Guus Middag 'ging meteen op zoek naar mijn lievelingspassage, over de hond Argos' in de nieuwe vertaling van Odyssee: 'De Odyssee is nog steeds een ijzersterk verhaal, ook in deze nieuwe vertaling van de Vlaamse classicus en dichter Patrick Lateur.'
'Het is een briljant getoonzette mengeling van humor, poëzie, verwarring, radeloosheid die de noodzaak van literatuur onder woorden probeert te brengen en daar ook nog in slaagt,' schrijft Allard Schröder over een van de essays in Pierre Michons Koningslichamen. ('Koningslichamen is niet het laatste woord over de auteurs die erin voorkomen, Pierre Michons precieze pen tekent hen scherper dan menige studie. Michons lijfvertaler Rokus Hofstede heeft deze essays met gelijke precisie vertaald.')
En tot slot las Atte Jongstra Bloemen van Stephen L. Buchmann (uit het Engels vertaald door Meile Snijders) en zegt hierover: 'Buchmanns bloemenboek [is] een verrukkelijk leesboek […], vol lering en vermaak.'
De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.
Ko Colijn las De kaalslag bij Defensie van Krijn Schramade, en gaat trefwoordsgewijs door het boek om een overzicht te geven van wat hem opviel als kaalslagprobleem van 2016. Arjen Mulder dook in Selbstverbrennung. Die fatale Dreiecksbeziehung zwischen Klima, Mensch und Kohlenstoff van Hans Joachim Schellnhuber en A World to Live in: An Ecologist's Vision for a Plundered Planet van George M. Woodwell. In zijn essay laat Arjen Mulder zien dat de twee wetenschappers - die in hun boeken terugkijken op hun loopbaan en al doende het hard veranderende wereldklimaatsysteem beschrijven - op verschillende toon alarm slaan.
David Hollanders bespreekt in drie boeken die gezamenlijk een overtuigende probleemanalyse geven van de euro vanuit links perspectief: 'Dankzij [de auteurs] is de geschiedenis van de euro, de EU en het hedendaagse kapitalisme beter te begrijpen,' schrijft hij. (Hij las Against the Troika: Crisis and Austerity in the Eurozone van Heiner Flassbeck en Kostas Lapavitsas, Buying Time: The Delayed Crisis of Democratic Capitalism van Wolfgang Streeck en And the Weak Suffer What They Must? van Yanis Varoufakis.)
'Er waren twee momenten waarop de gehele Lower Reading Room stilviel en opkeek.' Jacob Zwaan vertelt over zijn avonturen als student klassieke talen in de bibliotheek in Oxford. Onlangs verscheen het tweede boek, Soul Machine. The Invention of the Modern Mind, van psychiater, historicus en psychoanalyticus George J. Makari. Arthur Eaton sprak met de auteur die de geschiedenis van de geest verder terug in de tijd traceert.
Ad Maas las De inrichting van de hemel. Een biografie van astronoom Jacobus C. Kapteyn door Pieter C. van de Kruit. De inrichting van deze Nederlandstalige bewerking van een circa 700 pagina's tellende Engelse pil uit 2014 (Jacobus Cornelius Kapteyn. Born Investigator of the Heavens) had volgens Ad Maas beter gekund. Willem Otterspeer las Mijn weg tot de historie & Gebeden, een korte autobiografie van Johan Huizinga, nu in een derde druk uitgegeven dor Anton van der Lem. Willem Otterspeer noemt het 'een juweel van een uitgave'.
In de maanden juni en juli wordt er door de KB een selectie van recent verworven Franse 'kunstenaarsboeken' tentoongesteld. KB-conservator Paul van Capelleveen schreef Artists & others: The imaginative French book in the 21st century, een omvangrijke en royaal geïllustreerde catalogus, ter begeleiding van de tentoonstelling. 'Maar hebben zij ook iets te zeggen,' vraagt Laurens van Krevelen zich in zijn essay af over de makers van de kunstenaarsboeken.
