Recensieoverzicht: Konstantin Paustovski, de Europese Literatuurprijs & Tim Parks (29 juni 2016)
30 juni 2016Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften, met dit keer aandacht voor Lionel Shriver (De Morgen), Catherine Lacey, Karim Miské (De Standaard), Eva Gerlach (De Morgen, Trouw), Ralf Rothmann, María Dueñas (Trouw), Saskia Noort, Torgny Lindren, Mary Costello (de Volkskrant), Konstantin Paustovski, Hagar Peeters, Edna O'Brien, Gloria Wekker (NRC), de Europese Literatuurprijs (De Groene Amsterdammer), Emma Cline, Richard Hemkers (Het Parool), William Finnegan, Simon de Waal, Arthur Rörsch (Elsevier), Dave Eggers, Tim Parks (HP/De Tijd) en H.J.A. Hofland (Vrij Nederland).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Ook de recensies in de Vlaamse kranten en weekbladen worden opgenomen in het overzicht, met dank aan Johan Eeckhout. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
Delen op
Kleis Jager sprak voor Trouw met Antoine Leiris, auteur van Mijn haat krijgen jullie niet [recensie]. 'Onze levens hebben een napalmbombardement te verduren gehad. Zo is het als je iemand hebt verloren of ernstig gewond bent geraakt. Alles is kapot, dus alle mogelijke reacties zijn geoorloofd. Maar ik hoop dat iedereen met de tijd een zeker evenwicht vindt, na de eerste reactie. Dat geldt ook voor mij. Ik oordeel niet over anderen, en misschien blijkt later dat ik me heb vergist,' zegt Leiris onder meer in het interview. Van Janita Monna verder een bespreking van Eva Gerlachs Ontsnappingen. 'Gerlach laat met evenveel scherpte als mededogen zien wat herinneringen zijn voor een mens, en wat het effect is van geloof en hoop. Hoe die - al is het maar even, al is het schijn - de uitzicht kunnen bieden op een nieuw leven,' staat er in het stuk. En Sofie Messeman recenseert Jón Kalman Stefánssons Iets ter grootte van het universum [leesfragment]. 'Stefánssons stijl is net zo vreemd, bar, mooi en eng als de IJslandse natuur zelf,' vindt ze.
Wil Rouleaux wijdt een bespreking aan Sterven in de lente van Ralf Rothmann. 'Sterven in de lente overschrijdt niet zelden de grenzen van wat draaglijk is,' merkt Rouleaux op. '[W]at oorlogsgruwelen betreft is Rothmann bepaald geen vrek. Gelukkig staan er als contrast ook diverse gevoelige passages in de roman.' Jann Ruyters bespreekt deze week Panter in de kelder, de heruitgave van de in de jaren negentig verschenen roman van Amos Oz. 'De plot is rommelig maar het boek bevat prachtige passages die de sfeer van het bezette, door de avondklok duistere en verlaten Jeruzalem invoelbaar maken,' stelt Ruyters. Paul van der Steen las zowel Luc Santes Het andere Parijs als Andrew Husseys Parijs, allebei de boeken dienen volgens Van der Steen 'een mer à boire aan verrassende en vermakelijke verhalen' op. Het 'Beeldboek' van deze week is Mark Janssens Niets gebeurd. Janssen 'verrast met dit komische prentenboek', aldus Bas Maliepaard.
'[E]rg diepzinnig wordt het allemaal niet, maar Het geluk van een wijngaard is het ideale vakantieboek,' merkt Annemarié van Niekerk op in haar stuk over het nieuwe boek van María Dueñas. Voor 'Vandaar dit boek' sprak Nicole Lucas met Lidewey van Noord van wie onlangs Une Belle Histoire. De Tour in 21 korte verhalen verscheen. 'Kopmannen, knechten: ze zijn allemaal interessant. Misschien zijn die laatsten nog wel interessanter. Ik vind het bijzonder hoeveel zij overhebben voor hun vak. De meeste knechten hebben maar een heel kleine kans om ooit te winnen en toch doen ze mee in dat strakke topsportregime,' vertelt Van Noord. Monique de Heer schrijft daarnaast over Fiona Bartons De weduwe. Barton bouwt de spanning volgens De Heer goed op maar raffelt de ontknoping wat af. En Sam Janse vindt Julianus de Afvalliges Afvallige contra afvalligen (selectie, vertaling en inleiding door Kees Meiling) 'een mooi en degelijk boek over en uit de oudheid'. De bijlage besluit traditiegetrouw met Bas Maliepaards bespreking van een jeugdboek. Dit keer komt Zout van de zee van Ruta Sepetys aan bod. 'Sepetys sleept je mee in een toegankelijke, beeldende stijl, die meestal raak is, maar soms net wat te gezwollen klinkt,' lezen we.
