Gerwin van der Werf, James Lovelock en Albert Camus (het recensieoverzicht van de week van 18 maart 2020)

In de boekenbijlage van de NRC las Wytske Versteeg literatuur ‘over ontwrichtende epidemieën’ en concludeert ‘Een quarantaine is een proefopstelling voor menselijk gedrag, waarin harteloos egoïsme en extreem altruïsme naast elkaar bestaan. [...] We weten allemaal dat plagen, in welke vorm dan ook, een terugkerend verschijnsel zijn – en toch zijn we niet bereid, niet in staat om het te geloven als zo'n plaag vanuit het niets op ons neerdaalt.’

Auke Hulst leest Yoko Tawada’s sciencefictionroman De laatste kinderen van Tokyo. ‘De nadruk ligt op de eigenaardigheden van de nieuwe wereld en daarnaast op de verhouding tussen de zorgelijke Yoshiro en Mumei, die boterzachte tanden en vogelbotjes heeft, snel moe is, maar mentaal sterk.’

‘Pas op driekwart blijkt hoe het werkelijk zit, en welke keuzes hij in zijn leven heeft gemaakt – deze ingenieuze verhaalwending plaatst het leven van Shapiro in een ander licht. Wat een verkapte lofzang op mannelijkheid en lichamelijkheid leek te zijn, blijkt dan een tragische vertelling waarin de Tweede Wereldoorlog zijn schaduw vooruitwerpt.’ Marco Kamphuis las Szczepan Twardochs De koning [toelichting door de vertaler].

Sebastiaan Kort las Dimitri Verhulsts Onze verslaggever in de leegte. ‘Lang laat dit ‘ongedateerde dagboek’ zich lezen als een verslavingsboek, een soort lichtere variant op Erik Jan Harmens’ Hallo muur. Want Verhulst is dus niet fier op zijn grootverbruik, hij weet net zo goed dat hij het niet zonder kan stellen.’

Judith Eiselin leest Gerwin van der Werfs ‘road novel’ Strovuur. ‘Slim doseert Van der Werf de informatie over hoe en waar, en onder welke omstandigheden precies.’ En ‘Bij de serieuze ondertoon – hier staat alles op het spel – bevat de roman ook veel onvervalste slapstick.’

‘Cohen bepleit een brede academische vorming voor elke student. Die moeten allemaal weer ‘op het niveau van een voldragen academicus leren lezen, leren kritiseren, leren redeneren’. Waarbij een grote rol is weggelegd voor de geesteswetenschappen – de afdeling die de laatste jaren juist in het verdomhoekje zat en flink moest bezuinigen,’ aldus Patricia Veldhuis over Floris Cohens De ideale universiteit.

Sjoerd de Jong schrijft over drie boeken die over hedendaags fascisme gaan en constateert: ‘Over de definitie van hedendaags fascisme is geen consensus’. ‘Toch zijn de boeken aanraders, alleen al omdat ze duidelijk maken hoe slap doorgekookt Nederlandse mediarecepten met het F-woord vaak zijn.’

Ronald Havenaar vergelijkt de geschiedschrijving over het einde van de Koude Oorlog aan de hand van twee boeken en vraagt zich af wiens aandeel het grootste was. ‘Het belangrijkste twistpunt in de geschiedschrijving over het einde van de Koude Oorlog betreft de vraag wiens aandeel het grootste was.’

Obe Alkema interviewde Peter Verhelst over de ‘vitale, persoonlijke én politiek geladen bundel’ Zon. (‘Het voordeel van cycli is dat je de mogelijkheid krijgt subtiele varianten te schrijven. Het wordt altijd minder helder en tegelijkertijd veel complexer, zoals waslagen over elkaar: alles krijgt meer diepte. Je ziet méér.’).

Verder minibesprekingen van Dik van der Meulens ‘monumentale biografie’ Multatuli, Sofia Lundbergs Een vraagteken is een half hart (‘Je merkt meteen: hier is iets anders aan de hand.’), Alexander Poesjkins De kapiteinsdochter, Konstantin Paustovski’s Wilde rozen en andere verhalen, Frederik Heemskerks Van vader op zoon (‘een kritisch familieverhaal over zijn overgrootvader en grootvader, die allebei premier van Nederland waren’) en Luc Rassons Het lijk van de dictator (‘een literair historisch tijdsdocument’).

Zaterdag in het NRC leest Thomas de Veen Confettiregen van Splinter Chabot [leesfragment], een ‘memoir van een jonge hond’. ‘Op zijn manier neemt Chabot hier ook de regie in handen, door te tonen hoe je met een krachtige overtuiging en de steun van je omgeving toch je eigen weg kunt volgen. Dat is geen nieuw verhaal, maar wel een verhaal dat keer op keer door jonge mensen gehoord mag worden.’

Gemma Venhuizen interviewde James Lovelock over zijn nieuwe boek Welkom in het Novaceen en het coronavirus. ‘Merkwaardig genoeg is juist het allereerste onderzoek uit de lange loopbaan van Lovelock op dit moment het meest actueel: in de jaren veertig deed hij onderzoek naar luchtweginfecties en virusoverdracht. “Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren mensen bang voor een grootschalige pandemie omdat iedereen zo dicht op elkaar zat in de schuilkelders. Dus moest ik uitzoeken hoe ziekteoverdracht plaatsvond, en welke vormen van desinfectie zouden helpen.”’

‘Het handschrift van Vos is van een monnikenachtige precisie en helderheid. In het dagboek beschrijft hij zijn wandel- en fietstochten, soms in gezelschap van zijn vrouw. Hij noteert de vogels én hun gedrag, zijn artistieke twijfel en innerlijke roerselen’, schreef Kester Freriks over de heruitgave van het Vogeldagboek van Peter Vos.

Verder schrijft Gemma Venhuizen over het jubileumboek De Kaaistoep, ‘een viering van de biodiversiteit’. ‘Van de zombieachtige kop van een vleesvlieg tot het opvallend snoezige uiterlijk van de eikenprocessievlinder: door de vele close-upfoto’s blijf je je verbazen over de verscheidenheid van de natuur.’

De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op Nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.