Het uitstervend genoegen te verdwalen

N.B. Eerder publiceerden we voor uit Versteegs Boy, net als uit haar nieuwste roman, Quarantaine - Fleur Speet recenseerde dat boek.

Het herfstlicht wordt gefilterd door de oude bomen op het Spui. Zo nu en dan stoppen voorbijgangers om de etalage van Athenaeum te inspecteren, zoals men de koppen van een krant scant: om snel weer op de hoogte te zijn van wat er in de wereld gebeurt. Nu snel naar binnen, onder de rood-witte luifel door - niet links, waar zich het Athenaeum Nieuwscentrum bevindt, maar bij de boekhandel zelf, op de rechterhoek. Binnen heeft iemand een paar schoenen achtergelaten in een hoekje. Een man in een zwart fluwelen jasje komt een trap af, zijn bril aan één poot tussen zijn lippen geklemd. De zachte stemmen van de klanten. Een oudere heer zit op een krukje, bladert ernstig door de poëziecollectie. Geluiden van buiten dringen tot de winkel door: we horen het Italiaans van een groepje toeristen, af en toe het gerinkel van de passerende trams.
Hoewel de vloeroppervlakte niet bijzonder groot is en de indeling overzichtelijk, houd ik hier de indruk van een labyrint, het uitstervend genoegen te verdwalen. Er zijn houten trappetjes en onderdoorgangen en de afzonderlijke thema's hebben losse ruimtes, zodat elke lezer voor even een room of one's own kan claimen en niemand zich bekeken voelt. Hoe heeft men in deze winkel zoveel wereld weten te krijgen?
Het is onmogelijk hier rond te lopen zonder te worden verleid; alleen al het geslenter langs de boekenkasten doet nieuwe paden in mijn hoofd ontstaan. Zelfs wanneer ik hier kom met het vaste voornemen om niets te kopen, springen de titels op mij af. Vandaag is het een boek dat van de eerste tot de 517ste pagina uit één enkele zin bestaat, dat ik niet kan laten liggen.
'Waar heb je de freules gelaten, de strijdbare freules?' vraagt een verkoopster aan de andere. Een vertrekkende klant neemt afscheid als een oude vriend. Een studente verkent de sectie 'Urban Affairs'. Vlak bij elkaar vindt men hier boeken over de culturele betekenis van bergen, over fractals en sterfelijkheid en witte onschuld. Mijn eerste filosofieboek kocht ik hier; het was een eer dat, jaren later, Boy in deze boekhandel gepresenteerd werd.
Verder naar binnen, langs de grote oude schoolkaart die 'Das klassische Griechenland' toont, omhoog richting de talen: Duits, Frans, Spaans en Italiaans - het Engels heeft zijn eigen nis, beneden. Een oude dame jubelt tegen de medewerkster over het boek dat ze zojuist gevonden heeft: 'Ik ben hier zo blij mee, het doet precies wat mij raakt, mijn hele zaterdag is goed.' En de medewerkster vertelt haar eigen verhaal: hoe ze eind jaren zestig bij een grote boekhandelketen begon, maar steeds bij Athenaeum in de etalage keek wat zij verkochten, om die boeken vervolgens voor haar eigen klanten te bestellen. 'En dat waren de boeken die mensen wilden lezen!' Ze zegt: 'Dat is waarom ik hier zo graag werk, waarom het zo fijn is dat je die vrijheid hebt; omdat je weet hoe het is in de gevangenis te zitten.'
En de dwalende lezer staart door het raam van de boekhandel naar buiten, naar de mensen aan de overkant van het trottoir, die met een glas bier in hun hand op het terras hangen; en prijst zich gelukkig hier binnen, zoekend te zijn.