Recensieoverzicht: Mensje van Keulen, Myrthe van der Meer en Walter van den Berg (3 februari 2016)

In De Standaard der Letteren vraagt Kathy Mathys aandacht voor het oeuvre van de Britse romanschrijfster Angela Carter (1940-1992). Haar werk werd door de Engelse critici als gotisch, magisch-realistisch of feministisch bestempeld maar Mathys ziet Carter vooral als een van de grootste auteurs uit de twintigste eeuw. Het nichtje van de poppenspeler [e-book] is voor de recensente een ‘adembenemend opstapje’ naar haar andere werk. De Britse tenor en historicus Ian Bostridge is al dertig jaar met Schuberts liedcyclus Winterreise in de weer, dat resulteerde in Schuberts Winterreise [e-book]. Veerle Vandenbosch sprak met de auteur over zijn fascinatie voor het werk, gevat in een erg persoonlijk boek vol verrassende weetjes en associaties. Bill Bryson banjert in De weg naar Little Dribbling [e-book | Road to Little Dribbling | recensie] opnieuw van het Engelse zuiden naar het Schotse noorden. Hans Cottyn, zelf een enthousiast wandelaar, vindt Bryson op zijn best als hij mag knorren en daar is opnieuw veel ruimte voor.

Daphne Du Maurier (1907-1989) was een Britse bestsellerauteur die beroemd werd met Rebecca [e-book]. Twintig jaar na Rebecca wilde ze haar Frans adellijk verleden onderzoeken en beschrijven maar tijdens de research voor de historische roman De glasblazers kwam een andere waarheid aan het licht, haar voorouders hadden geen kasteel en haar adellijke afkomst was een verzinsel. De glasblazers kreeg door die ontdekking een geheel eigen toon, pro vechten en revolutie. Volgens Alexandra de Vos zijn het geloofwaardige personages, ‘zo echt dat ze bijna bij je op je schoot zitten’.

Lars Mytting oogstte met De man en het hout weergaloos succes en schreef drie jaar later de lijvige familiegeschiedenis De vlamberken [e-book]. ‘Boeiend van begin tot eind’ vindt Alexander van Caeneghem, van een auteur met ‘een groot talent voor complexe personages en ontroerende beelden’. En Maria Vlaar spreekt haar waardering uit voor Op de rok van het universum [e-book], de originele en vernieuwende roman van Tonnus Oosterhoff waarover de lezer nog lang kan nadenken. ‘Minimalistisch, elegant en volstrekt tijdeloos.’ Marijke Arijs is wat blij met Het voorgevoel [e-book | leesfragment], waarmee de herontdekking van Emmanuel Bove gestalte krijgt. De Franse auteur ‘die zijn personages met een haast boosaardig genoegen in het ongeluk stort’ schreef ‘verrukkelijke delicatessen, geen leesvoer voor het grote publiek’. In ‘Blikvanger’ aandacht voor Tom Schamps Het grootste en leukste beeldwoordenboek ter wereld.

De boekrecensies van De Standaard verschijnen elke vrijdag in de bijlage De Standaard der Letteren. De Standaard is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.

Tegenover Marnix Verplancke duidt Joost Vandecasteele zijn nieuwe roman Jungle als een ode aan de vreemdheid. ‘Flitsend en hilarisch,’ schrijft Marnix Verplancke in zijn inleiding van het interview waarin Vandecasteele opnieuw uithaalt naar de stoffige hedendaagse literatuur: ‘Ik ga op zoek naar het publiek dat zich in de steek gelaten voelt door de literatuur [...] om de zoveel tijd heb je mensen nodig die tegen achttienjarigen of twintigers en tegen gamers en geeks zeggen dat er ook een ander soort literatuur bestaat.’ Walter van den Berg verkent alle dimensies van schuld in zijn gelijknamige roman. Dirk Leyman vond Schuld vooral ‘scenografisch een knap werkstuk, een onderduik in een stedelijk marginaal universum dat ver van ons bed is maar door Van den Berg zeer nabijkomt’. In Dijk rakelt de ik-verteller het leven op van zijn collega Karl Dijk, een kantoormens dat langzaam afhaakt. H.M. van den Brink levert volgens Dirk Leyman een delicate en minutieuze roman af in een ‘zorgvuldige en toch meeslepende vertelstijl’.

