Recensieoverzicht: Marcel Hulspas, Harper Lee en Marwin Vos (22 juli 2015)

Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Ook de Vlaamse kranten en weekbladen worden, elke maandag of dinsdag, opgenomen in het overzicht, met dank aan Johan Eeckhout. De titels verwijzen naar de fysieke boeken; tussen rechte haken staan e-books, gebonden en oorspronkelijke edities, en redactionele items op Athenaeum.nl.

In het laatste deel van zijn 'Orbitor'-trilogie is Mircea Cartarescu bij de Roemeense revolutie aanbeland. Maria Vlaar beschouwt Het onmetelijke mausoleum [e-book | leesfragment] als het meest toegankelijke uit de reeks. Het verhaal, ‘een absurde hallucinatie [...], is verrassend humoristisch’, schrijft ze. Ook lof voor de zinderende en zingende taal die in de vertaling overeind bleef. Een reflectie van Arnon Grunberg over twee beroemde romans van Graham Greene (Een opgebrand geval [e-book | recensie | A Burnt-out Case] en Het einde van de affaire [e-book | The End of the Affair]) stond eerder in de NRC.

In ‘Blikvanger’ signaleert Hans Cottyn het fotoboek Antwerpse velden van de Nederlandse fotograaf Hans van der Meer en voor de zomerse rubriek ‘Het adresboek’ dwaalt hij met Google Streetview door Rome, op zoek naar de locaties van De straat van de donkere winkels [e-book | Rue des boutiques obscures] van Patrick Modiano.

Twee intellectuelen verkenden de wereld van het kooivechten en schreven erover, Kerry Howley met In de ban van de ring [e-book | Thrown] en Jonathan Gottschall met Echte mannen vechten [e-book]. Filip Huysegems roept Gottschall als winnaar op punten uit, de academicus die zelf gaat trainen in een kooivechtersclub ‘koppelt een weidser, poëtisch inzicht aan zijn belevenissen’ wanneer hij aan het einde inziet dat het wezen van een gevecht neerkomt op het drama van de verwoesting, ook bij de winnaar. Kerry Howley volgde drie jaar lang twee kooivechters en verhaalt erover via een alter ego. Haar uitgangspunt vindt Huysegems ‘nogal wiebelig’ en de filosofische impuls lijkt soms niet meer dan ‘een vertellersgeintje’.

De boekrecensies van De Standaard verschijnen elke vrijdag in de bijlage De Standaard der Letteren. De Standaard is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.

In haar recensie over Ga heen, zet een wachter [e-book | Go Set a Watchman] wil Sofie De Smyter er rekening mee houden dat het boek nooit bedoeld was om meer te zijn dan een aanvaardbaar klad, het slecht noemen zou dan ook flauw zijn, meent ze. Maar ze constateert: ‘De dingen die een kleine 60 jaar geleden niet bijzonder waren, zijn dat nog steeds niet: de personages klinken vaak als politieke pamfletten en de plot is op het anorectische af.’ Twee sterren slechts.

In vier verhaallijnen over drie generaties schreef Tommi Kinnunen een roman waarin de grote Finse geschiedenis wordt herschreven vanuit een persoonlijk en diepmenselijk perspectief. Lieven Ameel is enthousiast over Waar vier wegen samenkomen [e-book], een roman die ‘een boodschap vol empathie en begrip’ uitdraagt.  En Joseph Pearce vindt De plunderaars van Anders Rydell, een nauwgezette studie over de kunstroof door de nazi’s, een ‘onmisbare cultuurgeschiedenis’.

De boekrecensies van De Morgen verschijnen elke woensdag in de bijlage Boeken. De Morgen is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.

In Trouw onder het kopje ‘Wat lezen we deze week’ staan de volgende boeken

Fictie:

• Fay Weldon, De nieuwe gravin [e-book | The New Countess]
• Jeremy Massey, De laatste vier dagen van Paddy Buckley [The Last Four Days of Paddy Buckley]
• Arturo Pérez-Reverte, Schaduwtango [e-book | Spaanse editie]
• Alfred Hayes, De prijs van liefde [leesfragment | In Love]
• Emma Straub, Badgasten [e-book | The Vacationers]

Non-fictie:

• Paul Wouters, Nederland-België. Met die buren heb je geen vrienden meer nodig
• Anders Rydell, De plunderaars. De nazi-obsessie met kunst
• Katherine Wilson, Aan de keukentafel van mijn schoonmoeder, Eten, liefde en leven in Napels [e-book]
• Huib Stam, Suiker, het zoet vergif. Alles wat je moet weten over suiker. [e-book]
• Johan van de Gronden, Wijsgeer in het wild. Essays over mens en natuur. [e-book | recensie]

Janita Monna kiest deze keer een gedicht van Annemieke Gerrist uit de bundel waar is een huis [e-book] waarin een ijsje wordt gegeten, voor haar zomerse bespreking van gedichten over eten. Elias van der Plicht bespreekt Stalin. De biografie [e-book] van Oleg Chlevnjoek, hij noemt de biografie prettig leesbaar en Chlevnjoek geeft als reden voor deze biografie dat hij ‘zijn landgenoten erop [wil] wijzen dat het gevaarlijk is om voor oplossingen van hedendaagse problemen naar het stalinistische verleden te kijken’.

