Recensieoverzicht: Harry Mulisch, David Mitchell & Hagar Peeters (28 oktober 2015)

Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Ook de Vlaamse kranten en weekbladen worden, elke maandag of dinsdag, opgenomen in het overzicht, met dank aan Johan Eeckhout. De titels verwijzen naar de fysieke boeken; tussen rechte haken staan e-books, gebonden en oorspronkelijke edities, en redactionele items op Athenaeum.nl.

In De Morgen Boeken een uitgebreid gesprek tussen Paul Verhaeghe [Identiteit |recensie] en Yves Petry  [Liefde bij wijze van spreken |e-book | leesfragment | recensie]. ‘Ik geloof dat scepsis gezond is, in om het even welke discussi,e’ zegt Yves Petry die nogal wat reserves formuleert over de nieuwe versie van autoriteit die Paul Verhaeghe ziet opduiken. Maar Verhaeghe blijft zeker van zijn stuk: ‘Maar ik denk dat ook en misschien zelf vooral mensen als Yves beter af zijn met het horizontale model. Want in het klassieke patriarchale model is er nog minder ruimte voor autonomie.’ De jonge Feline Minne situeert haar tweede roman in de kunstenaarswereld en blijft net als in haar debuut opnieuw dichtbij haar eigen leven. De kunstwereld en ik[e-book] zit ‘vol tragikomische anekdotiek’ maar heeft voor Dirk Leyman ‘de diepgang van een plat bord, mede door het nogal bakvisachtige verteltoontje’.

Koen Duval laat de Gentse imam Brahim Laytouss en moslimfeministe Jamila Channouf reageren op Hafid Bouazza’s De akker en de mantel. Over de vrouw en de Islam [e-book] ‘De islam moet helemaal worden afgebroken en dan kunnen we opnieuw beginnen bouwen,’ stelde Bouazza onlangs in De Morgen. Laytouss reageert: ‘Als je polarisatie wilt uitlokken en de samenleving uit elkaar wilt rukken, moet je vooral zo te werk gaan.’ Ook Channouf is streng: ‘Ik heb het gelezen als een horrorverhaal over de islam waarin ik mezelf helemaal niet herken. [...] Dat zo’n intelligent man zo weinig nuances aanbrengt, vind ik verbazingwekkend.’ Een stem geven aan de mismaakte en door Pablo Neruda genegeerde dochter Malva [e-book], het is een delicate missie die Hagar Peeters voor Dirk Leyman ‘met brio tot een goed einde brengt [...] een wonderlijke maar tegelijk beheerst gecomponeerde roman.’

Annick Vandorpe vraagt aandacht voor #seksisme. Nee, wij overdrijven niet [e-book] waarin Cathérine Ongenae samen met tien vrouwen facetten van het seksisme aan het licht brengen. En voor Annick Vandorpe had Paolo Sorrentino zich heel wat moeite kunnen besparen: het scenario van zijn succesfilm Youth tot een roman omvormen had voor haar niet gehoeven: ‘Jeugd [e-book | Youth] mist suggestie, voor de lezer wordt niets aan de verbeelding overgelaten.’ Wel positief is Sofie De Smyter over het romandebuut Cinderella [e-book] van theatermaker Michael Bijnens. ‘Zijn feeling voor het groteske is grandioos, de dialogen tussen moeder en zoon zijn subliem,’ schrijft ze.

De boekrecensies van De Morgen verschijnen elke woensdag in de bijlage Boeken. De Morgen is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.

