Recensieoverzicht: James Wood, Ellen Ombre en Eva Menasse (31 december 2014)

Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Ook de Vlaamse kranten en weekbladen worden, elke maandag of dinsdag, opgenomen in het overzicht, met dank aan Johan Eeckhout. De titels verwijzen naar de fysieke boeken; tussen rechte haken staan e-books, gebonden en oorspronkelijke edities, en redactionele items op Athenaeum.nl.

De eindejaarslijstjes hebben plaats gemaakt voor een vooruitblik op het literaire voorjaar. De Morgen Boeken signaleert een tiental boeken die dit voorjaar verschijnen: in januari Liefde bij wijze van spreken van Yves Petry; in februari Het bestand [luxe editie] van Arnon Grunberg, Een honger van Jamal Ouariachi, De kunst van het crashen van Peter Verhelst en In zee gaat niets verloren van L.H. Wiener, Dertig dagen van Annelies Verbeke in maart en later De onderwaterzwemmer van P.F. Thomèse, Ultimatum van de broers Heerma van Voss, Magdalena [luisterboek] van Maarten ’t Hart en Geronimo van Leon De Winter.

Margot Vanderstraeten interviewt Yves Petry waarvan zijn Liefde bij wijze van spreken op 15 januari uitkomt. De schrijver blijft geloven in zijn vak: ‘Literatuur toont je hoe je de werkelijkheid af en toe als iets heel bijzonder kunt ervaren. Literatuur houdt je gevoeligheid open voor de aparte, unieke, onherhaalbare aard van je persoonlijk leven.’

Als liefhebber van brievenboeken is Dirk Leyman verheugd over Ode aan de brief van Simon Garfield. Verder interviewt Jan Stevens Henk Pröpper over zijn plannen met de gereorganiseerde Bezige Bij.

De boekrecensies van De Morgen verschijnen elke woensdag in de bijlage Boeken. De Morgen is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.

Maria Vlaar kent in De Standaard der Letteren vijf sterren toe aan Michaïl Sjisjkins Venushaar [e-book], dit dankzij ‘de onverwachte zwenkingen, subtiele en verrassende beelden en geestige en ontroerende passages’.

Kathy Mathys las Colm Tóibíns Nora Webster waarmee de Ier kans maakt op de Costa Novel Award. Mathys vond in het verhaal van een weduwe met vier kinderen humor en verdriet, hoop en berusting, woede en uitgelatenheid. ‘Emotionele vervoering’ brengen is wezenlijk voor de Ierse auteur die put uit zijn eigen familieverleden.

Geerdt Magiels nam enkele werken over bacteriën door, met een ruime bespreking van De beestjes in ons. Het belang van bacteriën [e-book] van Martin Blaser en kortere signalementen van Allemaal beestjes van Jop de Vrieze, De macht van het minuscule van Dirk Draulans, De mooie voedselmachine [e-book | leesfragment | Darm mit Charme] van Giuila Enders en De kleine verlossing of de lust van ontlasten van Midas Dekkers.

Ludo Teeuwen trof Breyten Breytenbach, de Zuid-Afrikaanse professor die zojuist een eredoctoraat aan UGent is toegewezen. ‘Misschien zijn we toch maar reizigers door een landschap. Niets blijft,’ mijmert de vijfenzeventigjarige auteur die via het Goré-instutuut democratie, ontwikkeling en cultuur in Afrika promoot.

In ‘Blikvanger’ aandacht voor Robert Doisneau, een lijvig salontafelboek over het oeuvre van de Franse fotograaf samengesteld door Jean Claude Gautrand. Tot slot komen Frank Alberts en Gert Jochems met een reportage over hun bezoek aan de Noord-Franse stad Saint-Omer, waar het 233^e exemplaar van Shakespeares First Folio zojuist is ontdekt.

De boekrecensies van De Standaard verschijnen elke vrijdag in de bijlage De Standaard der Letteren. De Standaard is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.

