Recensieoverzicht: P.F. Thomése, Hannelore Grünberg-Klein (22 april 2014)

Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Ook de Vlaamse kranten en weekbladen worden, elke maandag of dinsdag, opgenomen in het overzicht, met dank aan Johan Eeckhout. De titels verwijzen naar de fysieke boeken; tussen rechte haken staan e-books, gebonden en oorspronkelijke edities, en redactionele items op Athenaeum.nl.

Voor de jarige Jeroen Brouwers schrijven Yves Petry, Niña Weijers, Christophe Vekeman  Griet Op de Beeck, Peter Verhelst, Jozef Deleu, Paul Mennes en Ronald Giphart laudatio’s.  Dirk Leyman schetst kort twee publicaties over de schrijver: het grondig herwerkte en geupdate Het verhaal van een oeuvre van Johan Vandenbroucke en Laudatio voor Jeroen Brouwers van Dimitri Verhulst.

De Amerikaanse journalist Mason Currey verzamelt op een blog sinds 2007 schrijf- en werkroutines van schrijvers en kunstenaars en bundelt die nu in Dagelijkse rituelen. Hoe bekende kunstenaars, schrijvers, filmmakers en andere creatieven werken [e-book | Daily Rituals]. Dirk Leyman pikt er enkele opvallende uit zoals Gertrude Stein die alleen kon schrijven in open lucht, met rotsen en koeien in haar blikveld. Zo zocht ze met levensgezel Alice Toklas voortdurend het Franse platteland af op zoek naar geschikte locaties.

Verder zijn in Patrick Modiano’s Om niet te verdwalen [e-book | Pour que tu ne te perdes pas dans la quartier | recensie] ‘alle thema’s, motieven, obsessies en spiegeleffecten weer omnipresent’, schrijft Dirk Leyman. Hij neemt zijn petje af voor de afwikkeling van deze 'delicate' roman. De bossen in België van bio-ingenieur Olivier Baudry en fotograaf Frédéric Demeuse mag je volgens Marnix Verplancke niet reduceren tot braaf salonboek. De auteur neemt eigen standpunten in en schetst het  belang van het bos als dynamisch ecosysteem.

De boekrecensies van De Morgen verschijnen elke woensdag in de bijlage Boeken. De Morgen is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.

Met Lila [Engelse editie] sluit Marilynne Robinson haar trilogie af over het dorp Gilead en de plaatselijke predikant Jon Ames. Hoofdpersoon is ditmaal Lila, de jonge vrouw met wie de predikant op hoge leeftijd trouwt. Kathy Mathys las ‘een meesterlijk boek over leven, liefde en moederschap’.  Hans Cottyn hield een dubbelinterview met de ‘stilaan volwassen zondagskinderen van De Nederlandse letteren’ Joost de Vries en Christophe Van Gerrewey die met Vechtmemoires [e-book] en Over alles en voor iedereen niet onopgemerkte essaybundels brachten. Beiden pleiten voor het kritisch bekijken van de roman en laken ‘het risicovermijdend gedrag’, het ‘teveel aan ironie’ en de ‘escapefunctie’ in de huidige romankunst.  En ook De Standaard laat collega’s aan het woord over de jarige Brouwers, met een opvallend persoonlijk stuk van Joost Zwagerman getiteld ‘De laatste deur’.

Met als titel ‘Doorbreek het glazen plafond’ is het meteen duidelijk, Maria Vlaar pleit hartstochtelijk voor vrouwelijke winnaars van de binnenkort uit te reiken Gouden Boekenuil en Libris Literatuurprijs. Als de jury van de Libris haar rapport over de genomineerden geloofwaardig wil maken moet ze wel Roxy [e-book] van Esther Gerritsen bekronen, vindt Vlaar. En ook de Gouden Boekenuil moet komaf maken met het ‘bespottelijk’ feit dat er nooit eerder een vrouw won, meent Vlaar. Die jury roept ze op ‘te doen wat niemand verwacht, doorbreek de tradite, stel een daad en geef de prijs aan Niña Weijers voor De consequenties [e-book]. 

Tot slot maakt het voor John Vervoort weinig uit welke bekende of minder bekende auteur zich schuilhoudt achter het pseudoniem S. K. Tremayne, IJstweeling [e-book] ‘is een uitermate spannend verhaal’ en haalt het niveau van SJ Watsons Voor ik ga slapen en Gillian Flynns Gone girl.

De boekrecensies van De Standaard verschijnen elke vrijdag in de bijlage De Standaard der Letteren. De Standaard is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.

