Manon Uphoff, Ilja Leonard Pfeijffer en de eindejaarslijstjes (de boekbesprekingen in de week van 18 december 2019)
23 december 2019Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften de eindejaarslijstjes en Ilja Leonard Pfeijffer, Rutger Bregman, Tim Parks, Karina Schaapman (Trouw), Manon Uphoff (de Volkskrant), Etsuko Nozaka, Jeanette Winterson, Philip Mansel (Het Parool), Anneloes Timmerije, Erika Fatland, Timur Vermes, Theo Mulder (NRC Handelsblad), Natalia Ginzburg en Jeroen Smit (De Groene Amsterdammer).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
De kerstige weekend-Trouw staat propvol interviews. Sander Becker sprak Ilja Leonard Pfeijffer (Grand Hotel Europa [fragment | boekverkopersbespreking], die desgevraagd teleurgesteld is over de gemiste literaire prijzen. 'Maar Grand Hotel Europa had het niet nodig om te winnen. Ik kon me toch al verheugen in een grote schare lezers. De rechten zijn aan veertien landen verkocht.' En: 'Grand Hotel Europa is een boek dat zich nadrukkelijk wil verhouden tot de tijd waarin we leven. Het gaat over de positie en de toekomst van Europa in de wereld en over de globalisering, waar het massatoerisme een zichtbare verschijningsvorm van is. Ik ben blij dat die thema's weerklank vinden.'
En Maaike van Houten sprak met Rutger Bregman (De meeste mensen deugen [fragment | boekverkopersbespreking]): 'Ik krijg dubbele reacties op mijn boek. Een deel van de mensen zegt: ja, natuurlijk, fijn, maar dat wisten we allang. Dat vind ik leuk en waardevol. Deze mensen kunnen anderen vertellen dat ze in mijn boek nieuwe argumenten hebben gevonden. Anderen zeggen: daar geloof ik niks van, dit is totale onzin, sla de krant er maar op na, het is geweld hier en aanslag daar.'
In Letter & Geest een essay van Vonne van der Meer, Sofie Rozendaal in 'Ik heb een droom', poëzie van Roberta Petzoldt, en Janne Chaudron interviewt Philippa Perry (Het boek waarvan je wilde dat je ouders het hadden gelezen (en je kinderen blij zijn dat jij het doet)): 'Ouders zijn bang voor de gevoelens van hun kinderen. Ze willen dat ze altijd blij zijn. Want als een kind zich droevig voelt, projecteren ze dat op zichzelf. Ze denken dan: ik doe het niet goed. In mijn praktijk houd ik de ouders een spiegel voor: praat met je kind.'
Ingmar Heytze schreef een essay over ouderschap en dichterschap. 'Dichtende vaders zijn net zo goed met hun kinderen bezig, maar toch ook voor een groot deel met zichzelf. Ze kunnen er klankrijk over dreinen dat hun plaats in de mooiste, centrale cosy seat van het universum nu wordt gevuld door hun nageslacht. Waar een moeder voelt dat ze voortaan "wij" is, is de vader eerder een vreemde voor zichzelf.' En: 'Je eigen kind is een onvermijdelijk, maar ook gevaarlijk onderwerp om over te dichten. Dichters behoren hun emoties te wantrouwen. De lezer moet huilen, jij niet.' Maar het kan: Heytze brengt Erik Menkveld en F. Starik.
En Jann Ruyters interviewde Tim Parks (In extremis): 'Wat me altijd heeft beziggehouden aan ons gezin, is hoe we met elkaar vergroeid waren terwijl we eigenlijk volslagen vreemden zijn. Het opwindende aan iedere familie is juist dat samengaan van intimiteit en totaal onbegrip. Het ging me er in 'In extremis' ook om mijn moeders neiging aan te klagen om verschrikkelijke dingen niet te benoemen. Maar moeder en zoon houden elkaar ook gevangen in het zwijgen. Vandaar zijn verbazing als zijn zus hem vertelt dat zijn moeder haar zei dat ze zijn scheiding al lang had zien aankomen. Die dubbele laag, hoe gezinsleden elkaar altijd verkeerd inschatten, is juist wat het schrijven erover zo interessant maakt.'
