2012

Parijs, 1940. De nazi's arresteren een jonge jazzmuzikant, Hieronymus Falk. Hij groeide op in Duitsland, maar hij had geen recht op identiteitspapieren omdat hij een Mischling is, een halfbloed. De musici in zijn band, voornamelijk zwarte, Amerikaanse muzikanten, waren juist het racisme van hun eigen land ontvlucht om vervolgens te ontdekken dat ook Berlijn zich in de jaren dertig tegen hen keert. Ze vluchten naar Frankrijk, maar in Parijs groeit de onderliggende spanning naast de dreigende oorlogssfeer. Als Sid, de bassist van de band, jaloers wordt op Hieronymus vanwege een vrouw, bereiken ze een punt van destructief wantrouwen. Speel voor mij het lied van de dood (Half-Blood Blues) van Esi Edugyan is een buitengewoon boeiende roman over muziek, vriendschap, herinnering en verhalen vertellen. Wij vroegen vertaalster Catalien van Paassen een toelichting te geven op haar vertaling van de eerste zin.

Duitsland 1913. Tijdens de viering van de Slag bij Leipzig klimt scholier Bruno Tiches stiekem in een luchtballon die speciaal voor deze dag wordt opgelaten. Hij wil de kans de Keizer van boven te zien niet laten schieten. In de jaren die volgen waait Bruno met alle winden mee die Duitsland teisteren. Hij is een van de eerste volgelingen van Adolf Hitler en weet tijdens de oorlog op te klimmen in de hiërarchie.

Veertig jaar na het ballonavontuur blijkt Bruno, tot verbijstering van een oude klasgenoot, ook na de oorlog succesvol. In (dubieuze) zaken en zelfs als leider van een populistische beweging in de politiek blijft hij winstgevend opereren. Zelf heeft de idealistische klasgenoot altijd geprobeerd zijn overtuiging te volgen. Door zich zo fatsoenlijk mogelijk te gedragen krijgt hij van Bruno Tiches en nog veel ergere heren in het bruine uniform flink wat te verduren. Hij wordt ontslagen als journalist, heeft geen inkomen en zijn vriendin emigreert. Zonder de jonge onderhuurster uit Denemarken met haar charmante accent was er in deze jaren niets, maar dan ook niets geweest om te lachen.

De meerdere keren verfilmde roman Wij wonderkinderen vertelt over het leven van twee leeftijdgenoten: Bruno de opportunist, die ten slotte te lui is voor een grote nazi-carrière, en zijn steeds melancholieker wordende klasgenoot, die zich moeizaam door de ellende van het ‘Duizendjarige Rijk’ probeert te worstelen. Nee, ze zijn allebei geen helden. Wij vroegen vertaalster Janneke Panders om haar vertaling van Hartungs eerste zin toe te lichten.

Kangoeroecorrespondentie is een bundeling van korte verhalen van de Japanse schrijver Haruki Murakami. In deze rubriek vroegen we Jacques Westerhoven, die de meeste verhalen vertaald heeft, iets te zeggen over zijn vertaling van de eerste zinnen van dit boek. Hij vertelt over het overbruggen van cultuurverschillen in het vertalen en neemt ook de Engelse vertaling onder de loep.

Solar vertelt het verhaal van Nobelprijswinnaar Michael Beard, een natuurkundige. Hij heeft een manier gevonden om de opwarming van de aarde tegen te gaan, maar Beard ligt zo vaak onder vuur in de media door zijn controversiële uitspraken over vrouwen (hij is inmiddels voor de vijfde keer getrouwd) dat er weinig aandacht is voor zijn ideeën over klimaatverandering. Door een krankzinnig ongeval ziet Beard zijn kans schoon zich te ontdoen van echtelijke moeilijkheden, zijn carrière nieuw leven in te blazen en de wereld een milieuramp te besparen. Rien Verhoef vertaalde Solar van Ian McEwan en toen we hem vroegen om zijn vertaling van de eerste zin toe te sturen, lichtte hij er zes toe - van zes romans van Ian McEwan. Update: een zevende zin, van Sweet Tooth / Suikertand is 9 oktober 2012 toegevoegd.

In tijden van afnemend licht is een autobiografisch epos over drie generaties van een Duits-Russische familie. Hun wegen leiden van Mexico en Siberië naar Oost-Berlijn, langs de pieken en dalen van de Duitse geschiedenis van de twintigste eeuw. José Rijnaarts vertaalde deze met de Deutscher Buchpreis bekroonde roman (In Zeiten des abnehmenden Lichts) en we vroegen haar om haar vertaling van de eerste zinnen toe te lichten.