Een lang interview in Letter & Geest met Ayaan Hirsi Ali. Haar Ketters [e-book] ligt in de winkel en Hirsi Ali verbaasde de wereld met een gewijzigde toon. De islam kán ten goede veranderen. 'Dit is wat er mis is met het Westen. Dat moslims geen kritiek willen op de islam vind ik nog begrijpelijk. Wat ik onbegrijpelijk vind: dat westerlingen, vooral liberalen, daar in meegaan. U zegt dat ik militant en fel was. Maar u ziet me voor het eerst!'

'Veel vrouwen zijn als baby noodgedwongen weggegeven door hun ouders. Ze waren ook niet ingeschreven bij de burgerlijke stand. Daar heb ik de boektitel aan ontleend: toen een van de vrouwen wilde trouwen, bleek ze officieel niet geboren te zijn, waarop ze tegen de beambte zei: ik blijf zitten totdat ik geboren ben.'
Bloeme Evers-Emden bundelde verhalen van acht Joodse vrouwen over hun onderduiktijd, Ik blijf zitten totdat ik geboren ben verscheen afgelopen week.

'Het aardige van deze sonnetten is dat de lezer langs de genealogische lijn van Kal ook de vaderlandse historie induikt, heden en verleden raken verweven,' schrijft Janita Monna over Een dichter in mijn voorgeslacht [e-book] van Jan Kal. 

'Met zijn heroïsche opstelling in die meidagen van 1940 heeft Churchill al die rampspoed weten te voorkomen, aldus Boris Johnson.' De Londense burgemeester schreef over wat er had kunnen gebeuren als er niet naar Churchill was geluisterd in De Churchill factor [The Churchill Factor | e-book]. Echt veel nieuws heeft hij niet te melden, oordeelt Co Welgraven. Verder komen in Welgravens stuk de biografie Adolf Hitler [Duitse editie | e-book] door Volker Ullrich en de biografie Mussolini [e-book] door Peter Neville aan bod. Ullrich las de biografieën van Hitler tot nu toe en oordeelde dat het misschien nog beter kan, vooral op het vlak van de persoonsbeschrijving. 'Ullrich wil die persoonlijkheid juist weer in het middelpunt stellen' en doet dat 'op een rustige, sobere toon'. De biografie van Mussolini is de dunste van de drie, maar zeker niet de minst interessante. 'Zijn biografie is "meer een politieke dan een persoonlijke", wat hem niet verhindert uitvoerig over het liefdesleven van Il Duce te schrijven. Neville schrijft met oog voor zowel de grote lijnen als de details de opmerkelijke ontwikkeling die Mussolini doormaakte.'

Bas Maliepaard bekeek het prentenboek Mollenstad van Torben Kuhlmann en is enthousiast over de manier waarop de industrialisering van de afgelopen decennia wordt verbeeld. Het boek geeft 'een actuele boodschap', maar is gelukkig niet zonder hoop.

Joshua Ferris schreef Weer opstaan op een christelijk tijdstip [To Rise Again at a Decent Hour | e-book] over tandarts Paul die ongelukkig is met zijn leven. 'Nee, legt Paul zelf de vinger op de wonde, we zijn allemaal slachtoffers van de existentiële leegte die ons te veel doet eten en drinken en, toch zeker in het Amerikaanse geval, maakt dat we onze frustraties met een revolver weg proberen te schieten.' Marnix Verplancke ziet dat de auteur in zijn oeuvre op zoek is naar de 'kern van onze westerse kwaal'.

'Literaire alleskunner' P.F. Thomése schreef De onderwaterzwemmer [e-book] en Rob Schouten bespreekt: 'De ware tour de force van Thomése is dat hij met de volwassen Tin een echt vervelende man heeft neergezet, een passieve zeurpiet, iemand die voortdurend dwarsligt en niet meedoet.' Eerder publiceerden we een leesfragment.

Nico Keuning vertelt over Boternacht. Vertelling over een liefde in Nederlands-Duits grensgebied [e-book] . 'Ik ben geboren in Elten, in 1952. Drie jaar voor mijn geboorte was het dorpje na een grenscorrectie bij Nederland gekomen en elf jaar erna zou het opnieuw bij Duitsland worden ingelijfd.' 

'Yanagihara hanteert een uitgekiende strategie om de lezer in te kapselen. Zoals een dichtbegroeid oerwoud de wandelaar helemaal weet op te nemen en in te sluiten, zo weet ook de vertellersstem van Norton Perina je compleet voor zich in te nemen.' Annemarié van Niekerk is onder de indruk van Notities uit de jungle [e-book] van debutante Hanya Yanagihara. 

