Marianne Tham, Jaan Kross, Renate van Leeuwen & Renate Dorrestein (de boekbesprekingen in de week van 11 april 2018)
16 april 2018Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften, waarin deze week aandacht voor Dan Ariely, Steven Pinker, Anne-Marie Mreijen, Marianne Thamm (Trouw), Jan van Aken, Stephen Fry, Tomas Lieske (de Volkskrant), Jaan Kross, Joke van Leeuwen, Jessica Voeten en Angela Dekker (NRC), David Garnett, Renate Dorrestein, Kamel Daoud, Tomas Lieske en Jacob Groot (De Groene Amsterdammer).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
Delen op
Malou van Hintum sprak met Dan Ariely over Geld en gedrag. 'Helaas zitten we zo in elkaar dat we veel minder op hebben met ons toekomstige dan met ons huidige ik, dat we geld liever uitgeven dan opsparen. Ons toekomstige ik is een vreemde voor ons. Sparen zou gemakkelijker zijn als we met die vreemde contact leggen, bijvoorbeeld door een brief te schrijven of door de computer een oudere versie van onszelf te laten maken.'
En Marco Visscher sprak Steven Pinker over zijn nieuwe boek Enlightenment Now. 'We zijn vergeten hoe uitzonderlijk het is wat de Verlichting ons heeft gebracht. De vooruitgang is gewoontjes geworden. Maar het ís niet vanzelfsprekend dat er bij ons schoon water uit de kraan komt, dat ons afval keurig wordt gesorteerd, dat het buiten op straat veilig is, dat er behandelingen beschikbaar zijn als we ziek worden, dat we kunnen meebeslissen over het bestuur van het land waar we wonen, en dat mensen niet langer worden gedwongen om te vechten in het leger.'
Janita Monna las Dean Bowens debuutbundel Bokman [fragment]: 'Toch gebeurde er gaandeweg de bundel iets: ik voelde me als lezer steeds ongemakkelijker worden. En als een schrijver dat teweeg kan brengen, dan moet je op je hoede zijn.' Ja: 'Is het poëzie? Bokman is hoe dan ook een politieke bundel, die de lezer dwingt na te denken over zijn rol in de geschiedenis. Een onmiskenbaar ander geluid in de Nederlandse literatuur, die daarmee weer een beetje gekleurder wordt.'
En Co Welgraven over Anne-Marie Mreijens De rode jonker. 'Historica Anne-Marie Mreijen heeft een gedegen biografie geschreven waarop zij eerder dit jaar is gepromoveerd,' schrijft hij, en: 'Het proefschrift is vooral een politieke biografie. Maar de auteur heeft zeker in de eerste hoofdstukken ook oog voor het persoonlijk leven.'
Marianne Thamms De ondraaglijke blankheid van het bestaan. Een bewoge leven in het land van Mandela is het Boek van de Week. Annemarié van Niekerk noemt het 'een belangrijk en urgent boek, vanwege de even persoonlijke als indringende manier waarop het zich bezighoudt met de grote kwesties van de afgelopen halve eeuw, migratie, multiculturaliteit, de daarmee samenhangende identiteitsproblematiek, de roep om vrede en verdraagzaamheid. Abstract, en daarmee dor en droog, wordt het nergens, dankzij Thamms zin voor het concrete en haar bruisende energie en sprankelende humor'.
Korter:
- Rob Schouten over Andrew Michael Hurley, Duivelsdag: 'Een roman zoals ze alleen in Engeland geschreven kunnen worden, hedendaags en traditioneel ineen.'
- Beeldboek is Maaike Hartjes' Burn-out dagboek.
- Yolanda Entius over Laura van der Haars Het wolfgetal [fragment]: 'Alles trof me als somber, zwart en afschuwelijk aan deze roman. Heel goed gedaan dus.' En: 'Van der Haar doet dat overtuigend. In plastische, zintuiglijke taal ga je met haar kopje-onder.'