Volgens Joseph Pearce brengt Michael d’Antonio met Nooit genoeg [e-book] alles wat je moet weten over presidentskandidaat Donald Trump. En Christophe Vekeman las Xandra Brood. Rock-‘n-roll widow [e-book] van Rutger Vahl. Vekeman vond geen onthullingen noch onbelichte kanten van Herman Brood, ‘eerder dient het te worden gelezen als een vlot en zonder schroom verteld levensverhaal van een vrouw die er voortdurend blijk geeft oprecht dankbaar te wezen voor een liefde die haar al met al teleurgesteld heeft’. Met De oude Boeddha in een nieuwe wereld focust de Nijmeegse hoogleraar Aziatische religies Paul van der Velde op het westers boeddhisme, Hans Achterhuis beveelt het aan. Na de winter [e-book], de roman van de Mexicaanse schrijfster Guadalupe Nettel, hielp Annick Vandorpe de wereld beter te begrijpen. ‘Hoe dicht we ons bij een geliefde wanen, toch blijft hij of zij een raadsel,’ onthoudt de recensente na het lezen van de roman waarin twee protagonisten, elk vanuit hun perspectief, hun lezing geven van de gebeurtenissen van elkaar. Patrick Jordens signaleert de sfeervolle young adultroman De zee zien [e-book] van Koos Meinderts.

De opsommingen uit ‘In een notendop’

• De Nova Novella reeks van Uitgeverij Marmer: de korte verhalen Dood zaad van Wim Duijst, Smoor/Slipstream van Jess Walter, Fresh Up [e-book] van Chrétien Breukers en Hotel Malinconia van Aristide von Bienefeldt
• Het waterboek [e-book] van wetenschapsjournalist Alok Jha
• Een algemene theorie van het vergeten, een roman van José Eduardo Agualusa
• Koop de hemel voor mij [e-book], de ingrijpende gevolgen van China’s eenkindpolitiek van Xue Xinran
• Noodlanding [e-book], een verhalenbundel van Kira Wuck
• Het hoge Noorden [e-book] van Noordpoolonderzoeker Louis Beyens
• Hemelbestormers [e-book] van Tim Whitmarsch

De boekrecensies van De Morgen verschijnen elke woensdag in de bijlage Boeken. De Morgen is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.

John Schoorl interviewt Menno Wigman: ‘Er hangt nu een rouwrandje om me heen, en misschien heb ik het daar zelf wel naar gemaakt, met al die ellende die ik opschreef. “Daarom wilde ik deze bundel [Slordig met geluk] vrolijk eindigen, tenminste dat was de bedoeling.”’ Arjan Peters stuitte meerdere keren op rare zinnen in Femke van Wiggens Olga. Morgen dans ik weer [e-book]. Rake zinnen vond Peters in Van der Donks Langs bergen en langs dalen: ‘Rake zinnen daarentegen kunnen een boek optillen, ook als daarin verder niet bijster veel aan de hand is.’ Ook las Peters Roemruchte daden en opvattingen van Doctor Faustroll, patafysicus van Alfred Jarry. ‘De ernst waarmee alles is uitgezocht, verdient een reusachtig compliment. Al schrijft Jarry soms rare dingen […], de gedachte dat niets in deze wereld toevallig is, want er zijn alleen maar uitzonderingen, maakt ook je aandacht democratisch.’

Volgens Kirsten Hannema komt Adolf Loos’ Architectuur en al het andere op een mooi moment. ‘Want na een periode waarin het minimalisme de boventoon voerde, is het ornament terug in de architectuur.’ Loos daarentegen gruwelde van het ornament in de architectuur. ‘Je zou kunnen zeggen dat […] Loos' ongelijk bewezen is, en de ornamentloosheid die hij nastreefde achterhaald. Het maakt dit boek des te relevanter. De wereld van nu kun je immers alleen begrijpen als je de tegenpool kent.’