Net toen bekend werd gemaakt dat ze de Debuutprijs 2015 kreeg voor De kinderen van Calais [e-book] presenteerde Lara Taveirne haar tweede roman Hotel zonder sterren [e-book]. ‘Een mooie combinatie van  hoop en verdriet, Taveirne is goed in typeren,’ schrijft Sofie Gielis. Maar er is ook een manco, dosering: ‘Hotel zonder sterren zit vol boutades waar de inspanning van afdruipt.’Pascal Verbeken trok naar Amsterdam, voor een interview met Jan Brokken. ‘De spoortrekker van de literaire non-fictie’ is met De Kozakkentuin [e-book | leesfragment] toe aan zijn 24^ste boek. Na Baltische zielen [e-book | leesfragment] vond Brokken opnieuw verhaalstof in Rusland, want: ‘Het zijn inderdaad mijn werelden. Die besneeuwde bossen waar je uren na uren door rijdt hebben iets puurs, maar ook iets verlatens. En misschien heeft het te maken met gewicht van dat muziek, romans en poëzie daar hebben.’

Op 12 november wordt de ECI literatuurprijs uitgereikt. Drie fervente lezers hebben het over hun favorieten. Eva Brems las het ‘hartverwarmende en toch niet heilige’ Dertig dagen [e-book] van Annelies Verbeke, Bent van Looy pleit voor P.F. Thomése’s De onderwaterzwemmer [e-book | leesfragment] en Petra de Sutter had een bijzondere leeservaring met Stephan Enters Compassie [leesfragment].

In de rubriek ‘Blikvanger’ heeft Jan Desloover het over Hold Still. A Memoir with Photographs van Sally Mann en Marc Reynebeau nam de columns van Rik Torfs’ door, geschreven tussen 2011 en 2015 en nu gebundeld in De vrijheid om te twijfelen [e-book]. ‘Zijn talent als rasverteller,’ dat laat David Mitchell voor Kathy Mathys zien in Doorgang [e-book |leesfragment]. Een Mitchell-light eerder, waarbij de auteur inzet op toegankelijkheid en entertainment. David Vann werkt als writer in residence in Passa Porta aan de opvolger van Aquarium [e-book | leesfragment]. De Standaard der Letteren publiceert zijn lezing die hij vorige week hield over de teloorgang van onze kennis van het literaire verleden. Bij Mulisch fans heeft De ontdekking van Moskou mythische proporties aangenomen, weet Mark Cloostermans. Het manuscript werd door Mulisch nooit vrijgegeven en het vormde de grondlaag voor een aantal van zijn bekendste werken. Het ‘is een oer- en kladboek waarvan we intussen de uitgewerkte edities kennen, dit maakt het boek spannend en teleurstellend tegelijk, het mythische boek heeft niks nieuws te bieden,’ concludeert de recensent die stiekem hoopt dat een Nederlandse of Vlaamse schrijver met dit fantastisch materiaal aan de slag gaat.

De boekrecensies van De Standaard verschijnen elke vrijdag in de bijlage De Standaard der Letteren. De Standaard is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.

Joost van Velzen sprak Vonne van der Meer die in Winter in Gloster Huis [e-book] onderzoekt hoe hotels voor mensen met een doodwens en voor spijtoptanten zouden uitpakken: 'Mijn schrijversinstinct zei mij dat de tegenstelling groot moest zijn tussen die hotels. Daarom heb ik van het vaarwelhotel een succes gemaakt.'

'Maar in feite bouwt ook wetenschap voort op wat er al is. We zijn allemaal als een boek dat is geschreven door anderen, door onze geschiedenis, ons land, onze opvoeding, maar het is aan ons het volgende hoofdstuk te schrijven. Daarin kun je veel veranderen, maar je hebt ook te maken met wat er al staat,' vertelt Adam Sandel (Ruimte voor vooroordelen. Pleidooi voor betrokken denken [e-book]) tegen Leonie Breebaert. Maarten van Buuren, vervolgens, betoogt dat Michel Houellebecqs Onderworpen [e-book | leesfragment | Soumission recensie] uiterst actueel is, maar niet over de Moslimbroederschap gaat. Nee: 'Het is Houellebecqs manier om zijn lezers in de armen van het Front National te drijven. Zijn roman dwingt de lezer om na te denken over de situatie die ontstaat als Frankrijk en Nederland eenzelfde zwenking maken als Polen.'

