M.J. Brusseprijs én Bob den Uylprijs 2017 voor Frank Westermans Een woord een woord

De M.J. Brusseprijs is de jaarlijkse prijs voor het journalistieke boek, een initiatief van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten. Vorige jaren wonnen Marcia Luyten (Het geluk van Limburg, 2016), Hans Goossen & Theo Sniekers (El Rey, 2015), Marcel van Engelen (Het kasteel van Elmina, 2014), Wilfred Scholten (Mooie Barend. Biografie van B.W. Biesheuvel, 2013), Bas Soetenhorst (Het wonder van de Noord/Zuidlijn, 2012), Annejet van der Zijl (Bernhard, een verborgen geschiedenis, 2011), Gerben van der Marel en Vasco van der Boon (De Vastgoedfraude, 2010).

De Bob den Uylprijs gaat naar het beste reisboek van het afgelopen jaar. Vorige jaren wonnen Fleur de Weerd (2016), Michel Krielaars (2015), Lieve Joris (2014), Carolijn Visser (2013), P.F. Thomése (2012), Cees Nooteboom (2011) en Minka Nijhuis (2010). 

Op Athenaeum.nl publiceerden we voor, en besprak Maarten Dessing het boek. De Groene Amsterdammer wijdde Dichters & Denkers afgelopen week aan de shortlist.

De jury van de M.J. Brusseprijs:

'Het is een zoektocht, waarbij de auteur makkelijke antwoorden vermijdt. Hij schrijft vanuit persoonlijke ervaring en betrokkenheid, maar Westerman gaat ook op pad: hij volgt een training onderhandelen bij gijzelingen, neemt deel aan een kapingsoefening en interviewt onderhandelaars en Molukse activisten. Het is een stoutmoedige onderneming, waarbij journalist en mens elkaar goed aanvullen. Het verhaal biedt misschien geen makkelijke, sluitende conclusies, maar voegt iets wezenlijks toe aan het debat over de houding die wij tegenover terreur moeten aannemen. [...] Wikkend en wegend, zoals het hoort, heeft de jury uiteindelijk uit deze vijf prachtige boeken gekozen voor het avontuur en het engagement waarmee de auteur een journalistieke zoektocht onderneemt vanuit het nabije verleden naar het antwoord op een van de meest klemmende vragen, zeker ook van deze tijd.'

De rest van de Brusseprijs-shortlist:

• Martin Bossenbroek, Fout in de Koude Oorlog. Nederland in tweestrijd, 1945-1989
• Auke Kok, 1936. Wij gingen naar Berlijn [fragment]
• Stefan Vermeulen, Heineken na Freddy. De strijd van een Nederlands wereldconcern
• Jolande Withuis, Juliana. Vorstin in een mannenwereld [fragment | recensie]

De jury van de Bob den Uylprijs:

'In Een woord een woord neemt Frank Westerman de lezer mee langs een reeks spraakmakende gijzeldrama’s. Zoals altijd is ook nu zijn invalshoek persoonlijk. Als jongetje dat opgroeide in het Assen van de jaren zeventig maakten de Molukse acties diepe indruk op hem. Nu stelt hij zich de vraag welke waarde het woord nog heeft in een wereld die in toenemende mate gedomineerd lijkt door geweld. Deze mengeling van reportage, persoonlijke bespiegelingen en historisch onderzoek levert een actueel en urgent boek op dat de lezer meesleept en dwingt tot nadenken. [...]

De VPRO Bob den Uyl-prijs 2017 gaat naar het boek waarin de vraag centraal staat of het woord een wapen kan zijn in de strijd tegen geweld. Of praten en onderhandelen, overtuigen en in gesprek blijven nog middelen kunnen zijn om geweld te voorkomen of te onderdrukken. Hoe we met woorden kunnen de-escaleren in een tijd waarin woorden vooral conflicten aanscherpen en tegenstellingen opblazen. En waarin geweld steeds weer met geweld wordt beantwoord.

Frank Westerman onderzoekt in zijn boek Een woord een woord die vraag op een onderhoudende manier. Zonder moraliserend te zijn. Op basis van gebeurtenissen uit ons onverwerkte verleden. Als jongetje en participerend journalist. Hij laat zien hoe smal de demarcatielijn is tussen activisme en koelbloedige terreur. Hoe iedere tijd eigen geweld en excessen kent. Hoe klein de stap is naar radicalisering. Hoe ijdel woorden kunnen zijn en hoe hard we ze ook vandaag nog nodig hebben. We moeten woorden met woorden bestrijden.'

De rest van de Den Uylprijs-shortlist:

• Laura Broekhuysen, Winter-IJsland [recensie]
• Jan Brokken, De gloed van Sint-Petersburg. Wandelingen door heden en verleden [fragment]
• Robert Dulmers, Bonbons voor mevrouw Assad. Achter de linies van het Syrische regime
• Maarten van Riel, Op reis met mijn vader (die dood is)
• Anton Stolwijk, Atjeh. Het verhaal van de bloedigste strijd uit de Nederlandse koloniale geschiedenis [recensie]