Recensieoverzicht: Nicolien Mizee, Oliver Sacks en Nico Dros (12 agustus 2015)

Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Ook de Vlaamse kranten en weekbladen worden, elke maandag of dinsdag, opgenomen in het overzicht, met dank aan Johan Eeckhout. De titels verwijzen naar de fysieke boeken; tussen rechte haken staan e-books, gebonden en oorspronkelijke edities, en redactionele items op Athenaeum.nl.

In De Morgen herdenkt Paul Demets de voorbije week overleden Eriek Verpale [I.M.]. Hoezeer hij ook uit de aandacht en in de problemen was geraakt, schrijft Demets, Verpale is steeds ‘aan de rand van de wereld blijven zitten om er te schrijven, uiteindelijk is hij er in verdwenen, laten we hem terughalen door hem te herlezen’. Lof van Marnix Verplancke voor Het land van vaste gewoontes [e-book | The Land of Steady Habits] van Ted Thompson, zijn afrekening met het kleinburgerlijke leven van de buitenwijk-middenklasse kan met Cheever en Updike worden vergeleken, maar het ‘fraai meanderend proza’ doet ook denken aan Jonathan Franzen. In 1991 schreef Michel Houellebecq een biografisch essay over de Amerikaanse fantastische auteur H.P. Lovecraft nu als H.P. Lovecraft. Tegen de wereld tegen het leven [e-book | Franse editie] in Nederlandse vertaling beschikbaar. Dirk Leyman stemt in met Stephen King die het essay in het voorwoord een ‘soort erudiete liefdesverklaring aan Lovecraft, een opmerkelijke combinatie van kritisch inzicht, vurige steunbetuiging en meevoelende biografie’ noemt.

De boekrecensies van De Morgen verschijnen elke woensdag in de bijlage Boeken. De Morgen is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.

Een strip als ‘Boek van de week’ in De Standaard, Toon Horsten kiest voor de uit het Frans vertaalde stripbiografie Love in vain. Robert Johnson 1911-1938 van het duo Mezo en J.M. Dupont. Joost Zwagerman las de biografie The Life of Saul Bellow, van Zachary Leader, dit stuk verscheen eerder in Vrij Nederland. En Hans Cottyn neemt Inside Le Corbusier’s Philips Pavilion van Peter Wever door, een grondige studie over het iconische paviljoen op de Brusselse Expo 58. Twee fictierecensies slechts, Filip Huysegems over Robert Seethalers Een heel leven [e-book | Ein ganzes Leben] en Annelies Verbeke over de verhalenbundel van Carys Davies. Seethalers heimatroman [vertaalitem] is voor Huysegems elegant en beeldend geschreven. De Oostenrijker beweent een verdwenen wereld en oude tijd maar ‘toont hem even meedogenloos als hij waarschijnlijk geweest is, het is dikwijls koud in dit boek’. Annelies Verbeke prijst Carys Davies om haar originaliteit, de verhalen in The Redemption of Galen Pike zijn ‘stuk voor stuk volslagen onvoorspelbaar, even absurd als aannemelijk [...] en grappig zonder aan een subtiele gevoeligheid voorbij te gaan’.

De boekrecensies van De Standaard verschijnen elke vrijdag in de bijlage De Standaard der Letteren. De Standaard is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.

In ‘Wat lezen we deze week?’ van Trouw staan:

• Roberto Bolaño, De wilde detectives [Los detectives salvajes]
• Giorgio Bassani, De tuin van de familie Finzi-Contini [e-book]
• Cesare Pavese, De mooie zomer [e-book]
• Don Carpenter, Vrijdagen bij Enrico’s [e-book]
• Jill Alexander Essbaum, Hausfrau [e-book]
• Gerard Termorshuizen, Een humaan koloniaal [e-book]
• Anton van de Sande, Prins Frederik der Nederlanden 1797-1881
• Agnes Andeweg, De Vliegende Hollander en Terneuzen
• William Blum, Democratie als dodelijk exportproduct
• J.J.P. de Jong, De Terugtocht