In 'Ik heb een droom' vertelt Edmund de Waal (De witte weg [e-book | The White Road | recensie]) aan Noor Hellmann over porselein: 'Wit staat voor beginnen, steeds keer ik weer terug naar die witte klei, zoals een schrijver steeds met een witte pagina begint.' En Janita Monna leest nieuwe gedichten van Remco Campert in zijn 'zo krachtige, een leven omspannende bundel' Verloop van jaren [e-book], maar komt er niet helemaal uit: 'Waar 'm het aanstekelijke van Camperts poëzie nu precies in zt, dat blijft het geheim van de dichter.'

Jann Ruyters leest drie essayisten over boeken en lezen: Tim Parks, Waarom ik lees [e-book | Where I'm Reading from], Philip Huff, Het verdriet van anderen [e-book | leesfragment], en Lisa Kuitert, Het boek en het badwater [e-book]. 'Parks' essays zijn meeslepend, origineel, toegankelijk en polemisch. Dat laatste geldt minder voor de deze maand in Nederland verschenen bundels van Philip Huff en Lisa Kuitert, die ieder anders, beiden aanstekelijk, hun liefde voor respectievelijk het papieren boek en de literatuur belijden, maar daarbij toch behoudender standpunten innemen.' Ruyters las ook de bloemlezing Na de sterren van Marga Minco, het 'onbetwiste hoogtepunt dit najaar in het genre', met 'verhalen die niets aan kracht hebben ingeboet'.

Rob Schouten las Hugo Bloms debuut Een kleine moeite [e-book | leesfragment], 'het portret van een eenling [...] met de suggestie dat onder het koele oppervlak een vulkaan moet borrelen'. 'Maar wat mij betreft heeft hij het karakter van Samuel iets té gesloten gehouden.' Beeldboek van de week is Emmanuelle Walkers Vrolijke vogels, Vrouwkje Tuinman las Laird Hunts Nimmerthuis [e-book | Neverhome] ('De twist aan het ein maakt dat je Laird Hunts boek [...] meteen opnieuw zou willen lezen - als het verhaal maar niet zo huiveringwekkend was.') en Maaike Sips vertelt aan Hinke Kamer het waarom achter Monica, mijn vader [e-book].

Paul van der Steen bespreekt Merlijn Schoonenbooms De nimf en de bunny. De wonderbaarlijke reis van een schilderij van kunst naar kitsch en weer terug, 'een vakinhoudelijk en tegelijkertijd vermakelijk staaltje kunstgeschiedenis', en Co Welgraven Flip de Kams Het land van beloften. Opbouw, crisis en toekomst van de verzorgingsstaat [e-book], 'over het geheel genomen [...] een goed en inzichtelijk boek [...], hij analyseert scherp, is soms provocerend, gaat geen taboe uit de weg, formuleert af en toe te kort door de bocht [...], en schrijft helder en begrijpelijk'.

Harriët Salm vindt 'een lekker leesbaar verhaal' in de nieuwe Deon Meyer, Icarus [e-book | Engelse editie], Ger Leppers prijst A.B. Yehoshua's Het eerbetoon [e-book | leesfragment], die over 'een hele vracht essentiële levenszaken' 'vol levenswijsheid belangrijke dingen te vertellen' heeft, en Bas Maliepaard ten slotte heeft kanttekeningen bij Tom Moorhouses De lokroep van de rivier, maar de kennis van de auteur, ecoloog, 'overstemt nergens het avontuur. Hij blijft in zijn gepassioneerde beschrijvingen heel dicht bij de natuur en dat is spannend genoeg'.

De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.

Op donderdag besprak Arjan Peters Harry Mulisch' onvoltooide roman De ontdekking van Moskou voor de Volkskrant [recensie]. Volgens hem is de waarde van dit boek 'dat het andere, wel voltooide boeken en verhalen heeft voortgebracht'. Peters is maar over twee pagina's echt enthousiast, '[d]e rest is speelse onmacht. En nu moeten we heel gauw beginnen met het herlezen van de vroegere romans en verhalen, voordat we gaan denken dat Harry Mulisch de stumper was die zijn bewonderaars van hem dreigen te maken'.