In de bijlage Tijd ten slotte een interview met Karina Schaapman (Het muizenhuis): 'Bedenk eens wat jij zelf nou leuk vindt om te doen, vroeg ik me af, en dat was het maken van een kinderboekenserie. Zo werd Het muizenhuis geboren. Mijn jeugdervaringen werden de inspiratiebron voor mijn boeken en de schrijnende ervaringen wilde ik omzetten in iets positiefs: ik gunde kinderen een veilige en zorgzame wereld.'
De recensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
In het Volkskrant Magazine deze week een interview door Evelien van Veen met schrijfster Manon Uphoff over haar roman Vallen is als vliegen [fragment | onze recensie]. 'Alles mag gezegd worden, juist in de literatuur. Ik word er ook blij van om er taal voor te vinden, banaal, kitscherig, melodramatisch, woedend, teder, in de literatuur kan het allemaal. En ik ben ook blij dat het me gelukt is om er humor in te stoppen.'
De boekenpagina's in de Volkskrant zijn boekenloos deze week en staan in het teken van zestien belangrijke wetenschappelijke lessen van het afgelopen decennium.
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag, en zijn te raadplegen op Volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
In Het Parool schrijft Marjolijn de Cocq over Etsuko Nozaka's Welkom in het Lloyd Hotel. 'De geschiedenis van het hotel is een soort spiegel van de twintigste eeuw,' zegt Nozaka. 'Vanaf het eerste moment dat ik hier was, drong de ziel van dit gebouw bij mij naar binnen.'
Dieuwertje Mertens interviewt Jeanette Winterson over haar roman Frankusstein [fragment | onze recensie]. 'Het leek me nuttig om lezers eraan te herinneren dat ze zich in een boek bevinden; een imaginaire ruimte kent andere regels dan de werkelijkheid. Deze roman heeft ook nog eens de autobiografische aanwezigheid van Mary Shelley (de auteur van Frankenstein), maar hij is ontsproten aan het brein van de schrijver. Mensen zijn geobsedeerd door waargebeurde verhalen en wantrouwen fictie, verwarren die met fantasie.'
De recensies: Hans Renders las Lodewijk XIV. Koning van de wereld van Philip Mansel ('Mansel concludeert dat Lodewijks koningschap sterk begon, maar dat hij door zelfdestructie zijn land naar de afgrond bracht, Europa in nodeloze oorlogen stortte en voor altijd herinnerd wordt als de koning die de hugenoten zo wreed heeft vervolgd.'), Dieuwertje Mertens boog zich over Achterland van Téa Obreht ('[...] Obreht brengt een fictief verleden met oorspronkelijke karakters tot leven. Daarbij laveert ze tussen verrassing en clichés.') en Maarten Moll recenseerde Het gewicht van de woorden van Pascal Mercier [fragment] ('Er blijft niets te raden over in deze roman. Het gewicht van de woorden ia een feelgoodcatharsis, maar een pleidooi voor de literatuur is het niet.').
Ten slotte in de geschiedenispagina's deze week een voorpublicatie van Rondom de Sloterbrug van Paul Kroes.
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke zaterdag. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
In het NRC Handelsblad de vijf beste boeken volgens de recensenten. Het meest genoemd worden Manon Uphoff [fragment | onze recensie], viermaal, driemaal het drietal Ocean Vuong [fragment vertaling], J.M. Coetzee [fragment] en Benjamin Moser [fragment | onze recensie], en tweemaal Colson Whitehead [onze recensie | fragment vertaling], Ali Smith [onze recensie | fragment vertaling] en Wessel te Gussinklo [fragment]. De lijstjes staan hieronder - en in het eindejaarslijstjesoverzicht.
'Maar meestal heeft de roman, naast een prettige terloopsheid, juist ook grote zeggingskracht. Timmerije wekt Batavia tot leven, vol sprekende details, waarmee ze erin slaagt een 17de-eeuwse manier van denken te suggereren,' schrijft Judith Eiselin over Anneloes Timmerijes De mannen van Maria.
'Op toegankelijke wijze krijg je zo een beeld van hoe Rusland zijn huidige, gigantische omvang heeft gekregen. En net wanneer de geschiedenis wel erg de overhand dreigt te krijgen, schakelt Fatland naar het heden. Daar maakt ze in persoonlijke reisreportages de balans op: hoe is de huidige relatie tussen Rusland en het buurland, en wat is er te vinden van het verleden?' schrijft Milo van Bokkum over De grens [fragment]. 'Dat levert vooral in Europa indrukwekkende stukken op.'