Sofie Messeman schrijft over De Pop [e-book | leesfragment] van Boleslaw Prus: ‘Feit is dat de schrijver zijn eigen meningen over het verval van Polen ventileert via de discussies tussen personages uit uiteenlopende sociale klassen. Dat soort passages klinken wat gedateerd, maar worden ruimschoots goedgemaakt door de soms theatrale, soms komische, maar altijd aandoenlijke anekdotes over een vergane wereld.’ Over Victoria Clark en Melissa Scotts Dineren met dictators schrijft Elias van der Plicht: ‘Jammer genoeg is er weinig ruimte ingeruimd voor het signaleren van verbanden en parallellen. En het toetje – een conclusie – ontbreekt eveneens.’ 

Janita Monna bespreekt het gedicht ‘Hele dure octopus’ uit de bundel De dieren in mij van Delphine Lecompte. De tijdgeestroman van de jaren nul is volgens Rob Schouten Tirza [e-book] van Arnon Grunberg: ‘Met zijn tegelijk indringende en cynische kijk op de maatschappij raakte Grunberg bij zijn lezers een gevoelige snaar: in hoeverre zijn wij, verwende en zogenaamd beschaafde westerlingen, beter dan die verfoeide terroristen?’

Monique de Heer bespreekt Het spookklooster [e-book] van Robert van Gulik: Het verhaal van Het spookklooster vertoont veel overeenkomsten met De naam van de Roos [e-book | The Name of the Rose], van Umberto Eco, maar Van Gulik was echt eerder.’ In een interview door Co Welgraven vertelt Boudewijn Smits over zijn biografie Loe de Jong: ‘Het boek is geslaagd, het is goed, ik krijg er ook wetenschappelijke erkenning voor.’

K. Schippers, in november verschijnt Niet verder vertellen, wordt aan de hand van de tien geboden geïnterviewd door Arjan Visser: ‘Godsdiensten timmeren alles dicht, de kunst waar ik van houd, maakt juist dingen open; die laat zien dat er in wat star lijkt allerlei geledingen zitten, dat er gaten in kunnen worden gemaakt met alle wonderlijke en soms angstige ontdekkingen van dien. Goede kunstenaars wijzen je op dingen waar je nog niet eerder aan hebt gedacht.’

De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.

'En hoewel het boek meer dan een eeuw oud is, heeft het in zijn schets van de literaire wereld nog steeds een verrassende actualiteit,' stelt Hans Bouman vast over George Gissings New Grub Street [e-book]. 'New Grub Street is een zwartgallig-vitale roman die zindert van bevlogenheid. Het wordt hoog tijd dat Gissing er hier in Nederland een boel liefhebbers bij krijgt.'

Typhoon gaat niet op vakantie, dus hij neemt niets mee de koffer in. Maar Rodaan Al Galidi ('laat lachen en denken') kan hij zeer waarderen. Bloesemtocht is zijn inhaalboek. Dan: Frank Heinen over Arnaldur Indridasons nieuwste, Erfschuld [e-book], waarin 'de stijl nog wat kaler dan anders' is. 'De kwaliteit van dit boek zit 'm dan ook in de zorgvuldigheid waarmee Indridason de verhaallijnen van toen en nu met elkaar verweeft en het tempo haast onmerkbaar opvoert, zonder dat het overigens ooit hemeltergend spannend wordt.'

Kortere besprekingen, kort op elkaar:

• Heinen, nogmaals, over Gard Sveens De doden hebben geen verhaal [e-book] (met kanttekeningen, en: 'De plot is knap in elkaar gedraaid, al is die voor gevorderde thrillerlezers niet zo verrassend.')
• Onno Kleyn las Bloem, water, gist, zout, passie. Recepten voor authentieke Napolitaanse pizza ('Het niet-hippe eraan is dat je ook na bestudering van de instructies en de 75 recepten geen echte Napolitaanse pizza kunt bakken. En toch moet u dit boek hebben.')
• Marcel Hulspas over Cynthia Barnetts Regen. Een natuur- en cultuurgeschiedenis [e-book | Rain] ('Vlot geschreven, met een goede mix van wetenschap, reportage en anekdote, en met een krachtige boodschap tot slot.')
• Arjan Peters over Rebekka de Wits We komen nog een wonder tekort [e-book | leesfragment]
• en Erik van den Berg ten slotte over Peter Mendelsunds Wat we zien als we lezen [What We See When We Read | recensie], 'een filosofisch onderzoek naar de werking van onze visuele verbeeldingskracht'

De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.

