Recensieoverzicht: Dimitri Verhulst, Pieter Steinz, Ranne Hovius (4 maart 2015)

Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Ook de Vlaamse kranten en weekbladen worden, elke maandag of dinsdag, opgenomen in het overzicht, met dank aan Johan Eeckhout. De titels verwijzen naar de fysieke boeken; tussen rechte haken staan e-books, gebonden en oorspronkelijke edities, en redactionele items op Athenaeum.nl.

Dit weekend was Ben Okri te gast op Mind the Book te Antwerpen. In een gesprek met Koen Vidal pleit hij onomwonden voor verbeeldingskracht en voor het verhaal. Zelfs de pijnlijke situatie in zijn thuisland Nigeria is hiermee gebaat: ‘We gaan het land niet redden door nu plotseling wegen en huizen te bouwen. Er is een culturele revolutie nodig, een nieuw groot verhaal.' In De zomer hou je ook niet tegen [recensie] zal je geen nieuwigheden ontdekken, vindt Dirk Leyman. Nee, in Verhulsts boek worden ’scheepsladingen vol vergeten woorden [...] smakelijk opgedist, kwestie van de Nederlandse lezer genoeg Vlaamse exotiek te leveren’.

In een gesprek met Marnix Verplancke haalt de Britse filosoof John Gray menig cliché onderuit. De auteur van De ziel van de marionet [e-book] vindt dat het Westen te vaak ingrijpt en ziet geen opwaartse lijn in de geschiedenis, ‘alvorens ergens in te grijpen, zouden we goed moeten nadenken over de consequenties van onze acties. En als we tot het besluit komen dat we niks kunnen doen – en dat is vaak zo – dan moeten we ook niets doen’. Filosoof Hans Schnitzler hangt in Het digitale proletariaat [e-book] een schrikwekkend beeld op van de technologische vooruitgang en herhaalt zijn stellingen tegenover Filip Michiels. Nu onze aandacht, vriendschappen, ideeën en fantasieën tot koopwaar zijn gereduceerd ‘staat onze menselijkheid op het spel, we leveren een gevecht om de menselijke geest, om wat het betekent om mens te zijn’.

Joseph Pearce wijst op twee titels over Rusland, een maatschappij op drift; Niets is waar en alles is mogelijk. Het surrealistische hart van het nieuwe Rusland [e-book], het relaas van Peter Pomerantsev over zijn jaren in Moskou als tv-maker en Vijand van de staat [e-book] van Bill Bowder.

In 2003 liet Ann-Marie MacDonald weten dat ze stopte met schrijven om voor haar kinderen te zorgen. Hoe ze die huismoederrol beleefde vond neerslag in haar nieuwste roman In haar lichaam besloten [e-book]. Annick Vandorpe las ‘een beklijvende roman’ en werd meegenomen op ‘een emotionele roetsjbaan langs de hoogten en laagten van het ouderschap’. En Joseph Pearce vindt dat Alexander Münninghoff erg mild is over zijn disfunctionele familie en vooral over zijn vader in De stamhouder [e-book]. Maar ‘de puntgave stijl, haast achteloze humor en koelbloedige kijk op bloedstollende gebeurtenissen tillen het boek ver uit boven de alledaagse familiekroniek’.

De boekrecensies van De Morgen verschijnen elke woensdag in de bijlage Boeken. De Morgen is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.

In De Standaard der Letteren is Mark Cloostermans heel positief over De zomer hou je ook niet tegen [recensie]. Verhulst taal ‘heeft intussen het niveau bereikt waarin hij desgewenst de handleiding bij de belastingsaangifte zou kunnen navertellen én nog zou het resultaat literaire waarde hebben’, denkt Cloostermans die hoopt dat Verhulst zichzelf blijft uitdagen en in de toekomst vreemdere ideeën uittest, want anders dreigt de stagnatie.