'De toon in De hongerigen en de verzadigden is dus vrij luchtig. Lang kun je denken dat Vermes wellicht iets te lollig en vederlicht schrijft over de kwestie die hij ernstig onderzocht heeft (de logistiek van de colonne is werkelijk bijzonder doordacht). Dat is vermoedelijk precies wat de schrijver wil, want gaandeweg verschuift er iets in zijn geschuur,' denkt Roos van Rijswijk over de nieuwe Timur Vermes, en Sjoerd de Jong schrijft over Stefan Paas' Zoeken naar het goede leven. De toekomst van de theologie en Van God Spreken. Gesprekken over religie, geschiedenis en filosofie ('Voor Paas is theologie in elk geval onmisbaar als reflectie op de bronnen van onze cultuur. In het besef dat menselijk inzicht altijd onvolledig, voorlopig en behoeftig is.') door Wouter Slob en Job van Schaik ('een prikkelende en toegankelijke dialoog over religie in seculiere tijden').
Atte Jongstra ten slotte is enthousiast over Theo Mulders De hersenverzamelaar. Het veelbewogen leven van Franz Joseph Gall (1758-1828): 'Hij mag dan met zijn Hersenverzamelaar een wetenschapshistorische biografie hebben geschreven, het is tegelijk een bont, vaak hilarisch verhaal over hoe gemakkelijk en graag de mens verlangt naar een overzichtelijke (of beheersbare) wereld, en daarom maar al te graag geloof hecht aan een (dus bijzonder hardnekkig) fabeltje.'
Obe Alkema
- Zwaal, Zeesnede. Gedichten 1984-2019
- Anneke Brassinga, Verborgen tuinen [fragment]
- Michael Tedja, Exclusief
- Asha Karami, Godface
- Larry Mitchell, The Faggots & Their Friends Between Revolutions
Margot Dijkgraaf
- Benoîte Groult, Iers dagboek
- Cees Nooteboom, Venetië. De leeuw, de stad en het water [fragment]
- Mario del Curto, Humanité végétale
- Nicolas Mathieu, De uitzichtlozen
- Olga Tokarczuk, De Jacobsboeken
Jan Donkers
- Elizabeth Strout, Opnieuw Olive [onze recensie]
- Robert A. Caro, Working
- Colson Whitehead, De jongens van Nickel [fragment | onze recensie]
- Deborah Eisenberg, Your Duck is My Duck
- Anoniem, Een waarschuwing
Maarten Doorman
- Andrew S. Curran, Diderot and the Art of Thinking Freely
- Sjeng Scheijen, De avant-gardisten [fragment]
- Edmund Husserl, De crisis van de Europese wetenschappen en de transcendentale fenomenologie
- Jean-Yves Ferri & Didier Conrad, Asterix. De dochter van de veldheer
- Menno Wigman, Verzamelde gedichten [onze recensie]
Arthur Eaton
- Martin Hägglund, This Life
- Valeria Luiselli, Archief van verloren kinderen [onze recensie | laudatio]
- Adam Phillips, Attention Seeking
- Aaron Bastani, Fully Automated Luxury Communism. A Manifesto
- Carl Gustav Jung, Het Rode Boek
Judith Eiselin
- Elsbeth Etty, In de man zit nog de jongen. Willem Wilmink. De biografie [fragment | onze recensie]
- Sander Kollaard, Uit het leven van een hond [fragment]
- Elizabeth Day, Het feest [fragment]
- Manon Uphoff, Vallen is als vliegen [fragment | onze recensie]
- Simon van der Geest, Het werkstuk, of hoe ik verdween in de jungle [boekverkopersbespreking]
Rob van Essen
- Sally Rooney, Normale mensen [fragment | onze recensie | boekverkopersbespreking]
- Daisy Johnson, Veenland [fragment]
- Mark Haddon, De dolfijn [fragment | onze recensie]
- Anthony Trollope, Het leven anno nu
- Jane Gardam, Op de klippen [fragment | onze recensie]
Bart Funnekotter
- Dick Harrison, De geschiedenis van de slavernij
- James Holland, Normandy ’44
- Bart van Loo, De Bourgondiërs [fragment | onze recensie]
- Kees Schuyt, R.P. Cleveringa
- Eugen Ruge, Metropol
Roelof van Gelder