Loes Reijmer interviewde Gustaaf Peek, auteur van Godin, held [e-book | leesfragment | recensie], voor Volkskrant Magazine. 'Ik wil mensen de leeservaring geven die ik zelf heb gehad. De boeken die ik goed vond, vroegen iets van mij als lezer. Ik gaf het en kreeg een wereld terug. Toen ik merkte dat ik schrijver wilde worden, besloot ik ook zoiets te creëren,' zegt Peek onder meer. Sir Edmund opent met een interview met Yvonne Keuls over haar heruitgegeven roman over een pedoseksuele kinderrechter: Rapport Tommie [e-book]. In 1985 kreeg Keuls 'traumatisch veel kritiek' over zich heen vanwege haar 'fictie geworteld in de waarheid'. 'Ik voel me er nog steeds niet lekker over, dat dit boek er weer is. Ik sta er helemaal achter - maar ik voel opnieuw die machteloosheid.'

Michael Persson las verder De uitvinders [e-book | Engelse editie] van Walter Isaacson: 'een hommage aan de nerds, de (meestal) jongens en mannen die met grote en kleine slimmigheden voortbouwden aan wat uiteindelijk de digitale revolutie zou vormen.' Wieneke de Boer schrijft over Georges Perecs De condottiere [e-book | Franse editie | leesfragment]. Perecs pas onlangs gepubliceerde debuut 'laat al zijn thema's al zien', lezen we. Naast De condottiere noemt De Boer ook Manet van Montfrans' Steltlopen door de tijd in het stuk [leesfragment]. En Hans Bouman bespreekt Michel Fabers The Book of Strange New Things [recensie]. 'Weinig auteurs hebben zo knap en eigenzinnig over man-vrouwverhoudingen geschreven als […] Michel Faber,' aldus Bouman.

Van Maarten Steenmeijer een stuk over Norman Thomas di Giovanni's Georgie & Elsa: Jorge Luis Borges and His Wife, the Untold Story. 'Di Giovanni doet flink zijn best om een monument voor zichzelf te schrijven, maar graaft in werkelijkheid zijn eigen graf,' vindt Steenmeijer. Arjan Peters wijdt een bespreking aan Fleur Bourgonjes Uitval [e-book]. 'Bourgonje schrijft geen ongevaarlijke boekjes meer. Ze is uit de comfortzone gevallen. Goed nieuws,' stelt hij. En Frank Heinen recenseert Jenny Rogneby's Leona. De teerling is geworpen [e-book]. 'Rogneby's stijl houdt niet overal over en de vertaling had misschien wat scherper gekund, maar de met kennis van zaken beschreven onderzoeksverwikkelingen houden je bij de les,' meent Heinen.

Daarnaast sprak Wilma de Rek met Mizzi van der Pluijm, uitgever-directeur van uitgeverij Atlas Contact. 'De tijd dat je een boek maakte en het op de markt donderde en dat het dan wel verkocht was toch minder leuk dan deze tijd, waarin je heel goed moet nadenken. Elk boek moet zo anders worden aangepakt: dat vergt het uiterste van de uitgeverij, en dus van mij,' zegt Van der Pluijm in het interview. Speciaal voor de Volkskrant recenseerde Van der Pluijm Robert A. Caro's vierde deel van The Years of Lyndon Johnson, een van de boeken die ze recentelijk las. Van der Pluijm noemt Caro: 'de beste biograaf […] die ik ooit gelezen heb'.

Van Aleid Truijens een recensie van Mark Schaevers' Orgelman. Felix Nussbaum. Een schildersleven [e-book]. 'Dat is het mooie aan deze biografie: het verhaal is verteld, maar de vragen blijven,' stelt ze. 'Het kwaad kan je misschien alleen maar schilderen.' Persis Bekkering schrijft over Naomi Rebekka Boekwijts debuutroman Hoogvlakte [e-book]. 'Dat Boekwijt zich weet te beheersen en veel plekken open laat, is een van de sterkste kanten van de roman,' vindt ze. En Arjan Peters las Tuula Karjalainens Tove Jansson: Work and Love. Hij noemt het '[e]en kleurrijk boek, in meer dan één opzicht'. Marjan Slob is niet erg onder de indruk van Waarom zou je volwassen worden, het nieuwste boek van Susan Neiman [e-book | Engelse editie]. 'De tekst voelt nergens brandend of dringend en kabbelt maar door,' schrijft Slob. Persis Bekkering levert ten slotte nog een recensie van Ben Lerners 22.04 [e-book | Engelse editie]. Ze vindt het boek '[d]iep ontroerend'.