Johan De Boose schetst de inhoud van het ‘dostojevskiaans epos’ De stamhouder [e-book] van Alexander Münnighoff en besluit: ‘De geschiedenis van de Münninghoffs helpt om de geschiedenis van het twintigste-eeuwse Europa te begrijpen.’ En Corry Hancké praat uitgebreid met Peter Pomerantsev over Niets is waar en alles is mogelijk. Het surrealistische hart van het nieuwe Rusland [e-book] We hebben de situatie in Rusland na de val van het communisme van in het begin verkeerd geïnterpreteerd, meent hij: ‘De generatie leiders die groot zijn geworden met doublethink zal nooit tot ieders anders in staat zijn [...] ze begrijpen de wereld op een fundamenteel andere manier [...] het idee dat de wereld een strijd tussen tegenstellingen is.'

Voor Geert Gels toont Christophe van Gerrewey in Architectuur België. 25 jaar in 75 projecten dat we niet langer het lelijkste land ter wereld zijn. Als ‘Boek van de week’ koos Peter Jacobs een buitenbeentje, De kleine ballerina waarmee Patrick Modiano, met illustrator Jean-Jacques Sempé, zich in 1988 richtte tot kinderen vanaf 12 jaar. Pieter Steinz antwoordt gevat op het spervuur van vragen van Hans Cottyn over wie wel en wie niet in Steinz. De gids voor de wereldliteratuur [e-book] staat, ‘maar zoals John F. Kennedy zou zeggen, vraag niet wat er ontbreekt in De Gids voor de wereldliteratuur maar kijk wat er wel in staat'. En Steinz blijft ook overtuigd van het belang van zo’n format. ‘Net als Umberto Eco die een dik boek over de schoonheid van lijstjes heeft geschreven, vind ik lijstjes, rijtjes en opsommingen een prettige en elegante manier om informatie te verwerken en door te geven.'

Tot slot schrijft Corry Hancké over De verborgen meisjes van Kabul. Verhuld protest in Afghanistan van de Zweedse onderzoekjournaliste Jenny Nordberg. Nordbergs onderzoek naar meisjes die als jongens leven is ‘releverend en onthutsend’. De journaliste toont ook hoe tradities en ingewikkelde codes de relaties tussen mannen en vrouwen bepalen en is dan ook cynisch over hoe de westerse hulpverleners gendergelijkheid trachten te introduceren.

De boekrecensies van De Standaard verschijnen elke vrijdag in de bijlage De Standaard der Letteren. De Standaard is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.

In het Volkskrant Magazine spreekt Sara Berkeljon cultschrijver Alex Boogers, naar aanleiding van de verschijning van zijn 'eindroman' Alleen met de goden [e-book | leesfragment]. Hoe hij begint aan zo'n boek? 'Bij het begin. Eerst draai ik een tijdje als een roofdier rond mijn laptop. Af en toe pak ik een boek uit de kast. Er komt een moment dat ik ineens een scène zie, heel duidelijk. Dat is het moment dat ik achter mijn computer ga zitten. En dan begin ik te rammen, en ik stop niet tot het af is.' En: 'Ik zet geen lijnen uit, ik bedenk niet waar mijn boek over moet gaan. Ik probeer het schrijven zo lang mogelijk tegen te houden. Ik probeer goed te leven, voor mijn zoon, voor mijn vrouw. Maar dan voel ik de onrust opkomen. Al mijn hele leven word ik, net als Aaron Bachman, geplaagd door beelden. Fragmenten. Waar ik verbanden tussen probeer te leggen. Ik blijf malen, malen, tot ik denk: dát is het verhaal. Dat proces kan ik niet stoppen.'

'Toen ik op een dag in de kelder naar iets op zoek was, kwam ik het toevallig weer tegen, en het bleek het perfecte begin voor Het nulnummer [e-book | leesfragment]. Voor de rest was er nog niets klaar van de plot, ik had alleen maar de redactie van een perfide krant voor ogen. De rest is vanzelf gegaan. Het was bijvoorbeeld helemaal niet mijn bedoeling om er het verhaal over Mussolini in te verwerken. Maar door het personage van Braggadocio, complotdenker bij uitstek, diende het zich vanzelf aan. Romans schrijven zichzelf, het zijn de personages die beslissen.' Edwin Krijgsman sprak Umberto Eco over zijn nieuwe roman. (Krijgsman besprak het boek al in januari.) En Toine Heijmans sprak Ahmad Queleich Khany, inmiddels Sander Terphuis, naar aanleiding van zijn biografie De worstelaar.