- Enny de Bruijn, De hoeve en het hart [fragment]
- Hans Luijten, Alles voor Vincent
- Andrew Pettegree & Arthur der Weduwen, De boekhandel van de wereld [fragment | boekverkopersbespreking]
- Johan Francke, Al die willen te kaap’ren varen
- Geoffrey Parker, Emperor
Rob Hartmans
- Enny de Bruijn, De hoeve en het hart [fragment]
- Benjamin Moser, Sontag [fragment | onze recensie]
- Ian Sansom, September 1, 1939
- J.M. Coetzee, De dood van Jezus [fragment]
- Rens Bod, Een wereld vol patronen [onze recensie]
Bas Heijne
- Benjamin Moser, Sontag [fragment | onze recensie]
- Géraldine Schwarz, De geheugenlozen
- Sue Prideaux, Ik ben dynamiet [fragment]
- Ivan Jablonka, Des Hommes Justes
- Thijs Kleinpaste, Tegenover Dostojevski
Arnold Heumakers
- Wessel te Gussinklo, De hoogstapelaar [fragment]
- Ronald Havenaar, Naar de bliksem, maar nu nog niet [fragment]
- Thomas Karlauf, Stauffenberg
- Kees ’t Hart, De ziekte van Weimar [fragment]
- P.F. Thomése, Vaderliefde [fragment]
Bernard Hulsman
- Jonathan Aldred, Licence to be Bad
- Jet Steinz, P.S.
- Pieter Hoexum, Thuis [fragment]
- James Stevens Curl, Making Dystopia
- Michel Houellebecq, Serotonine [fragment | onze recensie]
Toef Jaeger
- Ali Smith, Spring [onze recensie | fragment vertaling]
- Colson Whitehead, De jongens van Nickel [fragment | onze recensie]
- J.M. Coetzee, De dood van Jezus [fragment]
- Behrouz Boochani, Alleen de bergen zijn mijn vrienden [fragment]
- Manon Uphoff, Vallen is als vliegen [fragment | onze recensie]
Shira Keller
- Manon Uphoff, Vallen is als vliegen [fragment | onze recensie]
- Sigrid Nunez, De vriend [onze recensie]
- Anton Valens, Chalet 152 [fragment]
- Robin Robertson, Hier maak ik mijn stad [fragment]
- Maxim Februari, De onbetrouwbare verteller [fragment | onze recensie]
Sebastiaan Kort
- Wessel te Gussinklo, De hoogstapelaar [fragment]
- Sjeng Scheijen, De avant-gardisten[fragment]
- M.M. Schoenmakers, De vlucht van Gilles Speksneijder [fragment]
- Nicolien Mizee, Moord op de moestuin [fragment | onze recensie]
- Koen Sels, Gloria
Michel Krielaars
- Ocean Vuong, Op aarde schitteren we even [fragment vertaling | boekverkopersbespreking]
- Arno Geiger, Onder de Drachenwand [fragment]
- Amos Oz, Wat is een appel?
- Nana Ekvtimisjvili, Het perenveld
- Jaan Kross, Strijd om de stad
Jamal Ouariachi
- Oek de Jong, Zwarte schuur [fragment | boekverkopersbespreking]
- Lauren Groff, Florida
- Ahmed Saadawi, Frankenstein in Bagdad
- Julia Blackburn, Lied van de tijd
- Annaka Harris, Consciousness: A Brief Guide to the Fundamental Mystery of the Mind
Mirjam Noorduijn
- Carlo Collodi, De avonturen van Pinokkio
- Enrico Galiano, De bijzondere woorden van Gioia
- Sjoerd Kuyper, Bizar [fragment | YA-bespreking]
- Edward van de Vendel & Martijn van der Linden, Wat je moet doen als je over een nijlpaard struikelt [boekverkopersbespreking]
- Bette Westera & Sylvia Weve, Dit is geen cobra
Margot Poll
- Aletta Jacobs, Herinneringen
- Raynor Winn, Het zoutpad [boekverkopersbespreking]
- Madeline Miller, Circe [fragment | boekverkopersbespreking]
- Giuseppe Catozzella, Ook jij zult stralen
- Roberto Saviano, Wrede kus
Arjen Ribbens
- Ane Riel, Hars
- John le Carré, Spion buiten dienst [fragment]
- Don Winslow, De grens
- Philip Kerr, Metropolis
- Robert Pollack, De Taak [fragment | Boekengidsbespreking]
Roos van Rijswijk
- Ocean Vuong, Op aarde schitteren we even [fragment vertaling | boekverkopersbespreking]
- Maria Popova, Figuring
- Jeanette Winterson, Frankusstein [fragment | onze recensie]