Rob Schouten bespreekt deze week als tijdgeestroman van de jaren ’70 Bleekers zomer [e-book] van Mensje van Keulen. ‘In Bleekers zomer krijgen we Nederland opgedist aan de vooravond van de nieuwe tijd waarin technologie en nieuwe media het voor het zeggen krijgen.’ Ger Leppers schrijft over De levenden herstellen [e-book] van Maylis de Kerangal, hij noemt het ‘een meeslepen en genereus boek over mensenwerk in het grensgebied van leven en dood’. En complimenteert ook de vertalers Reintje Ghoos en Jan Pieter van der Sterre: ‘Ook beide vertalers hebben uitstekend werk geleverd, zich grondig verdiept in het medische vocabulaire, en een mooi Nederlands equivalent gevonden voor het beeldende Frans van de schrijfster.’

Edwin Kreulen schrijft over Thomas Engers Familiewapen [e-book]: ‘Enger schrijft wat houterig en blijft dicht bij zijn vak, de journalistiek. Hij somt vooral op wat er gebeurt na de verdwijning van een jonge vrouw. Daardoor kruipen de personages niet snel onder de huid van de lezer.’

Over het schrijven van De Woordenaar. Christoffel Plantijn, ’s werelds grootste drukker en uitgever (1520-1589) [e-book] zegt Sandra Langereis in een interview met Hinke Hamer dat de moeilijkste horde het ‘uitvinden hoe ik de biografie zo kon inrichten dat er echt sprake zou zijn van twee boeken in één: een boek over de mens Plantijn en een over zijn tijd’ was.

In de serie over het Kwaad van Harriët Salm komt deze week Simon Critchley aan het woord. “Laat ik beginnen met te zeggen dat het Kwaad in mijn visie niet bestaat. Althans niet in de zin van een externe negatieve kracht, als pure slechtheid die in mensen en in de wereld aanwezig is en bestreden moet worden. Ik geloof daar niet in.”

De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.

Olaf Tempelman las Paul van der Veldes Tatoeage van de ziel. Persoonlijke beschouwingen over Aziatische religies, 'geen afrekening met westerse mensen op Aziatische paden, eerder een pleidooi voor twijfel, onzekerheid en de kunst van het afstand nemen'. En: 'Als Tatoeage van de ziel iets inzichtelijk maakt, is het hoe sterk Aziatische religies ter plekke afwijken van de geëxporteerde versies ervan, producten van kleine interne verzetsbewegingen uit de 19de eeuw.'

Joost Pollmann las de academische inleiding bij en de volledige strips in André Franquins Ton en Tineke Integraal . 'Als je Ton en Tineke dan toch op diepzinnige toon wil duiden, kun je beter concluderen dat Franquin blijk gaf van een onbehagen in de cultuur van het moderne consumeren en de onbeheersbaarheid van elektrisch aangedreven hebbedingen.'

De hoogste recensiedichtheid van de krant vindt u op pagina 30 en 31. Voilà:

• Marcel Hulspas over Fenneke Syslings De onmeetbare mens. Schedels, ras en wetenschap in Nederlands-Indië ('Ze schrijft modieus dat fysisch antropologen hun onderzoeksobjecten 'gebruikten' en dat dit onderzoek 'koloniaal' was (vooral het verzamelen van schedels moet het ontgelden), maar de verhalen geven aan dat de Papoea's vaak uitstekende onderhandelaars waren en de onderzoekers zélf absoluut geen racisten.')
• Hans Achterhuis over Paul de Hert, Andreas Kinneging, Maarten Colette (red.), Benjamin Constant. Ontdekker van de moderne vrijheid ('Uit de bijdragen van Andreas Kinneging en Patrick Stouthuysen blijkt Constant spannender en ambivalenter te zijn dan we wisten. Hij maakt een scherp onderscheid tussen de politieke vrijheid van de antieken en de individuele vrijheid van de modernen.')
• Mark Leenhouts over Mai Jia's De gave [e-book] ('Lekker ouderwets, maar met vaart', 'een kleurrijke kast', en: 'Mai Jia zoekt het duidelijk meer in het exotische dan in het psychologische.')
• Bo van Houwelingen over Anneliese Mackintosh' Het verhaal van iemand anders [e-book] ('De lezer [met scheermesjes en vernederende seks] chocqueren is niet moeilijk. Wel moeilijk is het om invoelbaar te makenw waarom iemand tot zulke dingen geneigd is.')
• Arjan Peters over Dola de Jongs En de akker is de wereld [e-book | recensie] ('volstrekt onromantisch en bij vlagen diep ontroerend', en: 'De Jong schetst een adembenemend beeld van een tijd die, als het gaat om de gebrekkige opvang van vluchtelingen, geenszins voorgoed voltooid verleden is.')
• Wilma de Rek over Tim Parks' Waarom ik lees [e-book | Where I'm Reading From] ('een plezierig relativerende bundel opstellen en overpeinzingen die gelukkig niet over alles gaat, maar vooral over lezen en schrijven')