Recensies. Arjan Peters geeft vier sterren aan Marie Kessels' nieuwe roman Brullen [e-book] ('Door deze geestige beschrijfkunst slaagt Kessels erin iets tegenover het ons altoos omringende lawaai te stellen.'), Wim Brands vertelt in een verkorte versie van zijn voorwoord hoe hij De Nederlandse literatuur van de eenentwintigste eeuw samenstelde, en Lidy Nicolasen las Bettine Vriesekoops Dochters van Mulan. Hoe vrouwen China veranderen (de ondertitel 'is een te stevige conclusie voor dit moment', maar: 'Het maakt haar werk niet minder onderhoudend en interessant.').

Erik van den Berg las Myrthe van der Meers Up [e-book | leesfragment] ('Huiveringwekkend goed zijn de passages waarin ze beschrijft waarom zelfmoord voor haar een volslagen logische en helemaal niet dramatische oplossing is.'), Daniëlle Serdijn Sander Bax' De Mulisch Mythe [e-book] ('een onderzoek naar imagobeheersing via populaire kanalen in een periode dat die nog maar net in opkomst waren [...]. [T]e lezen als een van de vroegste succesmodellen voor schrijverschap in het mediatijdperk - zijn het verdraaid nog aan toe niet die jonkies die daar het patent op hebben, maar is het de oude Mulisch zelf.'), en Bo van Houwelingen Bruno Schulz' De kaneelwinkels & Sanatorium Clepsydra ('een viraal proza waarbij je hevigste koortsdromen bleekjes afsteken').

Ten slotte: Frank Heinen las S.K. Tremaynes IJstweeling [e-book] ('Tremayne manoeuvreert zich met al die zorgvuldig opgebouwde spanning in een onmogelijke positie.') en Marjan Slob Jacques Derrida's Sjibbolet voor Paul Celan ('Waarschijnlijk heeft Derrida's tekst veel waarde als je het wachtwoord spreekt. Zo niet, dan blijf je grotendeels buitenstaander.').

De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.

Tijdens de Boekenweek wijdt Trouw haar bijlage Letter&Geest aan het thema 'Waanzin'. Jaffe Vink schrijft over de psychiater als fenomeen en Rutger Koplands reactie daarop: 'De interpretatie van de psychiater tekent de vooruitgang, omdat deze de klacht van een ongelukkige serieus neemt en duidt.' Ook filosoof André Klukhuhn ziet deze positieve kant van de waanzin. In een interview met Marijke Laurens vertelt hij over deze pluspunten: 'Het positieve is dat we ons als soort steeds moeten aanpassen aan een veranderende wereld, dat is de evolutie. We hebben er dus alle belang bij om zoveel mogelijk variëteiten van onszelf de ruimte te geven en zo onze grenzen uit te testen en te verleggen.' Lees meer over Klukhuhns ideeën in Over de grenzen van de rede.

Poëzie van mensen met een verstandelijke beperking in Dag taart op de tafel dat levert verrassende resultaten op, aldus de samensteller. Janita Monna: 'Literaire vorming en en het schrijven van gedichten hebben deze verstandelijk beperkten volgens Van der Pluijm mondiger gemaakt', waardoor het een vrolijke bundel is geworden.' Bij de psychiaters gaat het er in de literatuur minder vrolijk aan toe. Ze worden zelfs gedemoniseerd weergegeven in de literatuur, aldus Rob Schouten. Hij geeft heel wat suggesties voor literatuur waarin de psychiater een rol speelt. Zijn conclusie: 'Psychiaters zijn, als we de Nederlandse letteren mogen geloven, ook maar mensen.' Schoutens leestip: Vogels van waanzin. Psychiatrie in Nederlandstalige romans en gedichten [e-book] van Ranne Hovius.

Jann Ruyters las Het bestand [e-book | leesfragment] van Arnon Grunberg. Dit boek was voor verschijnen al testmateriaal voor een wetenschappelijk experiment waarbij lezers tijdens het lezen neurologisch onderzocht werden. 'Zelf voelde ik me zonder elektroden ook niet heel vrolijk en toch ook wat teleurgesteld na het lezen van Het bestand, een boek dat vermaakt en prikkelt, maar je niet echt bij de lurven grijpt.' Foto's die je wel bij de lurven grijpen, verzameld in Door het oog van de tijd. Eddy Posthuma de Boer fotografeerde Gerard Reve zijn hele leven lang, ook toen Reve niet meer schreef. De foto's bewijzen dat Reve 'mooi oud geworden' is, aldus partner Joop Schafthuizen en dat wordt geïllustreerd door de grote foto in Letter&Geest.