Anne van Driel interviewt Garth Risk Hallberg. Voor zijn debuutroman City on Fire[e-book | Stad in brand | leesfragment] kreeg de auteur twee miljoen dollar. Waarschijnlijk het hoogste bedrag ooit betaald voor een debuutroman in de Verenigde Staten. City on Fire speelt zich af in een apocalyptisch New York eind jaren zeventig dat op de rand van een faillissement balanceert. ‘Die openlijke spanningen leverden ook een gevoel op van mogelijkheden. Als spanning of onenigheid wordt onderdrukt - in een stad, of in een relatie - onderdruk je ook het idee dat alles anders kan zijn dan het is. Daarom zijn de jaren zeventig zo belangrijk voor me: als de geboorteplaats van al die kunst die in essentie mijn leven redde, door me mogelijkheden voor te houden.'

Arjan Peters in zijn column: al sinds 1968 is de kroontjespen kwijt waarmee Gerard Reve Nader tot u schreef. Onlangs maakte de dief zich bekend, schreef Reves ex-partner Teigetje (Willem Bruno van Albada). Teigetje zal op 14 december, op Reve zijn verjaardag, in Tresor in Leeuwaarden met de literaire pen het boekje De Goede Dief signeren, dat voor deze gelegenheid wordt gedrukt.

Mieke Dings’ publiekseditie van haar cultuurhistorisch promotieonderzoek Tussen tent en villa. Het vakantiepark in Nederland 1920-nu  is volgens Carien Overdijk  een kloeke verhandeling over een eeuw Nederlandse vakantiecultuur. ‘Met honderden foto's en ontwerpschetsen, en rake citaten uit reclames, beleidsdocumenten en lezingen, is dit een unieke reis door de tijd. De vakantiehuisjescultuur, nooit eerder geïnventariseerd, weerspiegelt haarscherp de normen en waarden van een volle vaderlandse eeuw.’

In de roadnovel Gibraltar van Renske Jonkman zit een vrouw achter het stuur. Zowel in de liefde als op de weg bepaalt zij de route. Recensent Daniëlle Serdijn over de roman: ‘Jonkman illustreert kraakhelder wat de reflexmatige reacties van haar personages zijn op afkomst en milieu. Zij laten zich zien als uitersten op dezelfde schaal en zoeken naar balans tussen tucht en dagdromerij, balans tussen het gareel en de absolute vrijheid. […] Een verrassende generatieroman al met al, fris, goed geschreven en met als bonus een originele soundtrack.’

Marita Mathijsen en Arnold Heumakers achtten de tijd rijp voor de openbaarmaking van het grootste mysterie uit het oeuvre van Harry Mulisch: De ontdekking van Moskou. Arjan Peters noemt het zowel komisch als sneu dat de gediplomeerde paladijnen ‘de levenloze brokstukken van een onleesbare roman aan de man proberen te brengen als de sublieme spil in het oeuvre. […] En nu moeten we heel gauw beginnen met het herlezen van de vroegere romans en verhalen, voordat we gaan denken dat Harry Mulisch de stumper was die zijn bewonderaars van hem dreigen te maken.’

Voor de campagne Nederland Leest, dit jaar gewijd aan het korte verhaal, koos A.L. Snijders zijn favoriete verhalen: Van Nescio tot Faberyayo. Anders dan bij voorgaande edities gaat het ditmaal niet om één leesbevorderend campagneboek (vorig jaar: Een vlucht regenwulpen[e-book] van Maarten 't Hart), maar om dertien stuks. De twaalf gratis aangeboden pockets (gratis voor leden van de Openbare Bibliotheek, van 1 t/m 30 november) hebben een vergelijkbare opzet en elk een Nederlandse provincie als thema.