De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
Carolina Lo Galbo interviewde Saskia Noort naar aanleiding van haar nieuwe boek Huidpijn. Noort vertelt onder andere dat ze eerlijker is gaan schrijven, 'minder pleaserig': 'Ik wil niet meer schrijven met de rem erop, rekening houdend met mensen die over mijn schouder meekijken.' Arjan Peters laat zich uit over P.F. Thomése en zijn essaybundel Verzameld Nachtwerk [leesfragment]. Marcel Hulsplas bespreekt We moeten gaan van Marnix de Bruyne: 'De beschrijving van zijn zoektocht is wellicht te gedetailleerd en de bredere geschiedenis van Rhodesië/ Zimbabwe komt er zeker in het begin té bekaaid van af, maar de mensen die De Bruyne ontmoet zijn stuk voor stuk fascinerend.' Het groene glas van Torgny Lindren is volgens Arjen Peters een 'atypische kunstenaarsbiografie'.
Sacha Bronwasser vergelijkt Cees Nootebooms Wat het oog je vertelt en Hanne Hagenaars' Geen Wolk - Hoe kunst mijn leven redde in het kader van de 'ik' in kunstbesprekingen. Wilma de Rek brengt de brieven van de Groningse humanist Rudolf Agricola - 'in zijn tijd […] beroemder dan Erasmus' - onder de aandacht: 'Het heeft even geduurd voor de brieven van Rudolf Agricola in het Nederlands waren te lezen - een eeuw of vijfeneenhalf - maar nu ligt het er toch maar mooi: Rudolf Agricola - Brieven, levens en lof, vertaald, bezorgd en ingeleid door Fokke Akkerman en Adrie van der Laan.' Maarten Steenmeijer las De drie Maria's van Lluís Llach: 'een vette knipoog naar Het huis met de geesten van Isabel Allende.' 'Llach laat zijn pen dansen en springen in deze vrouwvriendelijke familiegeschiedenis en strooit onderweg bijna achteloos met prachtige zinnen […] en vrolijke formuleringen […].'
Rob Vreeken bespreekt Ecology or Catastrophe - The Life of Murray Bookchin, 'een geloofwaardig portret' door Janet Biehl. 'Als in een glijbaan wordt de lezer soepel door zinnen, paragrafen en hoofdstukken geleid,' aldus Vreeken. Hans Bouman is lovend over Academy Street van Mary Costello: 'Costello slaagt er opmerkelijk goed in de lezer krachtig het verhaal in te zuigen en zich betrokken te voelen bij het lot van haar solitaire hoofdpersoon.' Jet Steinz zet de schrijvers die De Bezige Bij verlieten op een rijtje en zoekt het antwoord op de vraag wat er nog over is van het mythische imago van de uitgeverij. En er zijn korte besprekingen:
- Wim Bossema over Schoonheid is een vloek van Eka Kurniawan ('Geweld, wreedheid, vrouwenmishandeling, massamoorden - geen gemakkelijke ingrediënten voor een schrijver die luchtig een historische periode van een jaar of veertig tot leven wil wekken. Het is een klein literair wonder dat het Eka Kurniawan lukt. Hij huppelt door de tijd.')
- Jan Luijten over Sterven in de lente van Ralf Rothmann (Rothmann, na de oorlog geboren, heeft alles op indringende wijze beschreven.')
- Wineke de Boer over De vogels sterven in Peru van Romain Gary ('Gary grijpt je in elk verhaal opnieuw bij je lurven.')
- Erik van den Berg over Mijn weg tot de historie & Gebeden van Johan Huizinga ('Samensteller Anton van der Lem excelleert in de voetnootkunde. Zijn commentaren verklaren ook wat hij niet heeft opgehelderd.')