Er zijn korte besprekingen:
- Daan Stoffelsen over The Complete Review Guide to Contemporary World Fiction van M.A. Orthofer
- Beate Roessler over The End of Progress: Decolonizing the Normative Foundations of Critical Theory van Amy Allen
- Christiaan Roodenburg over De macht van de megaonderneming. Naar een rechtvaardige Internationale economie van Joost Smiers, Pieter Pekelharing en John Huige
- Valentijn van Dijk over Keplers Dämon: Begegnungen zwischen Literatur, Traum und Wissenschaft van Elmar Schenkel
- Rob Hartmans over Hume: An Intellectual Biography van James A. Harris
- David Hollanders over Wat wij kunnen leren van economen die (bijna) niemand meer leest van Irene van Staveren
- Ruth Kief over World War Two Today van Roger Cremers
- Esther Wils over de Eva Tas Foundation en over De successtaker. Adrien Turel en de wortels van de creativiteit van Arjen Mulder
- Maarten Asscher over Speelruimte voor klassieke muziek in de eenentwintigste eeuw van Micha Hamel e.a. en over Histoire du silence. De la Renaissance à nos jours van Alain Corbin
Kim Schoof en Lodewijk Verduin vergelijken het antwoord op de crisis in de liefde in Ode aan de liefde (uit het Frans vertaald door Ype de Boer) van Alain Badiou en Het monogame drama van Simone van Saarloos. Sjoerd van Hoorn toont in zijn essay de actualiteit van Max Webers omgang met het westerse kapitalisme aan. Hij bespreekt Pop théologie van Mark Alizart, Max Weber. Preuße, Denker, Muttersohn van Dirk Kaesler en Max Weber: Ein Leben zwischen den Epochen van Jürgen Kaube.
Geertjan de Vugt bespreekt het werk van Daniel Heller-Roazen, in het bijzonder De vijand van iedereen. Piraten en het volkenrecht (The Enemy of All. Piracy and the Law of Nations) en legt uit hoe we het filologisch onderzoek van de auteur politiek kunnen lezen. En David Rijser vergelijkt Shakespeare en Cervantes, stuit daarbij op 'frappante overeenkomsten' en 'grote verschillen', en laat zien hoe deze overeenkomsten en verschillen ons iets zeggen over het culturele leven van vandaag. (Rijser raadpleegde onder andere de volgende titels: De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha van Miguel de Cervantes Saavedra (vertaald door Barber van de Pol), The Enghlish and Their History van Robert Thombs, The Year of the Lear: Shakespeare in 1606 van James Shapiro, Quixote: The Novel and the World van Ilan Stavans en The Gap of Time: The Winter's Tale Retold van Jeanette Winterson)
Boeken op komst:
- The Vanquished. Why the First World War Failed to End van Robert Gerwarth
- The Near Abroad. Putin, the West and the Contest for Russia's Rimlands van Gerard Toal
- Staat van terreur. De jihadistische revolutie van Pieter van Ostaeyen
- Dictators. Een Arabische geschiedenis van Chams Eddine Zaougui
- Vervuld verlangen. Nieuw licht het lustprincipe van Bas Heijne
- Smooth. De redding van het schone van Byang-Chul Hun
- De macht van de traditie. Het keizerschap van Augustus en Constantijn van Diederik Burgersdijk
- Palmyra. De onvervangbare schat van Paul Veyne
- De Nederlandse Boekengids 2016#4
- Science, Fiction, Fantasy, and Politics van Dan Hassler-Forest
- Het agoramodel. De wereld is eenvoudiger dan je denkt van René Gude
- Wat kan mij gebeuren? van Babs van den Bergh
De Nederlandse Boekengids verschijnt zesmaal per jaar. Het tijdschrift is te koop bij het Nieuwscentrum.
In de zomerParool Hans Renders over Elias Canetti's Het boek tegen de dood [leesfragment]: 'Het lijkt alsof er geen structuur of plan aan dit boek ten grondslag ligt, het is in feite een dagboek waarin soms rake opmerkingen staan.' En: 'Mooi en waar, maar eerlijk gezegd vind ik de meeste observaties een tikje saai.'
Plus drie korte besprekingen:
- Dieuwertje Mertens las Eva Gerlachs Ontsnappingen: 'Samengevoegd levert het een sterk en licht verwarrend beeld op, precies zoals Gerlachs poëzie is: mysterieus én helder, kortom: alles wat een gedicht zou moeten zijn.'
- Hans Knegtmans over Stephen King, Wisseling van de wacht: 'King mag dan een verhalenverteller van de bovenste plank zijn, diepgang en geloofwaardigheid zijn niet de sterkste punten van het boek.'
- Arie Storm ten slotte over Pauline Slot, Dood van een thrillerschrijfster: 'Slot verkent wat lectuur is en wat literatuur.' En: 'Hier wordt met een mallotig genre en een mallotige schrijfster afgerekend.'
