Anthony Burgess, Leïla Slimani, Maria Stahlie & Sarah Perry (de boekbesprekingen in de week van 16 augustus 2017)
21 augustus 2017Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften, met deze week aandacht voor Anthony Burgess en Leïla Slimani, en verder: Beppe Fenoglio (de Volkskrant), Joseph Conrad (Het Parool), Rachel Cusk, Ariane Huffington (Trouw), Martin Reints, Clarice Lispector (NRC) Salman Rushdie, David Sedaris (Elsevier), Tillmann Lahme, Maria Stahlie, Elizabeth Strout en Sarah Perry (De Groene Amsterdammer).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
Jann Ruyters had een fijn gesprek met Rachel Cusk (Countouren, Transit) over scheiding, vertelperspectief, feminisme en levensfases: 'Er is een breuk in mijn leven en die vind je ook terug in mijn schrijven, maar mijn schrijfproces is eigenlijk hetzelfde gebleven. Ik zie een vorm in bepaalde levensfases en zoek dan naar een literaire vorm die dat reflecteert. De wereld van het moederschap uit Het land van moeders dwong min of meer tot een ik-verhaal. Iedere moeder ervaart het moederschap als iets overweldigends en unieks, alsof zij de eerste is die dit overkomt, dat is inherent aan moeder worden. In de wereld van Nasleep, van echtscheiding, als het oude is verdwenen, beschreef ik chaos, gemis aan betekenis, gebrek aan persoonlijke reflectie, je wordt niet meer gespiegeld door je gezin, je huis. Contouren is mijn poging om dat te vangen. Overgeleverd zijn aan die willekeur na een scheiding is droevig en beangstigend maar ook bevrijdend.'
'Het is dan ook opvallend dat Arianna Huffingtons Maria Callas in een nieuwe uitgave niet is herzien,' schrijft Vrouwkje Tuinman, en hoewel de gelegenheid - veertig jaar geleden overleed Callas - een goede reden is, vraag je je af waarom er dan twee pagina's aan dit boek gewijd moeten worden. Misschien hierom: 'Anders dan in 1980 is Huffingtons biografie tegenwoordig te lezen met een scherm ernaast. Haar betoog dat de sopraan meer en meer gaat samenvallen met de tragedies die ze al haar hele leven op de planken zet, laat zich zo eenvoudig illustreren.'
Rob Schouten las de geheel nieuwe verhalenbundel Brood, zout, wijn [leesfragment] van Vonne van der Meer: 'Vonne van der Meer wil dat je jezelf onder ogen komt, haar verhalen hebben onmiskenbaar een morele strekking. Wat dat betreft onttrekt ze zich volledig aan de merendeels vrijblijvende schrijfpraktijken van andere schrijvers die elke vorm van moralisme schuwen.' Maar: 'Het zijn onbeantwoordbare dilemma's, door Vonne van der Meer even navrant als herkenbaar in beeld gebracht.'
Liefdesgedicht van de week is Anton Kortewegs 'Pier Ebbinge Relationship' (uit Ouderen zijn het gelukkigst en alle andere gedichten van 1971 tot nu) en Stijn Fens looft Anthony Burgess' 'geraffineerde wijze [van balanceren] tussen fictie en werkelijkheid' in Machten der duisternis [leesfragment] ('Als de lezer zich aan het einde van het boek afvraagt waar het toch met al die spitsvondige zinnen heen moet, laat Burgess alle intriges op weergaloze wijze bij elkaar komen bij de massale zelfmoord van een religieuze sekte en maakt het verhaal uiteindelijk gelijk tegen die weergaloze eerste zin. Een groot schrijver waardig.'). Ellen Mookhoek (mede-auteur De eetbare stad) ten slotte looft James Rebanks Het herdersleven als het kunstwerk dat bij haar 'de omslag' bracht: 'En hoe hij versmelt met de plek waar hij is, dat wegzinken in de grootsheid van de natuur. Prachtig.'
De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
Peter Giesen interviewde voor de Volkskrant Leïla Slimani over Een zachte hand [leesfragment | onze recensie]: 'Ik wilde een ander boek schrijven, over een personage dat in zichzelf zit opgesloten. Literatuur is geen documentaire, geen reportage. Je bent niet verplicht de situatie te kiezen die het meest representatief of archetypisch is. Het is interessanter om eraan te herinneren dat sommige immigranten meer geld verdienen dan sommige blanken. Niet alle blanken zijn rijk en niet alle zwarten zijn arm. Onze wereld is complexer en interessanter.'
