Leesfragment: Stella Maris

Vanaf vandaag in onze boekhandels: Cormac McCarthy’s nieuwe roman Stella Maris, vertaald door Arjaan en Thijs van Nimwegen. Lees bij ons een fragment!

1972, Black River Falls, Wisconsin. Alicia Western, wiskundige met paranoïde schizofrenie, overdenkt bij haar psychiater in een kliniek de aard van waanzin en het snijvlak tussen natuurkunde en filoso­fie. Ze herinnert zich een jeugd waarin haar grootmoeder haar op zevenjarige leeftijd vreesde en vertelt over haar hersenschimmen, maar weigert te spreken over haar broer Bobby – niet helemaal dood, niet helemaal de hare – om wie ze voortdurend rouwt.

Geheel verteld via therapeutische sessies, is Stella Maris een intiem por­tret van rouw en verlangen, waarin een jonge vrouw haar eigen bestaan pro­beert te begrijpen en daarbij leven en dood bevraagt op het hoogste niveau.

N.B. Lees op onze site ook Leon Verschoor over De passagier, en Roel Salemink over De weg en Meridiaan van bloed.

Stella Maris

Black River Falls, Wisconsin

Opgericht 1902

Sinds 1950 een niet-confessionele instelling en hospitium voor medisch-psychiatrische zorg.

27 oktober 1972

Bewonersafdeling
Dossier 72-118

Patiënt is een twintigjarige blanke Joodse vrouw. Aantrekkelijk, mogelijk anorectisch. Arriveerde zes dagen geleden bij deze instelling, kennelijk per bus en zonder bagage. Opnameformulier getekend door dr. Wegner. Patiënt had plastic zakje vol honderddollarbiljetten in haar handtas – iets meer dan veertigduizend dollar – dat ze aan de receptioniste trachtte te geven. Patiënt is promovendus in de wiskunde aan de University of Chicago en gediagnosticeerd als schizofreen met een lange ziektegeschiedenis van visuele en auditieve hallucinaties. Is tweemaal eerder in deze instelling opgenomen geweest.

