Margo Jefferson, Ad ten Bosch, David Wallace-Wells, Jelmer Mommers (de boekbesprekingen in de week van 19 juni 2019)

Paul Luttikhuis las voor de krant drie boeken over de klimaatcrisis:

• Anabella Meijer e.a., Eerste hulp bij klimaatverandering: 'Meijer liet de klimatologie over aan wetenschapsjournalist Rolf Schuttenhelm, die de lezer op een knappe en luchtige manier door ingewikkelde thema’s als infraroodstraling, koolstofbalans, zuurgraad van oceanen en klimaatmodellen loodst. Maar zijn ondertoon is allesbehalve luchtig.'
• Jelmer Mommers, Hoe gaan we dit uitleggen [fragment]: 'In de wereld van Descartes gaan we door op de huidige weg en trekken we ons weinig aan van de klimaatontwrichting. In die van Humboldt proberen we ons, met vallen en opstaan, te verzoenen met de natuur. Mommers vindt het hoopgevend dat we voor dat laatste scenario alleen "dat ene waanidee" over de scheiding van mens en natuur achter ons hoeven te laten. Maar in zijn zoektocht naar een optimistisch perspectief verliest hij zijn eigen verhaal uit het oog.'
• David Wallace-Wells, De onbewoonbare aarde [recensie]: 'De onbewoonbare aarde maakt duidelijk dat van ongestoord verder leven geen sprake meer kan zijn. De totale ondergang dreigt weliswaar alleen in "het extreemste geval" maar we worden nu al geconfronteerd met de gevolgen van de opwarming – we vertellen het verhaal niet alleen, we maken het ook mee.'

Roos van Rijswijk bespreekt daarnaast Frankusstein, de nieuwe roman van Jeanette Winterson. 'Bewonderenswaardig is hoe de hoofdstukken uit het heden over Ry en het verleden over Mary elkaar afwisselen, hoe feit en fictie zich al even vlug vermengen. Winterson weet de twee tijdlijnen fantastisch met elkaar te verweven. Dat doet ze door plotwendingen waarvan het zonde zou zijn om ze in een recensie weg te geven, maar ook door diverse motieven in beide verhalen te laten overlappen. De liefde voor een ander. Vrouw-zijn, man-zijn, geen van beide zijn. De industriële en technologische revoluties. De liefde voor het leven, de drang dat leven te scheppen, of de dood te verslaan,' schrijft ze onder meer. Kester Freriks las Annie Dillard Pelgrim langs Tinker Creek. 'Dillards gelukzalige aanwezigheid in de groene weelde langs de boorden van Tinker Creek is onweerstaanbaar boeiend en troostrijk. In het mysterie dat zij openbaart ligt de bron van onze aandacht voor de natuur, die de bescherming zo hard nodig heeft,' aldus Freriks. In dezelfde recensie ook aandacht voor De man op de dijk van Elvira Werkman. 'De man op de dijk bewijst dat een vogel als de kiekendief symbool staat voor de politieke arena die onze natuur beheerst,' merkt Freriks onder meer over het boek op.

Rob Hartmans wijdt een stuk aan François Hartogs baanbrekende Regimes of Historicity en Christopher Clarks' 'rijke en erudiete' Time and Power: 'Terwijl Hartog zich vooral richt op de ideeën over tijd en historiciteit van filosofen, schrijvers en historici, concentreert de Australisch-Britse historicus Christopher Clark [...] zich in Time and Power op vier Duitse machthebbers.' En Obe Alkema sprak met Edmund White over diens memoir The Unpunished Vice. 'Niemand zou het ooit een belediging vinden om de geweldige Toni Morrison een zwarte schrijver te noemen. Zwarte schrijvers kunnen schrijven over heteroseksualiteit, geboortes van hun kinderen, scheidingen enzovoorts, want het leven van een zwarte heteroseksueel is min of meer een licht vervormde spiegel van het leven van een witte heteroseksueel. Het homoseksuele leven lijkt volstrekt niet op dat van hetero’s. Eigenlijk komen we van Mars,' zegt White onder meer in het interview.

Korter:

• Michel Krielaars over Joseph Roth, Charleston op de vulkaan: 'Ook als journalist was Joseph Roth (1894-1939) een schrijver. Interviews vond hij een zwaktebod. Hij noemde dat genre "de gemakzuchtige toeverlaat voor journalistieke verlegenheid". Je moest waarnemen en objectief verslag doen. Roth kon het als geen ander, zoals blijkt uit Charleston op de vulkaan.'
• Shira Keller over Lauren Groff, Florida: 'Helaas vergt de bundel op stilistisch vlak de nodige verdraagzaamheid. [...] De sterke thematiek kan niet verhinderen dat de lezer geregeld het spoor bijster raakt in dit woud van onbeholpen formuleringen.'
• Anne van den Dool over Takis Würger, Stella: 'een spannend en ontroerend verhaal.'
• Thomas de Veen over Dimitri Verhulst, De pruimenpluk [fragment]: 'De afgelopen jaren bleef nieuw proza uit. De pauze gaf hoop, maar zijn terugkeer met De pruimenpluk valt tegen.'
• Maarten Doorman over Thijs Lijster, Kijken, proeven, denken: 'Er valt het nodige op deze essays af te dingen [...]. Maar dat academische wijsgeren zich onder het vaandel van Michel Montaigne en David Hume op het publieke podium begeven zonder de lezer met de voldongen feiten van de wetenschap te intimideren of met de onweerlegbaar abstracte theorieën van de filosofie weg te blazen kan niet genoeg worden geprezen.'
• Nynke van Verschuer over Sandro Veronesi, Blaffende honden: 'De grillige stijl van Veronesi zorgt dat Blaffende honden geen krachteloos pamflet is, maar Veronesi’s zomer van ontreddering doet herbeleven.'
• Peter de Bruijn over Robin Wallace, Hearing Beethoven: 'Wallace wisselt hoofdstukken over de lotgevallen van zijn vrouw af met analyses van Beethovens verhouding tot zijn doofheid. De verschillen tussen Beethoven en Barbara zijn uiteraard groter dan de overeenkomsten, met een historische afstand van ruim twee eeuwen. Maar die persoonlijke achtergrond maakt Wallace wel uitzonderlijk sensitief en nauwkeurig in zijn beschrijvingen van Beethovens omgang met zijn falende gehoor.'

De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op Nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.