Vanuit westers perspectief is het dagelijks leven in Rusland soms waanzinnig. Peter Pomerantsev schreef in Niets is waar en alles is mogelijk [e-book] het verhaal van zakenvrouw Jana Jakovleva, die schoonmaakmiddelen importeerde en zeven maanden vast kwam te zitten, omdat het schoonmaakmiddel tot illegale drugs was verklaard. 'Het is een cynisch geschreven, impressionistisch boek over het Rusland in het tweede decennium van de 21ste eeuw,' aldus Co Welgraven. Een regelrechte aanklacht tegen dit Rusland is Vijand van de Russische staat [e-book] door Bill Browder, die de grootste buitenlandse investeerder in Rusland was, maar later compleet aan de grond raakte door tegenwerking en diefstal. 'Buitengewoon spannend,' vindt Welgraven.

De thriller Ijstweeling [e-book] van S.K. Tremayne is niet zo spannend, maar 'dwingt vanzelf tot doorlezen' volgens Harriët Salm. 'De plotwendingen die de spanning erin moeten houden zijn niet allemaal even geloofwaardig. Maar zulke twijfels staan een prettige leeservaring niet in de weg.'

De Koreaanse schrijfster Han Kang is voor het eerst naar het Nederlands vertaald. De vegetariër gaat over de dwingende eisen van een samenleving die geen ruimte laat aan individuele keuzes. 'Hang Kang legt bloot hoe een samenleving zonder noemenswaardig respect voor het individu functioneert: wie zich kan aanpassen aan de heersende norm, vindt overal steun en warmte, wie dat niet kan is genadeloos verloren.' Rond dit gegeven schept Kang een 'verstikkende sfeer.'

Psychiater Jan Swinkels schreef samen met vijftien collega's Psychiaters zijn niet gek, over hun vak en de staat ervan na alle bezuinigingen op de geestelijke gezondheidszorg. Zijn boodschap is tweeledig: 'Snap de mens, daar word je een betere psychiater van.' En: 'Kijk diep in de hersenen, maar verlies de psyche niet uit het oog.'

Aandacht voor waanzinnige vrouwen in de literatuur, met klassiekers als Van de koele meren des doods en Jane Eyre, en recenter werk als Ann [e-book]en De gelukkige huisvrouw [e-book]. En ook aandacht voor de waanzin in kinderboeken. Bas Maliepaard schrijft over de driftige Tos, vader van Otje, een verhaal van Annie M.G. Schmidt. Otje moet soms de verstandigste zijn van de twee, een patroon dat Maliepaard in meer kinderboeken tegenkomt. 'Als de (vaak alleenstaande) volwassene het af laat weten, moeten de kinderen volwassen zijn: het huishouden runnen of voor zichzelf en kleinere broers en zussen zorgen. En dat is meestal niet grappig, maar schrijnend.'

Waanzin in recente literatuur, waaronder het Boekenweekgeschenk De zomer hou je ook niet tegen ('Woordenvloed kan niet verhullen hoe zwak Verhulst het thema verder invult'), het Boekenweekessay van Pieter Steinz, Waanzin in de wereldliteratuur ('Zijn belezenheid maakt hem tot ideale gids door een breed thema als 'Waanzin in de wereldliteratuur.'), Dwaallicht [e-book] van Josha Zwaan ('Met aansprekende thema's en een klare, zij het weinig suggestieve stijl heeft Zwaan zich verzekerd van een groot lezerspubliek.'), Brief aan vader van J.M. Biesheuvel, ('Bij weinig schrijvers werkt gekte zo bevruchtend op het schrijven als bij Biesheuvel.'), Up [e-book] van Myrthe van der Meer ('De literaire fijnproever kan het boek beter ongelezen laten.') en De kunst van het crashen [e-book] van Peter Verhelst ('een origineel, fragmentarisch, en buitengewoon beeldend geschreven boek').

