Margaret Atwood, Elma Drayer, Martin Michael Driessen, Benjamin Moser (de boekbesprekingen in de week van 10 september 2019)

Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.

In Trouw voorpublicaties uit Naomi Kleins nieuwe boek Brand. Een vurig pleidooi voor een nieuwe groene politiek, dat volgende week verschijnt, en uit Bert Keizers Reis om de dood. Van As tot Ziel. En recensies: Janita Monna las Guus Middags essaybundel De wereld is weer plat, ja. 'Het zijn prettig onmodieuze stukken, maar uiteindelijk had Middag mij misschien net iets meer mogen laten zien waar die gedichten hém nu raakten,' schrijft ze daarover.

Maar de meeste ruimte krijgt Benjamin Mosers biografie Sontag. Haar leven en werk [fragment]. 'Verrassingen zijn er genoeg, onthullingen niet echt,' schrijft Jann Ruyters. Maar dat staat een positief oordeel niet in de weg. 'Het is sowieso indrukwekkend hoe Moser dit volle leven omvat zonder makkelijke oordelen en zonder de lezer te verliezen. Sontag was goed in bewonderen maar Moser is dat ook. Het zijn de grote bewonderaars die de kunst voor ons openen, genuanceerd duiden maar scherpe kritiek niet schuwen en daar slaagt Moser als biograaf wonderwel in.' En: 'Zeker is wel dat haar biograaf haar recht doet, als mens en als icoon.'

Ruyters sprak Moser ook. 'Ik hoop dat deze biografie een Sontag-revival brengt. In Nederland verschijnen haar bekendste essays in oktober weer in druk. Ik denk dat ze als denker nu meer nodig is dan toen. We zien om ons heen wat er gebeurt als er niet meer wordt nagedacht over kunst en cultuur. Het is steeds belangrijker om te leren kijken,' zegt hij.

Inge Schilperoord las Stephen Fry's Een jongensleven ('Maar waar Fry ook over schrijft, hij is een kunstenaar. Want wie Een jongensleven dichtslaat heeft zo’n geweldige, kleurrijke reis gemaakt dat de wereld nooit meer quite the same zal zijn.'), maar het boek van de week is Margaret Atwoods De testamenten.

Julie Phillips' bespreking stond al op dinsdag, de dag van verschijning op Trouw.nl: 'Leest als een trein. Het langverwachte en veel gehypete vervolg op Het verhaal van de Dienstmaagd stelt niet teleur, zeker niet qua leesgenot.' En: 'De testamenten is in elk geval een stuk minder pessimistisch en grimmig dan zijn voorganger, en doorspekt met de droge humor die Atwoods handelsmerk is. [...] Verder is De testamenten, na Atwoods uitstapjes naar sciencefiction, een heerlijk weerzien met de thema’s die de kern vormen van haar oeuvre.'

Ze besluit: 'De testamenten mist misschien de diepgang van zijn voorganger, waarin Atwood indringender over macht en identiteit schreef, en ook over liefde en seks, zaken die hier amper aan bod komen. Maar wanneer je het alleen leest als een dystopisch avonturenverhaal of een waarschuwing, doe je de reikwijdte van Atwoods literaire talent tekort. Als schrijver is ze voor een deel een tante Lydia, een uitgekookte, zelfverzekerde manipulator van de plot. Daarnaast wil ze ons laten nadenken over de aard en de prijs van vrijheid. Tegelijk is ze, zoals in al haar beste romans, bezig ook zichzelf opnieuw uit te vinden in de verkleedwinkel van de literatuur.'

In de bijlage Tijd, ten slotte, de levenslessen van bioloog Jan van Hooff, wiens autobiografie Gebiologeerd zojuist is verschenen. Ondanks zijn mooie terugblikken is zijn vooruitblik aan het slot het citerenswaardigst. Van Hooff is bevreesd over, maar ook nieuwsgierig naar de toekomst: 'Ik zou dolgraag zien hoe de wereld er over vijfhonderd jaar uitziet – als er een onsterfelijkheidselixer bestond, nam ik dat direct. Ik stel me voor dat er dan loofbossen groeien op de polen en dat achter de zeekust bij Hannover de woestijn begint. In Chinees Amerika bezoek ik in 2519 een uniek reservaat, The Trump Reserve for Extinct Species. Daar leven alle inmiddels uitgestorven diersoorten, maar dan als levensechte robots, die zelfs zweten en stinken. Jammer dat ik dat straks allemaal moet missen.'

Korter:

• Beeldboek van de week is Geert Lap: Specific Objects door Erik en Peter Hesmerg.
• Paul van der Steen over Elma Drayer, Witte schuld. Over identiteitspolitiek: 'Drayers boek is ondanks die minpunten een nuttige bijdrage aan de discussie en een hartstochtelijk pleidooi voor veelkleurigheid in maatschappij en debat.'
• Rob Schouten over Jori Stam, Oregon [fragment]: 'Stams stijl is simpel en effectief, hij weet hoe je iets moet oproepen maar zijn verhaal is nog te flodderig.'
• Laura van Baars over Annie Ernaux, Happening: 'Behalve een uiterst pijnlijk verslag van een desperate jonge vrouw, ook een maatschappelijke aanklacht. [...] Ongelooflijk hoe Ernaux [de bevalling na abortus] zo bikkelhard heeft kunnen terughalen en opschrijven.'
• Bas Maliepaard over Maranke Rinck en Martijn van der Linden, Bob Popcorn: 'Ziedaar de geboorte van Bob Popcorn, een origineel, explosief personage, dat de potentie heeft om een geliefd kinderboekenfiguur te worden.'

De recensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.