Leesfragment: De theorie van het haar

Valeria Luiselli heeft onder de naam 'Cartas desde Harlem' een column in El País. De reeks met brieven uit Harlem is tegelijkertijd een hommage aan Gilberto Owen, die decennia geleden onder dezelfde naam eenzelfde soort column had (jawel, dezelfde Gilberto Owen die een van de hoofdrollen speelt in Luiselli’s roman De gewichtlozen), en een kijkje in de keuken van een van de meest opvallende schrijfsters van dit moment. Als bedankje voor het opnemen van De gewichtlozen bij de zomerboeken van 2014, mocht Athenaeum.nl een van haar columns in vertaling van Luc de Rooy overnemen.

Onze vier jaar oude dochter is ervan overtuigd dat ze Afro-Amerikaans is. Hoewel haar genen die overtuiging niet ondersteunen, is het wel gewoon zo dat ze op onverklaarbare wijze uitbundig mooi kroeshaar heeft; dat ze van gospel houdt; en dat ze ons wel eens terechtwijst door – de ene hand op haar heup en de andere met een wijsvingertje naar voren gestoken – met haar bovenlijf te bewegen: ‘Don’t ask me dat, mamma ’n papa, ask ya’self dat.’ Met de houding van een koningin schrijdt ze door de buurt, verkeerspolitieagenten begroet ze door ze met hun voornaam aan te spreken, en als iemand haar vraagt waar ze vandaan komt, zegt ze zonder met haar ogen te knipperen: ‘West Ha’lem.’
Laatst bracht ik haar naar de kapper. Ik zette haar op de hoge stoel, zei tegen de Dominicaanse kapster ‘alleen maar een beetje bijpunten’ en ik liet mezelf met een boek in een stoel zakken, en viel in slaap. Met sluik haar en nat van de tranen gaven ze me haar terug.
‘Waarom hebben jullie haar haar ontkruld?’ vroeg ik de kapster, want ik nam aan dat dat de oorzaak was van al die tranen.
‘Om te zorgen dat het er mooi uitziet, mevrouw.’
‘Hoe bedoel je?’
‘We hebben het slechte haar tot rust gebracht,’ legde ze me uit.
Die avond, terwijl ik mijn dochtertje in bad stopte, legde ze me uit dat ze in tranen was uitgebarsten omdat de kapster haar geen snoepje had gegeven, zoals de dokter dat bijvoorbeeld wel deed. Ontzet wilde ik vragen of er niet een andere, diepere reden was – dat ze haar, bijvoorbeeld, door het ontkrullen van het ‘slechte haar’ heel eventjes ontdaan hadden van haar identiteit. Ik ontstak in een tirade tegen de kapster die haar lange lokken ontkruld had. Tot ze me plotseling tot zwijgen bracht:
‘Just slow down, mamma, slow down.’
Het is overduidelijk dat mijn dochter meent dat ze Afro-Amerikaans is, en ik neem dan maar aan dat haar krullen niets te maken hebben met haar gevoel te behoren tot de gemeenschap waarin ze leeft.

De oorspronkelijke column is te lezen op elpais.com.