En waanzin in non-fictie: Het goede verhaal van Coetzee en Kurtz ('Zo gaat het bijvoorbeeld over de vraag hoe wij ons verleden vorm geven.'), In huis met een seriemoordenaar [e-book] van Jan en Sanne Terlouw over het 'moordproces van de eeuw', Gekkenpraat [e-book] van W.F. Hermans ('Wanen, obsessies en hallucinaties, je vindt het allemaal bij Hermans.'), Oorlogsenthousiasme [e-book] van Ewoud Kieft ('Zijn boek probeert tegelijk het ontstaan en de aantrekkingskracht van het fascisme en het nationaal-socialisme inzichtelijk te maken.') Diagnose depressie door Schoevers en Parmentier ('Dit boek poogt antwoorden te geven op de vragen' [over depressie, red.]) en Hielke Speerstra's Op klompen door de Dessa, over Friezen in Indië tijdens de politionele acties.

Tot slot een stuk van Pieter Hoexum, Hij verbleef een maand in een schrijvershuis in Bergen en het beviel hem uitstekend, want het is een totaal ander huis dan zijn rijtjeshuis in nieuwbouwwijk, waar hij eerder Kleine filosofie van het rijtjeshuis schreef. 'De eerste dagen was het heerlijk dat alles tijdens mijn verblijf in het Rolant Holsthuis in het teken stond, kón staan, van lezen en schrijven. Dat is voor mij een ongehoorde luxe, die ik me maar een maand kan veroorloven.'

De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.

In NRC een kort verhaal van Boekenweekauteur Dimitri Verhulst, 'De biecht van een bezeten schaker'. Daarnaast een stuk van Atte Jongstra over waanzinnige literatuur. Daarin komt natuurlijk Pieter Steinz' 'fraaie' Boekenweekessay Waanzin in de wereldliteratuur aan bod. Maar hij noemt ook Joost Zwagermans 'memorabele dichtbundel' Roeshoofd hemelt [e-book] en August Strindbergs Inferno. Hans van der Ploeg schrijft ook over Pieter Steinz' essay. Hij noemt het 'een heerlijk boekje dat je voor je plezier twee keer leest'. Toef Jaeger bespreekt J.M. Coetzee en Arabella Kurtz' Het goede verhaal [e-book | Engelse editie]. 'De dagboekwisseling tussen Coetzee en Paul Auster was vanuit literair oogpunt geslaagder, maar inhoudelijk misschien minder verrassend. Dat Kurtz erin geslaagd is Coetzee pagina's lang te laten filosoferen over literatuur, troost, schoonheid en de menselijke psyche, is een prestatie,' schrijft Jaeger. Hendrik Spiering recenseert daarnaast Daniel Levitins Een opgeruimde geest [e-book | Engelse editie]. 'Het boek leest als een luisterboek: alsof Levitin gezellig tegen je aan staat te praten, enthousiast, soms net iets te dichtbij, maar vrijwel altijd de moeite waard,' vindt Spiering.

Van Arjen Fortuin een bespreking van Dimitri Verhulsts De zomer hou je ook niet tegen. Hij noemt het Boekenweekgeschenk 'een licht verteerbare novelle met mooie passages: een behapbare inleiding in het werk van een van de betere schrijvers van het moment. In die beheersing toont zich echter ook de tekortkoming, want er wordt wel erg weinig gespetterd in deze zeer kalme Verhulst, waarin bovendien zeer lang wordt uitgeweid over zaken als ontbijtgewoonten van de hoofdpersoon en de inparkeervaardigheden van het personeel van sommige Amsterdamse hotels.' Ellen de Bruin wijdt een recensie aan Myrthe van der Meers Up [e-book]. 'Van der Meer kan mooi schrijven en doet dat in Up regelmatig' maar, zo stelt De Bruin, er staan 'zoveel vreselijke clichés in het boek'. En Sebastiaan kort sprak met Wim Brands over het door hem en zijn dochter Nikki samengestelde De Nederlandse literatuur van de eenentwintigste eeuw. 'De meeste schrijvers moeten hun grote werk vermoedelijk nog schrijven. Je moet het zien alsof we op een regenachtige zondagmorgen naar het B1 elftal van Ajax staan te kijken en ons afvragen wie er over een paar jaar in het eerste speelt,' zegt Brands in het interview.

