Recensie: Korte inkijkjes

Het glimt niet. Dat is een eerste waarschuwing: dit is anders. Maar hoe anders? Doorbladeren verheldert niet. Jóhanna Siguroardóttir, premier van IJsland, is het bekendste gezicht, en ook de algemene rubrieken bieden geen snelle aanknopingspunten. Het tijdschrift Monocle claimt ‘fresh perspectives on everything from current affairs to design’ te leveren, met ‘stories on forgotten states, alluring political figures, emerging brands, fresh forces in popular culture and inspiring design solutions’. Waar gaat dit dan eigenlijk over? Voldoet het wel aan de wetten van het tijdschrift? En voor wie is dit bedoeld, vraagt pieter wybenga zich af.

Niet voor de massa: dat sluiten de reclames voor Rolexen en sponsorcontracten met Blackberry al uit. Maar bij gebrek aan smakeloze schreeuwerigheid zal het niet zo snel Gooische koffietafels sieren. Monocle, met kantoren in New York, Tokyo, Londen en Zürich, en correspondenten die voor elk nummer naar zeker vijftig landen worden uitgezonden, lijkt eerder haar pijlen te richten op de kosmopoliet, met goede smaak. En smaak mag dan om politiek correcte redenen subjectief van aard heten, de redactie heeft overduidelijk oog voor spraakmakend ontwerp.

Er wordt niet alleen verslag gedaan van Deense retromeubel-fairs en bijzondere boetiekjes in afgelegen oorden, het tijdschrift zelf lijkt ook met de grootst mogelijk zorg voor lay-out te zijn gemaakt (dat geldt ook zeker voor monocle.com overigens). Een bijzondere samenstelling van over de pagina’s verspreide foto’s, tekstkolommen en tekeningen op stevig, mat papier vormen een aantrekkelijk geheel. Natuurlijk, met alle beschreven en getoonde producten en potentiële reisbestemmingen richt ook Monocle zich op de portemonnee van de lezer. Maar waar de meeste tijdschriften consumeergidsen zijn, lijkt Monocle eerder een amuse oeil.

Een wat snobistische kwaliteitscatalogus dus? Hoewel het hoofdartikel van het meest recente nummer (32, volume 4, april 2010)  ‘The art of the sell. The world’s best shopkeeping and retail stars’ kopt, moet het antwoord toch ontkennend zijn. Daarvoor is het niet pretentieus genoeg, en te divers. Zo wordt naast de advertenties, artikelen over designvoorwerpen en mode veel aandacht besteed aan sociaal-maatschappelijke ontwikkelingen. Post-crisis IJsland bijvoorbeeld, het onafhankelijkheidsproces van de Nederlandse Antillen en de verhuizing van een Amerikaanse legerbasis naar het Micronesische Guam.

Echt verdiepen doet het echter niet. Dat is ook niet de bedoeling. Het tijdschrift is niet voor niets vernoemd naar het lang geleden uit de mode geraakte halve brilletje voor één oog: het tijdschrift geeft kleine, korte inkijkjes. En dan zoveel mogelijk. Die versnippering beklijft echter zelden en vormt een barrière voor de spanningsboog. Dat maakt het paradoxaal genoeg ook ongeschikt om snel door te bladeren; alleen de looks zorgen voor de voor verkoop noodzakelijke, eerste magnetische werking, niet de leading articles.  Ook daarin verschilt het wellicht weinig van andere tijdschriften, maar met het vizier op een publiek dat toch ook graag wat kennis op wil doen, lijkt dat een ongewone zet. Misschien is juist de afwijking van de norm de aantrekkelijkheid van Monocle. Het is een tijdschrift dat op de vele fronten anders is: een apart jasje voor verslaggeving over unieke onderwerpen die elders geen drukinkt krijgen toebedeeld.

Pieter Wybenga is historicus. Hij is werkzaam als subsidieadviseur voor het onderwijs en bespreekt literatuur voor Recensieweb.nl.