I

Dag. Ik ben dr. Cohen.
Jij bent niet de dr. Cohen die ik verwachtte.
Excuus daarvoor. Dat zal dr. Robert Cohen geweest zijn.
Ja. Blijkbaar is er geen gebrek aan dokters Cohen.
Waarschijnlijk niet. Hoe gaat het met je? Alles in orde?
Of ik in orde ben.
Ja.
Ik zit in het gekkenhuis.
Tja. Los daarvan, dan.
Hoelang doe je dit al?
Zo’n veertien jaar.
En je gaat dit opnemen.
Ik dacht dat dat de afspraak was. Mag dat?
Goed dan. Indertijd dacht ik dat je iemand anders was.
Het mag dus niet.
Nee. Het is goed. Al moet ik wel melden dat ik alleen met praten akkoord ben gegaan. Niet met wat voor therapie dan ook.
Ja. Is er al iets wat je me zou willen vragen? Voor we beginnen.
We zijn al begonnen. Zoals?
Misschien kun je me een beetje over jezelf vertellen.
O god.
Nee?
Gaan we dit volgens het boekje doen?
Pardon.
Maakt niet uit. Ik ben gewoon zo naïef dat ik maar blijf denken dat dergelijke pogingen zodanig zouden kunnen worden uitgevoerd dat ze niet volkomen huichelachtig worden.
Wat is er mis? Mijn toon?
Het maakt niet uit. We doen het op jouw manier. Kan het rotten.
Tja. Ik wil geen slecht begin maken. Ik dacht gewoon dat jij me misschien iets meer wilt vertellen over de reden dat jij hier bent.
Ik kon nergens anders heen.
En waarom dan hier.
Ik heb hier al eerder gezeten.
Indertijd dan.
Omdat ik Coletta niet in kon komen.
En waarom Coletta?
Daar hebben ze Rosemary Kennedy naartoe gestuurd. Nadat haar vader haar hersens had laten uitlepelen.
Heb jij iets te maken met die familie?
Nee. Ik wist niets af van psychiatrische instellingen. Ik dacht gewoon dat als zij deze plek hadden gekozen het waarschijnlijk wel een goede tent was. Ik geloof trouwens dat ze haar hersens ergens anders hebben uitgelepeld.
Je bedoelt een lobotomie.
Ja.
Waarom hebben ze dat bij haar gedaan?
Omdat ze raar was en omdat haar vader bang was dat iemand haar zou neuken. Zij was niet wat die ouwe in gedachten had.
Is dat echt waar?
Ja. Helaas wel.
En waarom vond jij dat je ergens heen moest?
Deze keer, bedoel je?
Ja. Deze keer.
Dat vond ik gewoon. Ik was uit Italië vertrokken. Waar mijn broer in coma lag. Ze bleven maar proberen toestemming van mij te krijgen om de stekker eruit te trekken. Om de papieren te ondertekenen. Dus ik vluchtte. Ik wist niet wat ik anders doen moest.
Je kon jezelf er niet toe brengen? Om hem van de beademing af te halen?
Ja.
Is hij hersendood?
Ik wil het niet over mijn broer hebben.
Goed. Leg me dan alleen uit waardoor hij in coma ligt.
Hij heeft een auto-ongeluk gehad. Hij was autocoureur. Ik wil het er echt niet over hebben.
Goed. Wil je mij misschien iets vragen?
Wat dan?
Wat dan ook. Iets over mij, als je wilt. Mag ik je Alicia noemen?
Je wil dat ik je iets vraag over jouzelf.
Als je wilt. Ja.
Je geeft les aan de universiteit.
Aan University of Wisconsin in Madison. Ja.
Ik weet waar de universiteit is. Je bent vrij goed gekleed voor een academicus.
Dank je.
Het was geen compliment. Je bent geen psychoanalyticus.
Ik ben psychiater.
Je bent geen arts.
Jawel.
En verder.
Ik ben getrouwd. Ik heb twee kinderen. Mijn vrouw organiseert kinderprojecten voor de gemeente. Ik ben drieënveertig.
En wat spook je uit als niemand het ziet?
Niets. En jij?
Ik rook wel eens een sigaret. Ik drink niet en gebruik geen drugs. Of medicijnen. Jij hebt zeker geen sigaretten bij je.
Nee. Ik kan er wel wat meenemen.
Oké.
En verder?
Ik heb clandestiene gesprekjes met zogenaamd niet-bestaande figuren. Ze zeggen dat ik je-weet-wel-vragende oogjes heb maar ik vind zelf van niet. Mensen lijken me interessant te vinden maar ik heb het zo’n beetje opgegeven om met ze te praten. Ik praat met mijn medegekken.
Praat je niet met andere wiskundigen?
Niet meer. Of nou ja. Soms.
Hoezo?
Lang verhaal.
Doe je nog steeds aan wiskunde?
Nee. Niet aan wat je wiskunde zou noemen.
Met wat voor wiskunde hield je je bezig?
Topologie. Verzamelingenleer.
Maar dat doe je niet meer.
Nee. Ik raakte afgeleid.
Waardoor werd je afgeleid?
Topologie. Verzamelingenleer.
Misschien moeten we de wiskunde voor nu even overslaan.
Prima. Ik had sowieso geen idee waar ik mee bezig was.
Dat verbaast me. Je kon geen hulp krijgen van die andere wiskundigen?
Nee. Die wisten het ook niet.
Weet je het zeker dat ik dit mag opnemen?
Ja hoor. Stel dat ik neuken zeg of zo? Heb ik volgens mij al gedaan. En nu net weer.
Ik weet het niet. Volgens mij hadden we afgesproken dat je de opname niet meer zou mogen bewerken.
Ik meen het ook niet echt.
O.
Alicia is oké. Heb ik liever dan Henrietta.
Je bent alweer niet serieus.
Nee.
Goed. Je wilt me niets over je broer vertellen?
Dit begint op dat Eliza-programma te lijken. Nee. Dat. Wil. Ik. Niet.
Dat computerpsychiater-programma.
Ja.
Goed. Waar wil jij het over hebben?
Geen idee. Ik wil denk ik gewoon bijdehand doen. Als je een echt gesprek met me wilt voeren moet je de lulkoek even aan de kant schuiven. Vind je ook niet?
Dat vind ik ook. Ik denk dat je volkomen gelijk hebt.
Dat dus.
Is dat lulkoek?
Natuurlijk is dat lulkoek. Nooit van zijn leven denk jij dat ik volkomen gelijk heb.
Aha.
En zeg alsjeblieft geen aha.
Dat betekent gewoon dat ik probeer het van jou uit te begrijpen. Heb je nog met iemand contact?
Met echte mensen, bedoel je?
Bij voorkeur wel. Ja.
Niet echt.

[…]

Copyright © 2022 by Cormac McCarthy
Copyright Nederlandse vertaling © 2022 Arjaan en Thijs van Nimwegen / bv Uitgeverij De Arbeiderspers, Amsterdam