Verder neemt Nynke de Jong Bart Van Loo's Napoleon. De schaduw van de revolutie [e-book] mee op vakantie, en prijst ze Jaap Scholtens Horizon City en Martin Bons' De kunst van het dalen [e-book] aan. En Olaf Tempelman reist door Tokio met Murakami. 'Wie Tokio doorkruist op zoek naar Murakami, doet vanzelf wat veel van zijn hoofdpersonen ook voortdurend doen, in hun eentje met de metro reizen. In de woorden van een Murakami-fan op de campus van de Waseda-universiteit: "Murakami's personages zijn alleen en ze aanvaarden dat volledig."'

De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.

In NRC vandaag een bespreking van Stephen Witts 'levendig geschreven' How Music Got Free door Bertram Mourits. 'Een jongensboek maakt hij ervan, vol helden, antihelden, boeven en outcasts, alsof het een avonturenroman is,' schrijft Mourits onder meer over het boek. Sebastiaan Kort sprak daarnaast met Piet Gerbrandy over zijn dichtbundel Vlinderslag, waarvoor Gerbrandy in 2014 de Jan Campertprijs won [e-book]. '[D]it is de eerste bundel die ik na publicatie nog met genoegen opensla en waar ik graag uit voorlees. Voor het eerst is een bundel precies geworden wat ik wil,' zegt Gerbrandy in het interview.

Janet Luis recenseert Jan van der Masts Agneta [e-book]. 'Ook in zijn nieuwe roman […] brengt Van der Mast een vergeten geschiedenis met veel sprekende details tot leven,' stelt ze. Thomas de Veen beleefde veel plezier aan Bert Natters Remington [e-book | leesfragment]. '[D]e roman is zo rijk dat je bij herhaald lezen nog steeds niet het gevoel hebt alles wel te kennen of te doorzien,' schrijft De Veen onder andere. Kim Bos wijdt verder een stukje aan Marion Pauws We moeten je iets vertellen [dwarsligger | e-book]. 'Ze houdt zich expliciet niet aan de schrijfregels en geeft een eerlijke inkijk in het schrijverschap. Je kunt het boek moeilijk labelen, en dat is ook de bedoeling. In ieder geval is het label "kutboek" onjuist,' aldus Bos.

Michel Krielaars recenseert Portret van een onbekend meisje van Aleksandr Skorobogatov [e-book]. '[A]lles in deze mooie roman draait om het verliefd zijn, om het sensuele verlangen, om het genieten van elkaars schoonheid, om de eerste seks als de ouders even niet thuis zijn. En het wordt allemaal zo rijk beschreven, dat Skorobogatov je weet te ontvoeren en te betoveren met zijn mooie taal, die door Rosemie Vermeulen, op een paar foutjes zoals "hockeyveld" waar "ijshockeybaan" moet staan na, adequaat is vertaald,' staat er in de bespreking. Maarten Huygen verdiepte zich in Fareed Zakaria's In Defense of a Liberal Education. 'In zijn beknopte, historische, van feiten en cijfers voorziene pleidooi verschaft Zakaria argumenten die de moeite waard zijn,' lezen we. Ronald Havenaar dan, hij schrijft over Caroline de Gruyters Zwitserlevens [e-book]. Havenaar stelt dat het boek 'onderhoudend en instructief' is maar 'helemaal bevredigen doet het niet'. En Dirk Vlasblom vindt Marcel Hulspas' Mohammed en het ontstaan van de islam te vol [e-book | leesfragment]. 'Hulspas laat zich meeslepen door zijn vondsten en daardoor is zijn verhaal onnodig uitgesponnen,' maar Hulspas maakt ook 'oude teksten en nieuwe verklaringen toegankelijk voor een groter publiek en schetst een genuanceerd portret van de figuur Mohammed'.

De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op nrc.nl. Een selectie ervan is vrij toegankelijk via nrc.nl/boeken. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.

