Leesfragment: Fries voor Elfstedenrijders

Nee, it giet net oan. Maar dat is geen reden om ons niet voor te bereiden. In 1986 verscheen Fries voor Elfstedenrijders. Heeft u hier ook schaatsers voorbij zien komen? Een leerzame taalgids, geschreven door Kees ’t Hart en Nico van der Zee, en hij verschijnt 13 februari, als de dooi weer inzet. Dus maar snel onderstaande eerste twee hoofdstukken opzuigen en in de praktijk brengen.

Wat zeg je eigenlijk in het Fries wanneer iemand je voorbijschaatst? En hoe vraag je de weg?
Hoogste tijd voor een cursus Fries voor Elfstedenrijders. Een must voor iedere liefhebber van de Tocht der Tochten!

O jee, ik ben mijn schaatsen vergeten.
– Och heden, ik haw myn redens fergetten

Heb ik nog tijd om te plassen?
– Haw ik noch tiid te pisjen?

Nee, deze muts heeft mijn moeder gebreid.
– Nee, dizze mûtse hat ús mem breide.

Boven zijn bureau mijmert hij al weken over de grote dag. Visioenen van bewonderend applaus, zoenen van blozende boerendochters, de snelste toerrijder van de Elfstedentocht.
En dan is het eindelijk zover.
Gelukkig is hij in goede conditie. Immers, reed hij vorige week niet met gemak de Akerse Slotentocht? 35 kilometer maar liefst.
Met zijn startkaart op zak stapt hij in de trein naar het hoge noorden. Naast hem liggen zijn schaatsen. Spiksplinternieuw, maar het leer is nog wel wat stug. Hij besluit daarom bij Zwolle om ze aan te trekken. Zo kunnen zijn voeten wennen.
Bij Steenwijk overvalt het hem ineens: ze spreken daar Fries. Wat zeg je eigenlijk in het Fries wanneer iemand je voorbijschaatst? En hoe vraag je de weg? Hoogste tijd voor een cursus Fries voor Elfstedenrijders.

In de trein    Yn ’e trein

Wilt u langzaam spreken? Ik kom uit Holland.
— Wolle jo stadich prate? Ik kom út Hollân. Dus dit is Friesland.
— Soa, dit is no Fryslân. Nee, ik ga de Elfstedentocht rijden.
— Nee, ik sil de Alvestêdentocht ride. Heeft u ook een plattegrond van Friesland?
— Hawwe jo ek in plattegrûn fan Fryslân? Nee, deze muts heeft mijn moeder gebreid.
— Nee, dizze mûtse hat ús mem breide. Waar kan ik hier schaatsen/trainingspakken/ oorwarmers/lunchpakketten huren?
— Wer kin ik hjir redens/trainingspakken/ earwarmers/bôleguod hiere?

O, ik dacht dat u Fries praatte.
— Hea, ik tocht, jo prate Frysk.

Is dit de kerktoren van Leeuwarden/Sneek/IJlst/ Sloten/Stavoren/Hindeloopen/Bolsward/Workum/ Harlingen/Franeker/Dokkum?
— Is dat de tsjerketoer fan Ljouwert/Snits/Drylts/ Sleat/Starum/Hylpen/Boalsert/Warkum/Harns/ Frentsjer/Dokkum?

Hoe spreek je Ljouwert uit?
— Hoe sprekke jo Ljouwert ut?

U mag ook wel Hollands tegen mij praten.
— Jo kinne tsjin my ek wol Hollânsk prate.

Was dat het weerbericht?
— Wienen dat de waarberjochten?

Kijk uit, u staat op mijn schaats.
— Tink derom, jo steane op myn reed.

Ik dacht, ik doe ze maar vast aan.
— Ik tocht, ik doch se mar fêst ûnder.

Het logeeradres    It útfanhuzersplak

Dag mevrouw, ik heet...
— Goedei mefrou, ik hjit fan...

Heeft u nog meer dochters?
— Hawwe jo noch mear dochters?

O jee, ik ben mijn schaatsen vergeten.
— Och heden, ik haw myn redens fergetten.

Ik dacht dat dit de wc was.
— Ik tocht dat dit it húske wie.

Melk en suiker graag.
— Molke en sûker graach.

Nee, deze muts heeft mijn moeder gebreid.
— Nee, dy mûtse hat ús mem breide.

Is dit nu erwtensoep/karnemelksegortepap/ watergruwel/boekweitgort/suikerbrood?
— Is dit no snert/sûpengroattenbrij/krintsjebrij/ potstro/sûkerbole?

Schept u mij nog maar eens op?
— Mei ik noch wat?

Gezellig hè?
— Smûk net?

Wat heeft u een leuk(e) behang/kinderen/bankstel/ gordijnen.
— Wat hawwe jo in aardich(e)/aardige behang/bern/ bankstel/gerdinen.

Mag ik mijn schaatsten aanhouden?
— Kin ik myn redens ûnder hâlde?

Schenkt u nog maar eens in.
— Taapje jo my noch maar ris yn.

Kan ik van hieruit direct met Holland bellen?
— Kin ik hjirwei automatysk nei Hollân skilje?

Ik wil morgen graag bruin brood, brinta, sinaasappelsap, twee eieren met spek en koffie.
— Ik soe moarnier graach brune bôle, brinta, sinesapelsop, twa aaien mei spek en kofje ha wolle.

Welterusten.
— Sliep lekker.

Wilt u mij wekken om 3/4/5/6/10 uur?
— Wolle jo my wekker meitsje om 3/4/5/6/10 oere?

Thuis krijg ik altijd een kruik mee.
— Thús krij ik altyd in krúk.

Pardon, ik dacht dat dit míjn slaapkamer was.
— Pardon, ik tocht dat dit mýn sliepkeamer wie.