In Gavin Francis’ Avonturen in de mens [e-book] maakt ‘[…] hij in achttien verhalen een reis langs verschillende onderdelen van het menselijk lichaam, van de schedel tot aan de tenen. […] Eruditie, praktijkervaring, liefde voor het vak, bescheidenheid, humor en een goede hand van schrijven: het zijn de ingrediënten die van Avonturen in de mens een leerzame en vooral een bijzonder aangename reis maken.’ Marcel Hulspas over Melvin Konners Toch de vrouw: ‘Konner wil duidelijk maken dat de vrouw de toekomst heeft. Maar de manier waarop hij dat doet, is te gemakkelijk.’ Konner heeft zich onvoldoende in de geschiedenis van de vrouw verdiept en ‘eenmaal bij het heden aangekomen, ontspoort dit boek volledig.’ Erik van den Berg over Max de Jongs Dagboek: ‘Als het Dagboek een monument is, dan in het zonderlinge en beklemmende.’

Korte besprekingen, ten slotte:

• ‘Olga. Morgen dans ik weer geeft een overtuigend beeld van dit korte leven.’ Maar volgens Aleid Truijens is het boek te veel ‘als een roman’ geschreven.
• Daniëlle Serdijn over Patrick Pouws debuut: ‘De terugkeerling [e-book] moet het niet hebben van literair vernuft. Nee, wat deze roman bezielt, is de diepe betrokkenheid van de schrijver.’
• Volgens Peter Swanborn bevat Adonis’ Wat blijft ‘een grote verscheidenheid aan gedichten’.
• Bo van Houwelingen over Maurits de Bruijns De achterkant van de zon [e-book]: ‘De Bruijn legt weinig uit maar laat veel zien […].’
• Rolf Bos noemt Melanie Raabes De val [Die Falle] ‘een ijzingwekkend debuut’.

De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.

In De Verdieping interviewt Arjan Visser Myrthe van der Meer. Gebod IX, over valse getuigenissen: 'Ik zou het liefst onder mijn eigen naam schrijven over wat ik heb meeegemaakt, maar ik wil niet dat iemand zich mijn naam herinnert van een naambordje of een dossier op de PAAZ en het lijntje doortrekt, als dát Myrthe was, zou die mevrouw B uit het boek dan niet mijn buurvrouw C zijn geweest? [...] Maar dit is niet echt een leugen, toch? Myrthe van der Meer bestaat. Het is de schrijfster die hier tegenover je zit.'

Janita Monna las Bernlefs postume Reflecties [e-book], 'een eerbetoon aan werk van dichters en musici dat Bernlef tijdens zijn leven begeleidde. Gedichten die je even aanraken, als de wind die langs de wangen streelt', Gerwin van der Werf besluit twee pagina's over Max de Jongs Gedachten van een hypochonder ('De Jong was een neurotisch, antipathiek mens, een muurbloem, een marginaal figuur in de naoorlogse literatuur die bij vlagen goed en geestig schreef, maar te weinig naliet om wat voor status dan ook te rechtvaardigen.'), Monna looft ook Kira Wucks debuutverhalenbundel Noodlanding [e-book] ('Dat Wuck dichter is, verloochent zich ook in deze verhalen niet, taal en beeld zijn scherp gesneden. Voor de tweede keer een daverend debuut.'), en Elke Geurts weegt Anna Lyndseys depressiememoire Meisje in het donker [e-book] ('Ze gaat met een bewonderenswaardige nuchterheid en flexibiliteit, via de diepe afgronden van haar ziel [...] naar het monster dat Suïcide heet en de alledaagse werkelijkheid van seks hebben in het donker.').

Beeldboek deze week is Martin Roemers' Metropolis, Sam Janse weegt en bekritiseert Abraham / Ibrahim. De spiritualiteit van gastvrijheid ('wat opvalt is dat er van moslimzijde geen bijdrage aan deze bundel is geleverd'), Co Welgraven gaf Roanne van Voorst het woord over De beste plek ter wereld ('In dit boek heb ik ook willen afrekenen met een paar vooroordelen, bijvoorbeeld dat mensen arm zijn door hun eigen schuld.'), en Elias van der Plicht prijst Ashlee Vance' Elon Lusk. Hoe de topman van SpaceX en Tesla onze toekomst vormgeeft [Elon Musk: Tesla, SpaceX, and the Quest for a Fantastic Future].

