Recensie: De toekomst is voor iedereen

Iedereen vraagt zich wel eens af hoe de toekomst eruit zal zien. We dromen graag over wat voor baan we zullen hebben, of wat voor huis, en of we kinderen, kleinkinderen, achterkleinkinderen zullen krijgen. Maar meestal realiseren we ons tijdens dat gedroom niet dat onze wereld er diezelfde toekomst heel anders uit kan zien. Robots die je baan overnemen? Überhaupt geen banen meer? Kinderen, kleinkinderen, achterkleinkinderen samengesteld naar uw genetische voorkeuren? Scenario, het tijdschrift van het Copenhagen Institute for Future Studies, onderzoekt het. Door karianne bueno.

Een realistisch toekomstbeeld

Het Copenhagen Institute for Futures Studies bestaat sinds 1970. Voormalig oeso-secretaris-generaal Thorkil Kristensen richtte het instituut op voor beleidsmakers in publieke en private organisaties, om hun bewustzijn op het gebied van relevante toekomstperspectieven te vergroten. Zodat die mensen weloverwogen beslissingen maken dus. En zoals het een goede denktank betaamt geeft de IFFS meerdere publicaties uit, waarvan Scenario in de schappen van Athenaeum Nieuwscentrum ligt.

Scenario, dat vier maal per jaar verschijnt, is er...

‘… for progressive people with a high degree of decision-making competence in their professional lives. They are people who work with knowledge, who make choices, and who desire the greatest possible insight into the current trends that will shape our society in the future. The magazine's ambition and success criterion is to inspire to action and development on this basis.’

Maar dat betekent niet dat het blad oninteressant of onleesbaar is voor 'gewone mensen' als ik, en wellicht ook u. De artikelen in Scenario zijn intelligent en behapbaar (alhoewel hier en daar de Engelse vertaling wat rommelt). Maar het is geen Wired. Scenario is nergens echt spectaculair of zelfs vernieuwend – het blad wil vooral een realistisch toekomstbeeld voorhouden aan zijn lezers. Een toekomstbeeld om op te bouwen, zeg maar. Een bijkomstigheid van die intentie is dat het tijdschrift nergens op een mening valt te betrappen. Alle onderwerpen worden van meerdere kanten belicht, zonder dat partij voor de ene of de andere kant wordt gekozen. Dat is soms een beetje saai voor de lezer, maar ook verfrissend. Want hoe vaak kom je een dergelijke neutraliteit nu in een magazine (of krant) tegen?

Meer delen, hondencellen delen, betalen met bitcoins

Het thema voor de vierde Scenario van dit jaar is 'Homo digitalis', naar een pas uitgebracht boek van de Deens-Iraanse sociale-mediadeskundige Natasha Friis Saxberg. Het boek, waarvan de laatste pagina's in het blad te lezen zijn, behandelt de mogelijke toekomst van de sociale media. Friis Saxberg signaleert trends, zoals het delen van informatie, dat op steeds grotere schaal plaatsvindt (en dat een steeds grotere impact op de verhoudingen in de wereld krijgt – zie de Arabische lente) of de mogelijkheid die sociale netwerken verlenen tot het delen van fysieke spullen (zie ook De Groene Amsterdammer 21-2013). Friis Saxberg schetst op basis van haar signaleringen een voorzichtig beeld van de mogelijkheden voor de toekomst.

Er volgt een stuk over het klonen van honden. Niet persé een nieuwe uitvinding, maar nu wel commercieel: een bedrijf in Seoul neemt – met relatief groot succes – van over de hele wereld opdrachten aan. Nog even en u kunt uw trouwe viervoeter tot een echte levensgezel maken. Tenminste, als ook het karakter grotendeels genetisch bepaald blijkt. Eerst nog maar even het nature-nurture-vraagstuk oplossen.

Ook niet nieuw, maar wel nog steeds booming: de Bitcoin. Kan het digitale muntje het echte geld binnenkort overnemen? Scenario schetst de mogelijke ontwikkelingen.

WOBO

En nog een oudje. Freddy Heineken bedacht in 1960 de WOBO. Op Curaçao aanschouwde hij de armoede en de vervuilende flessen op het strand, en de Heineken World Bottle was geboren. De WOBO is een bierflesje dat, als het leeg is, kan dienen als baksteen. Het rechthoekige flesje heeft zelfs ribbels aan de zijkanten om het cement goed te laten plakken. Het enige huis dat er ooit mee gebouwd is staat echter niet op Curaçao maar in Noordwijk. Helaas voor Freddy, en de wereld, kwam zijn briljante idee blijkbaar niet op het juiste moment. Maar wie weet, nu het in Scenario staat...

Computeroplossingen voor alles

En dan wordt Scenario toch echt even spannend-futuristisch. De “technological singularity” is het (overigens weer relatief oude - het stamt uit 1993) idee dat, als de ontwikkeling van computers net zo snel blijft gaan als die nu gaat, er binnen afzienbare tijd een computer ontwikkeld zal worden die meer kan dan wijzelf. En als we die superslimme computer dan een nog slimmere computer laten uitvinden, en zo verder, zal er op een gegeven moment een computer zijn die alle technologische en wetenschappelijke vraagstukken kan oplossen. En, wie weet wat zo'n apparaat kan betekenen voor grote maatschappelijke vraagstukken als honger, armoede, of criminaliteit? We zouden de antwoorden gewoon implementeren, en de computer zou de problemen opsporen voor wij ze zelf zien.

Of de 'singularity' een waarschijnlijk scenario is laat Scenario in het midden. Bij de utopie van de oplosbare maatschappelijke vraagstukken durf ik, ondanks mijn aanzienlijke digibetisme, mijn vraagtekens te zetten. Hoe kan een machine het menselijk tekort opheffen wanneer diezelfde mensen nog zullen leven? Maar, zo pleit de weloverwogen conclusie van het neutrale Scenario: het idee, dat we doorgaan zoals we altijd deden, is evenmin waarschijnlijk. De technologische vooruitgang is niet te stuiten, en zal in de toekomst nog meer dan nu massale opschuddingen teweeg brengen die de wereld ingrijpend zullen veranderen. En dat zal niemand weerspreken.

Karianne Bueno is fotografe en medewerker van het Athenaeum Nieuwscentrum.