Recensie: De waarheid in het midden van de straat: Flaneur

Je loopt door een lange donkere straat met een ruime bocht halverwege. De straat moet ergens in het begin van de vorige eeuw aangelegd zijn, en lijkt nooit goed onderhouden. De verf bladdert van de muren van de appartementsgebouwen, kozijnen rotten zichtbaar. Meer dan de helft van de huizen in de straat is dichtgetimmerd. Overal is graffiti. Er hangen gescheurde posters van concerten, disco's en anarchistische pamfletten. Er is niemand in de straat behalve jijzelf. Er is gelig licht. Hopper. Frankenstein. Lynch. Je wandelt in Flaneur, in de Georg Schwarzstraße in Leipzig. Door karianne bueno.

Flaneur, gemaakt door een handjevol creatieve geesten uit Berlijn, neemt je in haar tweede nummer weer mee naar één straat. Bladerend door het magazine zwerf je door de straat, geleid door korte gedichten, gedachtespinsels, foto's en verhalen van haar makers.

Af en toe blijf je staan: bij Wilfried Albert van Albert's Frischwaren, die zijn winkeltje onder het communisme begon en die er, zoals veel ouderen uit de buurt, stiekem naar terug verlangt. Bij de kostuumwinkel van Bettina en Wolfgang Thüm, wier aanwezigheid je maar net kunt onderscheiden tussen de horrormaskers en feestjurken. Ze verkopen juist een dirndl aan een stripper. En bij Schwester K, een van de laatste bewoonsters van het nonnenhospitaal in de straat.

Subjectivity

Flaneur is niet voor een gat te vangen. Ieder nummer zoomt in op een straat – het eerste was gewijd aan de Kantstraße in Berlijn, het volgende aan een nog bekend te maken straat in Montreal, Canada. Het blad leest als een (literair) tijdschrift; met korte verhalen, gedichten, reportages en foto's, maar prikkelt de verbeelding als een roman. Flaneur hecht geen waarde aan een onderscheid tussen feit en fictie. Ze wil een subjectief, prikkelend beeld geven van een bestaande plek:

‘The magazine embraces the street's complexity, its layers and fragmented nature with a literary approach. It creates a meaningful correlation between places, stories, people and objects that aren't necessarily related. The magazine is aware of its subjectivity. It wants to say: this could be Georg Schwarzstraße.’

De Georg Schwarzstraße is door de makers van Flaneur uitgekozen om precies zo'n subjectieve reden: ‘We went to Leipzig a couple of times, walked through the city. We really felt really uncomfortable when we came to Georg-Schwarz-Straße, and we became interested in that feeling.’

Geschiedenis

De straat bleek exemplarisch te zijn voor de schrijnende geschiedenis van de stad in de twintigste eeuw, die toen de grote belofte van Duitsland was. In de communistische tijd broeide juist in de Georg Schwarzstraße het verzet – aangewakkerd door de popcultuur in West Europa, die aan de andere kant van de muur een politieke betekenis kreeg.

In de jaren dertig bevond zich in de straat, toen Schlageterstraße*, het hoofdkwartier van de Reeperbahn Meute, een groep jongeren die zich verzette tegen het naziregime. Flaneurs informatieve tekst over dit onderwerp wordt vergezeld van duistere zwart-wit foto's van plekken waar de 'Meute' wellicht samenkwam. Dat de foto's niet toen, maar nu zijn gemaakt, voegt weer precies die suggestieve laag toe die Flaneur eigen is.

Nepbloemen

De waarheid, lijkt het blad te willen zeggen, ligt in ieders eigen ervaring – van de straat, maar ook van dit tijdschrift. En zoals in een werkelijke straat de huizen, het licht en het onkruid tussen de tegels je fantasie sturen, zo wordt die in Flaneur door de vormgeving gestuurd. Ieder artikel, ieder onderwerp heeft zijn eigen ontwerp, dat steeds tracht een laag aan de tekstuele inhoud toe te voegen.

Het mooiste voorbeeld daarvan zijn de beelden van plastic bloemen, die tussen de gevouwen, zwart omrande pagina's met historische feitjes verstopt zitten. In de herfst van 2010 brak een brand uit op een hoek van de Georg Schwarzstraße. Binnen een paar was bijna het hele pand verwoest. Op de benedenverdieping na: een galerie en winkel in nepbloemen. Verstopt tussen het puin en de zwart geblakerde balken, bloeien ze nog steeds. En nu ook tussen de bladzijden van Flaneur.

Karianne Bueno is fotografe en medewerker van het Athenaeum Nieuwscentrum.

* Nationaal Socialist Albert Leo Schlageter vocht in de zogenaamde Kapp Putsch in 1920 tegen socialist Georg Schwarz. De laatste stierf in 1945. Hij woonde met zijn gezin in de na de oorlog naam hem vernoemde straat.