Abram de Swaan: De strijd der geslachten

In de afgelopen kwart eeuw is over de hele wereld het onderwijs op alle niveaus in razend tempo uitgebreid, vooral voor meisjes en jonge vrouwen. Daarmee veranderen de man-vrouwverhoudingen navenant. Emeritus hoogleraar Abram de Swaan ziet zowel de opkomst van alt-right, als het hardnekkige jihadisme, als een reactie op de voor mannen bedreigende vrouwenemancipatie. Op deze avond legt hij de aanwezigen een aantal niet zo stellige stellingen voor als uitgangspunten voor een gesprek over het verband tussen emancipatie en de opkomst van extreem reactionaire bewegingen.

Het onderwijs aan meisjes heeft grote gevolgen gehad. Vrouwen trouwen later, krijgen later kinderen, werken langer en verdienen meer. Een kennis- en machtswinst die voor veel mannen maar moeilijk te verkroppen is. Die vrouwen hebben de mannen minder nodig, als beschermer of als financiële toeverlaat. Volgens De Swaan leidt de ondermijning van de mannelijke overheersing tot maatschappelijke en psychische spanningen, die te herleiden zijn op de krenking van het mannelijk eergevoel: een collectieve en persoonlijke 'narcistische' krenking.

Vertalen deze spanningen zich in de opkomst van extreem reactionaire bewegingen al dan niet onder een religieuze dekmantel? En zullen deze bewegingen aan kracht winnen, of zijn ze, zoals De Swaan eerder schreef in De Botsing Der Beschavingen en De Strijd Der Geslachten een laatste stuiptrekking van een gedoemd patriarchaat? We gaan er tijdens deze avond over in gesprek. 

Louise Fresco zal op de stelling van De Swaan reageren. Fresco, voorzitter van Wageningen University & Research, heeft een tweewekelijkse column in NRC waar ze over uiteenlopende wetenschappelijke en maatschappelijke zaken schrijft. Zij is een wetenschappelijk denker pur sang, en goed thuis in de feministische theorie. Zij schreef eerder over de verschuivende sociale verhouding tussen de geslachten.

Vervolgens gaan Louise Fresco en Abram de Swaan in gesprek.