Karin Luttenberg herleest Charles den Tex' Cel, en Edwin Krijgsman leest twee nieuwe vertalingen van Beppe Fenoglio's fictie. 'Dag van vuur [toelichting door de vertalers] is een boek dat onrustig onder je huid gaat zitten,' schrijft hij, en over Doem: 'Fenoglio roept een wereld op die aan de andere kant van de heuvel ligt en waarvandaan alleen dank zij zijn sierlijke pen nog berichten tot ons doordringen.' Drie en vier sterren.
Vijfmaal kort en goed (of niet):
- Janita Naaijer geeft vier sterren aan Jules Evans, De kunst van het controleverlies. Filosoferen over extase: 'Evans biedt moderne zinzoekers een breed geschakeerde én toegankelijke introductie op bewustzijnsverruiming.'
- Arjan Peters geeft ook vier sterren aan Valeria Luiselli's Tell Me How It Ends: 'Haar aangeboren speelsheid moet het in dit heftige document afleggen tegen haar voelbare verontwaardiging. Des te knapper dat ze met spranken van hoop eindigt, en laat zien wat wij, die minstens even onmachtig zijn, niettemin kunnen uitrichten. Deze hartekreet lezen; dat om te beginnen.'
- Nadia Ezzeroli las Jami Attenbergs Onder volwassenen. Drie sterren: 'Andrea observeert snel, scherp, geestig en zonder zelfmedelijden.'
- Joost Pollmann over Eric Heuvel en Ineke Mok, Quaco. Leven in slavernij. Drie sterren.
- Patrick van IJzendoorn over Stephen Alford, London's Triumph: Merchant Adventurers and the Tudor City. Vier sterren: 'Zijn boek is een inspiratiebron voor Brexiteers die dromen van handelsakkoorden met ver weg gelegen naties. De parallellen zijn opmerkelijk, maar er is een verschil. Als Europese provinciestad had Londen indertijd weinig te verliezen; nu bezit het reeds de status van toonaangevende metropool.'
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
In Het Parool Maarten Moll over de nieuwe Hard Gras, die een onderzoek van Jan Luitzen en Wim Zonneveld naar de oorsprong van HFC als eerste voetbalclub behelst: 'Met een bijna tien pagina's lange verantwoording van de geraadpleegde bronnen is het een zeer degelijk, maar vooral zeer leesbaar en zeer interessant stuk (boek) geworden.' Maar er is zeker ook literatuur. Arie Storm las Joseph Conrads De zee. Een spiegel [leesfragment], vier sterren: 'Conrad heeft het over masten en zeildoek, over windkracht en rondhout, nu ja, hij wéét waar hij het over heeft en hij schrijft daar precies en beeldend over. Klotsend en zwabberend en half zeeziek werkte ik me door dit boek heen. [...] Het is proza waarin de mens als het ware verdwijnt in het machtige water. Dat is prachtig gedaan.'
Korter:
- Dieuwertje Mertens geeft Deborah Levy's Warme melk [leesfragment] drie sterren: 'Hoewel de roman niet als young adult-literatuur is aangemerkt, zou het in die categorie niet misstaan.'
- Hans Knegtmans geeft Steve Hamiltons Deal met de duivel vijf sterren: '[Hamilton] toont zich even cynisch over de menselijke natuur als bijvoorbeeld Dennis Lehane en James Lee Burke. Daarbij beschikt hij over formidabele stilistische kwaliteiten. Dat laatste, weten de liefhebbers, is in het thrillergenre geen vanzelfsprekendheid.'
- Dries Muus geeft Florence Tonks IJsheiligen twee sterren.
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke zaterdag. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
Toef Jaeger bespreekt in NRC de nieuwe uitgave van Machten der duisternis van Anthony Burgess [leesfragment]. 'Machten der duisternis breekt een lans voor de acceptatie van homoseksualiteit, ridiculiseert de hypocrisie van het katholicisme en speelt een spel met werkelijkheid en verbeelding (gebeurtenissen presenteren die nooit hebben plaatsgevonden). Dit zijn echter niet de redenen waarom de roman anno 2017 nog steeds boeit. De fascinatie zit in de toon en de manier waarop Burgess zijn personages neerzet,' aldus Jaeger. Daarnaast Roos van Rijswijk over Clarice Lispectors Het uur van de ster. Het boek 'toont Lispector als een schrijver die durft te denken, vrijelijk kan associëren en grappig is', vindt Van Rijswijk.
