Recensieoverzicht: Javier Marías, Karin Amatmoekrim, Elena Ferrante (14 oktober 2015)

Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Ook de Vlaamse kranten en weekbladen worden, elke maandag of dinsdag, opgenomen in het overzicht, met dank aan Johan Eeckhout. De titels verwijzen naar de fysieke boeken; tussen rechte haken staan e-books, gebonden en oorspronkelijke edities, en redactionele items op Athenaeum.nl.

De Morgen Boeken opent met Karl Ove Knausgård. Het interview en de recensie van Vrouw komen uit de Volkskrant.  Dirk Leyman trok naar Parijs voor een gesprek met Kamel Daoud. ‘De mensen die het leven absurd vinden, eindigen met zingeving. Ze schrijven boeken, maken kunstwerken, bouwen, construeren,’ zegt de Algerijnse schrijver-journalist die in Moussa, of de dood van een Arabier[e-book | Meursault, contre-enquête | leesfragment] Albert Camus’ De vreemdeling[e-book] van antwoord dient. Dit ‘spiegelschrift’ dwingt voor Leyman Camus’ werk bij momenten op de knieën en roept het ter verantwoording.  En ‘het slaagt erin actuele problemen op scherp te zetten – zonder in pamflettisme te vervallen’. Vier jaar na zijn debuut publiceert Standaard-journalist Filip Rogiers de roman Verman je[e-book].  Een uitstekende roman, vindt Dirk Leyman die stuitte op ‘trefzekere formuleringen, getuigend van een messcherp psychologisch doorzicht’.

Jannah Loontjens leerde in Leven tot elke prijs[e-book] een vrouw en een wereld kennen die ze niet wou verlaten. ‘De sprankelende  schrijfstijl’ van Kristina Sandberg hield haar aan het boek gekluisterd. Dat De thigmofiel van Midas Dekkers nu verschijnt is voor Annick Vandorpe ideaal, het ‘wetenswaardig en amusant werkje’ is perfect te lezen onder de wol, of met een deken bij de haard. Dat Zwarte aarde. Geschiedenis van de Holocaust[e-book | Black Earth | recensie] van Timothy Snyder een baanbrekende, nieuwe visie op de Holocaust presenteert, is voor Joseph Pearce wat overdreven. Maar Snyders werk zit ‘boordevol uitdagende stellingen en diepgravende analyses, en met een prikkelende kijk op aspecten van de Holocaust die ofwel waren vergeten of onder de mat geveegd’.

De boekrecensies van De Morgen verschijnen elke woensdag in de bijlage Boeken. De Morgen is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.

Mooie woorden van Kathy Mathys in De Standaard der Letteren voor Owen Sheers’ Ik zag een man[e-book]. Met de roman ‘over de impact die we hebben op anderen, de sporen die we nalaten in levens die niet de onze zijn’ werpt de auteur zich op als een van de grote nieuwe auteurs uit het Verenigd Koninkrijk. Boualem Sansal zet tegenover Marijke Arijs zijn gitzwarte visie uiteen over de evolutie naar een islamitische wereldheerschappij zoals hij die ook neerzet in 2084. La fin du monde. In die roman ‘maakt hij vooral werk van de beschrijving van de zeden en gewoontes van zijn religieuze dictatuur [...] en heeft hij oog voor de absurde en groteske trekjes van zijn totalitair regime’. Maarten Boudry pikt in op Tinneke Beeckmans Macht en onmacht. Een filosofische zoektocht, ‘een genadeloze analyse van de intellectuele kwalen van postmodernisme en cultuurrelativisme’ en Dominique Minten prijst de Schotse onderzoeksjournalist Andrew Jennings voor zijn levenswerk Fifa imperium. De voetbalmaffia van Sepp Blatter [e-book].