Deze maand bestaat de Tweede Kamer tweehonderd jaar. Ter gelegenheid hiervan verscheen de fraai geïllustreerde bundel In dit huis. Twee eeuwen Tweede Kamer. Zestien auteurs beschrijven in een bonte stoet de geschiedenis van de Tweede Kamer. Volgens Remco Meijer is klagen over het niveau van de Kamer van alle tijden. ‘Maar dat de Kamer nu jaarlijks hoge aantallen bezoekers trekt, geeft aan dat het geen elitair instituut meer is dat met de rug naar het volk opereert. Dat is een gelukkig feit.’

Richard Dawkins’ Brief Candle in The Darkis het tweede deel van Dawkins herinneringen. Het eerste deel An Appetite for Wonder: The Making of a Scientist viel tegen en volgens Martijn van Calmthout valt het tweede deel opnieuw niet mee. ‘Een echte autobiografie is Candle zeker niet, eerder een verzameling anekdotes die lekker weglezen maar nauwelijks samenhangende memoires kunnen heten. Pas in de tweede helft komt Dawkins tot zelfreflectie en haalt hij nog een keer fiks uit naar oude opponenten als Stephen Jay Gould, wiens talent om dingen verkeerd te begrijpen, aldus een vileine Dawkins, alleen werd geëvenaard door zijn vermogen om onvoorstelbaar prachtig te formuleren.’

Flavius Josephus beschreef de tijd waarin Jezus naar voren trad en ten onder ging en zou achtergrondinformatie kunnen bieden. Volgens Marcel Hulspas is dat wat Fik Meijer met zijn boek Jezus en de vijfde evangelist wil bereiken: dankzij Josephus kan Jezus' optreden beter worden ingebed in de maatschappelijke en religieuze ontwikkelingen van zijn tijd. ‘Maar dan moet je wél rekening houden met Josephus' verborgen agenda. Wie Josephus op zijn woord gelooft (dat is niet verstandig), schildert Jezus onvermijdelijk af als iemand die een opstand tegen de Romeinen wilde ontketenen dan wel ten onrechte als een gevaarlijke opstandeling werd beschouwd. De leraar Jezus (de kern van de evangelieverhalen) verdwijnt dan uit het zicht. Dat is wat in Jezus en de vijfde evangelist gebeurt.’

Evelien van Veen interviewt Margriet van der Linden in Volkskrant Magazine. ‘De liefde niet [e-book |leesfragment] gaat over M., een meisje dat in een streng christelijk milieu opgroeit in een dorp in de Biblebelt ten zuiden van Rotterdam. Een lesbisch meisje, al wil ze daar in eerste instantie niet aan, in die omgeving, in dat gezin. Jazeker is het autobiografisch, zegt ze. Sommige details en personages zijn verzonnen, maar het is haar verhaal.’ 

Korte besprekingen, ten slotte:

• Volgens Hein Janssen hanteert Anne van Veen in haar debuutroman Wie ik aan het zijn was  ‘een sfeervolle, onopgesmukte stijl en weet ze haar verhaal spannend te houden doordat ze en passant ook het treurige lot van een collega-student vertelt.’
• Ad van Liempt vindt dat de studie Soldaat in Indonesië, 1945-1950  van Gert Oostindieen zijn onderzoeksteam een bijzonder verhaal heeft opgeleverd.
• ‘In Alles is begonnen  laat van Zomeren zien wat hij zich in vijftig jaar schrijverschap meester heeft gemaakt,’ aldus Bo van Houwelingen.
• Persis Bekkering noemt de nieuwe roman Margje[e-book]van Jan Siebelink ‘een subtiel vervolg op Knielen op een bed violen[e-book]’.
• Volgens Hans Bouman jongleert ‘Doorgang [e-book |leesfragment] op bekwame wijze met de klassieke ingrediënten van het spookhuisverhaal, en Mitchell knipoogt in het boek gretig naar de wereldliteratuur en zijn eigen oeuvre.’

De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.

