Leesfragment: In de stille achterkamer

Woensdag 6 juni wordt In de stille achterkamer van Marlene van Niekerk gepresenteerd bij Athenaeum Boekhandel. Wij publiceren voor.

In tijden van politiek tumult en persoonlijke onrust rest soms alleen de stilte. Marlene van Niekerk, een van de belangrijkste Afrikaanstalige schrijvers van dit moment, liet zich inspireren door de stillevens van Adriaen Coorte en Jan Mankes en schreef er gedichten bij die over waarneming gaan. Of beter: ze ‘vertaalde’ de schilderijen in een reeks indrukwekkende Afrikaanse en Nederlandse gedichten.

N.B. Athenaeum Boekhandel en Uitgeverij Querido organiseren dus de feestelijke presentatie van deze bundel op 6 juni, van 17.00 tot 19.00, in onze winkel op het Amsterdamse Spui! Wees welkom! Toegang is gratis, wel graag reserveren via [email protected].

Uit Gezant van de mispels
Gedichten bij schilderijen van Adriaen Coorte (ca. 1659-1707)

In ’n vatting van gekraakte
plint en pietersielievlinder
val ’n ligakkoord op drie
ryp mispels. Jy weet waarom
jy hulle huis toe bring –
dit skeel hul nie dat jy hul
lydsaamheid begeer, hul soet
vermolmings as dade
van jou eie sterflikheid
herken. Op hul voetstuk
van bewerkte klip,
deur ’n skoenlapper
besoek, vang jy hul opulente
ongetraaktheid vas en weet
jou daarby ingereken,
raakgetel, eendag,
maak nie saak wanneer,
in ’n museum met Rembrandts,
Ruisdaels en Vermeers –
deur jou beste vriende
vergesel.

In een kader van gekraakte
plint en peterselievlinder
valt een lichtakkoord op drie
rijpe mispels. Jij weet waarom
je ze hebt meegenomen –
het deert ze niet dat je hun
lijdzaamheid begeert, hun zoete
bederf als een verrichting
van je eigen sterfelijkheid
herkent. Op het voetstuk
van bewerkte steen, door een
schoenlapper bezocht, strik
jij hun gulle onverstoorbaarheid
en weet je daardoor
inbegrepen, meegeteld, eens,
het maakt niet uit wanneer,
in een museum met Rembrandt,
Van Ruisdael, Vermeer –
door je beste vrienden
vergezeld.

*

Het jy geweet die hemelsleutel
groei omlaag as jy
hom ophang aan ’n balk
waar die admiraal hom
kan besoek? Miskien is dit
waarom die lospitperskes
op jou skilderye blus en
begin vrot – weens die ongewone
hoek waaruit ’n
skoenlapper soos Gabriël
oopsplinter op jou doek?

Wist je dat de hemelsleutel
naar beneden
groeit als je hem ophangt
aan een balk waar
de admiraal hem snel
bezoekt? Wellicht dat daarom
op je schilderij
de perzik murwt en gauw
verrot – door de ongewone
hoek waaruit kapellen
gelijk Gabriël opensplijten
op jouw doek?

Uit In de stille achterkamer
Gedichten bij schilderijen van Jan Mankes (1889-1920)

Elke voorwerp is ’n selfportret,
ook hierdie fles, ’n vyfde vol,
gekurk tot in die nek teen onnodige
verspilling, ’n skouer glas wat die spel
gedoog van lig en van bestiering,
’n siel wat sy besinksel stoïsyns
verdra, en dan nog die bekleding,
innerlik, met ’n opaak beslag
van melk. Alles blyk loodreg betrek
in hierdie kloustrofobe droom – tafelblad,
linne, monochroom in die geronde
raam van ’n kamerskerm
waarop die mimiek, floraal,
dié van ’n skare lyk, langsaam
dansend, onbepaald, in die wei
van verganklikheid.

Ieder voorwerp is een zelfportret,
ook deze fles, een vijfde vol,
gekurkt tot in de hals tegen onnodige
verspilling, een glazen schouder
die het spel gedoogt van licht
en voorbeschikking, een ziel die haar
bezinksel stoïcijns verdraagt,
en dan nog de bekleding, innerlijk,
met een wolkerig vlies van melk.
Alles blijkt loodrecht betrokken
in de claustrofobe droom – tafelblad,
linnen, monochroom in het gebogen
raamwerk van een kamerscherm
waarop mimiek, floraal, een schare lijkt,
langzaam dansend, onbestemd,
in de wei van vergankelijkheid.

[...]

© 2018 Marlene van Niekerk