Mevrouw Hemingway [Mrs. Hemingway | e-book] van Naomi Wood 'biedt een originele kijk op een veelbewogen liefdesleven - hoewel alle jaloezie, de echtelijke ruzies en het onderlinge geharrewar het verhaal nogal soapachtig maken', zo schrijft Emilia Menkveld. Naomi Wood is op haar best wanneer ze de laatste echtgenote in de rouw beschrijft. Opnieuw een boek over een liefdesleven, maar nu dat van de Braziliaanse geneeskundestudent Téodoro Avelar Guimaraes. Het doel van zijn liefde, Clarice, werkt echter niet zo mee. 'De stalkerswaan is een dankbaar onderwerp voor thrillers,' aldus Edwin Keulen over Perfecte dagen [e-book] van Raphael Montes en die is hier 'aardig uitgewerkt'. En een kapot gegaan liefdesleven eindigt in een scheiding. Anna Woltz, onlangs genomineerd voor drie jeugdliteratuurprijzen met Honderd uur nacht, beschrijft dit proces in Gips, waarin Fitz een dag in een ziekenhuis doorbrengt. 'Terwijl Fitz peinst over de eindigheid van de liefde, gelooft Primula in de romantiek van ziekenhuisseries en is ze vastbesloten om dokter De Gooijer en zuster Yasmine bij elkaar te brengen. Woltz neemt je mee in heerlijke scènes,' schrijft Bas Maliepaard.

Verder in Trouw van dit weekend een verhaal van Joost Zwagerman over zijn ontmoetingen met Jeroen Brouwers, waaronder de eerste bij boekhandel Athenaeum. 'Mensen die graag dood willen: daar had en heeft Jeroen Brouwers, gezien zijn oeuvre, zo zijn ervaring mee.'

De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter & Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.

Fictie schrijft Esther Verhoef, ja, maar, zegt ze tegen Eva Hoeke in het Magazine naar aanleiding van Lieve mama [e-book]: 'Het komt uit míjn hoofd. Ik heb de personages bedacht, ik heb bedacht wat ze tegen elkaar zeggen. Zijn er schrijvers die volledig losstaan van wat ze schrijven? Kan niet, geloof ik niet. [...] Zo'n boek is een uitvloeisel van wat je hebt meegemaakt, van emoties die je hebt doorstaan, van dingen die je bezighouden. Die gooi je allemaal op tafel. Dan wil ik me vervolgens ook nog wel blootgeven in interviews, maar tot daar en niet verder.'

'Ik heb geen idee hoe het komt dat een behandeling wel of niet werkt, maar wat ik zeker weet is dat een authentieke relatie, een ontmoeting waarin ik als therapeut volledig aanwezig en beschikbaar ben, aan ieder mogelijk succes ten grondslag ligt,' zegt Irvin Yalon tegen Bram Bakker, die hem interviewt naar aanleiding van verschijning van zijn nieuwe boek Eendagsvlinders [e-book. Hij zit niet om stevige stellingnames verlegen: 'Onder druk van accreditatiecommissies en verzekeringsmaatschappijen worden aan hedendaagse psychotherapeuten zeer specifieke technieken geïnstrueerd voor specifieke diagnostische categorieën als depressie, paniekaanvallen of specifieke fobieën. Ik ben bang dat we daardoor de persoon als geheel uit het oog verliezen. Met de verhalen over de tien patiënten in Eendagsvlinders heb ik mede daarom aandacht willen vragen voor een humanistische en holistische aanpak.'

Recensies. Erik van den Berg las drie biografieën van jazzmuzikanten. 'Melzer en Klomp brengen dit kleurrijke maar ook getroebleerde leven gedetailleerd in kaart.' Maar hun Boy Edgar. Het dubbelleven van een alleskunner is 'niet probleemloos'. Tekenaar en contrabassist Børg Ring schreef een autobiografie. 'Ring vertelt er met aanstekelijk plezier over, en het is maar goed dat hij alles in eigen hand houdt: hij blijkt een schrijver die met weinig woorden raak schiet.' Ten slotte portretteerde Jeroen de Valk slagwerker John Engels in Hé vogel, wanneer spelen we weer?. 'De Valk omkleedt Engels' woorden met verhelderende analyses en herinneringen van leerlingen en vakgenoten, waarbij hij niet de verleiding kan weerstaan ook zichzelf als amateurbassist het verhaal binnen te smokkelen. Het levert een roerend portret op.'

Ook Daniëlle Serdijn las P.F. Thoméses De onderwaterzwemmer [e-book | leesfragment]. 'Met psychologische precisie', 'fijnzinnig', 'met dergelijke overpeizingen kan een lezer ruimschoots vooruit', één scène is 'technisch heel fraai gedaan', en: 'Dan schuilt er een vleugje poëzie in een reeks schilderachtig beschreven weersgesteldheden, zoals wanneer een reep ochtendlicht vanonder af het zwerk verlicht. Belofte ingelost, De onderwaterzwemmer is een indringende vertelling.'

