Colson Whitehead & Tsead Bruinja (de boekbesprekingen in de week van 12 juni 2019)

Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.

De tien geboden met Karin Slaughter. Arjan Visser vroeg de thrillerschrijfster onder andere naar het ijdel gebruiken van Gods naam: 'Als mijn taalgebruik jou echt zou kwetsen, nu, hier, dan zou ik daar rekening mee houden, maar in mijn boeken ben ik de baas. Het grappige is dat mensen zich nauwelijks iets lijken aan te trekken van brute verkrachtingen of sadistische moordpartijen, maar zodra het woord goddamned valt, raken sommige lezers toch verontrust. Ik geloof overigens dat de tijden behoorlijk zijn veranderd. Nog maar zelden krijg ik een boze brief over het ijdel gebruik van Gods naam, en de enkeling die zich daar nog wel druk over maakt, hoef ik ook niet per se als lezer te hebben.'

In Letter & Geest komt Tsead Bruinja aan het woord, over het dichterschap des vaderlands en zijn nieuwe bundel Ik ga het donker maken in de bossen van [fragment | onze recensie]. Janita Monna ontlokt hem: 'Tegenover het actuele moet iets persoonlijks staan. Als ik poëzie lees wil ik weten: "Ja maar wíe zegt dit allemaal, wie is hier aan het woord?" Daar komt bij: van nature ben ik nogal stil, graag alleen. Door gebeurtenissen, anekdotes, herinneringen op papier te zetten en ze op een podium uit te spreken, blijf ik in contact met mezelf, met mijn verleden, met de mensen om me heen.'

Shira Keller interviewde Ottessa Moshfegg, wier verhalenbundel Heimwee naar een andere wereld [onze recensie] onlangs verscheen. 'Wat het schrijven van fictie zo boeiend maakt, is dat je op een veilige manier gevoelens en gedachten kunt onderzoeken die je in het echte leven onmogelijk de ruimte kunt geven – omdat dat ongepast is, of gevaarlijk. Ik zoek daarin mijn eigen grenzen op. Schrijven moet niet al te aangenaam zijn, vind ik. Ik weet dat ik met iets interessants bezig ben wanneer ik me er lichtelijk oncomfortabel bij voel. Dan weet ik dat ik raak aan iets eerlijks, iets wat ik nog niet over mezelf wist. Als ik al een verantwoordelijkheid heb als schrijver – of als mens – dan bestaat die eruit mijn eigen vooringenomenheid te doorbreken.'

Dan recensies. Paul van der Steen las Owen Matthews' De onfeilbare spion. Richard Sorge, Stalins geheim agent en stelt vast: 'De kracht van zijn boek is dat het meer is dan alleen een spannend spionnenverhaal. Naast goed inzicht in leven en werken van Sorge biedt deze geschiedenis een kraakheldere blik op de aanloop naar en het begin van de Tweede Wereldoorlog in Azië.'

Annemarié van Niekerk las J.M. Coetzees De oude vrouw en de katten [fragment]: 'Naast verhelderende filosofische inzichten bevatten ze ook prachtige beelden.' Én ze las Hans Achterhuis' Coetzee, een filosofisch leesavontuur. 'Op een fascinerende manier laat hij zien dat we hier niet te maken hebben met een pas onlangs acuut geworden probleem, maar met iets dat al sinds eeuwen aan de orde is. Volgens hem lijdt het dus geen twijfel dat het oeuvre van Coetzee, die door Achterhuis vroeger van politieke afzijdigheid is verdacht, wel degelijk van engagement getuigt. Maar dat niet op de ouderwetse manier. Coetzee’s werk is klassiek, en het klassieke is universeel en dus van veel blijvender invloed.'

Gerwin van der Werf dan, over het Boek van de Week, Colson Whiteheads De jongens van Nickel [fragment]: 'Ook dat is een van Whiteheads onmiskenbare sterke punten: hij kan in terloopse zinnen een heel nieuw decor oprichten, beeldend en spaarzaam tegelijk, alsof hij een camera bedient in plaats van de pen.' En: 'Tijdens het lezen vroeg ik mij zo nu en dan af wat Whitehead met dit boek precies wil. Wil hij de misstanden op de Dozier-school tonen, of inzicht bieden in hoe geïnstitutionaliseerd racisme werkt? Of is het in de eerste plaats een tijdsbeeld, een karakterschets en een spannend verhaal? Na afloop was ik zo onder de indruk dat ik de vraag uit het oog verloor. Het kan heel goed alle drie zijn.'

En:

• Rob Schouten over Koen Peeters, Kamer in Oostende: 'Voelt ondanks de weemoedige atmosfeer toch wonderlijk licht aan.'
• Beeldboek van de week is Shinji Otani & Pepijn Reeser, Standbeelden in Nederland.
• Ger Leppers over Albert Cossery, Grote dieven kleine dieven [fragment]: 'Ontleent zijn belang en aanzienlijke charme niet aan de toch wat summiere intrige, maar aan de prachtige, genereuze beschrijvingen van de personages met hun ontwapenende veerkracht, en aan de relativerende humor waarmee zij hun ellende het hoofd bieden.'
• Bas Maliepaard over Jon Agee, De muur in het midden van het boek: 'Zo maakt Agee een punt over onterechte angst voor het onbekende, zonder dat het zwaar wordt. Integendeel, de tekeningen bevatten grappige details.'
• In 'Vandaar dit boek' Ewoud Sanders over Franse Les. Marije Laurense tekent op: 'Ik heb dit boek geschreven omdat ik het nuttig vond voor de huidige discussie rond MeToo: het verhaal van een 15-jarige voegt een authentieke stem toe aan de discussie over ongelijkwaardige seksuele relaties.'

Maar ook, in de bijlage 'Tijd' een reportage over succesvolle self-publishers, met Sanne Visch, Nanda Roep, Jaime Karremann en Frank Krake. Die laatste zegt: 'Als ik klaar ben met het schrijven van mijn non-fictieboeken, zet ik mijn marketingpet op. Ik leg de lat hoog, want ik wil liefst iets meer dan break-even draaien.'

De recensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.