Geschiedenistips: Tony Judt, Robert G. Hoyland, Laura Starink en Ariane de Ranitz

• When the Facts Change is een verzameling van de meest spraakmakende essays van Tony Judt (1948-2010). De essays houden verband met de meest recente geschiedenis; over de Koude Oorlog, 9/11 maar ook het conflict tussen de Palestijnen en Israël. Toen Judt in 2003 over dat laatste onderwerp publiceerde, ontstond er een storm van kritiek, maar Judt zorgde er wel voor dat het debat en het denken over dit onderwerp voorgoed veranderde. 'This new and presumably last of Judt’s collections of scintillating journalism runs the gamut of his interests,' zo schrijft de New York Times. Jennifer Homans, Judts echtgenoot, selecteerde op unieke wijze de essays die ook nu nog relevant blijven. Bij Athenaeum voor de speciale prijs van € 29,95 te bestellen.
  
• Na de dood van de profeet Mohammed in 632 veroverden de Arabieren een land groter dan het Romeinse Rijk ooit was. Daarmee brachten zij binnen honderd jaar de Islam als godsdienst naar vele volkeren in de regio. Historicus en professor in New York Robert G. Hoyland maakt in zijn boek In God's Path gebruik van zowel islamitische als niet-islamitische bronnen om deze veroveringen te beschrijven. Hoyland toont de laatste inzichten uit het vakgebied. Een 'must read for anyone interested in a realistic portrayal of an often ‘mystically narrated’ saga'. (www.witheredpapyrus.com)
• Journaliste Laura Starink schreef De schaduw van de grote broer over de invloed van Rusland op landen als Letland, Polen en Oekraïne. In hoeverre heeft de Tweede Wereldoorlog de onderlinge verhoudingen van nu beïnvloed? En hoe zit het met de huidige oorlog in Oekraïne? Starink vertelt over haar boek bij VPRO's Bureau Buitenland (vanaf 32.06). Op athenaeum.nl een leesfragment.
• Ook in de Eerste Wereldoorlog al waren de cartoons van politiek tekenaar Louis Raemaekers geliefd en gehaat, blijkt uit Met pen en potlood als wapen. Waar de Duitsers een prijs op zijn hoofd zetten, werd hij in de Verenigde Staten met open armen onthaald. De Stichting Louis Raemaekers, opgezet door de Utrechtse kunsthistorica Ariane de Ranitz, betoont met de uitgave van dit rijkelijk geïllustreerde boek eer aan deze grote onbekende. Hans Straus in De Limburger: 'Het boek van De Ranitz beschrijft daarmee niet alleen de vele verdiensten van Raemaekers als politiek tekenaar, maar belicht ook het scherpe inzicht van de kunstenaar in de ontwikkelingen in zijn tijd.' Tot en met 12 april 2015 wijdt het Limburgs Museum in Venlo een tentoonstelling aan Raemaekers’ werk.

In december berekenden we welke boeken het best verkocht waren in 2014, en tipten we een handvol titels uit het hele jaar die we niet moeten vergeten. In november tipten we:

• Nederlandse verzetshelden worden steeds vaker geportretteerd als allesbehalve helden: collaborateurs, meelopers en opportunisten. NIOD-onderzoekers Jaap Cohen en Hinke Piersma vinden dit onterecht en schrevenMoedige Mensen om ‘een tegengewicht te bieden aan de tendens om de rol van het verzet te minimaliseren’. Moedige mensen is gebaseerd op een gedurende ruim twee jaar verschenen rubriek waarin medewerkers van het NIOD hun binnen- en buitenlandse ‘helden’ presenteerden. 
  Het Historisch Nieuwsblad woonde de boekpresentatie bij, en Anet Bleich schreef in de Volkskrant: 'Boeiend zijn de ruim dertig portretten die Jaap Cohen en Hinke Piersma bijeen hebben gebracht in de bundel Moedige mensen - Helden in oorlogstijd zonder twijfel. Soms zelfs aangrijpend.'
• Nederlandse naoorlogse geschiedenis komt naar voren in Achter de zuilen van Friso Wielenga, directeur Nederlandse studies in Münster, en UvA-hoogleraar James Kennedy en -UD Peter van Dam. De bundel ‘werpt nieuw licht op de geschiedenis van religie in naoorlogs Nederland door achter de zuilen op zoek te gaan’. Ontzuiling en secularisatie hebben de rol en het beeld van religie in Nederland sterk beïnvloed. Volgens de auteurs is er als gevolg hiervan ‘geen plaats voor wie zich op religie beriep zonder bij een zuil te horen, noch voor wie sinds de jaren zestig het geloof belangrijk bleef vinden’. Aan de hand van een tiental essays onder de secties ‘Civil Society’, ‘Gelovigen’ en ‘Politiek’ pogen de auteurs denken over religie in hedendaags Nederland te verdiepen.
  Lees Kennedy en Van Dam in S & D over het CDA en de PvdA (PDF).
• De reis die zeilmaker Jan Struys in 1668 naar Rusland maakte om de tsaar te helpen bij de opbouw van een vloot, ontwikkelde zich tot een rampentocht waarin veldslagen, belegeringen, moorden, martelingen, schipbreuken en aardbevingen de revue passeerden. Hij werd zelfs onderweg tot slaaf gemaakt. In 1673 keerde hij terug naar Amsterdam en publiceerde in 1976 zijn verslag van de jaren op reis. Rampspoedige reizen door Rusland en Perzië in de zeventiende eeuw werd destijds talloze malen herdrukt en vertaald. Kees Boterbloem (University of South Florida) heeft het enerverende verhaal van Jan Struys voor deze uitgave hertaald en toegelicht.
• Duits historicus Walter Kempowski begon in de jaren tachtig met een immens project waarin hij dagboeken, brieven, getuige verklaringen en memoires uit de Tweede Wereldoorlog verzamelde. Zijn vindingen zijn gedurende twintig jaar gepubliceerd in tien boekdelen onder de naam Das Echolot (Echo Soundings). Het laatste volume in deze reeks, Abgesang ’45,is nu voor het eerst in het Engels verschenen als Swansong 1945. In dit werk worden vier belangrijke dagen uit de laatste drie weken van WWII beschreven: 20 april, Hilters laatste verjaardag; 25 april, de ontmoeting van Amerikaanse en Sovjet troepen aan de Elbe; 30 april, de dag dat Hitler zelfmoord pleegde; en 8 mei, de Duitse overgave. ‘The voices of individuals speak for themselves, and through their  many experiences, perspectives and situations, the condition of Europe during the final weeks of WWII is viscerally recreated.’