Opiniërend hoofdredacteur Bart Sturtewagen las De wissel van de macht. Kroniek van een Weststraatwatcher van VRT-radiojournalist Mark Van de Loverbosch over vijftien jaar recente politieke geschiedenis, ‘de echte meerwaarde van dit boek zit in de terugblik van een groep toppolitici die de auteur zijn kroongetuigen noemt’. In de rubriek ‘Verhalenbundel van de maand’ pleit Annelies Verbeke voor het heruitgeven van Katherine Mansfield in het Nederlands. ‘Ze was een Heel Grote en een Heel Originele’ schrijft ze, en dat enkel Het tuinfeest en andere verhalen bij ons verkrijgbaar is, ‘is beschamend’. Kathy Mathys uit haar ontgoocheling over Als laatste het hart van Margaret Atwood en John Vervoort las Zweedse laarzen[e-book], de vertaling van de laatste roman van Henning Mankell, verschijnt net twee weken na de dood van de Zweedse auteur. ‘De mooiste fragmenten zijn bespiegelingen waarin hij zijn personage onsentimenteel maar raak laat filosoferen over de onvoorspelbaarheid van het leven,’ meent de recensent.

De boekrecensies van De Standaard verschijnen elke vrijdag in de bijlage De Standaard der Letteren. De Standaard is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.

In De verdieping: Joost van Velzen in gesprek met Michael Bijnens over zijn debuut Cinderella [e-book | leesfragment]. De schrijver dacht al vanaf zijn achttiende dat er een boek zat in de professie van zijn moeder, maar begon pas later te schrijven. 'Nu kon ik genoeg afstand nemen, door gewoon naar dat bordeel te gaan elk weekend, daar champagne en whiskey te drinken, te luisteren naar de bizarre, hilarische en totaal lege, lusteloze en ontstellend domme verhalen. De volgende dag sliep ik uit en zodra ik tijd had - ik zat ook nog op de toneelschool - begon ik te schrijven.'

'Ik wist niet dat het een boek was maar wel dat het een verhaal was. Dat er in het jaar met Mabel iets gebeurde wat groter was dan ikzelf, iets wat ging over leven en dood, over geweld en liefde. Dat voelde ik in dat jaar al, maar het duurde lang, zeker vijf jaar, voordat ik ging schrijven,' vertelt Helen MacDonald over De H is van havik [e-book | H is for Hawk | leesfragment] aan Jann Ruyters. En, over het herinneren van rouw: 'Of je vergeet alles, of je herinnert je alles met een verwoestende helderheid. Ik herinner me alles. Ik zie mezelf nog steeds buiten met de havik in de regen. Ik zie nog de druppels langs haar veren gaan. Bij het schrijven moest ik terug naar die donkere tijd, wat ook lastig was, ik heb mezelf wel vervloekt, al schrijvend.'

Janita Monna las Jeroen Theunissens nieuwe bundel Hier woon je [e-book], met '99 pogingen de wereld uit te leggen en een zoon voor te bereiden op het leven dat gaat komen', striptekenaar Gerrie Hondius wordt met droom als zandkunstenaar geportretteerd, en Rob Schouten neemt de ruimte voor de nieuwe Karl Ove Knausgård, Vrouw, [e-book], deel van de zesdelige reeks, 'een aangrijpend, toegankelijk geschreven document van de worstelende mens'. 'Wie Knausgård leest, krijgt vanzelf het gevoel in een intense wereld te leven die ertoe doet,' schrijft hij, en over Vrouw: 'Het is deze ultieme kwetsbaarheid die de grondzee vormt van Vrouw. Knausgård is bang dat zijn geheugen de waarheid vervormt, hij is bang om zijn vrouw en vrienden pijn te doen, bang dat hij om zijn openhartige bekentenissen wordt afgewezen.' Deze roman, en de hele reeks, is 'een even afgrondelijke als existentiële ervaring'.

Emilia Menkveld vervolgens las Sara Baumes Stommelen stampen slaan [e-book] ('zelfs voor hondenhaters heel goed verteerbaar', 'een bij vlagen beklemmende roman over een ongewone vriendschap tussen twee paria's. Over wat eenzaamheid met een mens doet. Baume's debuut smaakt naar meer'), en Co Welgraven las Maarten Asscher en Jeroen ten Voorde over gevangenisstraffen. Over Asschers Het uur der waarheid [leesfragment]: 'Maarten Asscher geeft in zijn boek blijk van grote belezenheid. Hij kent de zes auteurs en hun werken door en door, heeft alles over hen gelezen, en ook over hun relevante tijdgenoten die hij regelmatig opvoert. De promovendus geeft een interessante inkijk in het thema, trekt nuttige dwarsverbanden en komt met leuke weetjes. Asscher heeft bovendien een aangename verteltrant en formuleert in mooie, soepele volzinnen.' En 'Ten Voorde laat in begrijpelijke taal en op een nuchtere toon zien hoe er door de eeuwen heen over het recht tot straffen is gedacht' in Recht tot straffen.

