Leesfragment: Onze keuze

Komende week verschijnt Al Gores nieuwste boek in vertaling bij Uitgeverij Meulenhoff: Onze keuze (Our Choice). Na zijn alarmerende Een ongemakkelijke waarheid (An Inconvenient Truth), gaat de Nobelprijswinnaar nu op zoek naar de oplossingen. Die zijn er volop, betoogt hij optimistisch in onderstaande inleiding. Lees alvast enkele pagina's van Onze keuze en reserveer uw exemplaar.

Bijna 20 jaar geleden schreef de Amerikaanse romanschrijver Kurt Vonnegut: ‘Is er dan niets in de Verenigde Staten van mijn jeugd, behalve mijn jeugd zelf, wat ik ernstig mis? Ja, er is één ding dat ik zo erg mis dat het bijna ondraaglijk is: vrijheid van de gedachte dat de mensheid deze natte, blauwgroene planeet heel binnenkort onbewoonbaar voor mensen zal hebben gemaakt.’

Met een mengeling van surrealisme, zwarte humor en cynisme waarom hij bekend stond, vervolgde hij: ‘Stel dat er over pakweg 100 jaar vliegende schotels landen, of engelen of wat dan ook, die ontdekken dat we net als de dinosauriërs zijn verdwenen – welke boodschap zou de mensheid dan voor hen kunnen achterlaten, ingekerfd in een wand van de Grand Canyon?’

Zijn voorstel voor de boodschap die onze beschaving achter zou moeten laten was:

‘we hadden onszelf misschien kunnen redden, maar we waren veel te lui om er echt ons best voor te doen... en veel te kleingeestig.’

Er is wereldwijd al ernstige schade toegebracht aan het milieu en aan de gezonde klimaatbalans waar de menselijke beschaving afhankelijk van is. Die wetenschap kan een oorzaak van verlammende wanhoop worden: als gewone mensen zouden wij niet op tijd ons lot in eigen hand kunnen nemen om de onvoorstelbare catastrofe af te wenden die zich op deze planeet zal afspelen als we niet snel ingrijpende veranderingen doorvoeren.
Toch zijn de meeste deskundigen op het vlak van de klimaatcrisis het erover eens dat we waarschijnlijk nog tijd hebben om de ergste gevolgen af te wenden en de fundering te leggen voor een langdurig maar succesvol herstel van de klimaatbalans, en van de ecologische integriteit die van groot belang is voor het voortbestaan van onze beschaving.
In elk geval heeft wanhoop geen zin zolang de werkelijkheid nog hoop biedt. Wanhoop is een vorm van ontkenning die uitnodigt tot passiviteit. We hebben geen tijd voor wanhoop. De oplossingen liggen voor het grijpen! We moeten er nu voor kiezen om in actie te komen.
Een oud-Afrikaans spreekwoord zegt: ‘Als je snel wilt gaan, ga dan alleen. Als je ver wilt gaan, ga dan samen.’
Wij moeten ver gaan — en snel ook.

Dit boek gaat over de oplossingen voor de klimaatcrisis. In de drieënhalf jaar na de publicatie en release van Een ongemakkelijke waarheid heb ik meer dan dertig diepgaande, intensieve ‘Solutions Summits’ georganiseerd en voorgezeten, waar toonaangevende deskundigen van over de hele wereld kwamen discussiëren; zij wisselden ervaringen en kennis uit over onderwerpen die van belang zijn bij het opstellen van een plan voor de oplossing van de crisis. Niet alleen was ik gastheer van deze groepsbijeenkomsten, in het verlengde daarvan heb ik ook wereldwijd een groot aantal een-op-eengesprekken over mogelijke oplossingen gevoerd met andere vooraanstaande deskundigen, om te proberen de effectiefste beleidslijnen te vinden. Bij het opstellen van een succesvol plan van aanpak op wereldschaal spelen op het eerste gezicht heel verschillende kwesties op neurologisch, economisch, informatietechnologisch en landbouwkundig gebied een rol; die kwesties werden uitputtend behandeld en met veel geduld uitgelegd door de beste deskundigen op hun respectieve vakgebieden wereldwijd. Onze keuze is het resultaat van de grensverleggende inzichten die de deelnemers aan deze meerjarige discussie hebben geboden. Deze deskundigen hebben het mogelijk gemaakt een uniek, nieuw beleid uit te stippelen op een manier die ik nog niet eerder heb gezien.