- Elias van der Plicht over Jonathan Balcombe, Het geheime leven van vissen: 'Balcombe heeft al die studies verwerkt tot een toegankelijk, leerzaam boek.'
- Monique de Heer over Emily Koch, Als ik doodga, voor ik opsta: '[D]eze thriller is niet alleen loeispannend maar ook regelmatig ontroerend. Wat een prachtig debuut.'
- Paul van der Steen over Françoise Frenkel, Niets om het hoofd op neer te leggen. De vlucht van een joodse boekverkoopster: 'Het wemelt in het boek van dit soort indringende en beklemmende scènes.'
- Annemarie Terhell over Vos en Haas, Vos en Haas. Feestboek: 'Sylvia Vanden Heede blinkt als altijd uit in vindingrijke dialogen, speelt met klank en begripsverwarring en poetst vergeten woorden glimmend op.'
- In 'Vandaar dit boek' ten slotte: Louise Effers over De Bijlesgeneratie. Opkomst van de onderwijscompetitie.
De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
Peter Middendorp, die vier jaar geleden een roman schreef over zijn jeugd in een blokkerwinkel (Vertrouwd voordelig) las nu Blokker. Hoe het imperium de familie ontglipt van Teri van der Heijden en Barbara Rijlaarsdam, ‘een klassiek verhaal van opkomst en neergang van een plastic-winkelimperium’. Hij zag dat wat hij dacht en schreef, echt zo was. ‘Het was zelfs nog een beetje erger.’
Bert Wagendorp is erg enthousiast over De ommegang van Jan van Aken [fragment l recensie]. ‘De ommegang […] staat glorieus overeind: rijk in ontwerp en fantastisch in de details, de auteur heeft weer een kathedraal van een boek voltooid.’ Vijf sterren.
Jan Tromp besprak Ruud Lubbers’ Persoonlijke herinneringen. ‘Ze zijn wisselend van karakter, van bijster interessant tot braaf. Maar als ze één ding duidelijk maken is het dat politici, zeker politici die een tijdperk hebben gemarkeerd, niet zomaar wat schetsen moeten achterlaten, maar een echt boek.’
Elma Drayer gaf vier sterren aan Mythos van Stephen Fry (vertaald door Henny Corver, Ineke van den Elskamp, Pon Ruiter en Frits van der Waa) [fragment]. ‘Niet eerder beleefde ik zoveel lol aan de wederwaardigheden van de Olympiërs en van de stervelingen met wie zij zoal betrekkingen onderhielden. Speciaal de dialogen zijn een lust om te lezen.’
Bo van Houwelingen las De vrolijke verrijzenis van Arago van Tomas Lieske [fragment]. ‘Hij beschrijft het onmogelijke met evenveel consideratie als het mogelijke. Waarom zou dat wat kan belangrijker zijn dan wat niet kan? [...] Een fabelachtig verhaal waarin het niet zozeer gaat om de vos zelf, maar om wat hij met zijn charmante sluwheid voor elkaar krijgt: het onmogelijke.’
Laurens Verhagen recenseerde Het almachtige apparaat. De verborgen geschiedenis van de iPhone. ‘Waar de iPhone zo’n beetje alles van ons weet, weten wij verrassend weinig over die iPhone. Tot nu dan: Merchant heeft met een indrukwekkende hoeveelheid directe betrokkenen gesproken, die […] betrokken waren bij de ontwikkeling.’ ‘Merchant heeft al deze anonieme pioniers een schitterend podium gegeven.’
Korter:
- De Volkskrant publiceerde voor uit het nieuwe boek van Hella de Jonge, Hartschade. ‘Ben je aan het schrijven? Ja, dat probeer ik. Waar schrijf je over? Over de vrouw en het hart. De rouw en het hart? Is ook mooi, maar ik zei: de vrouw en het hart.’