De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op nrc.nl. Een selectie ervan is vrij toegankelijk via nrc.nl/boeken. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.

Maarten Moll sprak voor Het Parool met Dimitri Verhulst over zijn De zomer hou je ook niet tegen. 'Dit is het soort verhaal dat je goed naar de kloten kunt helpen door het slecht te schrijven,' zegt Verhulst over het Boekenweekgeschenk. 'Je kunt daar echt een tuttebelboek van maken als je schrijft over liefdesgeluk. Maar het is ook spannend om te doen, want het cliché zegt dat het niet kan. Uiteraard kan dat wel, je moet daar gewoon een goede stijl tegenover stellen. Da's die uitdaging. Maar het is verdomme toch glad ijs hoor, de liefde. Je kunt zo op je smoel gaan.' In de krant verder ook een bespreking van het De zomer hou je ook niet tegen door Moll. 'Lees dit voortreffelijke Boekenweekgeschenk, waarmee Dimitri Verhulst opnieuw "een snok" aan zijn schrijverschap heeft gegeven,' besluit hij het stuk.

Dries Muus las Het bestand van Arnon Grunberg [e-book], hij vindt het '[c]urieus, maar iets te bedacht'. Naar aanleiding van het thema van de Boekenweek een stuk van Arie Storm over waanzin in de literatuur, volgens hem zit de CPNB 'er weer eens volledig naast met het verzinnen van het thema'. En hij schrijft verder: 'Ik ken eigenlijk weinig geslaagde romans met een echte gek als hoofdpersoon. Een goede schrijver probeert juist de werkelijkheid te tonen zoals die is, en niet zoals die is door de ogen van een gek. Natuurlijk gebruikt een schrijver om dat doel te bereiken kunstgrepen, maar met geestelijke gestoordheid heeft dat niet veel te maken.'

Joep School sprak met Myrthe van der Meer, van wie recent de roman Up verscheen [e-book]. 'Zware onderwerpen hebben ook altijd iets absurdistisch in zich. Humor is een manier om met anderen over je diepste angst te hebben zónder die angst te voelen,' aldus Van der Meer in het interview. Hans Renders is enthousiast over Ewoud Kiefts 'met vaart geschreven' Oorlogsenthousiasme [e-book | recensie]. 'Kieft maakt in het boek duidelijk dat het met name wetenschappers, schrijvers en kunstenaars waren die niet konden wachten ten strijde te trekken. Bezorgd over de snelle industrialisering in de grote steden liepen zij warm voor nationale verbroedering in tijden van crisis,' lezen we. Arie Storm schreef ook de laatste recensie van deze bijlage, en wel over Annelies Verbekes Dertig dagen [e-book]. 'Om van Alphonse een goede neger te maken worden er door Verbeke nogal wat clichés opgehoest,' stelt Storm. 'En dat ook nog eens in een constant irritante babbelende stijl. Dat had wel wat spannender gekund.'

De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke woensdag in PS. Een selectie ervan is vrij toegankelijk via de site van De Twentsche Courant Tubantia. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.

De Groene Amsterdammer staat deze week voor een groot deel in het teken van de Boekenweek. Naast de reguliere recensies uitgebreid aandacht voor W.F. Hermans, die volgens de redactie een beetje 'langs de grens van normaliteit [scheert], en gelukkig ook maar, anders waren zijn boeken er nooit geweest'. Zo bespreekt Christophe Van Gerrewey De zanger van de wrok [e-book], het derde en laatste deel van Willem Otterspeers Hermans-biografie. Hij is kritisch: 'Natuurlijk staat het een biograaf vrij om te beweren over zijn onderwerp wat hij wil, al was het maar omdat hij zich kan laten tegenspreken. Het is echter voor niets of niemand goed dat een biografie structureel gebrekkig is. Met 1150 pagina's is De zanger van de wrok vierhonderd bladzijden te lang, en het boek is minstens een half jaar voor voltooiing gepubliceerd.'