Van Arjen Fortuin een bespreking van Harry Mulisch' De ontdekking van Moskou [recensie]. 'De ontdekking van Moskou was een doodlopend pad. Dat is jammer voor de onvoorbereide, losse lezer, maar het maakt het boek in het oeuvre van Mulisch des te interessanter. Niet alleen omdat het laat zien hoe de schrijver zich begin jaren zestig vastdraaide in zijn hang naar intellectualisme, maar ook omdat een van de belangrijkste motieven uit het werk van Mulisch er zo loepzuiver in te zien is: het verlangen naar ordening, naar het blootleggen van de structuur van de wereld,' aldus Fortuin. Ellen de Bruin las daarnaast de nieuwe roman van David Mitchell, Doorgang [e-book | Slade House | leesfragment]. '[D]e kracht van Doorgang zit hem niet in de bovenmenselijke elementen, maar juist in de menselijkheid van de personages. Dat is Mitchell op zijn best,' stelt ze. En Bernard Hulsman sprak met Ian Kershaw over De afdaling in de hel [gebonden editie | e-book | To hell and back | recensie]. '[D]e nazi-ideologie van de jodenvervolging kan onmogelijk worden beschouwd als de uitkomst van de idealen van de Verlichting. Die is juist een afwijzing van de Verlichting, de nazi's wilden de gevolgen ervan ongedaan maken. Hun racisme, de overheersing van de samenleving door één groep, de reductie van mensen tot getallen - ik kan er niets anders in zien dan een complete breuk met de Verlichting,' zegt Kershaw in het interview. Toef Jaeger leverde een stuk over Jean Pierre Rawies Mijn ouders hadden één kind en een dochter. 'Er valt veel te lachen - dat wil zeggen: beschaafd gniffelen - om deze stukken. Want geestig is Rawie zeker, zolang hij zich althans niet teveel bezondigt aan woordspelingen,' schrijft Jaeger. 'Maar mooier wordt Mijn ouders hadden één kind en een dochter wanneer hij schrijft over mensen en zaken die hem bezielen. Dat levert ontroerende portretten op.' Thomas de Veen recenseert Malva, de debuutroman van Hagar Peeters [e-book | leesfragment]. '[D]e roman laat zich lezen als een schitterende bom van stilistisch vuurwerk. Daar profiteert de romanschrijver Peeters van de finesse van de dichter Peeters - en die barok dichterlijke stem is nieuw en fris en welkom in de Nederlandse literatuur,' vindt hij. En Janet Luis las Jan Siebelinks Margje [e-book]. 'Was Knielen vooral een vader-zoon-roman, in Margje wordt ingezoomd op de omgang tussen moeder en zoon, die wat de zoon betreft niet innig genoeg kan zijn.'

'Suikerspin is voor de jeugdliteratuur wat Roxy van Esther Gerritsen is voor volwassenen. Over deze kant van Nederland lees je bij niemand anders zo goed en zo rauw,' merkt Thomas de Veen op in zijn recensie over Derk Vissers Suikerspin [e-book]. Margot Dijkgraaf dan, zij las alle boeken die op de shortlist van de Prix Goncourt staan en vindt het opvallend dat de jury vier boeken koos 'die ver over de Franse grenzen heen kijken. Of ze nu in Frankrijk of in Marokko, Egypte of Tunesië zijn geboren, de auteurs schetsen met kennis van zaken hoe het komt dat het er in dat deel van de wereld zo voorstaat als nu het geval is'. Michel Krielaars bespreekt Garry Kasparovs Het wordt winter. De vergeten lessen van de Koude Oorlog [e-book]. 'Behalve felle kritiek op Poetin en het Westen bevat Het wordt winter een evenwichtige analyse van de vijfentwintig zware jaren die Rusland sinds de Val van de Muur heeft doorstaan,' lezen we onder meer in het stuk.