Beeldboek van de week is Hellen van Meenes The Years Shall Run Like Rabbits, Sofie Messeman looft Kristina Sandbergs Leven tot elke prijs [e-book] ('Wat dit boek zo fascinerend maakt, is dat het consequent "van binnenuit" is geschreven.'), Deborah Campert licht haar boek Dierbaar toe ('Als je dingen wegdoet, is het moeilijk om de herinnering vast te houden. Een boekje maken, dat is een heel goede manier om daar iets aan te doen.'), en Paul van der Steen prijst Mieke Dings' Tussen tent en villa. Het vakantiepark in Nederland 1920-nu ('Dings gaat diep in op de geschiedenis van de Nederlandse vakantieparken, erg diep zelfs.' Maar 'een aantal vragen blijft goeddeels onbeantwoord'.).

Julie Phillips vervolgens over de nieuwe memoir van Patti Smith, M-Train [e-book | Engelse editie], 'niet het gedroomde boek [op Just Kids], maar een dromerig boek over eindes, over rouw en overleven', Edwin Kreulen is gematigd enthousiast ('Het echt grote onrecht maakt [Max] van Olden niet voelbaar, maar Lieve edelachtbare [e-book] is zeker onderhoudend en zeilt beter langs de clichés dan menig andere Nederlandse thriller.'), Ronald de Rooy looft Giorgio Fontana's Dood van een gelukkig man [e-book] ('De aantrekkingskracht van Fontana's verhaal zit zowel in de opvallend sobere en heldere beschrijvingen van Conaghi's innerlijke worsteling, maar ook in de mooie sfeerbeelden van het dagelijks leven tijdens twee traumatische perioden uit de geschiedenis van het moderne Italië.'), en Bas Maliepaard ten slotte is enthousiast over A.F. Harrolds De spinsels ('Harrolds toon is op een fijne manier ouderwets vertellend, met van die heerlijke wik-en-weegzinnen.').

De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.

De Israëlische auteur Nir Baram (Wereldschaduw) [e-book] was van 4 september tot  17 oktober Writer in Residence in Amsterdam. ‘Toen ik in Amsterdam aankwam en in de zo vertrouwde woonkamer van het appartement stond, herinnerde ik me iets wat ik in de krochten van mijn bewustzijn had geprobeerd weg te stoppen: ik had al heel lang, een jaar of twee, geen fictie meer geschreven. Langer eigenlijk. En misschien wist ik waarom.’ Onlangs verscheen Barams nieuwe roman Wereldschaduw. Volgens recensent Persis Bekkering portretteert Nir Baram hierin, net als in zijn vorige roman Goede mensen [e-book],  ‘grenzeloze ambitie in een grenzeloos ambitieuze roman’. Daar waar de personages in Goede mensen een schaamteloos gebrek aan ideologie hebben, heeft iedereen in Wereldschaduw idealen genoeg, maar leidt het tot niets. ‘Wanneer op 11-11 alle verhalen samenkomen, heb je genoeg inzicht verkregen om met heel je hart te hopen dat het mogelijk is, dat de burgers nog in staat zijn om een nieuwe orde te scheppen. Maar eigenlijk weet je het antwoord al.’

Bij toeval kwam Arjan Peters de dichter Anton Korteweg op een receptie tegen. ‘Zeg, die titel, wilde ik beginnen. Ja, zei hij, die heb ik hergebruikt. “In 2009 verscheen mijn bundel Ouderen zijn het gelukkigst [e-book], en die liep merkwaardig goed. Vier drukken. Dat moet door die titel komen.”’