Bert Lanting over Laura Starinks De schaduw van de grote broer [e-book | leesfragment] ('Ook nu maakt Moskou een dergelijke fout. Rusland heeft er met de Krim misschien twee miljoen vrienden bijgekregen, maar in Oekraïne heeft het nu veertig miljoen vijanden, citeert ze en Oekraïner. Een scherpe observatie in een verhelderend boek.'), Arjan Peters over Stephan Enters Compassie [leesfragment] ('Enter gaat als vanouds klassiek te werk, zij het minder virtuoos en veelzijdig dan in de reünie-roman Grip; álle natuurbeelden in Compassie zeggen iets over de gemoedsgesteldheid van de verteller, en dat is vermoeiend.'), en Frank Heinen over Esther Verhoefs Lieve mama [e-book] ('Als je de adrenaline van de recensent nog tot diep in de nacht laat stromen, is dat vakwerk.').

Mieke Zijlmans las Paul Claes en Eric Hulsens, Groot retorisch woordenboek. Lexicon van stijlfiguren ('Nuttig en nodig,' maar: 'Lekker lezen is een ander verhaal. Het is echt een naslagwerk, een opzoek-boek.'), Edwin Krijgsman Marco Lodoli's Wolk ('van een onweerstaanbaar mooie treurigheid'), en Martijn van Calmthout Cees Andriesses Het verborgen veld. Een nieuwe geschiedenis van de natuurkunde [e-book] ('Met een schrijftaal die als een open zenuw indrukken opslokt en weer uitbraakt, met soms getormenteerde zelfreflectie midden in wetenschappelijke of wetenschapshistorische verhandelingen, en vol gevoel, lijkt hij al een oeuvre lang de wereld bij zijn kladden te willen pakken en voor eens en voor altijd doorgronden. [...] Vooral een boek met een boodschap over wetenschapsgeschiedenis: ook in de wetenschap telt alleen de menselijke maat.').

Marcel Hulspas geeft vier sterren aan Timothy Brooks De kaart van mijnheer Selden [e-book] ('De vondst van de kaart is het begin van een romantische speurtocht. [...] Aan het eind [...] trekt Brook alle draadjes elegant bij elkaar.'), Lotte Jensen evenveel aan Joep Leerssens 'Elementaire deeltje' Nationalisme [e-book] ('Leerssen heeft een onderhoudende en humoristische schrijfstijl. [...] Overtuigend is wél de rode draad van dubbelzinnigheid. Nationalisme is behoudend én vooruitstrevend, samenbindend én xenofoob, cultureel én politiek, onschuldig én potentieel gevaarlijk. Het is Leerssens verdienste dat hij die complexiteit zo helder en leesbaar weet te presenteren.'), net als, het wordt saai, Hans Bouman aan David Vanns Aquarium [e-book | Engelse editie] ('Het onderhuids gistende geweld dat zich in deze roman langzaam maar zeker een weg naar de oppervlakte boort is weliswaar van een andere aard dan in Vanns eerdere romans, maar van een vergelijkbare hevigheid.').

Rutger Pontzen las Frits Duparcs Uit de doeken. Een biografie van het Mauritshuis ('Het zijn deze details die het relaas van Duparc levendig maken, maar ook anekdotisch'), Bo van Houwelingen Lucia Berlins Handleiding voor poetsvrouwen [A Manual for Cleaning Women | leesfragment] ('Berlins droge humor en koele blik voorkomen dat het een nostalgisch potje herinneringen ophalen wordt. [...] Berlin wapent zich met haar afstandelijke pen en dreigt zo nu en dan onverschillig te worden - je wordt er soms murw van.' Dat laatste zal Berlijn wel die drie sterren bezorgd hebben.), en Jan Luijten ten slotte Alain Claude Sulzers 'onderhoudende roman' Privélessen ('Sulzer is een goede verteller met oog voor details, maar ook voor dramatiek, wat blijkt uit de opbouw van de roman.')

De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.

