Europa en fascisme: connecties en paradoxen

In de ogen van hedendaagse ‘populistische’ partijen is een verenigd Europa het product van een linkse elitaire samenzwering die gericht is tegen alles waar deze partijen voor staan: het volk, de eigen cultuur en de nationale soevereiniteit. In werkelijkheid is dit een dubbele verdraaiing: van het Europese project en van de eigen extreem-rechtse traditie.

In zijn boek Fascism, Liberalism and Europeanism in the Political Thought of Bertrand de Jouvenel and Alfred Fabre-Luce betoogt Daniel Knegt dat fascisme en Europees denken sterk met elkaar verbonden zijn. Aan de hand van de politieke activiteiten van twee invloedrijke Franse intellectuelen laat hij zien dat juist de droom van een verenigd Europa hen richting het fascisme dreef. Tegelijk boden hun internationale connecties en activiteiten hen ook de mogelijkheid om zich na 1945 geleidelijk te ontworstelen aan de associatie met verraad en collaboratie waar ze in eigen land onder gebukt gingen.

Maar wat is nu precies de relatie tussen Europees denken en fascisme? Zijn fascisten ultranationalisten die bij voorbaat weinig willen weten van alles wat van over de grens komt, of kan Europees denken juist een verbond aangaan met de fascistische ideologie? En is zo’n band harmonieus? Bestaat er zoiets als een extreem-rechtse versie van het Europese project? Over deze en andere vragen gaat Daniel Knegt in discussie met Robin te Slaa, Marleen Rensen en Rob Hartmans.

Over de sprekers

Rob Hartmans is historicus en journalist. In 2012 publiceerde hij Vijandige broeders?, over de relatie tussen de sociaal-democratie en het nationaal-socialisme. Hij publiceert regelmatig in NRC Handelsblad en Historisch Nieuwsblad.

Daniel Knegt is docent nieuwste geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Hij houdt zich bezig met de geschiedenis van twintigste-eeuws Frankrijk, Europees denken en fascisme in internationaal perspectief. Het boek dat vanavond wordt gepresenteerd is een bewerking van het proefschrift waarop hij in november 2015 promoveerde.

Marleen Rensen is universitair docent Moderne Europese Letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam. Ze publiceerde onder andere Lijden aan de tijd. Franse intellectuelen in het interbellum.

Robin te Slaa is auteur en historicus. Hij schreef verschillende boeken over het fascisme, waaronder De NSB. Ontstaan en opkomst van de Nationaal-Socialistische Beweging (samen met Edwin Klijn), Is Wilders een fascist? en Wat is fascisme? Oosprong en ideologie.

Peyman Jafari (moderator) is als politicoloog en historicus verbonden aan de Universiteit van Amsterdam.

Aanmelden

Toegang tot deze lezing is gratis. U kunt zich aanmelden via de website van Spui25.