Ook Jann Ruyters las de nieuwe Mensje van Keulen, Schoppenvrouw [e-book | leesfragment], en ook zij is enthousiast: 'Geraffineerd pelt de schrijfster de vertelster zo steeds verder af tot we achter de schijnbaar aangedane en oprecht verontruste moeder de puber in het nauw gaan zien. Het getergde dier dat instinctief zijn nagels uitslaat.' Harriët Salm las Todd Goldbergs Gangsterland [e-book] ('De plot is zeker niet nagelbijtend spannend, maar wel amusant.'), Paul van der Steen Paul Fischers Een Kim Jong-Il productie. De ontvoering van een regisseur en zijn steractrice, en een jonge dictator op weg naar de absolute macht in Noord-Korea [e-book | A Kim Jong-il Production] ('had best wat korter gekund, maar de spanning lijdt niet echt onder de dikte van dit non-fictieboek'), en Bas Maliepaard ten slotte Jan de Leeuws Babel ('Die dreiging had nog sterker aangezet mogen worden. [...] Maar als geheel is Babel toch de moeite waard, dankzij de blijvend intrigerende, duistere sfeer, de beklijvende personages en de echo's van de actualiteit, die niet vaak zo sterk in de jeugdliteratuur doorklinken.').

De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.

Bernard Hulsman bespreekt in NRC Robert J. Gordons 'magnum opus' The Rise and Fall of American Growth, volgens hem een 'economische geschiedenis op zijn best'. En Jan-Cees Butter sprak voor de krant met Niccolò Ammaniti, van wie onlangs de roman Anna in Nederlandse vertaling verscheen [e-book | Italiaanse editie]. 'De eerste periode, waarin ik op zoek ga naar de structuur voor mijn boek, vervloek ik. Ik loop bijna letterlijk tegen de muren op. Maar daarna, omdat mijn uitgever nerveus wordt, mijn deadline nadert of ik genoeg heb van mijn luiheid, knal ik van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat. Dan schrijf ik met gemak twintig pagina's per dag. Op die momenten ben ik blij en gelukkig, maar in de aanloopperiode haat ik het schrijven,' zegt Ammaniti in het interview. Janet Luis laat zich kritisch uit over Een doek over de spiegel, de verhalenbundel van Lisette Lewin [e-book]. 'Lewin werpt steevast zoveel stof op, en steevast op zo'n rommelige manier, dat je nauwelijks hoogte krijgt van wat zich afspeelt in de hoofden van de Loulous, de Kitty's, de Tinies, Minies, Rosa's en Sophies. Lewin kan niet kiezen: teveel details over randzaken en te weinig kern,' aldus Luis.

Sebastiaan Kort las Roel Bentz van den Bergs Het naderen van een brug [leesfragment]. 'De romancier Bentz van den Berg heeft de essayist Bentz van den Berg er […] niet voldoende onder gekregen,' merkt hij in zijn bespreking van het boek op. Arjen Fortuin vindt Allard Schröders nieuwe roman Sebastiaans neus 'een uitstekend geschreven roman over een man die zich, zoals duizenden voorgangers in de literatuur, vastklampt aan een jeugdliefde' [e-book | leesfragment]. En schrijft dat het 'vooral een roman over de herinnering' is. Thomas de Veen is daarnaast zeer te spreken over Loes Riphagens Bij de neus genomen: 'een hoogtepunt in Riphagens werk, en een vernieuwend en vrolijkmakend prentenboek'.

'In Plotseling, liefde wordt subtiel beschreven hoe een trauma kan verdampen door een onverwachte gebeurtenis,' merkt Michel Krielaars op in zijn recensie van de roman van Aharon Appelfeld [e-book | leesfragment]. Pieter Steinz dan, hij wijdt een stuk aan Thomas Hardy's Ver weg van het stadsgewoel [e-book | Far from the Madding Crowd]. Hij vindt de nieuwe uitgave van de klassieker 'stijlvol vertaald'. Ver weg van het stadsgewoel heeft, mede dankzij het gelukkige einde, niet de inktzwarte en meeslepende tragiek van Tess of the D'Urbervilles en Jude the Obscure. Maar het boek geldt terecht als een van de grote liefdesverhalen uit de Victoriaanse tijd, schrijft Steinz verder.

