Leesfragment: Big Brother Awards 2009

Het heropgerichte Bits of Freedom organiseert op 5 februari 2010 i.s.m. De Balie opnieuw de Big Brother Awards, om aandacht te vragen voor de grofste privacyschendingen van het jaar 2009. Dit jaar buigt de onafhankelijke Jury zich over een recordaantal inzendingen van het Nederlandse publiek. Wij spraken met Axel Arnbak, een van de organisatoren, en brengen een selectie privacyboeken.

'Je hoort elke dag te vieren dat je grondrechten hebt'

We correspondeerden met Axel Arnbak van Bits of Freedom. Ons mailtje was een van velen: '... er wachten nog 350 emailtjes op me van vandaag... Het gaat los! En dat is een goede zaak voor privacy.' Ondertussen is ook de zaal voor het gala zelf vol (al is hij wel te volgen via de liveverbinding van De Balie, morgenavond vanaf 20.30). De jury bestaat uit de publiciste Karin Spaink, Prof. dr. Bart Jacobs, Prof. dr. Nico van Eijk, Dr. Bart Schermer, Prof. dr. Valerie Frissen en journalist Bart de Koning, en onder de genomineerden zijn de paspoortwet, Albert Heijn, het voorgestelde downloadverbod, de mobiele naaktscanners en minister Klink.

Het Awardsgala op 5 februari is meer dan de uitreiking van een viertal prijzen. Vertel, wat mag het publiek verwachten?
‘Demonstraties met rfid-flitsers, kunst, persoonlijke verhalen, columns, humor — kortom een leuke avond uit. Bovendien reiken wij niet alleen de vier Big Brother Awards uit (in de categorieën overheid, bedrijven, voorstellen en personen), maar nog eens twee prijzen uit, waaronder ook een Winston Award: een positieve aanmoedigingsprijs. Dus het is niet alleen maar kommer en kwel.’

De Big Brother Awards zijn een beetje een gimmick — wie wil er nou bekroond worden voor iets verfoeilijks? —, maar de genomineerde plannen en programmen zijn eigenlijk stuk voor stuk doodeng. Is privacy nog wel om te lachen?
‘Nee, de prijs is absoluut geen gimmick maar een prijs om je voor te schamen. Maar het is wel zo, dat wij het thema privacy op een aangename manier presenteren. Je hoort elke dag te vieren dat je grondrechten hebt, die boodschap willen wij vrijdag a.s. uitdragen.’

Vorige uitreiking waren wij, de consumenten ('u') nog winnaar van een van de Awards. In de nominaties van dit jaar scoort in alle categorieën behalve 'bedrijven' (ditmaal zonder semi-overheidsbedrijven als NS of Schiphol) de Overheid heel erg sterk: is Big Brother, zoals Orwell hem ook introduceerde, inderdaad met name de Overheid?
‘Ja, als je alle privacyschendende overheidsmaatregelen die in de afgelopen tijd zijn getroffen naast elkaar legt, dan zie je dat wij keihard afstevenen op een controlesamenleving. Telecommunicatie, (openbaar) vervoer, zorg, de financiële sector: overal zijn er tal van voorbeelden aan te wijzen die ons handelen feitelijk geheel inzichtelijk maken voor de overheid.’

Versterkt de steeds grotere digitalisering een groter gebrek aan privacy?
‘Zeker, zowel aan de regelgevingzijde als aan de perceptiezijde. Wat betreft de regelgeving: privacyschendingen zijn nu niet meer fysiek waar te nemen, maar zitten achter een façade. Het verplicht bewaren van telecomgegevens is een pijnlijk voorbeeld. Dat is misschien wel de meest heftige privacyschending die er getroffen is, maar je merkt er op het eerste gezicht niets van. Ondertussen kunnen veiligheidsdiensten te weten komen waar je bent, met wie je contact hebt, hoe lang je met bepaalde mensen praat en op basis daarvan ook wat je zoal zegt.’