Recensie: Ging Knausgårds voetbalcorrespondentie maar wat minder over voetbal

Karl Ove Knausgård en Frederik Ekelund hielden een briefwisseling bij tijdens het WK voetbal van 2014. Uit & thuis gaat gelukkig ook over 'vriendschap en andere zaken van levensbelang', zoals het in de ondertitel luidt. Het WK is al te lang geleden om hun verhalen daarover net zo boeiend te vinden als wat ze over hun eigen leven hebben op te merken.

Dát kunnen we hem niet vergeven

Zo denken ze dus in de rest van de wereld over het Nederlandse voetbalelftal van de laatste jaren - nog voor de beschamend eerloze wijze waarop Nederland afhaakte voor het EK van deze zomer. Dit schrijft de Noorse schrijver Karl Ove Knausgård, wereldberoemd geworden met zijn roman-in-zes-boeken Mijn strijd, aan zijn vriend Fredrik Ekelund na afloop van Mexico-Nederland op het laatste WK:

'Het is inderdaad eigenaardig dat er zo veel negatiefs aan Nederland kleeft - die verschrikkelijke finale van het WK van 2010, toen ze te hard speelden (er moet heel wat gebeuren voor ik dat schrijf) en nu die schwalbes van Robben - juist dát kunnen we hem niet vergeven, het maakt niet uit hoe fantastisch hij heeft gespeeld - terwijl het eigenlijk van oudsher die goede ploeg is die iedereen wil zien winnen […]. Al die fantastische spelers die ze hebben gehad. […] En nu Van Persie, Robben - maar het maakt me niet meer uit, ik wil dat ze er in de kwartfinale uit vliegen, of in de halve finale totaal vernederd worden door Argentinië.'

Wij waren achter onze tv's opgetogen over de magistrale 5-1 tegen Spanje waarmee het WK werd geopend. Wij aanvaardden Robbens uitleg dat zijn valpartij tegen Mexico géén schwalbe was. Wij kregen steeds meer vertrouwen in de meesterzetten van bondscoach van Louis van Gaal, die een hecht team smeedde en iedere tegenstander tactisch de baas leek. Waarom hadden we geen wereldkampioen kunnen worden? We waren er zo dichtbij in de halve finale tegen Argentinië. De klinkende 3-0 tegen Brazilië om het brons leek niet meer dan een terechte bekroning. En vervolgens schrijft de Zweedse auteur Ekelund, wiens werk nooit in het Nederlands is vertaald, doodleuk:

'Nederland heeft tijdens de WK-finale in Zuid-Afrika in 2010 zijn eigen handelsmerk vermoord door heel grof te spelen, en een bezoedeld handelsmerk in ere herstellen, is bijzonder moeilijk.'

Pijnlijk om te lezen.

Fris van de lever

Of is het, in het voorjaar van 2016, vooral vervelend? Het WK in Brazilië ligt inmiddels bijna twee jaar achter ons. Het doet vreemd aan om nu te lezen wat twee schrijvers van de wedstrijden en de atmosfeer vinden en hoe ze verwachten dat de rest van het toernooi verloopt. Dit is immers geen reconstructie van het WK, waarin bijvoorbeeld wordt geanalyseerd waarom Duitsland voorbestemd was de titel mee naar huis te nemen. Dit zijn reacties op gebeurtenissen, fris van de lever geuit, op het moment dat ze plaatsvinden. Dit zijn stukken die je in de krant verwacht. Of, zoals in Noorwegen is gebeurd, die zo snel mogelijk na afloop van het WK in de boekhandel moet liggen.

Een Nederlandse lezer moet het WK wel heel nauwgezet hebben gevolgd, wil hij het leuk vinden om het verloop van het toernooi herbeleven. Alleen dan is het ook interessant om bijvoorbeeld je alsnog af te vragen of Nederland-Argentinië nou een saaie pot afbraakvoetbal was of een spannend gevecht op het scherpst van de snede. De levenslustige Ekelund met zijn voorliefde voor het Braziliaanse sambavoetbal vindt het eerste, de huismus Knausgård met zijn voorkeur voor lijden stelt zich op het tweede standpunt. Een fascinerend verschil tussen die twee.

Méér Knausgård

Uit & thuis is dan ook interessanter als het niet over voetbal gaat. Simpelweg omdat het tijdlozer is. Bij Knausgård komt daar nog bij dat de beschreven herinneringen en belevenissen direct aansluiten op zijn autobiografische roman. Hij beschrijft hoe hij zijn dochters dagelijks wegbrengt naar repetities voor een musical. Hij vertelt over een promotietour naar Warschau. Hij herinnert zich een vreemde ontmoeting die het begin van een roman zou kunnen zijn. En al die dingen meer. De meeste lezers van deze correspondentie zullen lezers zijn die méér Knausgård willen. Die worden op hun wenken bediend.

Maar ook de bijdrage van Ekelund is de moeite waard - al zie je meteen dat hij de mindere is van de twee auteurs. Hij beschrijft met gevoel voor detail hoe hij in Brazilië de wedstrijden ondergaat: een volksfeest op het strand bij Copacabana, de eeuwige voetbalwedstrijdjes met vrienden tussendoor, de onbeschrijfelijke tristeza na de vernederende uitschakeling van de thuisploeg. Tussendoor heeft ook hij ontmoetingen, herinneringen en filosofische opmerkingen. En alles beschreven met die ontwapenende bejahung van het leven. Ook het contrast in karakter geeft de briefwisseling sjeu.

Geschrapt

Toch zou je eigenlijk willen dat er een goedkope herdruk van Uit & thuis kwam waarin alle passages over voetbal zijn geschrapt. Het aanzienlijk dunnere restant is dan een mooie voetnoot bij Mijn strijd - net als al die andere Knausgård-uitgaven die de komende jaren in Nederlandse vertaling zullen verschijnen, zoals een dagboek die de Noor bijhield bij de geboorte van zijn vierde kind. Helaas zal dat niet gebeuren. Lees deze correspondentie dus zo snel mogelijk, voor de herinnering aan het WK verder vervaagt.

Maarten Dessing is freelance journalist voor onder meer Knack, De Standaard, Boekblad, Bibliotheekblad en Schrijven Magazine. Zie ook zijn blog Maartendessing.blogspot.com.