- Edwin Krijgsman over Wie vlucht en wie blijft van Elena Ferrante ('Laten we het van de zonnige kant bekijken. De Napolitaanse romans van Elena Ferrante, waarvan in het najaar het laatste deel staat aangekondigd, is een premium soap, heerlijke vakantielectuur voor op het strand.')
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
In De Mandibles van Lionel Shriver verspelen de nazaten van een gefortuneerde familie al hun fortuin tijdens een schuldencrisis in 2029. 'Personages die veel centen te verliezen hebben, zijn natuurlijk interessanter voor een schrijver van een roman over een financiële crash dan arme drommels die toch al aan de grond zitten. De instorting van de dollar verplicht hen de moeilijke reis te maken van iets tot niks,', geeft de schrijfster mee aan Jan Stevens. Verder laat ze zich bepaald kritisch uit over Obamacare en de migratie van Latijns-Amerika richting de Verenigde Staten.
Eva Gerlach noteert in haar nieuwe bundel Ontsnappingen dat die samen met het eerdere Kluwen deel zal uitmaken van een drieluik. Dat inspireert recensent Paul Demets tot het volgende: 'De beweging van onze werkelijkheid als een onontwarbaar kluwen, waarvan je weliswaar draden kunt ontrollen.' En hij besluit: 'Eva Gerlachs poëzie is indringend doordat ze bedenkingen en associaties die eerder abstraherend werken, met concrete beelden vermengt.' Marnix Verplancke toont in zijn stuk over Krijn van der Jagts De weg omhoog hoe de auteur het Oude en Nieuwe Testament vanuit een cultureel evolutionair oogpunt benadert. En De Morgen neemt ook Bert Wagendorps artikel uit de Volkskrant over Paustovski's Goudzand over [leesfragment].
De opsommingen uit 'In een notendop':
- Pallieter van Felix Timmermans
- Waarom zijn er zoveel soorten? En andere ecologische raadsels van evolutiebioloog Menno Schilthuizen
- Drijfhout, het romandebuut van Volkskrant-journaliste Ianthe Sahadat [leesfragment]
- Koningslichamen, essays van Pierre Michon
- De schaduw van de stilte van Philip Kerr
- De goedheid van vreemden, een familiethriller van de Argentijnse Claudia Piñeiro
- Paradijsvogel van Threes Anna
De boekrecensies van De Morgen verschijnen elke woensdag in de bijlage Boeken. De Morgen is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.
'Rauw en bevreemdend', zo duidt Kathy Mathys Niemand is ooit verloren van de Catherine Lacey, 'Boek van de Week' in De Standaard. De Amerikaanse debutante graaft 'diep in de geest van een getroebleerde vrouw'. Peter Jacobs reisde met Saskia de Coster naar Berlijn waar ze met Wir & Ich de confrontatie aanging met het Duitse publiek en schrijft voor de zomerse 'Weg met boeken' een literaire atlas van de Provence. Vanessa Joosen dook in oude en nieuwe kinder- en jeugdboeken met de zomervakantie als thema. En John Vervoort labelt Karim Miské als een 'absolute revelatie'. Deze Franse documentairemaker schreef met Arab Jazz een thriller met diepgang waarin de analyse van politieke en religieuze achtergronden hand in hand gaan met spanning, geloofwaardige personages en een bijzondere stijl.
De boekrecensies van De Standaard verschijnen elke vrijdag in de bijlage De Standaard der Letteren. De Standaard is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.
Michel Krielaars bespreekt in deze boekenbijlage Konstantin Paustovski's Goudzand, 'een door vertaler Wim Hartog samengestelde bundel met nog niet eerder verschenen verhalen, reisverslagen, dagboeken en brieven van Paustovski's hand' [leesfragment]. 'Samen vormen ze een vers gedolven schat, die je de woeste wereld van deze heerlijke schrijver opnieuw laat beleven,' aldus Krielaars. Toef Jaeger sprak daarnaast met Hagar Peeters over haar debuutroman Malva [leesfragment]. 'Ik vind dat veel literatuur over daders gaat en daarom wilde ik een keer een krachtig slachtoffer aan het woord laten,' zegt Peeters in het interview. 'Moordenaars, pedoseksuelen: ze krijgen allemaal een stem. Slachtoffers zijn literair vaak niet interessant, dus ik vind het literair een uitdaging om ze die stem wél te geven - een mooie omkering.' En volgens Joyce Roodnat behoort Edna O'Briens nieuwste roman The Little Red Chairs tot haar beste werk.