De negentienjarige Billy Lynn keert tijdens de Irakoorlog met speciaal verlof terug naar huis. Hij is een nationale held: een cameraploeg heeft Billy en zijn divisie gevolgd bij een hevig vuurgevecht met Irakese opstandelingen. Het filmpje van nog geen vier minuten is een enorme hit op YouTube. De Bush-regering ziet promotionele mogelijkheden, haalt de compagnie terug en organiseert een overwinningstournee door het land. Het boek beschrijft de laatste uren van de tournee en volgt Billy en zijn team tijdens een enerverende middag in gezelschap van miljonairs en politici, hufters en gewone burgers, cheerleaders en Beyoncé Knowles. Billy Lynn en hoe hij de rust overleefde is ongemeen geestig en scherp, maar ook ontroerend en meeslepend. Een zeer actuele roman over acht jongemannen die worstelen met hun heldenstatus, hun kater, het onbegrijpelijke sterven van hun kompanen – en hun opspelende hormonen, want ze zijn nog geen twintig. We vroegen vertaler Jan Pieter van der Sterre iets over de eerste pagina te zeggen.

Thomas Sutpen is vijfentwintig jaar als hij arriveert in Jefferson, Mississippi, maar hij heeft dan al een heel leven achter zich. Hij is vast van plan een enorme plantage te stichten, evenals een geslacht met een voorname positie in de gemeenschap. Om dit te bereiken gebruikt hij zijn gedrevenheid, een Franse architect, een groep slaven uit Haïti en een enorme lap grond die hij van de indianen heeft afgetroggeld. Uit de modder verrijzen zijn dromen, totdat geheimen uit zijn verleden alles waar hij voor heeft gewerkt dreigen te vernietigen. Absalom, Absalom! is het creatieve hoogtepunt uit William Faulkners meesterlijke oeuvre. Bartho Kriek (Vertalersprijs 2011) licht de eerste zin toe.

Julian Barnes heeft met zijn roman Alsof het voorbij is (The Sense of an Ending), vertaald door Ronald Vlek, Uitgeverij Atlas) de Europese Literatuurprijs 2012 gewonnen, zo werd vanavond bekend gemaakt in Boekhandel van Gennep te Rotterdam. Barnes liet onder meer Michel Houellebecq, Umberto Eco en Jean-Philippe Toussaint achter zich en is de opvolger van Marie Ndiaye die vorig jaar zegevierde met haar roman Drie sterke vrouwen. De prijsuitreiking zal begin september, tijdens Manuscripta 2012 plaatsvinden.

In Hoe Ivan Ivanovitsj ruzie kreeg met Ivan Nikiforovitsj vertelt Gogol het verhaal van twee boezemvrienden, Ivan en Ivan, die ruzie krijgen. Het slapstickachtige verhaal is grappig en venijnig tegelijkertijd – Laurel & Hardy ruim honderd jaar voor zij werden uitgevonden. Aai Prins vertaalde deze novelle uit het Russisch (en Alle verhalen en novellen in de Russische Bibliotheek, dat zojuist is verschenen). We vroegen haar om haar vertaling van de eerste alinea toe te lichten.

De Orange Prize 2012 is toegekend aan Madeline Miller voor haar debuutroman The Song of Achilles.

A.F.Th. van der Heijden krijgt voor zijn 'requiemroman' Tonio de Libris Literatuurprijs 2012 uitgereikt. Maandagavond werd dat tijdens een uitzending van Nieuwsuur bekendgemaakt. Zaterdag 5 mei werd de Gouden Boekenuil toegekend aan David Pefko voor zijn roman Het voorseizoen. Naast de prijs van de vakjury wordt er ook elk jaar door een lezersjury een prijs uitgereikt. Deze gaat dit keer naar Stephan Enter voor zijn boek Grip. Dit weekeind viel ook Hanna Bervoets in de prijzen, zij won de Opzij Literatuurprijs 2012 voor haar roman Lieve Celine.

25 april werd bekendgemaakt dat Leonard Nolens de Prijs der Nederlandse Letteren krijgt, en dat Marcel Otten de Filter Vertaalprijs krijgt.

Begin 1953 verkeren de inwoners van het Albanese stadje Gjirokastër in grote euforie. Van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat wordt er in de koffiehuizen over gesproken: Josif Vissarionovitsj Stalin zou het plan hebben opgevat de stad te bezoeken. Maar waarom? Een maand later wordt de euforie wreed verstoord door een schokkend bericht: de beide artsen Gurameto de Grote en Gurameto de Kleine zijn gearresteerd. Ze worden opgesloten in Shanisha's kerker, de meest gruwelijke cel van de stadsgevangenis die al 150 jaar gesloten is. Roel Schuyt vertaalde Ismail Kadare's voor de Europese literatuurprijs genomineerde Een noodlottig diner en lichtte op ons verzoek de eerste alinea toe.

