Daniel C. Dennett, Haruki Murakami & Margaret Atwood (de boekbesprekingen in de week van 10 januari 2018)
15 januari 2018Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften. Deze week Haruki Murakami, Herien Wensink, Persis Bekkering en verder: Gustaaf Peek, Bruno Latour (de Volkskrant(), Robert Crumb, Marjolein van Heemstra (Het Parool), Hanneke van Eijken, Jack Burgers & Johan Heilbron (Trouw), Daniel C. Dennett, Pierre Ambroise Choderlos de Laclos, Reinier de Graaf (NRC), Toon Tellegen (Elsevier en in De Groene Amsterdammer uitgebeid aandacht voor Margaret Atwood.
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
Delen op
In Trouw Thomas Heerma van Voss over de achtergronden van Boefs uitspraken over sletten en kechs, en Marco Visscher in gesprek met Josha Mitchell (The Fragility of Freedom). En recensies. Janita Monna leest Hanneke van Eijkens bundel Kozijnen van krijt, een 'sterk gecomponeerde bundel als een tegengif tegen het idee van de maakbaarheid van veiligheid, tegen het idee dat grenzen en muren gevaar op afstand kunnen houden'. En Gerwin van der Werf en Rob Schouten over vier debuten die erboven uitstijgen.
- Schouten over Herien Wensinks Kleihuid [fragment]: 'Erg subtiel zit het verhaal niet in elkaar.' Maar het is ook 'geen modale oorlogsroman, want Wensink heeft de psychologie van haar hoofdpersonen buitengewoon goed getroffen'. 'Tegelijk een potig en een psychologisch oorlogsboek, waarin Wensink laat zien dat ze de kunst beheerst om zowel oorlogssituaties als -slachtoffers raak te beschrijven.'
- Van der Werf over Lenny Peeters' Dochter: 'Het is de vertelstem die het boek redt. Peeters’ stijl nagelt je vast aan je stoel.'
- Van der Werf over Persis Bekkerings Een heldenleven [fragment]: 'Leuk, maar ik werd ook een beetje moe van alle spitsvondigheid. Gelukkig maakt Bekkering wel helder wat er voor haar op het spel staat: wat betekent het om je volledig uit te leveren aan de kunst?'
- Van der Werf over Sien Volders' Noord [fragment]: 'De Libelle-romantiek ligt wel heel dicht op de loer, maar het doet in het boek allemaal zo authentiek aan dat het niet stoort. Integendeel, de eenvoud van de ideeën, de heldere toon en aangename vanzelfsprekendheid vormen juist de attracties van deze roman.'
Dan: Paul Van Der Steen over Jack Burgers & Johan Heilbron, De zaak Organon. Geneesmiddelen in de greep van bedrijvenpoker. 'Je had De Zaak Organon de schrijvershand van een auteur van het type Jeroen Smit [...] gegund. Die had ongetwijfeld spannender proza gemaakt van alle ontwikkelingen in en rond het bedrijf, een economische thriller als deze waardig.' Maar: Het wetenschappelijk publieksboek, te lezen zonder al te veel voorkennis, was hun streven. Dat is wel aardig gelukt.'
En Haruki Murakami tekent voor het Boek van de Week, het nu in zijn geheel vertaalde De moord op Commendatore [fragment deel I Idea verschijnt | fragment deel II Metaforen verschuiven]. Casper Luckerhof is niet alleen enthousiast. Ja, het boek 'zit vol bijzondere ideeën en vondsten, en voorziet de vaste schare Murakami-fans weer van een nieuwe dosis verwijzingen naar muziek, boeken en geschiedenisfeiten. Maar van de auteur van Kafka op het strand, een van de meest hypnotiserende boeken die ik ooit las, hoopte ik stiekem toch op meer: een nieuwe betovering, misschien zelfs een glimp van het "gebied zonder tijd, ruimte en waarschijnlijkheid". Ik blijf hopen.'
Korter:
- Sofie Messeman over Nathan Englander, Weerzien in het midden van de aarde: 'Nathan Englanders nieuwe roman [is] een meeslepende verteltoer, die nog het best kan worden omschreven als een droevige lamentatio over het eeuwige mislukken van de Israëlisch-Palestijnse vrede.'
- Beeldboek van de Week is Rosa Verhoeves Kopi Susu.