- Maarten Steenmeijer las Het godvergeten Spanje van Sergio del Molino (vertaald door M. Vanderzee). ‘Montero heeft ons geen blik gegund in de ziel van het Spaanse binnenland, maar ons meegenomen op een literaire expeditie. Een intrigerende expeditie, dat wel.’
- Bard van de Weijer over Denken als Elon Musk van Erwin Wijman en Jeanine Blaauw: ‘Musk-exegeten zullen er geen letter nieuws in lezen. Maar voor uw oude vader die nu weleens het naadje van de kous wil weten […] is het een prima cadeau in een prettige prijscategorie.’
- Margriet Oostveen gaf drie sterren aan Oud genoeg om dood te gaan. Over de vragen die iedereen zich ooit moet stellen. ‘Ehrenreich ontmantelt de illusie van controle die al dat doorgeschoten gezond leven, preventief medisch onderzoek, te veel fitness en mindfulness geven.’
- Vijf sterren voor Veracruz van Olivier Rolin (vertaald door Katelijne de Vuyst) van Wineke de Boer [fragment]. ‘Hij concludeert dat hoe we ook zoeken, we geen verband zullen vinden tussen de zaken, simpelweg omdat dat er niet is.’[…] De wereld is een caleidoscoop, met alleen losse, perfecte momenten waradoor we ons moeten laten overrompelen. Deze korte roman, met al zijn gruwelijkheden, is zo’n perfect moment.’
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
Illustrator en grafisch ontwerper Viktor Hachmang maakte een graphic novel van Ferdinand Bordewijks Blokken. ‘Bordewijk schetst een rechtlijnige, op efficiëntie ingerichte stadstaat. De trage maar onvermijdelijke ondergang beschrijft hij in indrukwekkende, nachtmerrieachtige droombeelden die Hachmang rijkelijk inspireerden.’
Marjolijn de Cocq interviewde Joke van Leeuwen over haar nieuwe roman Hier [fragment]. ‘Ik wilde de sfeer schetsen van een plek bij een grens die niet is aan te wijzen, fictioneel maar met raakvlakken in de werkelijkheid. [...] Het is een soort spiegel van wat er nu gebeurt […] het wij-zij-denken is zo sterk geworden. [...] Als Nederbelg wil ik graag bruggen slaan tussen landen en dat is ook wat je doen moet.’
Hans Renders is enthousiast over Erik Larsons Tiergartenstrasse, dat ‘prachtig vertelt hoe Duitsland na Hitler smachtovername in een totalitaire staat veranderde. [...] Wat Tiergartenstrasse zo indrukwekkend maakt, is dat Erik Larson aan de hand van vele kleine gebeurtenissen de wereldgeschiedenis verpersonaliseert. Daarbovenop laat hij zien dat zowel de terreur als het verzet daartegen, zich net onder de oppervlakte van het dagelijks leven afspeelden.’
Korter:
- Maarten Moll las Macbeth van Jo Nesbø, een hertelling van Shakespeares beroemde tragedie. ‘Nesbo heeft met Macbeth een mooi, snel, hard en meedogenloos, met liters bloed overgoten verhaal over macht en liefde geschreven.’
- Dirk-Jan Arensman over Het lied van de geesten van Jesmyn Ward (vertaald door Harm Damsma en Niek Miedema): ‘Ward bezingt de ontnuchterende lotgevallen […] in opvallend weelderig, poëtisch proza.’
- Dieuwertje Mertens besprak Een mens moet niet alles willen weten van Giovanni Della Chiusa. ‘Hij kijkt en beschrijft en weet ook niet meer dan wat hij ziet, en moet misschien ook niet meer willen weten. Dat is ook precies de kracht van zijn poëzie.’
