Recensieoverzicht: Javier Marías, Karl Ove Knausgård & The Man Booker Prize 2015 (10 oktober 2015)

Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Ook de Vlaamse kranten en weekbladen worden, elke maandag of dinsdag, opgenomen in het overzicht, met dank aan Johan Eeckhout. De titels verwijzen naar de fysieke boeken; tussen rechte haken staan e-books, gebonden en oorspronkelijke edities, en redactionele items op Athenaeum.nl.

Voor De Morgen Boeken kruist Yves Desmet de degens met Emmanuel Todd. ‘Vanwaar die panische angst voor een onmachtige minderheidsgodsdienst? Vanwaar die intolereante laïciteit,’ vraagt de auteur van Wie is Charlie? Xenofobie en de nieuwe middenklasse [e-book] zich af.

Dirk Leyman wijdt een stuk aan de Vlaamse Debuutprijs, uitgereikt aan Lara Taveirne voor De kinderen van Calais [e-book], en Paul Demets heeft het over Remco Camperts Verloop van jaren. ‘Poëzie verschafte Campert een plaats in de maatschappij en doet dat nog steeds, met recht en rede, zoals Verloop van jaren [e-book] glansrijk bewijst,’ besluit de poëzierecensent. In De jonge bruid [e-book] blijft Alessandro Baricco zijn ‘bizarre en poëtisch universum’ getrouw, ziet Annick Vandorpe, wie daarvan houdt ‘zal volop genieten’. Decadentie, gruwelijke geheimen en kwaadaardigheid troef in Val [e-book] van Roderik Six. Dirk Leyman vroeg de auteur om een toelichting. Six antwoordt: ‘Ik wil blijven spoken in de hoofden van de mensen. ik vind het zeer boeiend om mijn personages onder druk te zetten, om ze samen te persen. Zo maak je de beklemming voelbaar voor de lezer.’

De boekrecensies van De Morgen verschijnen elke woensdag in de bijlage Boeken. De Morgen is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.

In De Standaard der Letteren labelt Sofie Gielis Val [e-book] van Roderik Six als een literaire thriller. ‘Meedogenloos spannend, stilistisch sterk en meer suggestie dan slacht,’ schrijft ze in een vijfsterrenrecensie. Auteur en Midden-Europakenner Johan De Boose, Pascal Verbeken en NRC-correspondent Steven Derix belichten leven en werk van Nobelprijswinnaar Svetlana Aleksijevitsj. Marijke Arijs zocht Javier Marías op. De Spaanse auteur praat over zijn nieuwste roman Zo begint het slechte [e-book | leesfragment | Así empieza lo malo]. ‘Fictie maakt het ons mogelijk om iets te vertellen zonder dat iemand het kan tegenspreken.’ En: ‘Ik wil de tijd even lang laten duren als hij in het menselijk geheugen duurt.’ Het stuk van Bas Heijne over Kamel Daouds Moussa of de dood van een Arabier [e-book | Meursault, contre-enquête | leesfragment] stond eerder in de NRC.

En Kathy Mathys zet de Booker Prize kanshebbers nog eens op een rij.

• A Little Life van Hantya Vanagihara is ‘een intense leeservaring [...] en een klassieker in wording’,
• A Brief History of Seven Killings [Een beknopte geschiedenis van zeven moorden | leesfragment Nederlandse editie] van de Jamaicaan Marlon James beschouwt ze als ‘een monumentaal boek over geweld en corrupte machthebbers' maar ‘helaas te weinig meeslepend’,
• Satin Island [Nederlandse editie] van Tom McCarthy haalt voor Mathys niet het niveau van zijn debuut C,
• The Year of the Runaways van Sunjeev Sahota, ‘een eigentijdse vertelling over hoe het voelt om elke dag te moeten knokken om te overleven [...] komt wellicht niet verder dan de shortlist’,
• The Fishermen [De verboden rivier] van de Nigeriaanse debutant Chigozie Obioma schetst ‘een even betoverend als oorspronkelijk universum’,
• en A Spool of Blue Thread [De blauwe draad] van Ann Tyler ‘is te weinig exceptioneel’ om een kandidaat-winnaar te zijn.   

De boekrecensies van De Standaard verschijnen elke vrijdag in de bijlage De Standaard der Letteren. De Standaard is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.