- Harriët Salm over Willem Asman, Enter. Rebound 1 en Enter. Rebound & 2: 'Je leeft met Asmans personages mee.'
- Bas Maliepaard over Reggie Naus, Broederschap van de Bok: 'Hij schrijft soepel, maar benoemt nogal eens onbelangrijke handelingen of emoties die de lezer al aanvoelt. Desondanks markeert dit lezenswaardige avontuur een grote stap in zijn schrijverschap.'
- Laura van Baars portretteert pianist Aeham Ahmad, auteur van De pianist van Yarmouk, in 'Vandaar dit boek': 'Ik reis inmiddels heel Europa af om liedjes over Syrië te spelen en te praten over mijn boek dat in zeven talen verschijnt. Nooit zal ik precies zeggen met welk vliegtuig of welke trein ik kom. Assads mensen zijn overal, en gevaar ligt voor mij altijd op de loer.'
De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
In de Volkskrant van dit weekend: Gustaaf Peek, schrijver van Verzet! Pleidooi voor het communisme [recensie] legt uit waarom en vooral wanneer hij 180° draaide, van vertrouwen in het kapitalisme naar aanhanger van het communisme. Marco Visscher interviewt Adam Grant, psycholoog en auteur van onder andere Het kan ook anders. Hoe non-conformisten de wereld veranderden. Hij maakte van het woord origineel een zelfstandig naamwoord: 'Het is volgens mij minder moeilijk dan we denken.'
In Sir Edmund wordt allereerst Bruno Latour aan het woord gelaten, over zijn nieuwe boek Oog in oog met Gaia [fragment]. 'Klimaat is de geopolitieke kwestie van onze tijd,' zo vertelt hij in een interview met Peter Giesen. 'Zelf denk ik dat het nodig is om onze levensstijl wel te veranderen.'
Thomas van den Bergh bespreekt de nieuwe, eerste roman, van Persis Bekkering. 'Schrijven kan ze,' aldus van den Bergh. Een heldenleven [fragment] gaat volgens hem zeer passend over de vraag waar ieder beginnend kunstenaar mee worstelt (drie sterren). Martin Sommer geeft drie sterren aan Zeventig jaar zoeken naar het compromis van B.H. van den Braak en J.Th.J. van den Berg en licht het boek toe.
Madelon de Keizer wilde eigenlijk een cultuurgeschiedenis schrijven maar kwam op een biografie van de kunstenaar Albert Verwey uit. Ze krijgt drie sterren van Elma Drayer voor Als een meeuw op de golven. Albert Verwey en zijn tijd [fragment]. Het draait om kunstenaarsvriendschappen, 'maar werkelijk tot leven wil de man niet komen'. Een tweede biografie gaat over het leven van Christiaan Snouck Hurgronje. Pelgrim [fragment], geschreven door Phillip Dröge, is volgens Sander van Walsum, ondanks de levendige schrijfstijl van de biograaf, niet in staat om vat te krijgen op zijn hoofdpersonage (drie sterren).
De roman Met de wereld in de rug beschrijft de bipolaire episodes van schrijver Thomas Melle. Hij is volgens Ranne Hovius niet de eerste die dit doet, maar 'met zijn beeldende taal en nietsontziende zelfontleding wel uniek' (vier sterren). Patrick van IJzendoorn noem Fall Out: A Year of Political Mayhem van Tim Shipman een 'verslavend boek over een politiek turbulente tijd dat leest als een thriller' en geeft vijf sterren.
De horizon [fragment] van Wieslaw Mysliwki is al twintig jaar oud 'maar nu eindelijk fraai vertaald' volgens Peter Swanborn. De roman, vertaald door Karol Lesman, krijgt vier sterren. Een andere nieuwe vertaling is die van De torens van Barchester van de Engelse schrijver Anthony Trollope. Hans Bouman prijst zowel de vertaling als het plot en geeft vier sterren ('Een onderhoudende, naar goed 19e eeuws gebruik, soms wat uitgesponnen plot, waarin humor en venijn ruimschoots aan bod komen').
In het kort:
- Maarten Steenmeijer over Het wonderbaarlijke milligram van Juan José Arreola (vier sterren).
- Persis Bekkering over Hoe heette de hoedenmaker van Loeki Zvonik (vijf sterren).
