De eerste zin uit Een schuldig leven van Francois Smith, vertaald door Riet de Jong

Kamphoer
Hy lê met sy rug na haar;  sy kop is weggedraai na die vaal gordyne wat doodstil voor die venster hang. In die halflig sien sy net die profiel van agter af: die oor ’n donker flap aan die ewe donker homp van sy kop. As daar lig was, dink sy, sou sy oor rosig deurstraal  en fyn beaard teen die helderte uitstaan, dalk effens skilferend aan de rand van die skulp se vleuelagtige kurwe.

Een schuldig leven
Hij ligt met zijn rug naar haar toe; op zijn zij naar de grauwe gordijnen gekeerd die bewegingloos voor het raam hangen. In het flauwe licht ziet ze zijn profiel aan de even donkere homp van zijn hoofd. Als er licht was, denkt ze, zou zijn oor rozig doorstraald en fijn dooraderd tegen het heldere schijnsel zichtbaar zijn, wellicht wat schilferend aan de rand van de vleugelachtige curve van de schelp.

Deze zinnen gooien de lezer onmiddellijk in het verhaal. Zij weten het nog niet, maar de vertaler natuurlijk wel, dat dit stukje tekst essentieel is voor de gebeurtenissen. Het fragment komt namelijk letterlijk terug verderop in het boek, want het is het moment waarop de hoofdpersoon haar verkrachter herkent. Het gaat hier dan ook om beeldende helderheid.

Het tweede deel van de eerste zin vertaalde ik niet letterlijk, want dan zou het woord ‘kop’ (hoofd) twee keer voorkomen in twee zinnen. En Nederlandse redacties houden niet van herhalingen, behalve wanneer het om een stijlfiguur gaat. Daarom is die zin omgegooid. Het woord ‘homp’ is blijven staan, omdat het een lompe brok eten suggereert: een homp kaas, groot en vormloos. Dat was belangrijk, want het slachtoffer van de verkrachter herkent hem aan het oor dat zij heeft afgebeten. Natuurlijk was hij voor haar een lompe brok vlees.

‘Die helderte’ in de derde zin vraagt bij ons meer woorden: het heldere schijnsel, dat tegelijk meer sfeer geeft. Voor het woord ‘dalk’, dat je ook kunt vertalen als ‘misschien’ of ‘mogelijk’, heb ik ‘wellicht’ gekozen, een literairder woord. Bovendien geven deze woorden een goed binnenritme aan het geheel: het moet lekker lezen. Smiths zinnen zijn ontdaan van verontwaardiging of welke negatieve gevoelens dan ook, ondanks alles, en dat ligt aan de opvatting van de hoofdpersoon die verpleegkundige is; even verderop zegt de verteller: ‘Dit is waarvoor ze is opgeleid, om licht en leven te zien.’

Riet de Jong-Goossens (1937) vertaalde werk van onder andere Marlene van Niekerk, Etienne van Heerden, Karel Schoeman en Dan Sleigh. In 2010 won ze de Martinus Nijhoffprijs, de hoogste Nederlandse onderscheiding voor vertalers.