Derk Walters las Peter Singers' Effectief altruïsme. 'Singers pleidooi is te krachtig om cynisch terzijde te schuiven,' stelt hij. Arie van den Berg recenseert Wildcamera, de 'zorgvuldig gecomponeerde bundel' van Martin Reints. Kester Freriks noemt Jacques Vinks Stadsnatuur maken 'een inspirerende handleiding […] voor de ontwikkeling van meer groen in de stad'. En Wilfred Takken leverde een stuk over Ray Connolly's Being Elvis. 'In de biografie Being Elvis: A Lonely Life vertelt Ray Connolly nog eens hoe de eenzame koning ten onder ging. Hij richt zich daarbij vooral op Elvis' psyche en niet op diens tijd, waardoor je hem moeilijk kunt plaatsen in zijn omgeving. Wel besef je daardoor enigszins hoe het moet zijn geweest onder de stolp, waarin de zanger belandde nadat hij tot koning was gekroond.'
Yasmina Aboutaleb sprak met Leïla Slimani over De zachte hand [leesfragment | recensie], de roman waarvoor Slimani vorig jaar de Prix Goncourt ontving. 'Ik wilde vertellen dat moeders niet altijd blij zijn om moeder te zijn. We houden zielsveel van onze kinderen, spelen graag met ze en dat is geweldig. Maar soms wil je het huis uit zonder kinderen, en verlang je naar je eigen leven. Veel moeders voelen dat, maar ze durven het niet te zeggen, omdat sommigen je een slechte moeder vinden als je je daar niet schuldig over voelt,' zegt Slimani onder meer in het interview.
De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op Nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.
In Elsevier laat Gerry van der List oud-LPF'er, schrijver en uitgever Peter Langendam aan het woord in een profiel van twee pagina's. 'Mijn verhalen zijn goed doordacht, spannend en grappig en hebben een kop en een staart. Maar misschien sta ik wel als ongenuanceerd rechts te boek. De LPF, afijn. Of ik beter schrijf dan Connie Palmen? Ja, natuurlijk. Maar ach, wie doet dat niet?'
Recensies: Irene Start las Salman Rushdie's De familie Golden (drie sterren: 'Jammer genoeg houdt Rushdie zoals vaker geen maat.') en David Sedaris' Gestolen voorwerpen. Dagboeken 1977-2002 (vier sterren: '[Je] kan niet anders dan bewondering hebben voor deze schrijver, die door het leven ploetert en daarover onwaarschijnlijk grappig bericht.').
Elsevier is te koop bij het Nieuwscentrum.
Casper Thomas sprak met Arundathi Roy over haar langverwachte tweede roman The Ministry of Utmost Happiness [recensie] en de politieke situatie in India. Roy vertelt: ‘De wereld is steeds meer bezeten aan het raken, en dan heb je sjamanen nodig. Alleen statistieken en feiten rapporteren is dan niet genoeg. Dan is ook kunst nodig, om het begrip te vergroten.’ Jan Postma schrijft deze week voor de zomerrubriek 'Oude boeken voor nieuwe tijden' over The Confidence-Man van Herman Melville. ‘Het één-op-één gereflecteerde beeld van con-man Trump dat regelmatig opduikt is slechts een van de vele verbanden die te leggen zijn tussen Melville’s anderhalve eeuw oude roman en het hier en nu,’ constateert Postma.
Van Stephan Sanders een portret van de familie Mann aan de hand van Tilmann Lahmes De familie Mann. Geschiedenis van een gezin [recensie] . ‘Het beeld dat oprijst uit De familie Mann is er een van onverbiddelijke symbiotische verstrengelingen.’ Verder Christiaan Weijts over De middelste dag van het jaar van Maria Stahlie [leesfragment | recensie]: ‘Alles klopt in de constructie van dit boek.’ Niña Weijers las Elizabeth Strouts Niets is onmogelijk. ‘[Ze] schreef met Niets is onmogelijk een hartverscheurend mooi boek.’ Over Het monster van Essex van Sarah Perry [leesfragment] een stuk door Joost de Vries, hij vindt het 'een verbluffend zelfverzekerd geschreven boek, elk personage komt driedimensionaal van de bladzijde af, vol leven, vol karakter, vol irrationaliteit'.
De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.
