Leesfragment: Ben jij ook echt in Senegal geweest?

Een werkelijke ervaring garandeert geen goed verhaal, betoogt filosofe en reisverhalenschrijver Jannah Loontjes in het komende nummer van Schrijven Magazine dat vanaf 7 februari verkrijgbaar is in het Nieuwscentrum. 'Eigenlijk heeft het iets merkwaardigs om te willen weten of de auteur het gebied dat hij beschrijft wel met eigen ogen heeft gezien, het zegt immers niets over de literaire kwaliteit van een verhaal. Denk bijvoorbeeld aan Franz Kafka’s schitterende boek Amerika, dat zich op een continent afspeelt waar hij nog nooit was geweest. Andersom werd de waarheid van de reisverslagen van Marco Polo (1254-1324), van enkele eeuwen eerder, vaak in twijfel getrokken, terwijl hij er juist wél zelf op uittrok.'

Na het verschijnen van mijn roman Hoe laat eigenlijk, die zich deels in Senegal afspeelt, werd mij vaak gevraagd of ik echt in dit land was geweest. Ik kon hierop bevestigend antwoorden. Al moet ik toegeven dat ik tijdens mijn reis nog niet wist dat dit land het decor zou vormen voor mijn boek. Anders had ik wel betere aantekeningen gemaakt. Het belang dat lezers eraan schenen te hechten dat ik er wel degelijk was geweest, zette me aan het denken over de functie van reizen in literatuur. Ik begon me af te vragen of een bekende schrijver van reisvertellingen zoals Jules Verne ook naar al de landen was geweest waar hij zijn avonturen liet afspelen. Had hij bijvoorbeeld echt een keer een expeditie richting Zuidpool ondernomen, zoals de schippers in Het verlaten land en De IJssfinx?

En de andere landen waarin hij zijn verhalen laat afspelen?

Eigenlijk heeft het iets merkwaardigs om te willen weten of de auteur het gebied dat hij beschrijft wel met eigen ogen heeft gezien, het zegt immers niets over de literaire kwaliteit van een verhaal.

Denk bijvoorbeeld aan Franz Kafka’s schitterende boek Amerika, dat zich op een continent afspeelt waar hij nog nooit was geweest. Andersom werd de waarheid van de reisverslagen van Marco Polo (1254-1324), van enkele eeuwen eerder, vaak in twijfel getrokken, terwijl hij er juist wél zelf op uittrok. Of je er bent geweest, zegt weinig over de waarachtigheid van je beschrijving. Als ik op internet naar informatie zoek, kom ik op een site waar je diverse vragen over Verne kunt aanklikken. Zo ook de vraag ‘Naar welke landen heeft Jules Verne reizen gemaakt?’ Het blijkt dat hij voor zijn tijd erg veel heeft gereisd en daar ook veel over schreef, bijvoorbeeld in zijn boek Van Rotterdam naar Kopenhagen, maar richting Zuidpool ging hij nooit. Hiervoor baseerde hij zich op notities van ontdekkingsreizigers. Reizen was in de tijd van Verne (1828-1905) natuurlijk onvergelijkbaar met nu. Niet alleen ging alles trager, moeizamer, werden afstanden als langer ervaren en waren verre zeereizen niet zonder gevaren, er was sowieso nog heel veel onbekend over de verschillen tussen culturen en klimaten.

Hoewel de wereld eind negentiende eeuw al behoorlijk in kaart was gebracht, waren er nog altijd onbekende gebieden op aarde. Dit was een grote inspiratiebron voor Verne. Bestonden de geheimzinnige Aurora-eilanden nu wel of niet? Enkele schippers hadden er melding van gemaakt, maar anderen konden ze absoluut niet vinden. Hoe groot was de Zuidpool eigenlijk? Woonden er mensen? Kon er gejaagd worden?

Het volledige artikel lezen? Het komende nummer van Schrijven Magazine is vanaf 7 februari verkrijgbaar in het Nieuwscentrum.

Wilt u dit nummer liever thuis ontvangen? Neem dan vóór dinsdag 28 januari een extra voordelig abonnement mét twee cadeaus.