De eerste zin van Erwin Mortiers Stammered Songbook, vertaald door Paul Vincent
17 maart 2015De moeder van Erwin Mortier lijdt aan Alzheimer. Ze heeft geen wilsbeschikking gemaakt en geleidelijk wordt ze door de ziekte overmeesterd. De zoon heeft dit wrede proces vastgelegd in een literair en universeel meesterstuk dat veel verder reikt dan het ziekbed van zijn moeder. Gestameld liedboek is een rauwe en tegelijk tedere elegie over ouders en kinderen, liefhebben en verlies, over afscheid nemen en herinneren.
Wij vroegen Paul Vincent - met een andere Mortiervertaling recent voor de Independent Foreign Fiction Prize genomineerd - om een toelichting bij de eerste zin van Stammered Songbook, zijn Engelse vertaling van Gestameld liedboek.
Erwin Mortiers aangrijpend en poëtisch Gestameld Liedboek (2011), heb ik in het Engels als Stammered Songbook (2015) vertaald. Het boek, dat de Alzheimer van de moeder van de schrijver met nietsontziende eerlijkheid evoceert, was een hele uitdaging om te vertalen. Onder zijn schijnbare eenvoud ging een grote gelaagdheid schuil. Gelukkig kon ik in een laat stadium nog profiteren van de inbreng van de auteur zelf, die een aantal wijzigingen suggereerde waarvan sommige specifiek met Vlaams en Gents taalgebruik te maken hadden.
De eerste zin valt met de deur in huis:
Mijn moeder heeft me vandaag een stofbeurt gegeven, ze meende dat ik een meubel was.
Op zich al dramatisch genoeg. Maar via de auteur was ik intussen te weten gekomen dat ‘een stofbeurt geven’ voor hem ook nog de bijbetekenis had van ‘een standje geven’.
Hoe moest ik die associatie nu in het Engels overbrengen? Er stond bij mij eerst ‘gave me a dust’, wat natuurlijk te eenduidig was. Ik overwoog ‘gave me a dusting down’, naar analogie met ‘gave me a dressing down’, maar dat leek me bij nader inzien te geforceerd.
De doeltekst luidde dus uiteindelijk:
Today my mother gave me a thorough dusting, thinking I was a piece of furniture.
Als voordeel heeft ‘gave me a thorough dusting’ dat het minder neutraal is dan de eerstgenoemde oplossing en bovendien iets actiefs en zelfs agressiefs heeft. Maar dat element van ‘een standje geven’ heb ik er niet volledig in kunnen krijgen. Testimonium paupertatis.
Paul Vincent is al meer dan twintig jaar vertaler Nederlands-Engels. In 2012 won hij de Vondel Translation Prize voor My Little War (Mijn kleine oorlog) van Louis Paul Boon. Naast Boon staan ook Engelse vertalingen van werken van Louis Couperus, Jan Jacob Slauerhoff, Willem Elsschot en Harry Mulisch op zijn lijst én een grote hoeveelheid poëzievertalingen, oudere (P.C. Hooft, Joost van den Vondel) en moderne (Leonard Nolens, Tonnus Oosterhoff).
Delen op