Arie Storm las Stephan Enters nieuwste roman Compassie [leesfragment]: 'Het streven in een ultieme poging voor elkaar te krijgen [dat zij een orgasme krijgt] levert een prachtige scène op [...]. Dit is niet mooi schrijven (waar Enter uitstekend toe in staat is) [...], het is heel goed lelijk schrijven. Dit heeft het ongemakkelijke dat per definitie bij literatuur hoort.' Dieuwertje Mertens las Hans Sleutelaars verzamelbundel Wollt ihr die totale Poesie? [e-book] ('strak geformuleerde gedichten, die uitdrukking geven aan een tijdgeest waarin de oorlog [...] bij de meeste generaties nog vers in het geheugen lag'), en Dirk-Jan Arensman Edith Pearlmans verhalen in Honingdauw [e-book] ('In een uitstekend jaar voor het korte verhaal is dit waarschijnlijk de beste verzameling die je zult lezen.').

En Thomas Verbogt, ten slotte, las zijn eerste Karin Slaughter, haar nieuwe thriller Mooie meisjes [e-book]. 'Daar is Slaughter sterk in, in suggereren.' Verderop: 'Wat dan volgt, is beslist beklemmend, maar toch is er iets waarvan ik vaker last heb ik in dit boek. Karin Slaughter bedient zich van een stijl die ruimte moet bieden aan veel details. En bij een scène als deze moet die ruimte er juist niet zijn. De inhoud verdraagt dat niet. Alles gaat snel, is grimmig en duister.' Maar na pagina 98 geeft Verbogt zich over.

De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke donderdag in PS. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.

Irene Start las Ga heen, zet een wachter [e-book | Engelse editie]. 'Romanhelden kunnen tijdens het lezen vrienden worden. Jammer dus dat hun levens ophouden zodra een roman eindigt. Hoe zouden ze zich verder ontwikkelen als het verhaal was doorgegaan? Dat niet-weten soms beter is dan weten, toont Ga heen, zet een wachter,' schrijft ze over de roman die ze drie sterren toekent.

Elsevier verschijnt elke donderdag en is voor abonnees toegankelijk via weekblad.elsevier.nl. Elsevier is te koop bij het Nieuwscentrum.

In de serie 'Romans die onze blik veranderen' schrijft Casper Thomas over Alexander Solzjenitsyns De Goelag Archipel. Thomas noemt Alexander Solzjenitsyn '[d]e schrijver die de ogen opende voor wat zich achter het IJzeren Gordijn had afgespeeld'. Daarnaast bespreekt Graa Boomsma Ga heen, zet een wachter van Harper Lee [e-book | Engelse editie]. 'Nee, het was geen goed idee om dit debuut van Harper Lee uit de jaren vijftig in 2015 te publiceren, en niet alleen omdat Spaar de spotvogel met terugwerkende kracht ook een minder sympathiek boek wordt,' stelt hij. Piet Gerbrandy laat zich beduidend enthousiaster uit over Marwin Vos' Oorlogspaarden tot in de buitenwijken. 'Het boek schept door zijn toon, zintuiglijkheid en intellectuele diepte een volstrekt eigen domein dat je steeds opnieuw wilt blijven doorkruisen,' schrijft hij in zijn bespreking van Oorlogspaarden. En: 'Dit is de beste bundel die ik dit jaar heb gelezen.' Bas van Putten, ten slotte, las Rieu. Maestro zonder grenzen van Maaike Meijer, Jac van den Boogaard en Peter Peters [e-book]. 'Er staat veel lezenswaardigs in dit boek' schrijft Van Putten, maar hij merkt ook op dat er veel slordigheden in het Maestro staan.

De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.

Jeroen Vullings sprak voor dit nummer van Vrij Nederland met Wessel te Gussinklo, van wiens hand eerder dit jaar Wij zullen aan God gelijk zijn verscheen. 'We leven als in het einde van het Romeinse Rijk. Nog een halve eeuw en dan zijn we verdwenen, de islam is het enige virulente geloof en wij hebben geen geloof meer, we zijn een lege huls en staan tegenover gedrevenen. Je kun daartegen een wereldeconomie of een leger van honderdduizenden inzetten, maar je kunt niet winnen van de opruiende stem op de markt, die overtuigt, motiveert rekruteert,' aldus Te Gussinklo in het interview. En Carel Peeters wijdt zijn 'Literaire kroniek' aan Isabelle Mimouni's Malins en diable!. 'Alle schurken vertegenwoordigen bij Mimouni een speciale ondeugd,' merkt Peeters op, '[h]et is alsof ze een specialisme in het kwaad wordt toegewezen.'

Vrij Nederland verschijnt elke woensdag, een selectie van de recensies is op vn.nl/boeken raadpleegbaar. Vrij Nederland is te koop bij het Nieuwscentrum.