Arjen Fortuin las De onderwaterzwemmer, de nieuwe roman van P.F. Thomése [e-book | leesfragment]. 'Je kunt De onderwaterzwemmer […] lezen als een verhaal over de hedendaagse mens, die zozeer in beslag genomen wordt door zijn gevoel dat hij niet meer in staat is om adequaat met onverwachte situaties om te gaan, tot actie over te gaan - of om zich werkelijk in een ander te verplaatsen,' schrijft hij in zijn recensie. Maartje Somers sprak met George Packer over zijn De ontluistering van Amerika [e-book | Engelse editie | leesfragment]. '[D]e Amerikaanse Droom is veranderd. Die droom luidde altijd: als ik maar hard genoeg werk, dan zullen mijn kinderen het beter krijgen dan ikzelf. Maar de middenklasse heeft allang de ervaring dat er voor hen geen plek meer aan de tafel is. Het casino heeft de plek ingenomen van de maatschappelijke ladder. Bij dat casino hoort een vorm van magisch denken, een ontsnappingsfantasie, gevoed door de televisie. Arme Amerikanen denken nu: als ik maar geluk heb kan ik zoals Oprah Winfrey worden. Of zoals Steve Jobs. Ze móeten wel zo denken, want zonder hoop kan niemand leven,' aldus Packer in het interview.

Thomas de Veen recenseert Joubert Pignons verhalenbundel Huil maar, ik wens je uitstel toe [e-book | leesfragment]. 'Pignon schrijft plotloze korte verhalen die autobiografisch geïnspireerd zijn, over een onsuccesvolle en weinig ambitieuze zondagsschrijver die vaak ladderzat is en leeft van zijn baan in de dierenwinkel. En al komt het niet erg wervend over als je Pignons verhalen beschrijft als autobiografisch, plotloos en absurdistisch: er is wel degelijk waarde en een onderliggende betekenis te geven aan deze constructie.' Janet Luis dan, zij schrijft over De oorlog van mijn moeder van Yaël Vinckx [e-book]. 'Hoe erg de oorlogsfeiten ook mogen zijn - er zit weinig angel in. Het boek voert van gebeurtenis naar gebeurtenis, soms aangevuld met historische gegevens, zonder dat het echt raakt.' En Sebastiaan Kort recenseert Stephan Enters Compassie [leesfragment]. 'Compassie drijft een galant geformuleerde wig tussen seks en intimiteit. Maar een hoogtepunt in Enters oeuvre is het niet,' vindt hij.

Van Arnout le Clercq een stuk over Hans Herbert Grimms Schlump [e-book | Duitse editie]. 'Wat direct opvalt in Schlump is de vlotte stijl en het hoge tempo van het verhaal, evenals de bedrieglijke luchtigheid waarmee het wordt verteld,' lezen we in de recensie. Marco Kamphuis wijdt een recensie aan Edgar Hilsenraths De belevenissen van Ruben Jablonski [leesfragment], een boek dat je volgens hem 'moeilijk weg kunt leggen'. Margot Dijkgraaf levert een bespreking van Khaled Khalifa's Er zijn geen messen in de keukens van deze stad [e-book]. 'Hoe heeft het in Syrië zover kunnen komen? Dat is wat Khaled Khalifa ons in zijn werk laat zien,' besluit ze haar stuk. Carolien Roelants las een drietal boeken over IS: Jessica Stern en J.M. Bergers IS. Staat van terreur, Patrick Cockburns The Rise of Islamic State en ISIS: Inside the Army of Terror van Michael Weiss en Hassan Hassan. 'De drie boeken gaan elk meer of minder diep in op de belangrijkste factoren die de ontwikkeling hebben mogelijk gemaakt van Al-Qaeda-in-Irak (ISI) en de Islamitische Staat in Irak en Al-Sham (ISIS) naar de huidige, grenzeloze Islamitische Staat,' stelt ze. Verder vindt ze ISIS: Inside the Army of Terror 'het meest gedetailleerd en zeer de moeite waard'.

Michel Krielaars bespreekt Hannelore Grünberg-Kleins oorlogsverslag Zolang er nog tranen zijn [e-book]. Hij vindt het 'een belangrijke aanwinst in de kampliteratuur'. En Ger Groot las Peter Bieri's Een manier van leven [e-book]. Bieri's gebruik van voorbeelden uit de literatuur 'maakt de analyses herkenbaar en behoedt het boek voor al te droge theorie'. 'Maar er schuilt ook iets irritants in Bieri's morele traktaat,' vindt Groot. 'Het gaat er in zijn eindeloze uitsplitsingen van het waardige leven wel érg braaf aan toe.' Bernard Hulsman is deze week hekkensluiter. Van zijn hand een stuk over Anthony Flints Modern Man. 'Flint maakt niet alleen gebruik van fictieve elementen, maar is soms ook niet precies in de feiten,' merkt Hulsman onder andere op.

De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op nrc.nl. Een selectie ervan is vrij toegankelijk via nrc.nl/boeken. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.