'Aan het eind van de roman legt hij het ongeveer zó uit: zou ik niet een dwaas zijn als ik zo ongeveer de enige in dit land zou zijn die een vriend laat vallen op basis van wat hij gedaan heeft, terwijl het hele land besloten heeft te vergeten, om het niet meer te hebben over de dingen die gebeurd zijn?' Javier Marías werd woensdag al in Trouw geïnterviewd door Alle Lansu, over Zo begint het slechte [e-book | leesfragment | Así empieza lo malo]. Deze zaterdag is er ruimte in de bijlage 'Tijd' ingeruimd voor de levenslessen van Imme Dros, wier Tijs en de eenhoorn onlangs verscheen. Les 7 is 'Lees!', ietwat dwars uitgelegd: 'Vertalen is iets heel anders dan schrijven: een vertaling ligt altijd trouw op je te wachten. Bij schrijven moet je steeds denken: wat vertel ik en hoe vertel ik het - en dat gaat niet altijd tegelijk. Hoe korter het boek is, hoe beter het idee moet zijn. En hoe strakker het in elkaar moet zitten. Het hoe en het wat moeten samenvallen, en dat zie je zelden in literatuur. Ik lees toch vaak louter gezanik.'

In Letter & Geest opent Janita Monna met Bart Meulemans Mijn soort muziek [e-book], en de tranen die hij onverwacht opwekt. 'Hij houdt afstand en komt daardoor juist dichtbij. Zijn taal is als die muggen op dat water, licht, tastend en met humor.' Paul van der Steen pakt door met drie grote boeken over de Tweede Wereldoorlog (en daarvoor): Timothy Snyder geeft in Zwarte aarde [gebonden | e-book | Black Earth | recensie] 'met veel kennis van zaken en een fijne pen [...] een beeld van de gebeurtenissen in Midden- en Oost-Europa en hun achtergronden'. Jean-Louis Vulliermes De spiegel van het westen [e-book] snijdt hout ('Veel van de gruwelijkheden waren beredeneerd en overgoten met een wetenschappelijk of semiwetenschappelijk sausje van bijvoorbeeld sociaal-darwinisme of eugenetica.') maar is nogal eens in 'nodeloos ingewikkelde formuleringen' geschreven. En over Ian Kershaws De afdaling in de hel. Europa 1914-1949 [gebonden | e-book | To Hell and Back | recensie] schrijft Van der Steen: 'Even legendarisch als zijn Hitler-biografie zal Kershaws Europese geschiedenis niet worden, maar dat neemt niet weg dat zijn eerste deel een knap boek is.'

Jann Ruyters vervolgt met Kamel Daouds Moussa of de dood van een Arabier [e-book | Meursault, contre-enquête | leesfragment] ('Het zegt veel over de overtuigingskracht van Daoud dat zijn puur fictieve vertelling het gevoel oproept dat gerechtigheid geschiedt.'), Peter Pontiacs Styx is Beeldboek van de week, Harriet Salm las Robert Harris' 'spannende historische roman' Dictator [Engelse editie], en Tania Heimans vertelt over haar roman Het huis met de leeuwen [e-book].

Ook Trouw gaat in op de Booker Prize. Annemarié van Niekerk las Hanya Yanagihara's A Little Life, 'prachtig van stijl en de compositie staat als een huis. Niet de minste verdienste is wel dat Yanagihara de sentimentaliteit, die in een aangrijpend verhaal als dit zo gemakkelijk een kans krijgt, glansrijk heeft weten te vermijden. Ze trekt je, of je nu wilt of niet, beetje bij beetje een duistere wereld in en laat je aan het eind achter met op je netvlies onuitwisbare beelden van goed en kwaad'. Co Welgraven prijst Tim Weiners 'verbluffende boek' Eén man tegen de wereld. De tragiek van Richard Nixon [One Man Against the World]. 'Het is een angstaanjagend relaas van diens gemankeerde presidentschap. De hoofdlijnen waren al bekend, maar Weiner weet het verhaal aan te vullen met recent verschenen (dag)boeken en getuigenissen.'