Verkild Hart van tekenaar Johan de Moor en scenarist Gilles Dal is een stripboek zonder noemenswaardige verhaallijn, dat toch slecht afloopt. Volgens recensent Joost Pollmann is het ‘een poging om met zwarte humor de zinloosheid van het bestaan te lijf te gaan, maar doordat het boek ernstig betoog en hilarische visualisering mixt, slaat de twijfel toe’. Ook in het Belgische beeldverhaal Morgen weer een dag van Bart Schoofs wordt er wat afgetobt. In de serie éénpaginastrips, getekend voor het Vlaamse weekblad Knack,  worden op droogkomische wijze maatschappelijke verschijnselen bestudeerd: ‘ Zes plaatjes naadloos tegen elkaar met een ondertekst die verklaart wat er gebeurt. De kleurtjes zijn zoetig, maar de toon is moedeloos.’

Moedeloosheid komt, volgens Frank Heinen, ook terug in Zweedse Laarzen [e-book], de laatste roman van Henning Mankell. ‘In potentie een broeierige roman over angst voor het vreemde, over eenzaamheid en over de onmogelijkheid de ander te kunnen kennen, maar die belofte wordt slechts gedeeltelijk ingelost.’

Positiever gestemd is Hans Bouman over het debuut Ter voorbereiding op het volgende leven [e-book] van de Amerikaanse auteur Atticus Lish, hij noemt het ‘overdonderend’. ‘Vanaf de eerste bladzijden word je als lezer overdonderd door de overtuigingskracht waarmee de auteur de zo totaal verschillende werelden van beide personages tot leven wekt. Niet alleen de zelfkant van het Chinatown van Queens wordt tot in detail neergezet, maar ook het platteland van Noordwest-China en het bestaan van Amerikaanse militairen in Irak.’

Bert Natter wekt Johann Gottlieb Goldberg tot leven in zijn gelijknamige roman Goldberg: ‘Van al mijn boeken is dit hetgene waarvan ik denk: ongelooflijk dat ik dit heb gemaakt. De ambitie die eruit spreekt, de poging om echt iets groots te maken. Ik wil Goldberg niet vergelijken met De naam van de roos [e-book] van Umberto Eco, maar er zitten zoveel historische verwijzingen in dat je als lezer, al googelend, misschien toch wel denkt: verdomme, misschien is het allemaal toch zo gegaan.’

Een andere roman geschreven rondom een historisch persoon is Charlotte. De Franse auteur David Foenkinos [e-book | Charlotte] laat het levensverhaal van de Duits-Joodse kunstenares Charlotte Salomon (1917-1943) beginnen bij de zelfmoord van de tante die ze nooit heeft gekend, en naar wie ze is vernoemd. Volgens Désanne Van Brederode leest de roman als een prozagedicht en haalt Foenkinos  de schilderes uit de schaduw van haar dood in Auschwitz.

‘Thigmofilie’, zo noemt Midas Dekkers de liefde voor het aangeraakt worden. Volgens Marcel Hulspas is het boek ‘een feest voor de geest’. In De thigmofiel. Het verlangen naar geborgenheid voert Dekkers de lezer mee van holenmens naar schuilkelder, van zijn eigen doodskist  naar de ijzeren long, naar de wrede experimenten van Harry Harlow, het hemelbed, de tuinslak en de houtworm - een thigmofiel die zijn hele leven in zijn eigen eten woont.

Onderzoeker Hans Werdmölder volgde ruim dertig jaar lang, vanachter de dar in een jeugdhonk in de Amsterdamse wijk de Pijp,  een groep criminele Nederlandse Marokkanen. Volgens Martin Sommer bevat Marokkanen in de marge uniek onderzoek waarvan ‘nauwgezet, vrij en onverveerd verslag is gedaan’.

Korte besprekingen, ten slotte:

• Hans Wansink las De Indië-weigeraars [e-book] van Antoine Weijzen: ‘In zijn minutieuze onderzoek toont historicus Antoine Weijzen aan dat De Indië-weigeraars vaak nog slechter werden behandeld dan de NSB'ers die met de bezetter hadden geheuld.’
• ‘Een uitnodigende stadsnatuurgids’, zo noemt Marcus Werner Amsterdam beestenboek van Anneke Blokker, Auke Brouwer, Remco Daalder en Geert Timmermans.
• Daniëlle Serdijn las Wie zoet is [e-book] van A.H.J. Dautzenberg: ‘Het oordeel dat de schrijver over deze pedo-jagers heeft, ligt er duimendik op. Interessanter is de wijze waarop het levensverhaal van de hoofdfiguur zich ontrolt. Arnold lijkt eerst nog een rare viezerik, maar allengs wordt duidelijk dat de man getraumatiseerd is.’
• Anet Bleich las Het eerbetoon [e-book] van A.B. Yehoshua. ‘In Het eerbetoon gaat het om conflict en verzoening. Tussen Mozes en Trigano, maar ook tussen Sefardische Joden en de Spaanse katholieken die hen ooit verdreven. Met “de Romeinse compassie” als originele maar ietwat gekunstelde invalshoek.’
• Suzanne Weusten noemt de scènes uit Henk Blankens Pistoolvinger – Parkinson en de schoonheid van het verval [e-book] adembenemend en het verhaal leest als een film.   