Arjen Fortuin las De onderwaterzwemmer, de nieuwe roman van P.F. Thomése [e-book | leesfragment]. 'Je kunt De onderwaterzwemmer […] lezen als een verhaal over de hedendaagse mens, die zozeer in beslag genomen wordt door zijn gevoel dat hij niet meer in staat is om adequaat met onverwachte situaties om te gaan, tot actie over te gaan - of om zich werkelijk in een ander te verplaatsen,' schrijft hij in zijn recensie. Maartje Somers sprak met George Packer over zijn De ontluistering van Amerika [e-book | Engelse editie | leesfragment]. '[D]e Amerikaanse Droom is veranderd. Die droom luidde altijd: als ik maar hard genoeg werk, dan zullen mijn kinderen het beter krijgen dan ikzelf. Maar de middenklasse heeft allang de ervaring dat er voor hen geen plek meer aan de tafel is. Het casino heeft de plek ingenomen van de maatschappelijke ladder. Bij dat casino hoort een vorm van magisch denken, een ontsnappingsfantasie, gevoed door de televisie. Arme Amerikanen denken nu: als ik maar geluk heb kan ik zoals Oprah Winfrey worden. Of zoals Steve Jobs. Ze móeten wel zo denken, want zonder hoop kan niemand leven,' aldus Packer in het interview.

Thomas de Veen recenseert Joubert Pignons verhalenbundel Huil maar, ik wens je uitstel toe [e-book | leesfragment]. 'Pignon schrijft plotloze korte verhalen die autobiografisch geïnspireerd zijn, over een onsuccesvolle en weinig ambitieuze zondagsschrijver die vaak ladderzat is en leeft van zijn baan in de dierenwinkel. En al komt het niet erg wervend over als je Pignons verhalen beschrijft als autobiografisch, plotloos en absurdistisch: er is wel degelijk waarde en een onderliggende betekenis te geven aan deze constructie.' Janet Luis dan, zij schrijft over De oorlog van mijn moeder van Yaël Vinckx [e-book]. 'Hoe erg de oorlogsfeiten ook mogen zijn - er zit weinig angel in. Het boek voert van gebeurtenis naar gebeurtenis, soms aangevuld met historische gegevens, zonder dat het echt raakt.' En Sebastiaan Kort recenseert Stephan Enters Compassie. 'Compassie drijft een galant geformuleerde wig tussen seks en intimiteit. Maar een hoogtepunt in Enters oeuvre is het niet,' vindt hij.

Van Arnout le Clercq een stuk over Hans Herbert Grimms Schlump [e-book | Duitse editie]. 'Wat direct opvalt in Schlump is de vlotte stijl en het hoge tempo van het verhaal, evenals de bedrieglijke luchtigheid waarmee het wordt verteld,' lezen we in de recensie. Marco Kamphuis wijdt een recensie aan Edgar Hilsenraths De belevenissen van Ruben Jablonski [leesfragment], een boek dat je volgens hem 'moeilijk weg kunt leggen'. Margot Dijkgraaf levert een bespreking van Khaled Khalifa's Er zijn geen messen in de keukens van deze stad [e-book]. 'Hoe heeft het in Syrië zover kunnen komen? Dat is wat Khaled Khalifa ons in zijn werk laat zien,' besluit ze haar stuk. Carolien Roelants las een drietal boeken over IS: Jessica Stern en J.M. Bergers IS. Staat van terreur, Patrick Cockburns The Rise of Islamic State en ISIS: Inside the Army of Terror van Michael Weiss en Hassan Hassan. 'De drie boeken gaan elk meer of minder diep in op de belangrijkste factoren die de ontwikkeling hebben mogelijk gemaakt van Al-Qaeda-in-Irak (ISI) en de Islamitische Staat in Irak en Al-Sham (ISIS) naar de huidige, grenzeloze Islamitische Staat,' stelt ze. Verder vindt ze ISIS: Inside the Army of Terror 'het meest gedetailleerd en zeer de moeite waard'.

Michel Krielaars bespreekt Hannelore Grünberg-Kleins oorlogsverslag Zolang er nog tranen zijn [e-book]. Hij vindt het 'een belangrijke aanwinst in de kampliteratuur'. En Ger Groot las Peter Bieri's Een manier van leven [e-book]. Bieri's gebruik van voorbeelden uit de literatuur 'maakt de analyses herkenbaar en behoedt het boek voor al te droge theorie'. 'Maar er schuilt ook iets irritants in Bieri's morele traktaat,' vindt Groot. 'Het gaat er in zijn eindeloze uitsplitsingen van het waardige leven wel érg braaf aan toe.' Bernard Hulsman is deze week hekkensluiter. Van zijn hand een stuk over Anthony Flints Modern Man. 'Flint maakt niet alleen gebruik van fictieve elementen, maar is soms ook niet precies in de feiten,' merkt Hulsman onder andere op.