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke donderdag in PS. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
'In de jaren dat de roman buiten onze landsgrenzen de gedaante aannam van experimentele universums, proefopstellingen om de wereld in te onderzoeken, boven gasvlammen te hangen en hun gebruis en geborrel te laten reageren met de gifdampen van de verbeelding, schreven onze coryfeeën allemaal een boek over hun moedertje,' stelt Christiaan Weijts vast over de Nederlandse literatuur.
'Er is een fascinerende studie te doen naar de literaire identiteiten van verschillende landen louter op basis van de titels van de romancyclus van Karl Ove Knausgård. In het Noors heet die domweg Min kamp, in zes delen, maar in het Duits heten die delen Sterben, Lieben, Spielen, Träumen, enzovoorts. In het Frans: Jeune homme, Une homme amoureux, La morte d'un père… En in het Nederlands? Vader, Zoon, Vrouw.'
Joost de Vries interviewde Don DeLillo, naar aanleiding van het verschijnen van Nulpunt [leesfragment]. ‘[D]ie man uit de kranten, die Don DeLillo, over wie al die essays en academische studies worden geschreven, dat is iemand anders. Ik lees soms dingen over mezelf en dan denk ik: wie is dat? Over wie hebben ze het?’ zegt DeLillo onder meer in het gesprek. Fiep van Bodegom en Thijs Kleinpaste spraken verder met Gloria Wekker over haar nieuwste boek White Innocence. ‘Mijn punt is juist – of slavernij nu in het binnenland plaatsvond of ver van hier – het heeft sporen achtergelaten. En er zullen verschillen zijn, net als overeenkomsten, in de vormen van slavernij en kolonialisme, maar zullen we dat dan uitzoeken, in plaats van vooraf als axioma te hanteren dat er überhaupt geen probleem is?’ zegt Wekker in het interview. En Marja Pruis schrijft Paul Verhoevens film Elle, met behulp van Jenny Diski's debuutroman Nothing Natural.
De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.
Jeroen Vullings sprak voor dit dubbeldikke zomernummer van Vrij Nederland met Bas van Putten over zijn biografie van Peter Schat, Alles moest anders. 'Schat verabsoluteerde de mythe van het ik. Hij was een onbegrepen genie, vond hijzelf. Ik teken hem ambivalent, en mijn gevoelens daarbij zijn ook ambivalent. Er waren momenten dat ik dacht: lul, laat los. Maar als fenomeen is hij bijzonder interessant.' Vullings bespreekt daarnaast P.F. Thoméses Verzameld nachtwerk, dat volgens hem 'genoeg prikkelende gedachten en verrassende inzichten' biedt.
Verder in dit nummer de strandacademie, Sander Pleij, Nynke van Verschuer en Jeroen Vullings over de beste non-fictietitels voor in de koffer:
- Charles Foster, Being a Beast ('Foster is een praktisch man en wijdt niet erg uit over de conceptuele bezwaren van zijn onderneming.')
- Siddhatrta Mukherjee, The Gene ('leest als een thriller en doet bovendien beseffen dat de aanvankelijke euforie over de ontdekking van het menselijk recept met een korrel zout moet worden genomen')
- Mary Beard, S.P.Q.R. ('Nooit meer naar Rome zonder dit boek.') [recensie]
- Marnix de Bruyne, We moeten gaan ('Indrukwekkend en tragisch')
- Machiel Bosman, De roofkoning ('een inzichtelijke studie die leest als een wervelende roman') [leesfragment | recensie]
- Hugo Ball, De vlucht uit de tijd ('Wel echt een mannetje, die Ball')
- Benjamin Moser, Clarice Lispector ('mooie, soms zo ontroerende biografie')
- Ernest Hemingway, Parijs is een feest ('Hemingway schrijft nog beter in de vertaling van Arie Storm') [leesfragment]
- Frank Westerman, Een woord een woord ('een belangrijk boek') [leesfragment | recensie]
- Haroon Sheikh, De opkomst van het oosten ('Dit handzame en essayistische boek doet over internationale betrekkingen doet het erg goed voor wie wakker wil blijven in de hangmat.')
Vrij Nederland verschijnt elke woensdag, een selectie van de recensies is op vn.nl/boeken raadpleegbaar. Vrij Nederland is te koop bij het Nieuwscentrum.