- Nicolien Mizee, De porseleinkast. Faxen aan Ger [fragment]
- Nana Kwame Adjei-Brenyah, Friday Black [fragment]
Joyce Roodnat
- Jodi Kantor & Megan Twohey, Zij zei [fragment]
- Ronan Farrow, Catch and Kill
- Jeanette Winterson, Frankusstein [fragment | onze recensie]
- Edna O’Brien, Meisje [boekverkopersbespreking]
- Marco Balzano, Ik blijf hier [fragment]
Thomas de Veen
- Manon Uphoff, Vallen is als vliegen [fragment | onze recensie]
- Peter Buwalda, Otmars zonen [fragment]
- Marijke Schermer, Liefde, als dat het is [fragment]
- Charlotte Van den Broeck, Waagstukken [fragment]
- Edward van de Vendel & Martijn van der Linden, Wat je moet doen als je over een nijlpaard struikelt [boekverkopersbespreking]
Nynke van Verschuer
- J.M. Coetzee, De dood van Jezus [fragment]
- Ines Geipel, Unkämpfte Zone
- Benjamin Moser, Sontag [fragment | onze recensie]
- Ali Smith, Spring [onze recensie | fragment vertaling]
- Ocean Vuong, Op aarde schitteren we even [fragment vertaling | boekverkopersbespreking]
De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op Nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.
'De schoonheid van Ginzburgs essays en meer autobiografische romans is gelegen in de balans die ze vindt tussen de kleine levens en de grote buitenwereld. Een balans die tegelijkertijd ook recht doet aan de paradox dat de grootsheid van onze innerlijke ervaring onlosmakelijk verbonden is met de evidente nietigheid van ons bestaan. De aantrekkingskracht van Ginzburgs proza is gelegen in de helderheid.' Jan Postma is gewonnen voor Natalia Ginzburg, in een essay voor het kerst-/familienummer van De Groene.
En Christiaan Weijts las Jeroen Smits Het grote gevecht: 'Onvermijdelijk met die aanpak en met dit onderzoeksjournalistieke genre is dat het een karrenvracht aan gegevens oplevert die toch in een leesbare structuur terecht moet komen. En die leesbare vorm heeft weer het gevaar dat het drama er al te sterk in gelegd wordt. Het is balanceren tussen documentatie en dramatiek.'
En dan: de favoriete boeken van 2019 van de recensenten (ze staan tussen de eindejaarslijstjes).
Jan Postma
- Radden Keefe, Zeg niets. Moord en verraad in Noord-Ierland [fragment]
- Rachel Cusk, Coventry
Femke Essink
- Niña Weijers, Kamers antikamers [fragment | onze recensie]
Arthur Eaton
- Aaron Bastani, Fully Automated Luxury Communism: A Manifesto
Kees 't Hart
Niña Weijers
- Annie Dillard, Pelgrim langs Tinker Creek
- Sacha Bronwasser, Niets is gelogen
Christiaan Weijts
- Joe Moran, First You Write a Sentence
Marian Donner
- Menno Wigman, Verzamelde gedichten [onze recensie]
Cyrille Offermans
- Andrej Platonov, Verhalen
Alfred Schaffer
- Aaron Kunin, Love Three
- Marwin Vos, Het leven van sterren. Een leesboek over geweld
Joost de Vries
- Pat Barker, De stilte van de vrouwen [onze recensie]
- Maartje Wortel, Dennie is een star [fragment]
Thomas Heerma van Voss
- Siri Hustvedt, Herinneringen aan de toekomst [fragment | onze recensie]
Chris van der Heijden
- Roel van Duijn, Een zoon voor de Führer. De nazi-utopie van Julia Op ten Noort
- Herman van Goethem, 1942. Het jaar van de stilte
Lodewijk Verduin
- Ben Lerner, Leerjaren in Topeka [onze recensie]
- Irma Maria Achten, Augustus [fragment | onze recensie]
Graa Boomsma
- Edna O’Brien, Meisje [onze recensie]
Marja Pruis
- Manon Uphoff, Vallen is als vliegen [fragment | onze recensie]
- Vivian Gornick, Een vrouw apart. En de stad [fragment]
De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.