Van Jan Donkers een bespreking van Bill Cleggs Heb je ooit familie gehad [e-book | Did you ever have a family]. 'Clegg maakte naam als een van de meest gerenommeerde literaire agenten in New York en schreef eerder twee autobiografische boeken,' stelt hij in het stuk. 'Het is derhalve niet verwonderlijk dat hij de fijnere, maar ook de routinematige kneepjes van het storytelling beheerst. Zijn debuut stuurt hij bekwaam in de richting van het serene slot. Hij doet dat met veel perspectiefwisselingen en sprongen in de tijd. Te veel, zou je hierbij kunnen opmerken.' Michel Krielaars leverde ook een recensie van Tsjechov. Een fotobiografie. 'Deze fotobiografie biedt niet alleen een prachtig inkijkje in het Rusland van rond 1900, maar ook in het leven van een schrijver die dat merkwaardige land als geen ander heeft verbeeld,' aldus Krielaars.

Rob Hartmans verdiepte zich in Bastiaan Rijpkema's 'heldere' Weerbare democratie en Sheila Kamerman las Zarqa Nawaz' De kleine moskee op de prairie. 'Haar boek bevat geen diepe religieuze of politieke bespiegelingen, het blijft op huis-, tuin- en keukenniveau. Niet erg, want er zijn genoeg andere boeken over religie en politiek,' vindt ze. Inger Kuin recenseert Battling the Gods van Tim Whitmarsh [De hemelbestormers]. 'De auteur is pleitbezorger voor ongelovigen van alle tijden. In een Nederlandse, geseculariseerde context kan Whitmarsh zijn toon oververhit klinken, maar zijn betoog moet tegen de achtergrond van het Brits-Amerikaanse debat over atheïsme worden gelezen,' staat in de bespreking. En Arjen Fortuin, ten slotte, noemt Hugo Claus. De jonge jaren van Georges Wildemeersch 'waarlijk een portret van de kunstenaar als jonge man' [e-book], en schrijft verder: 'Wildemeersch […] is niet zuinig met citaten, maar is terughoudend met expliciete duiding. Ergens is dat jammer, want je zou in dit boek graag meer interpretatie van deze grote Clauskenner hebben gelezen.'

De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.

Maarten Moll opent PS Het Parool met een stuk over hoe hij zijn boekenverzameling verkleinde. 'En daar ging alles van Ian McEwan. Zelfde euvel als Coetzee: de romans ontberen warmte en gekte. Technisch goed geschreven, maar veel te uitgedacht. Liever Oek de Jong herlezen dan een ongelezen McEwan openslaan. Weg ermee! Michael Krüger, aangeschaft na een mooi stuk in de krant, bleef. Die ga ik zeker eens lezen.' Verderop in de bijlage, in de eigenlijke boekenpagina's, het interview dat Marjon Kok had met Tommy Wallach, naar aanleiding van We keken allemaal op [e-book]: 'Wallach voelt zich thuis in de young adultliteratuur. Hij houdt van de heftigheid waarmee jonge mensen leven.' En hij blijft idealistisch: 'Ik geloof in het cliché dat fictie er is om mensen te leren hoe ze een beter mens kunnen worden.'

Korte besprekingen: Hans Knegtmas las Piep zei de muis [e-book] ('Ook in zijn tweede roman legt de Engelse televisiescenarist Matthew 'M.J.' Arlidge een morbide belangstelling voor gestoorde personages aan de dag.'), Dries Muus de nieuwe Niccolò Ammaniti, Anna [e-book | Italiaanse editie] ('Het is een beeldend, sterk zintuiglijk boek, maar je krijgt af en toe het gevoel dat het zwaartepunt wel erg nadrukkelijk ligt bij het geloofwaardig afbeelden van dystopisch, zwartgeblakerd Sicilië anno 2020.'), en Guus Luijters laakt de prozavertaling van Joannes Antonides van der Goes' Ystroom ('Jan Bloemendaal, classicus, neerlandicus en theoloog, is erin geslaagd het paard volledig achter de wagen te spannen.').