De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn voor abonnees te raadplegen op volkskrant.nl. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.

Janita Monna bespreekt dit keer Geheime geliefden, de bundeling van Herman Gorters liefdesbrieven. '[I]n vrijwel [alle] brieven is de liefde deel van een allesomvattend gevoel van liefde voor de mensheid, poëzie, de arbeiders, de nieuwe wereld,' schrijft Monna. Van Jaap Goedegebuure daarnaast een stuk over de debutanten van het afgelopen literaire seizoen. Hij las Lodewijk van Oords 'weinig subtiele' Albrecht en wij [e-book | leesfragment], Anne-Marieke Samsons 'vlot geschreven en onderhoudende' De val van Jakob Duikelman [e-book | leesfragment], Femke van Zeijls 'nogal plat uitgevallen' Koning van de barraca's [e-book | leesfragment], Olivier Willemsens Morgen komt Liesbeth ('De magie van deze horrorstory […] zit hem vooral in de dingen die hij niet expliciet vertelt maar des te beklemmender suggereert.') [leesfragment] en Frank Gunnings 'merkwaardig ouderwetse geschiedenis' Meisje van glas [e-book | leesfragment].

Rob Schouten recenseert Naomi Rebekka Boekwijts romandebuut Hoogvlakte [e-book]. 'Hoogvlakte is een bijzonder zwijgzaam boek. En juist dat zwijgen maakt de meeste indruk,' stelt Schouten. Het 'Beeldboek' van deze week is de Nederlandse vertaling van Robert Louis Stevensons De piraat en de apotheker, 'een fraaie samenwerking tussen twee springlevende mannen en een beroemde dode'. Sofie Messeman las verder Per Pettersons 'meeslepende coming-of-ageroman' Ik vind het best [e-book]. En voor 'Vandaar dit boek' sprak Hinke Hamer met Robbert Ophorst, een van de auteurs van De lustfabriek. 50 jaar Nederlandse porno-industrie [e-book]. 'Hoewel er nu ongetwijfeld iemand ergens op een zolderkamertje iets zit te bekokstoven, kleeft er aan de Nederlandse porno-industrie tegenwoordig - geloof het of niet - iets saais,' aldus Ophorst.

Frank Mulder verdiepte zich in Jonathan Powells Talking to Terrorists. 'Het betoog van Powell is zo krachtig omdat het uit totaal onverdachte hoek komt,' meent hij. Bas Maliepaard bespreekt het jeugdboek Eleanor & Park, volgens hem 'een schrijnend en tegelijkertijd hoopgevend verhaal over huiselijk geweld, pesten, over durven zijn wie je bent, erkenning en de overgave aan een ander.' Edwin Kreulen recenseert Keigo Higashino's 'prettige thriller' Afrekening in midzomer [e-book] en Alle Lansu wijdt een stuk aan Denis Johnsons De lachende monsters [e-book | Engelse editie]. 'Gaandeweg wordt steeds duidelijker dat het Johnson om iets anders gaat dan de plots en intriges van een heuse spionageroman,' stelt Lansu. 'Ook nu draait het in wezen om een verhaal van ontreddering en ontsporing, om de verlorenheid en eenzaamheid van het individu - de rode draad door zijn oeuvre. Steeds weer weet hij een angstaanjagend, nachtmerrieachtig universum te scheppen waarin zijn personages verloren ronddolen.'

De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.

Auke Hulst, van wie volgende week de roman Slaap zacht Johnny Idaho verschijnt [dwarsligger], schreef voor de boekenbijlage van NRC een verhaal over een epidemie. Verder sprak Arjen Fortuin met James Wood, recensent en auteur van Hoe fictie werkt [e-book | Engelse editie | leesfragment]. 'Toen ik Knausgård voor het eerst las, moest ik allerlei weerstanden overwinnen. Aanvankelijk vond ik dat hij de woorden gewoon neersmeet. Het leek geen vorm te hebben, ik vond het narcistisch. Na verloop van tijd begon ik te begrijpen dat ik moest vertragen. Dat is wat grote boeken doen. Ze tonen de lezer hoe ze gelezen moeten worden.'