Peter van Zonneveld bespreekt twee boeken over Indonesië: De terugtocht. Nederland en de dekolonisatie van Indonesië van J.J.P. de Jong ('Wie weten wil, wat er nu écht gebeurd is, kan dit boek niet ongelezen laten') en Echo's van Indië van Kester Freriks ('een verrassende mengeling van gesprekken met vertegenwoordigers van uiteenlopende groeperingen, eigen ervaringen en impressies.') [leesfragment]. Joyce Roodnat sprak verder met Nicolien Mizee over haar roman De halfbroer [e-book | recensie]. 'Schrijver zijn maakt mij niks uit. Ik schreef altijd alles al op. Alleen lezen andere mensen het nu ook. Wat lastig is, want ik kan niet langer doen of ik onzichtbaar ben,' zegt Mizee onder meer in het interview. Arie van den Berg vindt Alle zeeën zijn geduldig van Ineke Riem 'een droomdebuut' [e-book]. En Jill Alexander Essbaums Hausfrau [e-book] is volgens Toef Jaeger 'voorspelbaar' maar, schrijft ze, 'desondanks blijft het boek een tijdlang intrigerend'.

Arjen Fortuin wijdt een bespreking aan Lizzie van Eva Wanjek, een pseudoniem van Michael Driessen en Liesbeth Lagemaat [e-book]. 'Een van Driessens (en daarmee Wanjeks) grootste charmes is de wijze waarop hij de alledaagsheid onder een verheven verhaal naar voren kan brengen,' lezen we in het artikel. Ruud van Dijk is enthousiast over Daniel J. Sargents A Superpower Transformed. 'Sargent illustreert hoe Amerikaanse leiders vaak heel goed begrijpen hoe de wereld verandert en daar ook hun beleid en strategie op los laten. Maar een van zijn conclusies is dat de waarde daarvan beperkt is. Er is eenvoudig te weinig zicht op eigentijdse en vooral complexe financieel-economische, politieke, en ideële veranderingen om er een effectieve strategie voor te ontwikkelen,' aldus Van Dijk. De laatste recensie van deze bijlage is van Marc Jansen, hij las Putinism van Walter Laqueur. 'De Britse historicus weet in zijn nieuwe boek helder en overtuigend te schetsen hoe het communisme bij het oud vuil is gezet en vervangen door de "Russische idee",' merkt Jansen op.

De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op nrc.nl. Een selectie ervan is vrij toegankelijk via nrc.nl/boeken. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.

Hans Renders schrijft over De plunderaars [e-book] van Anders Rydell: ‘Hitler wilde dat na zijn door niets van hem restte, zelfs zijn lichaam niet. Hij maakte één uitzondering: zijn kunstverzameling.’ Arie Storm geeft Lot [e-book] van Chrétien Breukers drie sterren, hij schrijft dat er in het begin van de roman sprake is van ‘een zekere babbelzucht. Maar gaandeweg verdwijnt dat bezwaar, wordt de thematiek interessanter en komt er op allerlei manieren spanning in’.

Wandaden [e-book] van Thomas Erikson krijgt vier sterren van Maarten Moll: ‘Wandaden is een pageturner, die heel in de verte doet denken aan Presumed innocent van Scott Turrow, de beste rechtbankthriller die er ooit is geschreven.’ Dirk-Jan Arensma noemt De wilde detectives [Los detectives salvajes]van Roberto Bolaño ‘een episodische kakofonie vol briljante stemmen, schimmige grappen-voor-insiders en bonte levensverhalen’.

De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke donderdag in PS. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.