Harriët Salm las ook David Hewsons Het verkeerde meisje [e-book] ('Heel gemakkelijk maakt hij het de lezer niet [...]. Toch: doorlezen is de moeite waard.'), Jaap Goedegebuure is weinig enthousiast over Stefan Brijs' Maan en zon [e-book] ('Dat je de ontknoping al tientallen bladzijden van te voren ziet opdoemen, maakt de lectuur, die vanwege de oubollige verteltrant nogal gezapig voortkabbelt, niet spannender.'), en Bas Maliepaard, ten slotte, las Enne Koens' Hotel Bonbien [e-book], 'een toegankelijk, warmbloedig boek, dat doet denken aan het recente werk van Anna Woltz, met humor, een origineel avontuur en diepgang'.

De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter & Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.

‘Het boek moest een keer geschreven worden, zoals iemand ooit Robinson Crusoe zal vertellen vanuit het perspectief van Vrijdag. De Vreemdeling is het uitgangspunt, maar ik heb een echte roman willen schrijven, die een menselijk verhaal vertelt.’ Peter Giesen interviewde Kamel Daoud die in 2013 debuteerde als romanschrijver met Moussa of de dood van een Arabier [e-book | Meursault, contre-enquête | leesfragment], waarin hij de anonieme Arabier in Camus De vreemdeling een gezicht gaf. Daouds ideeën over religie – een privézaak — leverden hem in Algerije een fatwa op. Het boek verschijnt deze week in Nederlandse vertaling.

Arjan Peters laat in zijn column zien dat boeken herdrukken niet de enige manier is om schrijvers te eren. Door de lancering van de website eduperron.nl is er een reusachtige hoeveelheid documenten beschikbaar gesteld. Alle boeken van Charles Edgar du Perron (1899 – 1940), duizenden brieven, foto’s en de complete Du Perron-biografie van Kees Snoek zijn via de website toegankelijk. Ook aan de auteur Willem Brakman (1922 – 2008) is eer betoond. Op de trappen van de campus van de hogeschool Saxion Enschede is een tekst van de schrijver, die jarenlang in het ‘onlieflijke stadje E’ woonde en werkte, aangebracht.

Arjan Peters las ook de bloemlezing Even zuiver als de ongeschreven brief van de onlangs overleden Rogi Wieg. 'Ergens liggen nog kleine pyjama's/ geurend naar ouderwets waspoeder./ En speelgoedbootjes voor in bad,/ potjes met chemische stoffen van later,/ ondeugende boekjes, gele postzegels,/ tranen, hechtingen, vader, moeder,/ dag en nacht.' Dit fragment, afkomstig uit Tijd is als een nekschot (1982), laat de achteloze voltreffer van ‘hechtingen’ zien, het kan zowel wijzen op afleesbare kwetsuren,  als op bindingen met dierbaren en toont aan dat Wieg een groot natuurtalent was. Helaas bevat de uitgave slordigheden, met foute titels van bundels, incorrecte spelling en een samensteller die in de eerste zin van zijn inleiding de woorden ‘mij’ en ‘ik’ bezigt.

‘De grote waarde van de biografie van Maarten van Traa is dat ze laat zien hoe heerlijk het was politiek te bedrijven uit hartstocht. Het boek is een echo van de tijd dat er politici waren die groots wilden denken, dikwijls genoeg tegen beter weten in een hopeloze strijd streden voor een goede zaak,’ aldus recensent Jan Tromp over het boek De jaren van Maarten van Traa van Willem van Bennekom.

Oud worden in de praktijk [e-book | leesfragment] van verouderingswetenschappers Rudi Westendorp en David van Bodegom geeft met verve gepresenteerde inzichten over gezond oud worden. Het zijn niet allemaal vernieuwende inzichten maar voor de inactieve, dichtslibbende westerling zijn het simpele maatregelen die tijd nog geld vergen.

Hans Bouman las de zes genomineerde titels van de Man Booker Prize 2015 en waagt zich aan een voorspelling. Opvallend is het mondiale karakter; de prijs is sinds vorig jaar toegankelijk voor iedereen die in het Engels schrijft. Bouman voorspelt dat de prijs gaat naar Sahota’s The Year of the Runaways, waarin hij afwisselend schakelt tussen het Britse nu en het Indiase verleden van de personages en een schrijnend en uiterst actueel beeld schetst van de confrontatie van culturen in een geglobaliseerde wereld.