Van de hand van Toef Jaeger een kort stukje over Onno Bloms De conversationalist. Insulaire gesprekken met gentleman en ex-uitgever Theo Sontrop, een boekje met 'leuke anekdotes' en 'veel interessants over uitgeven toen en nu'. Arie van den Berg laat zich kritisch uit over Jacob Groots Nieuwe zon. 'De overdaad aan taalgrapjes en virtuoze woordreeksen worden op den duur vermoeiend,' lezen we onder meer. Yra van Dijk bespreekt Erfgoed, de nieuwste roman van Ellen Ombre [e-book]. 'Ombre [opereert] als een soort Vermeer,' schrijft Van Dijk, 'ze suggereert veel door de mooi belichte buitenkant, maar naar wat er in de personages omgaat kunnen we slechts gissen.' En Janet Luis wijdt een stuk aan Mariët Meesters 'avontuurlijke dorpsroman' Hollands Siberië [e-book].

Sebastiaan Kort las Roelof ten Napels Constellaties [e-book]. Het boek is volgens hem 'als een bezoek aan een laboratorium. Overal borrelende en bruisende vloeistoffen, met aan je zijde een hele luie laborant die weinig zin heeft om ze voor jou, leek, te ontsluiten'. Mirjam Noorduijn schrijft over Marco Kunsts 'spannende en magische ideeënroman' Kroonsz. En Arnold Heumakers recenseert Dan Dada doe uw werk! Avant-gardistische poëzie uit de Lage Landen, samengesteld door Hubert van den Berg en Geert Buelens. 'De samenstellers doen in hun nawoord uitdrukkelijk geen uitspraken over de "poëtische kwaliteiten" van de opgenomen gedichten. Maar het is moeilijk daar als lezer niet op te letten. Wat blijkt? Een enkele uitzondering daargelaten, zijn het toch vooral de bekende namen (van wie sommigen nadien in heel ander vaarwater terecht kwamen) die mij het best bevielen. Dus zelfs in de avant-garde, die hem had willen afschaffen, bewijst de canon zijn waarde. Een hele opluchting: ook als de vooruitgang verdwijnt, blijft het talent,' aldus Heumakers.

Michel Krielaars levert dit keer een stuk over Eva Menasses Quasikristallen [e-book | Duitse editie | leesfragment], 'een intrigerend portret op van een vrouw, die je na ieder nieuw hoofdstuk beter denkt te kennen, terwijl ze in werkelijkheid alleen maar ongrijpbaarder wordt'. Ger Groot bespreekt Javier Cercas' Outlaws. 'In weerwil van alle irritatie blijft het boek de lezer echter voortstuwen naar de laatste bladzijde,' stelt hij. 'Ook dat is een teken van kundig schrijverschap.' Rob van den Berg dan, hij las zowel Philip Balls Struggle for the Soul of Physics Under Hitler als Annie Jacobsens Operation Paperclip. Jacobsen heeft volgens Van den Berg 'al het beschikbare materiaal met zorg bestudeerd, maar was helaas niet in staat om ook maar iets weg te laten. Bovendien vertelt zij haar verhaal chronologisch, zodat wat op zichzelf afzonderlijke en ongetwijfeld uiterst lezenswaardige case histories zouden zijn geweest, nu door het hele boek versnipperd zijn geraakt. Philip Ball deed dat net zo, maar hij beperkte zich tot zijn drie hoofdfiguren en schreef daardoor een veel lezenswaardiger boek.

Maartje Somers recenseert Erich Lichtblaus 'toegankelijk geschreven en onthullende boek' The Nazi's Next Door. Jos Palm wijdt een artikel aam Kees Schaepmans Afgedwaald, hij vindt het een 'helder geschreven en soms confronterende boek'. Arjen Ribbens schreef de laatste bespreking van deze bijlage en wel over Reinier Gerritsens The Last Book, '[e]en liefdevol gemaakte ode aan het papieren boek'.

De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op nrc.nl. Een selectie ervan is vrij toegankelijk via nrc.nl/boeken. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.