Eind 1936 stapt de Spaanse architect Ignacio Abel op Pennsylvania Station in de trein voor de laatste etappe van een lange reis. Hij is Spanje ontvlucht omdat de politieke toestand in zijn thuisland steeds grimmiger werd. Zijn vrouw en kinderen heeft hij achtergelaten. Tijdens de rit denkt hij aan zijn buitenechtelijke liefdesrelatie en de sociale spanningen en verwarring die voorafgingen aan de uitbraak van de Spaanse Burgeroorlog. Frieda Kleinjan en Tineke Hillegers vertaalden Antonio Muñoz Molina's Nacht der tijden (La noche de los tiempos) en lichtten de eerste zinnen voor ons toe.

N.B. we publiceerden eerder voor uit Muñoz Molina's Zonder Blanca.

Allan wordt 100 en dat wordt groots gevierd in het bejaardentehuis, behalve dan dat de jarige het op zijn heupen krijgt en kort voordat het feest losbarst, vertrekt. De tijd die hem rest kan hij beter besteden, vindt hij en hij klimt uit het raam en verdwijnt. Pers en burgemeester hebben het nakijken. Allan is een nuchter type dat weinig tot geen angst kent en die verder niet al te lang stilstaat bij zijn beslissingen, maar ad hoc handelt en het avontuur op zijn hoogbejaarde leeftijd niet schuwt. Met alle gevolgen van dien. Corry van Bree vertaalde Jonas Jonassons voor de Europese Literatuurprijs genomineerde De 100-jarige man die uit het raam klom en lichtte op ons verzoek de eerste zin van haar vertaling toe.

'Nescio schreef, nadat er tientallen jaren hoogdravende onzin over de Nederlandse lezer was uitgestort, als een gewoon mens,' schreef Gerard Reve al, en nog eens vele tientallen jaren later mogen ook Engelse lezers zijn kleine oeuvre lezen. Deze maand verscheen Amsterdam Stories, in de vertaling van Damion Searls. We vroegen hem de eerste zin van de vertaling van 'The Freeloader' ('De uitvreter') toe te lichten.

In Alessandro Piperno’s Vervolging zit het gezin van de beroemde oncoloog Leo Pontecorvo aan de maaltijd wanneer hij zichzelf terugziet op het achtuurjournaal. Hij wordt verdacht van het schrijven van perverse brieven aan het twaalfjarige vriendinnetje van zijn zoon Samuel. Hij sluit zich op in het souterrain, in afwachting van de politie. Leo’s leven vertoonde al eerder barsten: hij werd beschuldigd van fraude en corruptie. Nu wordt hij publiekelijk aan de schandpaal genageld. Er lijkt hem niets anders te resten dan te vluchten voor wat hem het dierbaarst is: zijn gezin. We vroegen vertaler Rob Gerritsen om de eerste zin toe te lichten.

Wereldverzamelaar Ilija Trojanow neemt ons mee op reis naar Antarctica. Op dit meest zuidelijke continent komt het tot een krachtmeting tussen mens en natuur. De gletsjers in de Alpen smelten en Zeno, een gletsjeronderzoeker, verliest zijn baan. Tot overmaat van ramp loopt ook zijn huwelijk op de klippen. Omdat hij het ijs niet kan missen, wordt hij reisleider op een cruiseschip dat toeristen naar Antarctica brengt. José Rijnaarts vertaalde Ilja Trojanows voor de Europese Literatuurprijs genomineerde roman Smeltend ijs en licht de eerste zin, maar vooral haar omgang met Beiers dialect toe.

Wereldverzamelaar Ilija Trojanow neemt ons mee op reis naar Wereldverzamelaar Ilija Trojanow neemt ons mee op reis naar Antarctica. Op dit meest zuidelijke continent komt het tot een krachtmeting tussen mens en natuur. De gletsjers in de Alpen smelten en Zeno, een gletsjeronderzoeker, verliest zijn baan. Tot overmaat van ramp loopt ook zijn huwelijk op de klippen. Omdat hij het ijs niet kan missen, wordt hij reisleider op een cruiseschip dat toeristen naar Antarctica brengt. José Rijnaarts vertaalde Ilja Trojanows voor de Europese Literatuurprijs genomineerde roman Smeltend ijs en licht de eerste zin, maar vooral haar omgang met Beiers dialect toe.