Daarom heb ik dit boek geschreven, foto’s uitgekozen en illustraties uitbesteed: om de effectiefste oplossingen bij elkaar te brengen die nu te vinden zijn en die samen een eind aan deze crisis zullen maken. Het is mijn bedoeling, lezers tot actie aan te zetten — niet alleen als individuele personen, maar als deelnemers in de politieke processen waarmee elk land, en de wereld in haar geheel, de keuze maakt waarvoor we gesteld worden.
Dit is voor mij een opwindende en verhelderende reis geweest, want het is inmiddels overduidelijk dat we genoeg instrumenten in handen hebben om drie of vier klimaatcrises op te lossen — en we hebben er maar één. Het enige wat ontbreekt is de collectieve wil. Maar we komen steeds dichter bij een politiek keerpunt; voorbij dat punt wordt de realiteit van deze wereldwijde noodsituatie door voldoende mensen erkend in de landen waar het voornamelijk om draait en gaan ze de uitdaging aan samen te werken om de beschaving te redden.

Wij kunnen iets doen aan de klimaatcrisis. Dat zal niet makkelijk worden, maar als we ervoor kiezen een einde te maken aan de crisis, twijfel ik er volstrekt niet aan dat dit kan en zal lukken.
Bovendien mogen we blij zijn dat wij, die in deze tijd leven, een bijzonder voorrecht genieten dat maar weinig generaties in de geschiedenis hebben gekend: de kans om een historische onderneming op touw te zetten die een beroep doet op onze beste vermogens. We moeten het als een eer beschouwen om te leven in een tijd waarin de toekomst van de menselijke beschaving voor altijd vorm krijgt door wat wij nu doen.
Terwijl we die uitdaging aangaan, zullen we eens te meer ontdekken dat het lot van onze beschaving afhangt van effectieve, wereldwijd in goed overleg genomen maatregelen tot behoud van de bewoonbaarheid van de aarde. We zullen het fundament leggen voor een rechtvaardiger, menselijker en welvarender wereld.

Feitelijk biedt de klimaatcrisis een ongeëvenaarde gelegenheid om veel hardnekkige, lange tijd veronachtzaamde oorzaken van lijden en ellende eens en voor altijd doeltreffend aan te pakken en de vooruitzichten van toekomstige generaties op een gezonder en welvarender bestaan te verbeteren, zodat elke volgende generatie een grotere kans op succes krijgt bij het nastreven van geluk.
Er is ook goed nieuws over die definitieve keuze voor het oplossen van de klimaatcrisis. Dat die noodzakelijke veranderingen in het systeem op zulke grote schaal plaatsvinden, heeft het voordeel dat voor veel van dat soort slepende problemen zeer effectieve oplossingen zullen worden gevonden. In de loop van de geschiedenis zijn grote delen van de mensheid geteisterd door extreme armoede, levensbedreigende ziekten, hongersnood en ondervoeding. Ons succes bij het omvormen van de wereldwijde economie naar een laag-kooldioxideschema zal broodnodige oplossingen met zich meebrengen voor problemen die al veel te lang woekeren.

De allereerste stap op weg naar een oplossing is deze: wij moeten een keuze maken. Met ‘wij’ bedoel ik onze wereldwijde beschaving. En daar ‘wringt de schoen’, zoals Shakespeare al zei, omdat het absurd lijkt je voor te stellen dat we er als soort toe in staat zijn een bewuste collectieve beslissing te nemen. En toch is dat de taak waar we nu voor gesteld worden.
Dit boek is gericht op de collectieve beslissing die ons wacht: dat de redding van de beschaving de spil wordt waar ons politiek, economisch en sociaal handelen om draait.
We zijn aangekomen op een punt dat zijn gelijke niet heeft in de geschiedenis van de mensheid. Ons ‘huis’ is in groot gevaar. Natuurlijk loopt niet de aarde zelf de kans te worden vernietigd, maar wel de omstandigheden die haar voor de mens bewoonbaar hebben gemaakt.
Hoewel de keuze die we op het eenvoudigste niveau moeten maken heel helder is, zal het besluit om deze nieuwe koers te volgen niet makkelijk zijn, juist doordat de omvang van de noodzakelijke veranderingen volledig onbekend is — en de haast die we moeten maken om die veranderingen door te voeren, is eveneens uniek in de geschiedenis en ervaring van onze beschaving.
Het is een vergissing te denken dat we kunnen vasthouden aan de traditionele voorraad kennis van elk vakgebied en dat deze een essentiële bijdrage tot de oplossing kan leveren. De kwestie overschrijdt de grenzen tussen vakgebieden, staten en politieke opvattingen.