De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op nrc.nl. Een selectie ervan is vrij toegankelijk via nrc.nl/boeken. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.

Arjen Fortuin las De onderwaterzwemmer, de nieuwe roman van P.F. Thomése [e-book | leesfragment]. 'Je kunt De onderwaterzwemmer […] lezen als een verhaal over de hedendaagse mens, die zozeer in beslag genomen wordt door zijn gevoel dat hij niet meer in staat is om adequaat met onverwachte situaties om te gaan, tot actie over te gaan - of om zich werkelijk in een ander te verplaatsen,' schrijft hij in zijn recensie. Maartje Somers sprak met George Packer over zijn De ontluistering van Amerika [e-book | Engelse editie | leesfragment]. '[D]e Amerikaanse Droom is veranderd. Die droom luidde altijd: als ik maar hard genoeg werk, dan zullen mijn kinderen het beter krijgen dan ikzelf. Maar de middenklasse heeft allang de ervaring dat er voor hen geen plek meer aan de tafel is. Het casino heeft de plek ingenomen van de maatschappelijke ladder. Bij dat casino hoort een vorm van magisch denken, een ontsnappingsfantasie, gevoed door de televisie. Arme Amerikanen denken nu: als ik maar geluk heb kan ik zoals Oprah Winfrey worden. Of zoals Steve Jobs. Ze móeten wel zo denken, want zonder hoop kan niemand leven,' aldus Packer in het interview.

Thomas de Veen recenseert Joubert Pignons verhalenbundel Huil maar, ik wens je uitstel toe [e-book | leesfragment]. 'Pignon schrijft plotloze korte verhalen die autobiografisch geïnspireerd zijn, over een onsuccesvolle en weinig ambitieuze zondagsschrijver die vaak ladderzat is en leeft van zijn baan in de dierenwinkel. En al komt het niet erg wervend over als je Pignons verhalen beschrijft als autobiografisch, plotloos en absurdistisch: er is wel degelijk waarde en een onderliggende betekenis te geven aan deze constructie.' Janet Luis dan, zij schrijft over De oorlog van mijn moeder van Yaël Vinckx [e-book]. 'Hoe erg de oorlogsfeiten ook mogen zijn - er zit weinig angel in. Het boek voert van gebeurtenis naar gebeurtenis, soms aangevuld met historische gegevens, zonder dat het echt raakt.' En Sebastiaan Kort recenseert Stephan Enters Compassie. 'Compassie drijft een galant geformuleerde wig tussen seks en intimiteit. Maar een hoogtepunt in Enters oeuvre is het niet,' vindt hij.

Van Arnout le Clercq een stuk over Hans Herbert Grimms Schlump [e-book | Duitse editie]. 'Wat direct opvalt in Schlump is de vlotte stijl en het hoge tempo van het verhaal, evenals de bedrieglijke luchtigheid waarmee het wordt verteld,' lezen we in de recensie. Marco Kamphuis wijdt een recensie aan Edgar Hilsenraths De belevenissen van Ruben Jablonski [leesfragment], een boek dat je volgens hem 'moeilijk weg kunt leggen'. Margot Dijkgraaf levert een bespreking van Khaled Khalifa's Er zijn geen messen in de keukens van deze stad [e-book]. 'Hoe heeft het in Syrië zover kunnen komen? Dat is wat Khaled Khalifa ons in zijn werk laat zien,' besluit ze haar stuk. Carolien Roelants las een drietal boeken over IS: Jessica Stern en J.M. Bergers IS. Staat van terreur, Patrick Cockburns The Rise of Islamic State en ISIS: Inside the Army of Terror van Michael Weiss en Hassan Hassan. 'De drie boeken gaan elk meer of minder diep in op de belangrijkste factoren die de ontwikkeling hebben mogelijk gemaakt van Al-Qaeda-in-Irak (ISI) en de Islamitische Staat in Irak en Al-Sham (ISIS) naar de huidige, grenzeloze Islamitische Staat,' stelt ze. Verder vindt ze ISIS: Inside the Army of Terror 'het meest gedetailleerd en zeer de moeite waard'.