Daarnaast schrijft een aantal auteurs over hun favoriete boek van Hermans. Zo noemt Marian Donner Machines in bikini [e-book]. 'Machines in bikini toont ons het binnenste van zijn denkwereld, de kern ervan,' aldus Donner. 'Het is een kern die grillig en vrolijk is, agressief en associatief, rauw en ruw, en vooral sprankelend als het leven zelf.' Merijn de Boer koos voor de 'krankzinnige novelle' De leproos van Molokaï en Herman Koch schrijft over Een wonderkind of een total loss, de verhalenbundel die hem deed besluiten om zelf ook schrijver te worden. Manon Uphoff licht Het behouden huis uit [e-book], volgens haar 'een meesterlijke novelle'. Christiaan Weijts, ten slotte, wijdt een stuk aan het 'razende boek' Ik heb altijd gelijk.

Marja Pruis merkt na lezing van Pieter Steinz' Waanzin in de wereldliteratuur op dat '[v]erliefdheid als staat van ontoerekeningsvatbaarheid er een beetje bekaaid vanaf [komt], in Steinz' overzicht' en schrijft daarom zelf een kleine aanvulling op diens essay. Ze noemt onder meer: Fosca van Iginio UgoTarchetti [e-book | Italiaanse editie | leesfragment], Ga niet weg van Margaret Mazzantini en Peter Stamms Zeven jaren [e-book]. Piet Gerbrandy bespreekt daarnaast het Boekenweekgeschenk van Dimitri Verhulst, De zomer hou je ook niet tegen. 'Het verhaal is goed, de cultuurhistorische inbedding geeft er een spirituele dimensie aan, maar de stijl van zowel de verteller als zijn personage maakt het niet altijd gemakkelijk erin mee te gaan,' vindt Gerbrandy. 'De toon is ironisch, hier en daar zelfs cynisch, alsof de auteur zijn held, en de held zichzelf niet helemaal serieus neemt. Het voorkomt sentimentaliteit en schept de noodzakelijke afstand die het drama voor Pierre verteerbaar maakt, maar voor ons, de lezers, is de gewilde grappigheid van de formuleringen soms op het randje.'

Jan Postma las Willem Jan Ottens Droomportaal, hij omschrijft het als '[e]en zelfportret van een vertwijfeld mens en een portret van de vertwijfeling zelf ineen'. Kees 't Hart recenseert daarnaast Het bestand van Arnon Grunberg [e-book]. 'Ik las het boek en was het weer vergeten. O ja, alles is nep, daar ging het om, maar dat wist ik voor ik begon te lezen ook al. Ik heb het idee dat Grunberg zijn zeer ambitieuze en gevoelige schrijfverlangen meer en meer inruilt voor een poging een grote rol te spelen in het maatschappelijk debat. Hij wil op vele gebieden direct iets betekenen. Niet alleen lijden, maar ook leiden. Volgelingen creëren. Hij heeft steeds minder vertrouwen in de omweg die literatuur heet,' schrijft 't Hart.

Van de hand van Niña Weijers een stuk over Dertig dagen van Annelies Verbeke [e-book]. Ze noemt het 'onevenwichtig' en schrijft dan: 'Ik heb nooit begrepen dat die term altijd als diskwalificatie geldt, en zou hem bij deze dan ook graag rehabiliteren. Juist de onevenwichtigheid, het hinken op verschillende gedachten en stijlen, het niet willen definiëren van al te klare antwoorden, verleent deze roman zijn bijzondere glans.' En Gustaaf Peek leverde een recensie van Bregje Hofstedes De hemel boven Parijs [e-book | Voorpublicatie]. Peek heeft wat aanmerkingen op Hofstedes debuut, maar is toch enthousiast over het boek. De hemel boven Parijs is 'een roman die met elk nieuw hoofdstuk aan kracht wint', vindt hij.

De Groene Amsterdammer is elke woensdagochtend al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.