Pieter van Os wijdt een recensie aan Tofik Dibi's Djinn [e-book]. 'Hoewel Dibi Djinn opdraagt aan "mijn broeders en zusters", is het geen pamflet. Daarvoor schrijft hij te goed. Zo heeft hij de gave van de terloops vertelde anekdote. Zoals over een "oud Turks mannetje" dat hem bespuugt in zijn vaste internetcafé in de Amsterdamse Kinkerstaat en zelf naar foto's van kleine meisjes blijkt te gluren,' schrijft Van Os. Sjoerd de Jong las verder De verschrikkelijke Janmaat van Joost Niemöller. '[W]ie een rehabilitatie van Janmaat verwacht, komt van een koude kermis thuis,' stelt De Jong. 'De lezer die oog houdt voor de ideologische inzet en accenten van de auteur (zo spreekt hij van "etnische volksverhuizing", waar anderen eerder "witte vlucht" gebruiken voor de trek naar suburbia) houdt een overwegend feitelijke geschiedenis over, waaruit een ontluisterend beeld oprijst van de politicus en persoon Janmaat, die zich allengs vastdraaide in isolement, onmacht en argwaan.' En Rob Hartmans noemt De onontkoombare afkomst van Eli d'Oliveira van Jaap Cohen 'een in alle opzichten monumentaal werk' [e-book].

De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op nrc.nl. Een selectie ervan is vrij toegankelijk via nrc.nl/boeken. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.

Arie Storm wijdt een bespreking aan Harry Mulisch' De ontdekking van Moskou [recensie]. '[D]at is precies wat De ontdekking van Moskou zijn kracht geeft: de spanning die erin wordt opgeroepen tussen "lekker" schrijven en "verantwoord" schrijven. Dit is een roman die, zoals gezegd, over het schrijven zelf gaat. Maar er had meer in gezeten, nog meer, als Mulisch het allemaal wat radicaler had aangepakt. Nog gekker. Met nog meer lak aan alles en iedereen,' aldus Storm. Marjolijn de Cocq sprak verder met Vic van de Reijt naar aanleiding van zijn afscheid bij Nijgh en Van Ditmar. 'Er zijn al zo veel ijdele uitgevers,' zegt Van de Reijt in het interview. 'Heb je die twee jongens in de Volkskrant gezien, van Das Mag? Die "het nieuwe uitgeven" menen te hebben uitgevonden? O god, uitgevers die zich als persoon profileren, de schrijvers bij het handje nemen, zelfs met hun schrijvers op zomerkamp gaan . Ja, echt, dat hebben ze aangekondigd. Das Mag… Ik zeg altijd: alles mag. Maar het eerste wat ik dacht, was: de schrijvers die worden weggestuurd van dat zomerkamp, die ga ík uitgeven.'

Dieuwertje Mertens interviewde Koos van Zomeren (van wie Alles is begonnen en Otto's oorlog [e-book] zijn heruitgegeven). Over Otto's oorlog: 'Net als in de thrillers die ik voor die tijd schreef wordt er een moord gepleegd. Maar wie het heeft gedaan of waarom is niet belangrijk. Dat is een bevrijding. Ik geeft het hele verhaal weg in het eerste hoofdstuk en ik hoop dat de lezer denkt: wat nu? Het draait meer om het schrijven zelf.'

Korte besprekingen:

• John Jansen van Galen over Carl Hoffmans Wreed paradijs [e-book | Savage Harvest]: 'Het is een fascinerend verhaal [dat] Asmat nogal breed uitspint.'
• Joost Vermeulen over Tom Hollands Dynasty: The Rise and Fall of the House of Caesar [Dynastie | recensie], 'een rijk boek. Een boek ook dat je op een nieuwe manier laat kijken naar soms bekende gebeurtenissen'.
• Dieuwertje Mertens over Willem Thies' Meer mensen dan reddingsvesten: 'Thies blinkt in deze bundel uit in geladen observaties.'

Maarten Moll las Jan Siebelinks Margje, 'een mooie Siebelink. Mooi geschreven, met een flinke dosis melancholie', met 'een paar merkwaardige kanten', en Marjon Kok Bibi Dumon Taks We gingen op krokodillenjacht ('Het is de taal die dit boek boven de middelmaat doet uitstijgen. Dat, én het spel dat Dumon Tak met de werkelijkheid speelt.').