- Hester Tollenaar over De geschiedenis van mijn leven van Fadhma Aïth Mansour [fragment] (drie sterren).
- Paul Onkenhout over Rico van Leon Verdonschot (twee sterren).
- Marcel Hulspas over Ecologica van Hans Meek (vier sterren).
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
Meer/minder
Dit weekend bespreekt Peter van Brummelen in Het Parool de verzamelde strips van Robert Crumb, Bible of filth getiteld. De stripmaker had nogal wat moeite om een uitgever te vinden, aangezien het 'seksuele fantasieën zijn op dundrukpagina.' Marjolein van Heemstra ontving voor En we noemen hem [recensie | fragment] de BNG Bank literatuurprijs. Ze schreef het boek over haar oom uit de Tweede Wereldoorlog naar aanleiding van een zegelring. 'Ik wilde tot een moreel oordeel komen.'
Arie Storm bespreek Een heldenleven [fragment], het debuut van Persis Bekkering: 'Het is een roman geschreven door een literair criticus, met alle hang-ups van een literair criticus - dat maakt van Een heldenleven een intrigerende exercitie.'
Het tweede deel van De moord op de commendatore [fragment] is volgens Dries Muus mysterieuzer dan het vorige deel. 'Steeds blijft een klein, maar essentieel deel van het raadsel onopgehelderd.' Dirk-Jan Arensman is niet zo enthousiast over het nieuwe boek van Nathan Englander, Weerzien van het midden van de aarde, als over zijn eerdere boeken. 'Los van elkaar werken de meeste verhaallijnen uitstekend. Maar de toonzetting ervan is dusdanig verschillend dat ze elkaar eerder in de weg zitten dan versterken.'
Jaap van Ginneken schreef een biografie van Kurt Baschwitz met als ondertitel Peetvader van journalistiek en communicatie en is volgens John Jansen van Galen te positief over de man. Marjolein de Cocq ten slotte vindt dat Gideon Samsom (in samenwerking met Joren Joshua) 'op onnavolgbare wijze de klas van juf Cora neerzet' in het kinderboek Zeb.
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke zaterdag. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
Hendrik Spiering wijdt deze week in NRC een bespreking aan Daniel C. Dennetts Van bacterie naar Bach en terug [leesfragment]. 'Dit nieuwe boek is een majestueuze (en vaak geestige) synthese van zijn werk,' schrijft Spiering. 'Het is ook een zorgvuldig opgebouwd betoog over bijna álles. Zoals het ontstaan van het leven, de essentie van 'informatie', de enorme kracht van de totaal onbewuste "ontwerptechniek" van de evolutie, de beperktheid van zelfkennis, hoe kinderen taal leren, de kracht van de "memen-theorie" (een meme is niet alleen een besmettelijk grapje op internet, in de wetenschap is het "een informatiestructuur van een manier om iets te doen") enzovoorts.' Daarnaast van Auke Hulst een stuk over Haruki Murakami's De moord op Commendatore, waarvan onlangs het tweede deel verscheen [fragment uit deel I]. 'Zonder te veel te willen weggeven, is er sprake van een "andere" wereld, waarin Metaforen huizen. "Misschien", suggereert de verteller, "kreeg in deze associatieve wereld alles vorm volgens de acties ik ondernam." Het voelde alsof Murakami hier te expliciet een blik toestaat op zijn methode, die maar het best in nevelen gehuld kan blijven, zoals bij illusionisten. Maar tegen die tijd had het boek al zijn verslavende werk gedaan, zodat de kras in de plaat snel was overwonnen,' merkt hij onder meer op.