Arthur van Leeuwen schreef over Atul Gawandes Sterfelijk zijn [e-book | Being Mortal]. ‘Met het persoonlijke relaas over zijn vader en aangrijpende voorbeelden uit de praktijk tekent hij scherp hoe arts en patiënt in de fuik raken van opnieuw een kuur of operatie.’ Over Wie storm zaait [e-book | The Harder They Come | leesfragment] van T.C. Boyle schrijft Irene Start: ‘Wat Wie storm zaait zo verslavend maakt, zijn de onverwachte wendingen én de drang naar onafhankelijkheid die uit het verhaal spreekt.’ En over Marjolijn de Cocq’s Beter, slanker, sterker [e-book] schrijft ze dat het boek het persoonlijke overstijgt.

Elsevier verschijnt elke woensdag en is voor abonnees toegankelijk via weekblad.elsevier.nl. Elsevier is te koop bij het Nieuwscentrum.

In deze Groene een artikel van Lawrence Weschler naar aanleiding van het verschijnen van Onderweg [On the Move], de autobiografie van Oliver Sacks. 'Toen hij de zeventig passeerde viel zijn zelfcensuur langzaam weg - nou ja, niet helemaal natuurlijk, omdat hij Oliver bleef - en vorig jaar slaagde hij er ten langen leste in het verhaal van zijn eigen leven te vertellen, in zijn autobiografie On the Move. In het licht daarvan kwam de inhoud van mijn oude notitieboeken in een heel ander licht te staan, en met toestemming van Oliver bied ik hier een paar fragmenten ervan aan,' lezen we in het stuk. Verder van Hassan Bahara een bijdrage aan de zomerreeks 'Romans die onze blik veranderden'. Hij schrijft over Less than Zero van Bret Easton Ellis. 'Het is juist die afstandelijke toon die het boek zo fascinerend maakt. Je krijgt een ongefilterde inkijk in de wereld van schandalig bevoorrechte mensen. Op decadente ontaardingen wordt nauwelijks gereflecteerd. Dat maakt dat het meer leest als een viering van dit milieu dan een veroordeling ervan. Het is eerder verleidelijk dan afstotend,' aldus Bahara.

Kees 't Hart bespreekt Nico Dros' verhalenbundel Langzaam afbouwen op deze planeet [leesfragment]. 'Deze verhalen zijn […] een literair statement,' stelt hij. 'Dros gaat ermee in debat met andere verhalenvertellers, hij pleit ermee tegen de (post)modernistische verteltrant die op het ogenblik bon ton is. Waarin surrealisme, vervreemding en levenswanhoop het geheel sturen. En waarin de directe spreekstijl overheerst. Bij Dros geen realisme, geen snelle dialogen, geen innerlijk behang van de personages, maar duidelijke verhalen van vertellers die er allemaal bij zaten of het zelf ooit meemaakten. En er breed over vertellen, in die opvallend ouderwetse taal.' En Joost de Vries noemt Zachary Leaders The Life of Saul Bellow 'een voorbeeldige biografie'. 'Leader graaft gretig in brieven en dagboeknotities en in interviews met nog levende vrienden en familie om een beeld te geven van de intieme Bellow achter de publieke Bellow. In zijn ontleding van waar Bellows romans zijn leven overlappen en waar niet laat hij invoelend zien hoe Bellows fantasie werkte, waar hij zijn drama vandaan haalde en hoe hij het literair maakte. En hij schuwt gelukkig de kleine anekdotes niet.'

De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.

Clara van de Wiel las voor Vrij Nederland Stephen Witts How Music Got Free. 'Vragen over moraal stelt Witt niet. Dat is jammer, niet omdat hij piraterij daarmee per definitie goedpraat, maar wel omdat deze revolutie de eerste is in haar soort,' schrijft ze onder meer. En Carel Peeters wijdt zijn 'Literaire kroniek' aan Tony Judts verzamelde essays Wanneer de feiten veranderen [When the Facts Change | recensie].

Vrij Nederland verschijnt elke woensdag, een selectie van de recensies is op vn.nl/boeken raadpleegbaar. Vrij Nederland is te koop bij het Nieuwscentrum.