Dan Ariely’s populaire stukken in The Wall Street Journal zijn gebundeld en in het Nederlands vertaald als Ariely weet raad [e-book]. Sir Edmund legt hem een aantal vraagstukken voor uit een bezorgde branche:  het boekenvak. Ariely voorspelt hierin onder andere dat er over twintig jaar nog genoeg romans worden gelezen omdat ze ons met elkaar verbinden en in staat stellen om een gemeenschappelijke ervaring op te doen waar we het samen over kunnen hebben.

Sterke plotwendingen, intrigerende zijpaden en weemoedige gedachten kenmerken het nieuwe meesterwerk Zo begint het slechte [e-book | leesfragment | Así empieza lo malo] van Javier Marías. ‘Marías snijdt in Zo begint het slechte een onderwerp aan dat hij al eerder gestalte gaf in meesterwerken als Een hart zo blank en Jouw gezicht morgen. Maar meer dan ooit is het doordesemd van de donkere, weemoedige gedachte dat de kwestie van weten of niet weten een futiliteit is in het licht van onze vergankelijkheid.’

De Zweedse schrijfster Kristina Sandberg (1971) beschikt over het talent om in haar boek Leven tot elke prijs [e-book] het routineuze leven van een huisvrouw in de jaren vijftig op aangrijpende, meeslepende wijze te beschrijven. ‘Het is Sandbergs sprankelende schrijfstijl die je aan dit boek gekluisterd houdt. Haar beschrijvingen zijn scherp, haar zinnen golven, de gedachten stromen en vloeien. Eerste en derde persoon wisselen elkaar soms binnen één regel af, dialogen worden opgenomen in Maj's gedachten. Dit geeft de verteltrant een kabbelende nonchalance, die knap vertaald is, en die aan de gedachtestromen van Virginia Woolf doet denken.’

In het Volkskrant Magazin: Arjan Peters interviewde Karl Ove Knausgård in Malmö: ‘Over de consequenties van het schrijven gaat dit laatste deel ook. De titel Vrouw kan ik begrijpen. Het is ook een onderstreping van de consequenties voor Linda. Ik heb bewondering voor haar, ook voor de geweldige roman die zij over haar vader heeft geschreven.’ En terug naar Sir Edmund: in Vrouw is Knausgård volgens Persis Bekkering essayistischer dan ooit.

Korte besprekingen, ten slotte:

• Mark Misérus las FIFA imperium. De voetbalmaffia van Sepp Blatter [e-book] van Andrew Jennings en is niet tevreden: ‘Als hij werkelijk degene is die de harde bewijzen aan de FBI overhandigde en zo “Sep Blatter ten val bracht” (voorflap boek), dan verwacht je daarover meer te lezen dan een paar alinea’s in de inleiding.’
• Danielle Serdijn las De Messias [e-book | leesfragment] van Julian Winter: ‘De Messias is een culturele thriller, geschoeid op Umberto Eco’s leest, die mikt op een groot publiek met alle voorspelbaarheden van dien. Dat verhoudt zich moeizaam tot de intellectuele thematiek.’
• Edwin Krijgsman las Jeugd [e-book] van Paoulo Sorrentino (vertaald uit het Italiaans door Els van der Pluijm): ‘Een roman kun je Jeugd nauwelijks noemen, het is eerder een lange reeks korte scènes – precies het boek dat je van een regisseur kunt verwachten, een film op paier.’
• Bo van Houwelingen over Botho Strauss: ‘Herkomst [recensie] is veel toegankelijker dan eerder werk’
• Nell Westerlaken las Het rijbewijs van Nematollah [e-book] van Marja Vuijsje en vindt dat het boek een beklemmende actualiteitswaarde heeft.

De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.

Van Michel Krielaars een uitgebreid artikel over Svetlana Aleksijevitsj, Nobelprijswinnares en auteur van onder andere Het einde van de rode mens [e-book | recensie]. 'Het einde van de rode mens kun je met recht haar magnum opus noemen,' stelt Krielaars in het stuk. 'Het is het voorlopige hoogtepunt in een overweldigend oeuvre dat leest als de literaire archeologie van de communistische wereld. En met dat oeuvre kan ze zich makkelijk meten met de andere groten uit de Russische literatuur.' Arjen Fortuin sprak verder met Javier Marías van wie onlangs de roman Zo begint het slechte verscheen [e-book | leesfragment]. 'Elke schrijver die een schaduwgebied verlicht is waarschijnlijk troost aan het geven, zelfs als wat hij blootlegt niet vrolijk is. Dat zijn de momenten waar ik als lezer dankbaar voor ben: als ik even nadenk of iets onderstreep en denk: ik wist dit wel, maar ik wist niet dat ik het wist. Nu ik het lees, herken ik het. Dan helpt literatuur je om om te gaan met het bestaan,' zegt Marías in het interview. Ger Groot bespreekt Marías' roman. 'Het is een indringende en hoogst ongemakkelijke verhandeling over de reikwijdte van rede, regels en rechtlijnigheid, en de hinderlijke manier waarop de concrete werkelijkheid daarbij voortdurend zand in de raderen gooit,' vindt hij.