Thomas Verbogt las Ronald Gipharts bloemlezing De Nederlandse culinaire literatuur in 90 en enige verhalen 'met groot genoegen, het is een smakelijke verzameling, maar ik merkte wel dat je er niet zomaar honger van krijgt. [...] Gipharts aantrekkelijke boek laat ook zien hoe moeilijk het is om aanstekelijk over eten te schrijven. [...] Over eten schrijven is even moeilijk als schrijven over seks of een allesverscheurend verdriet'. Marjon Kok besluit met haar bespreking van Imme Dros & Harrie Geelens Karel Appel uit de kapperszaak in de Dapperstraat: 'De woorden van Imme Dros liggen voor de hand, maar zijn wijs. En de illustraties van Harrie Geelen zijn het bewijs dat je heel gelukkig kunt worden van het najagen van een droom.'

De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke donderdag in PS. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.

Irene Start las voor Elsevier Femke van Wiggens Olga. Morgen dans ik weer [e-book]. 'Van Wiggen reconstrueert in deze biografie Olga's leven en carrière met veel gevoel voor drama,' stelt ze in haar bespreking. Start leverde ook een stukje over de nieuwe roman van Mensje van Keulen, Schoppenvrouw [leesfragment]. '[D]e schrijfster bespeelt het gemoed van de lezer perfect met een nauwkeurig gebeeldhouwd plot-met-twists. Haar stijl is zorgvuldig en precies, een kwaliteit die de rode draad vormt in al haar werk,' aldus Start. En Gertjan van Schoonhoven wijdt een bespreking aan Slordig met geluk, de dichtbundel van Menno Wigman. 'Transparant, vormvast en bewonderenswaardig trefzeker is ook nu zijn poëzie,' vindt hij.

In het dubbeldikke nummer van Elsevier staat ook het eindejaarslijstje van het weekblad, samengesteld door Irene Start.

Jan Postma las voor De Groene zowel Lev Loseffs 'korte maar rijke biografie' Joseph Brodsky: A Literary Life als Strohalmen voor de lezer, 'de fraaie "ruime keuze" uit Brodsky's poëzie die Kees Verheul recent voor De Bezige Bij samenstelde [leesfragment]. Piet Gerbrandy schrijft verder over Hans Ulrich Jessurun d'Oliveira's Luceberts zoekend oog. 'D'Oliveira laat zien dat zijn close reading inderdaad rijke interpretaties oplevert. Daarom is het treurig om te zien hoe weinig critici heden ten dage nog de tijd nemen om zich dit ambacht eigen te maken, hetgeen samenhangt met de onwil van de meeste tijdschriften en uitgevers om dit soort exercities, die noodzakelijkerwijs veel ruimte opeisen, in druk te laten verschijnen,' lezen we in het stuk. En Chris van der Heijden bespreekt Frits Botermans Duitse daders [e-book | leesfragment]. Van der Heijden vindt dat Boterman met dit boek een dwaalweg ingeslagen is. 'In zijn lange hoofdstuk over het verzet heeft hij het, heel traditioneel, uitvoerig over de illegale pers zoals hij het in een ander hoofdstuk, over collaboratie en nazificatie, uitvoerig over de legale pers heeft. Alles wat hij schrijft is bekend. Waar we echter veel minder, om niet te zeggen bijna niets, van weten is de Duitse media die in Nederland uitgegeven werden zoals de Deutsche Zeitung in den Niederlanden, een krant die toch in een behoorlijke oplage verscheen en een doel had waarover geen misverstand kan bestaan. Over deze krant spreekt Boterman met geen woord,' merkt hij onder andere op.

De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.

In Carel Peeters’ ‘literaire kroniek’ aandacht voor Moed, een boek met ‘verhalen over gewone mensen in ongewone omstandigheden’. ‘Bij deze verhalen over getoonde moed duikt onvermijdelijk de vraag op of je zelf op deze manier gehandeld zou hebben, twijfelend aan je morele kompas. De vraag is gratuit, want er is geen echt antwoord op te geven,’ aldus Peeters. En Jeroen Vullings bespreekt Walter van den Bergs vierde boek Schuld: ‘Van den Berg schetst een autochtone onderklasse, van binnenuit. Hij laat in een subtiel dialoogje zien hoe gemakkelijk er in krantentaal óver hen gesproken wordt, en hoe weinig die etikettering – Fortuyn! PVV! – de lading dekt.’

Vrij Nederland verschijnt elke woensdag, een selectie van de recensies is op vn.nl/boeken raadpleegbaar. Vrij Nederland is te koop bij het Nieuwscentrum.