Het is ook naïef om alle verantwoordelijkheid voor het vinden van oplossingen op de schouders van individuele burgers te leggen. Om de klimaatcrisis op te lossen moeten we de noodzaak erkennen van eendrachtig wereldwijd handelen. Als individu spelen we natuurlijk allemaal een rol en de maatregelen die we nemen in ons eigen leven, huishouden en bedrijf zijn uiterst belangrijk. Veel kleintjes maken een grote, het versterkt de hoop en onderhoudt de betrokkenheid die nodig is om succes te boeken. Maar we moeten meer veranderen dan onze gloeilampen en ramen. We moeten onze wetten en beleid veranderen.
Mensen die graag aan de oplossing bij willen dragen, moeten als burgers in actie komen bij het bepleiten van, en vechten voor nieuwe wetten en verdragen die uiteindelijk zullen leiden tot de noodzakelijke oplossingen op wereldschaal. Dit boek richt zich daarom niet op de vele mogelijkheden die individuen zelf hebben; dit boek wil een wegwijzer zijn naar de grote oplossingen die onze gedeelde betrokkenheid vereisen.
Ik heb vaak mensen horen zeggen dat ze moeilijk kunnen geloven dat die saamhorigheid ooit mogelijk zal zijn in de Verenigde Staten, laat staan op wereldschaal. Toch gaan we zelfs nu al met kracht de goede kant op. Of het nu om bedrijven gaat die reageren op de mogelijkheden van de markt of de vastbeslotenheid van leerlingen uit groep zeven die de ‘opwarming van de aarde willen stoppen’, de tekenen van noodzakelijke verandering doen zich overal om ons heen voor.

De groei van de wereldbevolking vertraagt bijvoorbeeld al en begint zich te stabiliseren, al is het totale aantal mensen over enkele decennia waarschijnlijk 5,5 keer zo groot als in het begin van de twintigste eeuw. Een andere bemoedigende ontwikkeling van de laatste 3 jaar was het begin van een wereldwijde verschuiving in het bewustzijn dat de mensheid van de klimaatcrisis heeft en de verbanden met de andere grote uitdagingen waar we voor worden gesteld.
Het ontstaan van een fikse wereldwijde economische crisis in de herfst van 2008 heeft het belang onderstreept van een gecoördineerde, wereldwijde prikkel om banen te scheppen en een einde te maken aan de effecten van de ongebruikelijk diepe recessie die zich nu overal tegelijk voordoet. Intussen blijven de verslechterende situatie in Afghanistan en de voortdurende worsteling voor stabilisatie in Irak ons herinneren aan de bedreigingen van de veiligheid. Waarschijnlijk zullen die uit de omgeving van de Perzische Golf blijven komen zolang de Verenigde Staten en de rest van de wereldeconomie zo afhankelijk blijven van olie — waarvan de grootste reserves worden beheerd door de soevereine staten in het Midden-Oosten.

Hoewel geologen en economen nog steeds debatteren over het precieze ogenblik van ‘peak oil’ wijst het merendeel van het bewijs uit dat we op of tegen het maximum zitten van de wereldwijde olieproductie — tenminste, uit voorraden die exploiteerbaar zijn voor een kostprijs die benadert wat de wereld gewend is te betalen. In zijn eerste diepgaande analyse van 800 olievelden over de hele wereld rapporteerde het International Energy Agency vorig jaar dat de grootste velden hun maximale productie bijna allemaal hebben gehad en dat de productie nu twee keer zo snel terugloopt als in 2007 werd voorspeld.

Boone Pickens, de uiterst succesvolle Amerikaanse olie- en gasveteraan, verklaarde jongstleden augustus dat de wereldwijde olieproductie volgens hem feitelijk haar top bereikte in 2006. Of hij en zijn medestanders nu gelijk hebben of niet, het is slechts een kwestie van tijd voor de wereld ertoe wordt gedwongen zich aan te passen aan de werkelijkheid van een groeiende wanverhouding tussen het dalende aantal nieuwe vondsten en de stijgende vraag naar olie van opkomende economieën als China en India.
[...]

Inhoud

De crisis
Inleiding
1. Wie kaatst kan de bal verwachten
Onze energiebronnen
2. Waar onze energie vandaan komt en waar ze naartoe gaat
3. Elektriciteit uit de zon
4. Wind oogsten
5. Het absorberen van geothermische energie
6. Brandstof verbouwen
7. Afvang en opslag van CO2
8. De kernoptie
Levende systemen
9. Bossen
10. Aarde
11. Bevolking
Hoe we energie gebruiken
12. Minder is meer
13. Het supergrid
Hindernissen op ons pad
14. Ons denken veranderen
15. De werkelijke kosten van fossiele brandstoffen
16. Politieke hindernissen
Snel heel ver gaan
17. De macht van informatie
18. Onze keuze