Leesfragment: Verkruimeld land

Wat moeten we nog lezen van 2017? Lees bij ons een fragment uit Aya Sabi's debuut Verkruimeld land.

Water en droogte, oorlog en vrede, leven en sterven, haat en liefde, heerschappij en machteloosheid: Aya Sabi schuwt in Verkruimeld land de grote thema’s niet. Ze portretteert ‘het land van uitersten’ in een wijs en raadselachtig verhaalmozaïek dat een eigentijdse draai geeft aan de verteltraditie van ‘Duizend-en-een-nacht’. Van een vroedvrouw die bij de baby’s die ze ter wereld brengt enkel sterfelijkheid ziet tot een tienermeisje dat ‘s nachts stiekem gaat zwemmen in het donkere woud en wordt beticht van bezetenheid…

Het begon allemaal in het land van uitersten.

1 Verstrengelde vingers

Ons land struikelde uit een oorlog en strompelde een andere in. Mijn mensen hadden lang in hutjes geleefd en met speren gejaagd, terwijl er in Babylon een toren tot in de hemel rees. Toch schrokken wij er niet voor terug om koningen te onthoofden. Wij werden afgebeeld met hooivorken en spandoeken. We rebelleerden, revolteerden. De geschiedenis draaide en keerde door godsdienstoorlogen waarin we beelden tegen de grond sloegen, door taaltwisten omdat wij vloekten zoals wij vloeken wilden. We veroverden gebieden van onze bondgenoten en andersom. Wij kenden geen grenzen. Geen stad was ons te ver. Elke horizon was een begin en de aarde onze vriend. Zo bouwden wij boten en onderwierpen we de mensheid. Wij veegden grenzen weg en tekenden nieuwe. Wij waren heersers van hemelen en aarde. Iedereen boog voor ons.

Tot we terug naar huis keerden en de wereld verdeelden in fronten. De jongens naar het Oosten. Hun broers naar het Westen. Daartussen hun verteerde geliefden, brieven schrijvend en de tijd dodend tot er een brief kwam, geschreven door jongens, trillend van waanzin. Een halve eeuw lang.

Wij tekenden verdragen en hervormden die, schudden elkaar de hand maar schopten elkaar onder tafel, wij streden zij aan zij om de volgende dag elkaars grenzen te verraden. We konden er niets aan doen. De God van wie wij afstamden, verraadde zijn vrouw door een bloedmooie prinses te ontvoeren en te bezwangeren. Voor vrijheid, vaderland en democratie vochten wij tot aan het einde.

Mijn moeder baarde tijdens de oorlog een zwakzinnig kind en met de angst dat haar man niet terug zou keren, de oorlog niet zou eindigen en zij zou sterven van de winterkoude, voelde de geboorte van mijn zus, die nooit echt had leren praten, als een pijnlijke scheur in haar bestaan. De botten staken door haar kleren heen. Geen melk had ze om te zogen, geen letters om te schrijven aan haar man, een soldaat.

Vader keerde terug. Moeder ademde het leven in en werd voller en voller tot ze mij, haar eerste en enige zoon, het leven schonk. Niet het vermogen om te ademen, maar om de oorlog over te steken. Ze knipte haar blonde haren kort, knoopte er een doekje omheen, want langs de plukjes haar, beweerde ze, zag ze niet altijd waar de horizon begon. Ze hield een grote schoonmaak en veegde het stof van de oorlog buiten.

Mijn universum, dat deel van de wereld dat ik thuis noem, was binnen handbereik: een wasbak onder een druppende kraan, een trage klok beschilderd met vogeltjes die elk uur een ander lied zongen, een rek zonder boeken maar met een porseleinen servies en de portretten die mijn zus maakte voor de rijke mensen aan de rand van ons dorp, dat bestond uit drie straten en oneindig veel weiden met grazende koeien en groen gras.

Thuis was zover ik kon kijken. Mijn horizon begon in mijn land en eindigde in een ander, ons dorp leunde tegen een grens, een groene rivier vol algen en grijze visjes, waardoor het voelde alsof mijn wereld nergens eindigde. Als het bij ons regende, regende het ook aan de overkant, waar mensen woonden met even helderblauwe ogen als die van vader en moeder. We vertelden sprookjes die op elkaar leken en toch barstte op die grens de oorlog uit. Maar toen kwam ik en verdween de oorlog.

© 2017 Aya Sabi