Thomas de Veen recenseert Jacqueline Kelly's 'uitzonderlijke jeugdroman' De evolutie van Calpurnia Tate en las ook Speeltuin van Mies van Hout, dat 'de tekenares […] op de toppen van haar kunnen' toont. Mirjam Noorduijn laat zich enthousiast uit over Tijs en de eenhoorn van Imme Dros en Harrie Geelen. 'Tijs en de eenhoorn is pure poëzie, een prachtig prentenboek dat leest als een hartstochtelijk pleidooi voor de troostende kracht van de verbeelding. Mark Kranenburg bespreekt daarnaast Willem van Bennekoms De jaren van Maarten van Traa. Bij de omvang van de biografie zijn volgens Kranenburg vraagtekens te plaatsen, maar Van Bennekom heeft voor het overige 'met zijn biografie bewezen dat een Kamerlid een uitermate boeiend en lezenswaardig boek kan opleveren'. En Rob van Essen las alle boeken op de shortlist van The Man Booker Prize. Van de zes is Satin Island [Nederlandse editie] zijn favoriet: 'Juist de onzekerheid die na eerste lezing overblijft, maakt McCarthy's roman tot het meest interessante en intrigerende boek van deze lijst. En ook dat is een bekroning waard.

Van Tom Lanoye ten slotte een pleidooi voor het lezen van toneelstukken: 'Mijn beste vrienden: lees toneel... Zelfs al ben je verpleger of huursoldaat, je zult er nooit spijt van krijgen. Je zult, tot je verwondering, na enige inspanning kennis nemen van eeuwenoude thema's die zo ontroerend lijken als een liefdevolle lenteochtend tijdens je bloedeigen vakantie, of zo hartverscheurend als de hedendaagse beelden van een gebombardeerde volkswijk, een vluchtelingenstroom of een verdronken kleuter waarvan het lijfje al is gestrand, maar het hoofdje nog op en neer deint in de waterlijn rond Fort Europa.'

De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op nrc.nl. Een selectie ervan is vrij toegankelijk via nrc.nl/boeken. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.

Patrick Meershoek sprak voor Het Parool met Tessa Leuwsha over haar boek Fansi's stilte [e-book]. 'De koloniale geschiedenis heeft een negatief zelfbeeld teweeg gebracht,' aldus Leuwsha in het interview. 'Ex-slaven en hun nazaten stonden onderaan de sociale ladder en konden niets anders dan zich schikken in die positie.' Dries Muus recenseert daarnaast Elena Ferrantes De nieuwe achternaam [e-book | Storia del nuovo cognome | leesfragment]. 'Ferrante schrijft tegelijkertijd rauw en barok, zinnen vol levendige, rake beelden, zonder enige mooischrijverij,' vindt hij.

'Hij laat zien hoe nietig de mens in wezen is, een speldenprik in het universum,' aldus Dieuwertje Mertens over Tsead Bruinja's Binnenwereld buitenwijk. Arie Storm is verder niet bijster enthousiast over Honolulu king, de nieuwe roman van Anne-Gine Goemans [e-book | leesfragment]. '[H]et is schrijven zoals het al duizenden keren is gedaan, en ook al die andere keren was het kinderachtig,' schrijft Storm onder meer. En Jos Bloemkolk bespreekt Luceberts zoekend oog van H.U. Jessurun d'Oliveira. '[D]e liefde voor Lucebert blijkt alleen uit de vasthoudendheid waarmee Jessurun d'Oliveira de gedichten te lijf gaat. Hij beantwoordt nergens de vraag waarom dat werk zo'n effect op hem heeft,' lezen we onder andere in de recensie.

De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke donderdag in PS. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.