Van Margot Dijkgraaf een stukje over Léon Werths Adieu Parijs. 'Mooi schetst Werth de onwennige eerste dagen van de Duitse bezetting, die aanvankelijk onschuldig lijkt. Ondertussen tekenen de toekomstige lijnen van geweld, verraad en verzet zich in de verte af,' staat er onder meer in de recensie. Arjen Fortuin las Een goede vriend, de nieuwe roman van Bart Koubaa [leesfragment]. '[V]oor wie geduldig leest, opent zich een schatkamer,' schrijft hij. Bas Blokker noemt Robin te Slaas 1941. Het masker valt 'degelijk, op het fantasieloze af'. Maar, stelt hij, 'dat is ook de bedoeling van de reeks, die onder redactie van het NIOD staat: tezamen moeten de zes boeken een standaardwerk over de oorlogsjaren vormen. Te Slaa kwijt zich uitstekend van die taak, met zijn handzame en relevante literatuurlijst en ondersteund door het fabelachtige fotoarchief van het NIOD'. Maarten Huygen leverde de laatste bespreking in deze bijlage: 'In haar gerechtvaardigde strijd tegen blanke discriminatie en ongevoeligheid creëert Wekker een nieuw stereotype, dat van de door kolonialisme en slavernij geconditioneerde blanke, "witte" Nederlander,' schrijft hij over Gloria Wekkers White Innocence.
De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.
Dirk-Jan Arensman kijkt of de hype klopt en bespreekt Emma Clines debuut De meisjes [leesfragment | toelichting door de vertaler]: 'Ze zijn er dus, die zwakke plekken. Maar overheersen doen ze uiteindelijk niet. Daarvoor is De meisjes een te knappe en (meestal) subtiele verkenning van een wereld van doodgewone frustraties, kwetsbaarheden en verlangens, en hoe die tot verbijsterende excessen kunnen leiden. Geen verpletterend meesterwerk, wel de eerste proeve van een schrijfster die zonder twijfel overloopt van psychologische inzicht en stilistische durf.'
En Arie Storm las Richard Hemkers nieuwe roman Hoogmoed: 'De verteller benoemt zijn gevoel, schrijft op 'geinige' wijze op wat hij doet en laat de beelden niet voor zichzelf spreken. Dat gebeurt allemaal met opzet, dat begrijp ik, maar het zorgt ervoor dat dit proza wel erg afstandelijk is.'
Eénkolomsbesprekingen van twee romans, twee verhalenbundels:
- Maarten Moll over Dorthe Nors, Karateslag / Minna zoekt oefenruimte: 'Maar de verhalen in Karateslag zijn werkelijk schitterend.'
- Guus Luijters over Hugo Ball, De vlucht uit de tijd: 'Hij ziet wel dat er iets belangrijks gaande is, maar het houdt hem niet echt bezig. Zodra dada er is, wil hij er eigenlijk vanaf. Heel dadaïstisch, maar jammer.'
- Dries Muus over Wilfried de Jong, Zweefduik: 'Veel van de verhalen zijn goed. Broeierig spannend, strak en helder geschreven. In andere verhalen - bijvoorbeeld dat over de agressieve freule met een bochel - voelt de vreemde situatie wat geforceerd aan.'
- Dieuwertje Mertens over Ron Rash, Boven de waterval: 'De grootste sores komt terloops ter sprake, maar de details [...] maken het kleine verhaal groots.'
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke donderdag in PS. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
In Elsevier: Irene Start las Primitieve dagen van William Finnegan die in zijn (auto)biografie ‘als boeken lezende nerd behoorlijk afsteekt’ bij de ruige jongens: ‘Deze surf-odyssee gaat over meer dan de perfecte golf, het is het verhaal van een jongen die zoekt hoe te leven.’
Behalve aan de ‘duizelingwekkende blauwe golftunnels’ in Primitieve dagen waagde Irene Start zich aan de moorden in Nemesis van Simon de Waal: ‘Simon de Waal schreef met Nemesis (godin van de wraak) een voorbeeldige politieroman, gezet in het Amsterdamse criminele milieu.’