De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.

Kester Freriks sprak met Karl Ove Knausgård over Vrouw, het laatste deel van zijn zesdelige romanreeks Mijn strijd [e-book]. 'Wat ik vooral wil bereiken met mijn boeken is dat het verleden zo sterk aanwezig is, dat het als het heden wordt. Laat vroeger het nu worden, dat is de opdracht die ik me stelde. Het voordeel van het onuitputtelijke schrijven dat ik beoefen is dat ik het verleden in elk detail aanwezig kan laten zijn, het gaat mij om de presence, de dwingende en onontkoombare aanwezigheid van de vroegere tijd. Dat is enerverend,' zegt Knausgård onder andere in het interview. Atte Jongstra recenseert de roman. 'Hier vindt graven en spitten in de werkelijkheid plaats, met bijna absolutistische hardnekkigheid. Wel erg horizontaal vaak, soms tot op huiveringwekkende diepte,' stelt Jongstra. 'Voor de lezer is dat zwoegen, maar met vrucht: Knausgård geeft stookmateriaal voor je allesbrander, in overmaat en -vloed.'

Kester Freriks bespreekt ook Henning Mankells 'literaire testament' Zweedse laarzen [e-book]. Freriks noemt het een 'weloverwogen literaire roman over een eenzame man wiens huis afbrandt'. Sebastiaan Kort schrijft verder over Joke van Leeuwens De onervarenen [e-book | recensie]. 'De verontrustende lading van De onervarenen gaat niet schuil in iets dat parallel loopt met iets actueels, maar in de onwil en onhandigheid van mensen die uit hun vertrouwde context zijn gehaald om zich aan te passen aan hun nieuwe omgeving, aan een nieuwe manier van leven,' staat er in het stuk. En Arjen Fortuin vindt Jacht van Elvis Peeters een 'bijzondere roman' [e-book].

Van Margot Dijkgraaf een bespreking van Mircea Cartarescu's Het onmetelijke mausoleum [e-book | leesfragment]. 'Het is krankzinnig, niet te vatten, bloedirritant, afschrikwekkend en adembenemend,' aldus Dijkgraaf. Jos Palm noemt Luuc Kooijmans' Het geheim van de Valeriusstraat een 'onthutsende boek'. Arnold Heumakers laat zich kritisch uit over Klaus Theweleits Das Lachen der Täter: Breivik u.a. Psychogramm der Tötungslust. Theweleit maakt het volgens hem 'bont met zijn weinig academische impertinentie en zijn monomanie. Hij bijt zich vast in een bizar detail als het lachen van de daders, hij overdrijft en is partijdig, maar belicht wél een kant van de gruwel waar de meeste mensen liever niet te lang bij stilstaan'. Bertram Mourits, ten slotte, verdiepte zich in Paul Scotts biografie van Eric Clapton, Motherless Child [e-book | Engelse editie]. 'De nauwkeurigheid waarmee hij de relationele perikelen volgt, staat in geen verhouding tot de aandacht die hij heeft voor Claptons albums. En alles staat altijd in het teken van zijn persoonlijke ellende. […] Jammer, want wanneer Scott besluit wél serieus over het opnameproces te schrijven, levert dat mooie verhalen op.'

De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op nrc.nl. Een selectie ervan is vrij toegankelijk via nrc.nl/boeken. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.