Michel Krielaars bespreekt Hannelore Grünberg-Kleins oorlogsverslag Zolang er nog tranen zijn [e-book]. Hij vindt het 'een belangrijke aanwinst in de kampliteratuur'. En Ger Groot las Peter Bieri's Een manier van leven [e-book]. Bieri's gebruik van voorbeelden uit de literatuur 'maakt de analyses herkenbaar en behoedt het boek voor al te droge theorie'. 'Maar er schuilt ook iets irritants in Bieri's morele traktaat,' vindt Groot. 'Het gaat er in zijn eindeloze uitsplitsingen van het waardige leven wel érg braaf aan toe.' Bernard Hulsman is deze week hekkensluiter. Van zijn hand een stuk over Anthony Flints Modern Man. 'Flint maakt niet alleen gebruik van fictieve elementen, maar is soms ook niet precies in de feiten,' merkt Hulsman onder andere op.

De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op nrc.nl. Een selectie ervan is vrij toegankelijk via nrc.nl/boeken. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.

Tjitske Jansen sprak Maarten Moll over haar boek Voor altijd voor het laatst [e-book]: 'Laten we het erop houden dat het literatuur is wat ik schrijf. Het is ook niet zo belangrijk. Het is wat het is. Ik vind het zelf juist jammer dat de meeste boeken wél keurig in een genre passen of duidelijk gericht zijn op een bepaalde doelgroep.' En: 'Alleen al dat ik dit doe, dat ik hier mijn tijd aan geef, is op zich al fantastisch.'

Arie Storm las de nieuwe Thomése, De onderwaterzwemmer [e-book | leesfragment]: 'Er zit, ondanks de zware thematiek, komedie in deze roman.' En die 'zorgt ervoor dat de volgende klappen des te harder aankomen'. 'Wel sterk gedaan eigenlijk.'

Korte besprekingen door Hans Knegtmans (*** voor Gard Sveen, De doden hebben geen verhaal [e-book], net geen 'eersteklasthriller') en John Jansen van Galen (** voor Leo Molenaars Nooit op de knieën. Marcus Bakker (1923-2009), het 'gebrek aan afstand wreekt zich'), en een langere door Dieuwertje Mertens. Zij las Miranda July's nieuwe boek De eerste foute man [e-book | The First Bad Man | recensie], die 'laat zien wat ware verbeeldingskracht vermag en misschien ook wel waar het (nieuwe) feminisme om draait'. 'Wat een oorspronkelijk debuut!'

De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke donderdag in PS. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.

In Elsevier Alston W. Purvis' Goed fout. Grafische vormgeving in Nederland 1940-1945 (Peter ter Mors geeft vier sterren, maar geen oordeel) en Charles Lewinsky's Alleen maar helden [e-book] (Irene Start geeft vier sterren: 'Een enkele bomexplosie daargelaten gaat het niet om spektakel, wel om ouderwets goed vertellen.')

Elsevier verschijnt elke woensdag en is voor abonnees toegankelijk via weekblad.elsevier.nl. Elsevier is te koop bij het Nieuwscentrum.

Deze week een dubbeldik nummer van De Groene Amsterdammer en wel over gelijkheid. In dit themanummer geen 'Dichters & Denkers'. Onze samenvatting van de besprekingen van vorige week kunt u hier teruglezen.

De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.

Van Jeroen Vullings deze week een in memoriam over Günter Grass. Vullings noemt in zijn stuk natuurlijk Grass''groteske' De blikken trom maar ook diens 'superieure' driedelige autobiografie: De rokken van de ui, De box en De woorden van Grimm [recensie]. Mischa Cohen sprak daarnaast met Howard Jacobson, wiens nieuwste roman - J. - later deze week in Nederlandse vertaling verschijnt. 'J. stond op de shortlist van de Booker Prize en een Britse criticus schreef: die roman mag die prijs niet krijgen, want het is een paranoïde boek. Wat een flauwekul. Ten eerste is een dystopische roman per definitie paranoïde, kijk maar naar Brave New World en 1984. Het zijn hyperbolische boeken die een bestaande angst uitvergroten. En verder hoef je echt nooit tegen een Jood te zeggen dat hij paranoïde is. Er zijn meer dan genoeg redenen voor reële angst. Ik vind de uitdrukking "Joodse paranoia" eerlijk gezegd nogal verontrustend. Of is dat mijn Joodse paranoia?' zegt Jacobson in het interview. En in Carel Peeters' 'Literaire Kroniek' komt verder Julian Barnes' In ogenschouw aan bod [e-book | Engelse editie]. 'Alle kunstenaars die Barnes bespreekt […], krijgen te maken met zijn röntgen-oog: hij kijkt ongenadig door ze heen,' schrijft Peeters onder meer over de bundel.

Vrij Nederland verschijnt elke woensdag, een selectie van de recensies is op vn.nl/boeken raadpleegbaar. Vrij Nederland is te koop bij het Nieuwscentrum.