De Staat van Duitsland: 30 jaar na de Muur

Een evenement waarin we niet alleen terugkijken op die historische gebeurtenis, maar ook nagaan hoe het anno 2019 is gesteld met de Duitse Innere Einheit. Zijn de verschillen tussen Oost- en West-Duitsland nog steeds groot, of zijn beide delen naar elkaar toe gegroeid? En waar staat Europa dertig jaar na de euforie en hoop die gepaard gingen met de omwentelingen van 1989/90?

In 1989 veranderde de wereld ingrijpend. Overal in Oost-Europa kwamen burgers in opstand. Zo ook in Oost-Duitsland, met als verrassend resultaat de val van de Muur op 9 november 1989, één van de belangrijkste gebeurtenissen uit de recente geschiedenis. De val van de Muur betekende niet alleen een einde aan de scheiding van families, vrienden, stadsgenoten. Hij bracht uiteindelijk vrijheid en democratie voor miljoenen mensen achter het IJzeren Gordijn. De vorming van de Europese Unie raakte hierna in een stroomversnelling.

Hoewel inmiddels een jonge generatie (Oost-)Duitsers in vrijheid en zonder hermetisch afgesloten grenzen opgroeide, is het proces van eenwording nog steeds in volle gang. De Duitse deling heeft veel sporen nagelaten. Op de dertigste verjaardag van de val van de Berlijnse Muur willen wij daarom met wetenschappers, schrijvers en Zeitzeugen over de gebeurtenissen en de gevolgen van ’89 in gesprek gaan.

De sprekers

Geert Mak is een van de bekendste Nederlandse auteurs. In 1999 reisde hij voor NRC Handelsblad twaalf maanden door Europa en publiceerde over zijn ervaringen. Het werd een reisverslag waarin het Europese geschiedenisverhaal van de twintigste eeuw werd verteld, voorzien van talloze lokale observaties en gesprekken met ooggetuigen. In 2004 verscheen zijn boek In Europa, waarvan meer dan 350.000 exemplaren werden verkocht. Het boek werd door de VPRO verfilmd tot een 35-delige tv-serie, die door Mak werd gepresenteerd. In het najaar van 2019 verschijnt een vervolg op het boek, gevolgd door een nieuwe televisieserie.

Kerstin Brückweh is docente aan de Eberhard Karls Universität Tübingen en projectleider aan het Zentrum für Zeithistorische Forschung Potsdam. Ze werkt momenteel aan het onderzoeksproject ‘Die lange Geschichte der „Wende“. Lebenswelt und Systemwechsel in Ostdeutschland vor, während und nach 1989’, een reconstructie van de ontwikkelingen die uiteindelijk tot de val van de Muur hebben geleid.

Bernd Florath is een Duitse historicus en werkzaam bij de Bundesbeauftragte für Stasi-Unterlagen, de overheidsinstantie in Duitsland die verantwoordelijk is voor het archiveren en ontsluiten van de documenten van de Stasi, de Oost-Duitse geheime dienst. Florath richt zich in zijn onderzoek onder andere op het thema oppositie en verzet in de DDR 1949-1989. Hij publiceerde onder andere Opposition und Widerstand. Eine historische Betrachtung politischer Gegnerschaft in Deutschland seit 1945.

Christina Morina is een Duitse historica en auteur. In 2019 verscheen haar boek Zur rechten Zeit. Wider die Rückkehr das Nationalismus (Berlin: Ullstein, 2019, mit Norbert Frei, Franka Maubach und Maik Tändler) waarin onder meer wordt beschreven hoe rechts-radicalisme en vreemdelingenhaat ook al in West-Duitsland en de DDR aanwezig waren. Morina is werkzaam als DAAD-Fachlektorin en wetenschappelijk medewerker bij het DIA. Zij groeide op in de voormalige DDR. 

Lukas Rietzschel is een Duitse auteur die onder meer bekendheid verwierf met zijn debuutroman Mit der Faust in die Welt schlagen (2018), een coming-of-age verhaal over 2 broers die in het Oost-Duitse Saksen opgroeien. Hun toekomstperspectief is somber en één van de broers raakt onder invloed van extreemrechts. 

Met een inleiding door historicus Hanco Jürgens (DIA).

Moderatie: Marja Verburg (redacteur Duitslandweb) en Krijn Thijs (historicus DIA).