De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke donderdag in PS. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.

Rik Kuethe recenseert in Elsevier Niall Fergusons biografie Kissinger, de idealist [e-book | Engelse editie | recensie]. 'Hoeveel waardering er ook voor Kissinger opklinkt, toch is dit boek geen hagiografie,' merkt Kuethe op. 'Zo is Ferguson uiterst kritisch over diens theorie van de beperkte atoomoorlog.' En Irene Start vindt Malva van Hagar Peeters '[g]oed bedacht, origineel uitgewerkt' [e-book | leesfragment].

Elsevier verschijnt elke donderdag en is voor abonnees toegankelijk via weekblad.elsevier.nl. Elsevier is te koop bij het Nieuwscentrum.

Christiaan Weijts schrijft voor deze Groene Amsterdammer een stuk naar aanleiding van het verschijnen van een nieuwe editie van Van Dales Groot Woordenboek van de Nederlandse Taal. 'De Dikke Van Dale op je bureau is zoiets als een Beethoven-buste op de piano. Een heel praktische functie heeft die niet. Hij is vooral een symbool,' stelt Weijts onder andere. Gerard Zeegers bespreekt verder Styx van Peter Pontiac. 'Styx is een bijzonder boek en een heftige leeservaring, omdat het onderwerp en de vorm zo beladen zijn door de ziekte en de dood. Het is niet zo'n goed stripboek als Kraut. Dat autobiografisch getinte verhaal over zijn vader stond iets verder van de tekenaar af dan zijn eigen dood. Die afstand gaf de tekenaar ruimte om het verhaal bewuster en rustiger te vertellen. Styx is zo topzwaar van melancholie, ondanks de relativerende toon die Pontiac soms aanslaat in zijn strip en in zijn e-mails, dat je het niet in één keer kunt uitlezen,' aldus Zeegers.

Chris van der Heijden dan, hij las Marja Vuijsjes Het rijbewijs van Nematollah [e-book]. 'In haar nawoord zegt Vuijsje dat ze niet alleen over deze mensen en een haar onbekende wereld wilde schrijven maar ook "het universele verhaal over migratie" wilde vertellen. Dat is nogal wat. Maar het is, zeker in deze tijden van alomtegenwoordige migratie, ook een mooie en belangrijke ambitie. Slaagt ze daarin?' vraagt Van der Heijden zich in de recensie af. 'Het antwoord is ontkennend, maar dat is geen verwijt. Het kan niet, nog niet. Want tegelijk met de formulering van haar ambitie stelt Vuijsje, terecht denk ik, dat "wonen" en "thuis" in het tijdperk van digitalisering een andere betekenis hebben gekregen.' En volgens Kees 't Hart 'grossiert' Roderik Six in zijn nieuwe roman Val in 'brisante natuur- en interieurbeschrijvingen' [e-book].

De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.

Naar aanleiding van de toestromende vluchtelingen schrijft Carel Peeters in zijn 'Literaire kroniek' deze week over recent verschenen boeken over empathie, bijvoorbeeld Empathie van Roman Krznaric [e-book]. Over dit boek merkt Peeters onder meer op: 'Hij moet van empathie zo nodig een nieuwe religie maken. Dat is des te pijnlijker nu elke dag blijkt hoe lastig het voor veel mensen is om zich voor te stellen hoe het is om vluchteling te zijn.' Verder van Jeroen Vullings een bespreking van Doorgang, de nieuwe roman van David Mitchell [Slade House]. 'Doorgang houdt iets uiterst demonstratiefs,' aldus Vullings. 'Is dat erg? Welnee. Wat gedemonstreerd wordt, is het aanzien meer dan waard.'

Vrij Nederland verschijnt elke woensdag, een selectie van de recensies is op vn.nl/boeken raadpleegbaar. Vrij Nederland is te koop bij het Nieuwscentrum.