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke zaterdag. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
Michel Krielaars bespreekt in NRC Jaan Kross' 'meesterlijke roman over macht en onmacht' Tussen drie plagen. Daarnaast van Thomas de Veen een stuk over Joke van Leeuwens Hier [fragment]. 'Alles wat Joke van Leeuwens werk zo sterk maakt, zit hierin, in Hier – een nieuw hoogtepunt in haar oeuvre,' schrijft De Veen onder meer. Jan Donkers is onder de indruk van Mijn allerliefste schat, 'de even verbluffende als angstaanjagende debuutroman' van Gabriel Tallent.
Rob Hartmans wijdt een recensie aan Moed en overmoed. Leven en tijd van Mata-Hari van Jessica Voeten en Angela Dekker [recensie]. 'In hun zeer leesbare en grondig gedocumenteerde biografie, waarin ook de wereld waarin Mata-Hari leefde zeer treffend is geschilderd, concluderen Jessica Voeten en Angela Dekker dat ze niet is doodgeschoten om wat ze had gedaan, maar om wie ze was geweest,' aldus Hartmans. En Juurd Eijsvoogel sprak met Jan Konst over diens De wintertuin. Een Duitse familie in de lange twintigste eeuw. 'Wat deze familie typeert, in alle vier de generaties, is dat ze zich op een enkele uitzondering na politiek afzijdig hebben gehouden. Dat was hun overlevingsstrategie. Afstand houden tot de politiek. En ik denk eigenlijk dat altijd tachtig procent van de mensen zo’n houding inneemt,' zegt Konst onder meer in het interview.
Verder:
- Toef Jaeger over Nathan Englander, Weerzien in het midden van de aarde (drie ballen)
- Alex van der Hulst over Ryan Holiday, Conspiracy (drie ballen)
- Marjoleine de Vos over Diederik Burgersdijk, De sluipwesp en de leliën (drie ballen) [fragment]
- Bernard Hulsman over Femke Halsema, Macht en verbeelding (drie ballen)
De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op Nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.
Joost de Vries las twee boeken waarin de hoofdrol voor vossen is weggelegd. In Vrouw of vos van David Garnett (vertaald door Irwan Droog) [fragment] verandert een van de hoofdpersonen plotseling in een vos. De betekenis blijft lang onduidelijk. ‘Een ongrijpbaar boek,’ wat zich uiteindelijk toch ontpopt tot ‘een heel lief en volkomen origineel verhaal over een onmogelijke liefde’. ‘De vrolijke verrijzenis van Arago is net zo origineel, op een heel andere manier.’ [fragment] In dit boek van Tomas Lieske wordt een vos de beste vriend van een jong meisje. Er gebeurt veel, maar ook hier ‘moet je de betekenis er zelf inleggen’.
Alfred Schaffer besprak de dichtbundel Verlies me niet van Jacob Groot [fragment]. ‘Het is een obsessief, hartstochtelijk en filosofisch boek, met gedichten die je terugwerpen op jezelf.’ En Xandra Schutte schrijft bewonderend over Dagelijks werk. Een schrijversleven, Renate Dorresteins selectie uit eigen werk. ‘Een Dorrestein met zelfmedelijden over haar ongeneeslijke ziekte treedt niet op in Dagelijks werk. […] Maar dat wil niet zeggen dat ik het mozaïek van haar schrijversleven, hoe lichtvoetig het ook is […], niet soms met tranen in de ogen heb gelezen.’
Cyrille Offermans is erg enthousiast over Zabor van Kamel Daoud (vertaald door Manik Sarkar). ‘Het is het opwindende verslag van een grootse ontdekking, de ontdekking van de (Franse) taal, de taal van de kolonisator, van het schrift, het lezen en het schrijven – en via dat al, heel direct, de ontdekking van de seksualiteit en die van de vrouw.’ En: ‘De opdracht die de verteller zichzelf heeft gegeven is levensgevaarlijk en megalomaan: hij concurreert met de koran. [...] Wat een boek! En wat een zeldzaam opbeurend geloof in de literatuur!’
De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.