En Simon Roozendaal bespreekt Science Friction van Arthur Rörsch (‘De 83-jarige Rörsch ergert zich aan het klimaatdebat […] en hoopt dat de crisis in de wetenschap kan worden opgelost door het altijd maar weer stellen van drie cruciale vragen. Hoe weten we iets? Waarom geloven we het? Waar is het bewijs?’).
Elsevier verschijnt elke donderdag en is voor abonnees toegankelijk via weekblad.elsevier.nl. Elsevier is te koop bij het Nieuwscentrum.
De recensenten van De Groene Amsterdammer blikken vooruit op de uitreiking van de Europese literatuurprijs:
- Xandra Schutte over Katja Petrowskaja, Misschien Esther, vertaald uit het Duits door Wil Hansen ('Misschien Esther is zo’n indrukwekkende roman, omdat Petrowskaja er zoveel genres in vermengt, zoveel registers bespeelt en op lichtvoetige toon over zoveel grote thema’s reflecteert.') [laudatio]
- Jan Postma over Andrus Kivirähk, De man die de taal van slangen sprak, vertaald uit het Ests door Jesse Niemeijer ('een fabelachtige roman') [toelichting door de vertaler]
- Cyrille Offermans over Tommi Kinnunen, Waar vier wegen samenkomen, vertaald uit het Fins door Sophie Kuiper ('een fenomenale roman, spannend van de eerste tot de laatste regel') [toelichting door de vertaler]
- Sandro Veronesi, Zeldzame aarden, vertaald uit het Italiaans door Rob Gerritse ('En toch, ondanks alle vreemde wendingen en losse eindjes, ondanks de gemakzuchtige of soms gewoon kromme zinnen – de vertaling staat vol slordigheden – kreeg Veronesi me meer en meer waar hij me hebben wilde. Ik zag de tekortkomingen van zijn roman, maar hoe langer ik las, hoe minder die ertoe deden.') [toelichting door de vertaler | laudatio]
- Michel Houellebecq, Onderworpen, vertaald uit het Frans door Martin de Haan [leesfragment | recensie | laudatio] ('Er valt zeker nog wel wat te genieten in het bij vlagen sardonische Onderworpen, maar voor het eerst wordt Houellebecqs romankunst bedreigd door een meedogenloze sluipmoordenaar, namelijk de monotonie.')
De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.
Naast 81 aanraders voor de zomer (zie hieronder) deze maand een zelfportret P.F. Thomése, van wie onlangs het boek Verzameld nachtwerk verscheen [leesfragment]. 'Als schrijver heb je het voordeel dat je van modder goud kunt maken, om Baudelaire aan te halen. Hoe dieper ik zink, des te hoger ik stijg.' Ook in dit nummer een voorpublicatie uit De helden van de grens, de nieuwe roman van Dave Eggers. En Thomas van den Bergh bespreekt Tim Parks Thomas en Mary. Volgens hem '[e]en briljant boek'. Ten slotte de aanraders van deze maand:
- Ingrid Jonker en André Brink, Vlam in de sneeuw ('een prachtige, kloeke bundel die een onthullende kijk geeft in het Zuid-Afrikaanse literaire, culturele en politieke leven van de jaren zestig')
- Bert Wagendorp, Een zaterdagmiddag ('Dit boekje mag dan klein van omvang zijn, het blijft nog lang nazinderen.')
- Chris Kraus, I Love Dick ('af en toe reuze vermakelijk, op andere momenten hinderlijk ijdel en van zichzelf bewust') [leesfragment]
HP|De Tijd is te koop bij het Nieuwscentrum.
HP/De Tijds Zomerboeken
Meer / minder
Van Jeroen Vullings deze week een essay over H.J.A. Hofland [i.m.]. ‘Hoflands denken sproot voort uit onversneden Freischwebende Intelligenz,’ schrijft Vullings onder meer over Hofland. Ook Carel Peeters wijdt zijn ‘Literaire kroniek’ aan de auteur. ‘Hoe libertair, radicaal vrijzwevend, hij ook wilde zijn, hij was ook een gedecideerde, tegels lichtende oppassende burger,’ merkt Peeters in zijn column op.
Vrij Nederland verschijnt elke woensdag, een selectie van de recensies is op vn.nl/boeken raadpleegbaar. Vrij Nederland is te koop bij het Nieuwscentrum.