Arie Storm bespreekt in Het Parool Zo begint het slechte, de nieuwe roman van Javier Marías [e-book | Así empieza lo malo | leesfragment]. Hij geeft het boek vijf sterren en schrijft: 'Marías is geen verhalenverteller, hij is een echte schrijver. Hij probeert ons, de lezer, te bevrijden van het verhaal en ons iets werkelijks te laten ondergaan. Daar slaagt hij met glans in.' Paul de Vries schrijft daarnaast over De thigmofiel. Het verlangen naar geborgenheid van Midas Dekkers. 'De thigmofiel is een ode aan de huiselijkheid en de behaaglijkheid,' aldus De Vries. 'En een troost voor de schulpkruipers, de zoekers naar geborgenheid. Voor die momenten dat je het liefst in foetushouding onder de dekens wegkruipt.'

Jos Bloemkolk las met veel plezier Kees van Kootens leve het welwezen [recensie]. 'Van Kooten schrijft zo goed dat je alles voor waar aanneemt,' merkt hij onder andere op. Hans Knegtmans wijdt een stukje aan Het masker van Dimitrios van Eric Ambler [e-book]. 'Al is het boek bepaald niet zenuwslopend spannend, het bevat bewonderenswaardige staaltjes van Amblers vertelkunst,' vindt hij. En Guus Luijters noemt Grace Metalious' klassieker Peyton Place een 'opmerkelijke roman' [e-book | Engelse editie].

De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke donderdag in PS. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.

Voor Elsevier las Gertjan van Schoonhoven Mieke Dings' Tussen tent en villa. Het vakantiepark in Nederland 1920-nu ('De geschiedenis ervan is nu tot in de heerlijkste details ontrafeld en in chronologische volgorde geboekstaafd in dit meer dan uitputtende boek.') en Irene Start Wednesday Martins Primaten van Park Avenue [e-book | Primates of Park Avenue] ('Haar nuchtere "veldnotities" leveren een komisch verslag op van hoe agressie, afgunst en intimidatie werken in deze buitenissige niche van de wereld.').

Elsevier verschijnt elke woensdag en is voor abonnees toegankelijk via weekblad.elsevier.nl. Elsevier is te koop bij het Nieuwscentrum.

In Vrij Nederland reageert Stephan Sanders op Ta-Nehisi Coates' boek over racisme, Between the World and Me [recensie]: 'Coates’ wanhoop is navoelbaar, zijn bittere analyse begrijpelijk, zijn geschiedenis nog steeds "reëel bestaand", maar zijn semiotische spelletjes met "white" en "black" zijn op z’n best kinderachtig en op z’n slechtst malicieus.' En zo 'zwart-wit' kan het niet zijn, ook niet binnen de 'zwarte' gemeenschap: 'Diversiteit: het is niet alleen een aanrader voor beleid van gemeenten en de overheid, maar ook een navolgenswaardig idee voor de ‘gekleurde gemeenschap’ zelf, van zeer licht tot flink zwart.'

De discussie, die in De Groene Amsterdammer al ruimhartig gevoerd is, wordt dunnetjes overgedaan, ook in een Nacht van de Geschiedenis-bijlage. Karin Amatmoekrim wordt daarin door Jeroen Vullings bevraagt, onder andere over haar boek over Anton de Kom, Man van veel [e-book]: 'Ik hoorde van jongs af aan dat Anton de Kom een van onze grootste helden is. [...] Een vrijheidsstrijder. Punt. Maar wanneer je hem zo nadrukkelijk als volksheld op een voetstuk zet, kijk je over zijn menselijkheid heen. Wat mij juist zo aan hem fascineerde, is dat hij telkens neergeslagen werd en met al zijn tekortkomingen terugkwam en maar door bleef gaan vanuit een hardnekkig geloof in een ideaal. Hij was met een witte vrouw, hij voelde zich miskend als schrijver, Anton de Kom was helemaal niet eendimensionaal, maar juist uiterst complex. De man van veel komt voort uit wat ik mezelf afvraag, namelijk wie je bent – losgezongen van de altijd oppervlakkige blik van buitenaf. Surinamers vinden nu eenmaal dat Anton de Kom niets dan lof verdient, hij is de eerste die de geschiedenis van het land vanuit eigen perspectief heeft geschreven. Er zit een bepaalde emancipatiegedachte en een gevoel van zwarte eigenwaarde in zijn werk. Maar hij was meer dan dat, als mens.'
Ze kreeg er kritiek op in Suriname. Het gaat ook, in lijn met Sanders' essay, over identiteit. 'Ik ben achtendertig, veel ouder dan die schrijvende hipsterkinderen van nu en dus geen jonge schrijver meer. Tot een groep voel ik me niet behoren. Ik heb moeite met zo’n vorm van mij toegeschreven identiteit, omdat niets van wat ik doe of van hoe ik leef ooit vanzelfsprekend is geweest. Het schrijverschap ook niet. Helemaal niet zelfs. Als je op een plek bent beland die niet vanzelfsprekend voor je is, voel je je enerzijds superieur, omdat je weet hebt van een rauwere realiteit. Anderzijds ken je gevoelens van minderwaardigheid. Omdat je nog steeds dingen aan het ontdekken bent die anderen van huis uit hebben meegekregen.'