Els Quaegebeur sprak met Antjie Krog van wie onlangs de dichtbundel Medeweten verscheen [leesfragment]. 'Ik denk niet dat de gedichten in Medeweten milder zijn in de zin van minder woedend,' zegt Krog in het interview. 'Ze zijn, if anything, bozer dan ooit tevoren, maar wel veel preciezer in het lokaliseren van de bron van die boosheid.' Verder schrijft Kelli van der Waals over Miranda July en haar nieuwe roman The First Bad Man [Nederlandse editie]. Ze vindt het boek 'apart, gek en ongemakkelijk' en 'grappig, satirisch en slim'. Elma Drayer neemt deze week de bijdrage 'Literaire kroniek' voor haar rekening en besteedt daarin aandacht aan Roxane Gays Bad Feminist. 'In haar bundel Bad Feminist (een selectie eruit verscheen onlangs in vertaling als e-book bij Uitgeverij Cargo) schuwt ze zware thema's als seksisme, seksueel geweld en racisme niet. Toch blijft haar proza licht, geestig en vooral: oprecht.' En Nausicaa Marbe bespreekt Gabrielle Zevins The Storied Life of A.J. Fikry [Nederlandse editie]. Volgens haar '[z]o'n zeldzame roman die zoveel tegelijk is. Een liefdesroman. Een thriller […] Een psychologische roman […]. Maar bovenal is dit een roman over hoe boeken het menselijk denken en handelen beïnvloeden.'

Naast dit alles ook een interview met Sarah Chayes, auteur van Thieves of State: Why Corruption Threatens Global Security. 'Als je corruptie stapelt op andere risicofactoren, dan resulteert dat in een acuut veiligheidsprobleem. Die andere risicofactoren hebben meestal te maken met een diepe identiteitskloof in een land. Die kloof kan religieus, etnisch of cultureel zijn. Systematische corruptie verergert die risicofactoren omdat het corrupte netwerk meestal uit één gemeenschap bestaat,' vertelde Chayes aan Freke Vuijst.

Vrij Nederland verschijnt elke woensdag, een selectie van de recensies is op vn.nl/boeken raadpleegbaar. Vrij Nederland is te koop bij het Nieuwscentrum.

Syp Wynia leverde voor Elsevier een stukje over Brandhaarden van George Friedman [e-book]. 'Verfrissend is hoe Friedman schetst dat de Europese integratie niet voortkwam uit een spontane verzoening tussen Frankrijk en Duitsland, maar in de jaren veertig en vijftig is afgedwongen door de Verenigde Staten,' vindt Wynia. Van Irene Start daarnaast een bespreking van Umberto Eco's Het nulnummer. 'Eco schrijft het allemaal snedig op, maar - en dat is verrassend voor een auteur van zijn kaliber - van een comedy-met-thriller-elementen eindigt het verhaal abrupt, een cliff zonder hanger. Het is alsof de schrijver, ook alweer 83 jaar, de stamina miste om deze roman behoorlijk af te ronden,' aldus Start. Verder van haar hand een recensie van Dimitri Verhulsts De zomer hou je ook niet tegen. 'Het is een tragikomisch relaas over een grote liefde die zich niet liet tegenhouden (net zomin als de zomer), gelardeerd met komische observaties over toerisme, echtscheidingsfeestjes en wat al niet meer. Stuwend geschreven is dit Verhulst op zijn best,' stelt ze.

Elsevier is te koop bij het Nieuwscentrum.

Sjoerd Hartholt sprak met Dimitri Verhulst naar aanleiding van zijn Boekenweekgeschenk. Hartholt vraagt de auteur onder meer wat zijn ultieme droom is. 'Dat een zestienjarige jongen ooit ietwat stuntelig indruk probeert te maken op zijn vriendinnetje door haar gewichtig een paar lijnen Dimitri Verhulst te citeren; dat lijkt me een charmant concept van een geslaagd schrijversleven,' antwoordt Verhulst. Dries Muus las het boekenweekgeschenk, en hij is enthousiast. Hij noemt het 'bijzonder geslaagd'. De zomer hou je ook niet tegen is volgens hem 'een prachtig zinnelijk verhaal over liefde, over het genot van vrijen en eten met je geliefde, over verantwoordelijkheid, zorg en slechte timing.' Ook van Dries Muus een bespreking van De Patrick Melrose-romans van Edward St Aubyn [e-book | Engelse editie]. 'Het zijn romans die je aan iedereen aanraadt, maar die je tandenknarsend uitleent. Of liever helemaal niet,' schrijft hij. Het zijn verhalen, of eigenlijk één lang verhaal, van doffe ellende, van pijn en humor en voorzichtige hoop. Geen andere schrijver daalt zo diep in de afgrond, geen andere schrijver komt daar zo glorieus weer uit.'

HP|De Tijd is te koop bij het Nieuwscentrum.