Judith Eiselin bespreekt Riskante relaties, de klassieker van Pierre Ambroise Choderlos de Laclos [recensie]. 'Volgens vertaler Martin de Haan zijn De Laclos' beweegredenen onmogelijk te achterhalen. Maar het is juist deze ambiguïteit, betoogt hij in zijn nawoord, die het boek zo sterk en bijzonder maakt. Elk verhaalfiguur heeft een eigen waarheid, een eigen wereld. Dat maakt Riskante relaties ook nu nog spannend en lezenswaardig: de boodschap is gelaagd, meerstemmig. De Haan haakt er met zijn vertaling speels en geraffineerd bij aan,' aldus Eiselin. Dirk Vlasblom las Christopher de Bellaigues De Islamitische Verlichting, 'een fascinerende en stijlvol geschreven geschiedenis van twee eeuwen kruisbestuiving van Rede en Geloof in de wereld van de islam'. En Bernard Hulsman sprak met Reinier de Graaf naar aanleiding van het verschijnen van zijn eerste boek: Four Walls and a Roof. 'De huidige cultuur wordt gekenmerkt door sterrendom, idolen en iconen. Wie de eerste is, is de beste, is de heersende gedachte. Dit betekent de teloorgang van traditie en van architectuur als wetenschap. Maar ook originaliteit is een mythe. Architectuur en cultuur in het algemeen zijn nog altijd gebaseerd op doorgeven: imitatie is, meer dan ooit zelfs, alomtegenwoordig in muziek, kunst en architectuur. De verering van originaliteit is enorm, hoewel bijna alles een kwestie van imitatie is - dat is de paradox van onze tijd,' zegt De Graaf onder andere in het interview.
Verder:
- Hannah van Wieringen over Josepha Mendels, Rolien en Ralien (vier ballen)
- Thomas de Veen over Persis Bekkering, Een heldenleven (drie ballen) [fragment]
- Mirjam Noorduijn over Tonke Dragt, Als de sterren zingen (vijf ballen)
- Clara van de Wiel over Malcolm Harris, Kids These Days (vier ballen)
- Jos Palm over Het zwart-witdenken voorbij van Piet Emmer (vier ballen) en Zwarte bladzijden uit de vaderlandse geschiedenis van Rob Hartmans (vier ballen) [fragment]
- Arnold de Groot over David Goodhart, The Road to Somewhere (drie ballen)
De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op Nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.
Elsevier besteedt deze week aandacht aan de populariteit van Toon Tellegen in Japan. Vertaalster Saki Nagayama vertaalde het boek Het verlangen van de egel op eigen initiatief. Het boek werd erg goed ontvangen, Japanners schijnen zich te herkennen in het boek. 'Het boek gaat over eenzaam zijn en over onzekerheid. Herkenbaar, want dat zit in onze cultuur,' aldus de vertaalster.
Verder geeft Irene Start drie sterren aan de eerste roman van Herien Wensink, Kleihuid [fragment] ('Onderhoudend, maar associatief en niet overal even geloofwaardig'). Marian Husken krijgt van Gerlof Leistra vier sterren voor Deals en dodenlijstjes: 'Husken is een supergetuige.'
Elsevier is te koop bij het Nieuwscentrum.
In De Groene Amsterdammer deze week een special over Margaret Atwood. Marja Pruis schreef een profiel over de schrijfster. 'Haar schrijvende leven lang toont Margaret Atwood (78) hoezeer ze betrokken is op de wereld, en hoe breed dat engagement is,' staat er onder andere in het artikel. Niña Weijers leverde een stuk over Alias Grace. 'De kracht van Atwoods vertelling (en de adaptatie van Sarah Polley, die opvallend trouw is gebleven aan het boek, met een voice-over die veel passages woordelijk citeert) zit ’m in de frustratie van het narratief: er worden geen hoe- of waaromvragen beantwoord, en tegenover elke reductie die Grace wordt aangedaan door de buitenwereld staat een weigering van haar om te buigen voor hun vermeende waarheden,' merkt ze op. Joost de Vries wijdt daarnaast een artikel aan de Oryx & Crake-trilogie: '[D]e Oryx & Crake-trilogie [bevat] een verstopte, zalvende boodschap die precies doet waarvoor dystopische fictie geschikt is, als blik op de toekomst: bezint, eer gij begint. Of eigenlijk: bezint, eer het te laat is. En Thomas Heerma van Voss schrijft over The Handmaid’s Tale, de succesvolle serie naar het gelijknamige boek. 'The Handmaid’s Tale doet iets wat zeldzaam is in het almaar uitdijende serie-aanbod,' aldus Heerma van Voss, 'het roept een overtuigend eigen wereld op, van begin tot eind vervreemdend en vooral beklemmend, zonder dat de scènes ergens vervallen in soapachtige voorspelbaarheden, bombastische overgangen of spectaculaire science-fictionwendingen.'
De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.