Irene Start las Bill Cleggs Heb je ooit familie gehad [e-book | Did You Ever Have A Family]. 'Iedereen is op zoek naar troost. Precies dat is wat Clegg zijn personages ontzegt, met onderhuidse spanningen tot gevolg,' stelt Start in haar bespreking. En Jelte Wiersma wijdt een stukje aan Jonathan Holslags Vlaanderen 2055 [e-book | leesfragment]. 'Holslag schrijft prettig,' merkt hij onder meer op.

Elsevier verschijnt elke donderdag en is voor abonnees toegankelijk via weekblad.elsevier.nl. Elsevier is te koop bij het Nieuwscentrum.

De recensenten van De Groene Amsterdammer blikken alvast vooruit op de uitreiking van The Man Booker Prize op 13 oktober. Marja Pruis las voor 'Dichters & Denkers' Anne Tylers A Spool of Blue Thread [De blauwe draad]. 'De bedrieglijk lichte vertelstijl in combinatie met de grillige compositie, de behendige wisseling van perspectief, de overmaat aan details en dan toch ook de suggestieve leemtes, maken dit een roman die tot meer lezingen uitnodigt. Terecht dus dat Anne Tyler met De blauwe draad is genomineerd voor de Booker Prize,' aldus Pruis. Nina Polak las A Little Life van Hanya Yanagihara. 'Esthetisch, emotioneel, impliciet extreem maatschappelijk (véél meer dan veel "geëngageerde" romans van de afgelopen tijd): het is een verwarrende, fascinerende leeservaring, ook op niveaus waarvan je niet eens wist dat ze bestonden,' merkt Polak in haar bespreking op. En Jan Postma schrijft over Chigozie Obioma's The Fishermen [De verboden rivier]. 'The Fishermen is vol overtuiging fabelachtig, zonder ooit daadwerkelijk echt een fabel te worden,' stelt hij.

Van Joost de Vries een stuk over Marlon James' A Brief History of Seven Killings [Een beknopte geschiedenis van zeven moorden | leesfragment Nederlandse editie]. 'Ik zou [de] sfeer uitermate Jamaicaans willen noemen, al moet ik erbij zeggen dat ik er nooit ben geweest. Ik ken de geschiedenis niet of nauwelijks,' schrijft De Vries. 'Ken je die wél, dan zou je dit boek waarschijnlijk nog meer waarderen. Zou de Booker Prize-jury wel eens op het eiland zijn geweest? Het zou wie weet de doorslag kunnen geven.' Graa Boomsma wijdt een bespreking aan Tom McCarthy's Satin Island [Nederlandse editie], volgens hem 'een vertelling vol ínnerlijke verschuivingen, een denkboek, een vertelling over taal en ritueel handelen in het digitale tijdperk'. Thomas Heerma van Voss, ten slotte, recenseert Sunjeev Sahota's The Year of the Runaways. 'Het is een roman die laat zien hoe het eraan toegaat bij een verzameling randfiguren wier leven zich geheel onder de radar afspeelt, en bij wie je je in toenemende mate afvraagt waar ze nu eigenlijk iedere dag voor strijden,' lezen we in het stuk.

De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.

Jeroen Vullings bespreekt Marga Minco's Na de sterren. Over Minco's vroege verhalen schrijft hij onder meer: 'Het is zorgvuldig gedoseerd, strak getimed proza waarin geen woord te veel lijkt te staan. Die uitgekiende soberheid maakt de emotionele zeggingskracht van de inhoud des te groter.' En Anna Luyten sprak met Douglas Coupland, kunstenaar en auteur van onder meer Generation A. 'Nooit eerder voelde individualiteit zo ver weg. Iemand worden is heel ingewikkeld en beangstigend geworden. Niet iedereen heeft het nog: die notie van een individu willen zijn, het verschil willen uitmaken. Die drang uniek te willen zijn. Verveling is een soort natuurlijk selectieproces. Veel mensen geven zich eraan over. Misschien is het ook goed, wat zou er gebeuren als zes miljard mensen hun online sudoku-spel zouden opgeven?

Misschien gaan ze de planeet wel verwoesten,' zegt hij onder meer in het interview.

Vrij Nederland verschijnt elke woensdag, een selectie van de recensies is op vn.nl/boeken raadpleegbaar. Vrij Nederland is te koop bij het Nieuwscentrum.