Carolina Lo Galbo sprak Arthur Japin over De gevleugelde [e-book | leesfragment] ‘Ik heb me niet op Alberto’s psyche gericht. Zijn pijn en zwartgalligheid interesseerden me niet zo. Daarom beschrijf ik de tweede helft van zijn leven nauwelijks. Maar de aanloop er naartoe fascineerde me mateloos: ik pas niet op aarde, dus ik ga vliegen! Ik wilde ook laten zien hoe waardevol hij voor de mensen om hem heen is geweest, wat hij de wereld heeft gebracht. Daarom laat ik die vier vrouwen de revue passeren die zijn hart vasthouden. Dat tonen is voor mij genoeg.’

Jeroen Vullings las ook Elena Ferrante, haar vroegere 'gedegen literaire romans die extreem onbehaaglijk zijn om te lezen' maar ook de Napolitaanse romans, onder andere De nieuwe achternaam [e-book | Storia del nuovo cognome | leesfragment], 'die boeken zijn niet weg te leggen'. 'Ferrantes proza bezit dezelfde eigenschap als dat wat de beste autobiografische geschriften typeert: de adem van het echte. Die wordt niet zozeer teweeggebracht door de heftige gebeurtenissen die passeren in haar Napolitaanse sage, maar door de rijke bijvangst aan nauwelijks in woorden uit te drukken ervaringen. Elena Ferrante slaagde daarin in deze literaire krachttoer.'

Carel Peeters schrijft over Nederland. Een objectief zelfportret in 51 voorwerpen en inspiratiebron A New Literary History of America. Het nieuwe boek is 'een bron voor ambivalente gevoelens: geïntrigeerd door wat je leest in deze Hollandse cultureel antropologische spiegel voel je tegelijk sterk de aandrang om te vluchten naar kosmopolitischer einders'. En Vullings, productief deze week, schreef ten slotte ook nog over Marente de Moors verhalenbundel Gezellige verhalen [e-book | leesfragment]: 'Ik zou nu in de mij toegemeten ruimte het liefst alleen nog maar zinnen van De Moor willen citeren, want die lezen is een feest. [...] Voor minder dan De Moor pagina na pagina, zin na zin genereus biedt, gooi ik al mijn hoed in de lucht.'

Beatrijs Ritsema, ten slotte, vergelijkt Jonathan Franzens Purity [Zuiverheid | gebonden | e-book | recensie] met Charles Dickens' Great Expectations [Grote verwachtingen]: 'Misschien had Franzen zijn eerbetoon aan zijn negentiende-eeuwse voorbeeld beter ongenoemd kunnen laten, want in de vergelijking tussen de twee romans brengt Dickens het er toch beter van af. [...] Ondanks de negentiende-eeuwse gothic elementen en een plot die op toevalligheden leunt, zijn de personages bij Dickens interessanter en complexer: zijn goedhartige Pip heeft verrassend genoeg ook een naar kantje, de schurk (en moordenaar) ontpopt zich als weldoener. Purity is eendimensionaler dan Great Expectations.'

Vrij Nederland verschijnt elke woensdag, een selectie van de recensies is op vn.nl/boeken raadpleegbaar. Vrij Nederland is te koop bij het Nieuwscentrum.

In De Groene deze week geen Dichters & Denkers, maar stukken rond het thema duurzaamheid en toekomst.

De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.