Michael Ondaatje, Sally Rooney & Bob Woodward (de boekbesprekingen in de week van 19 september 2018)
24 september 2018Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften waarin deze week aandacht voor Bob Woodward (Trouw, de Volkskrant, De Groene Amsterdammer), Ottessa Moshfegh (Trouw, de Volkskrant), Edoardo Albinati, Berend Sommer (Trouw), Nelleke Noordervliet, Bibi Dumon Tak, Michael Ondaatje (NRC), Sally Rooney en Frans Schalkwijk (De Groene Amsterdammer).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
Delen op
Janita Monna bespreekt deze week Désanne van Brederodes Verzonnen grond. 'Haar veelal spreektalige regels maakt ze zo vol dat er weinig lucht, weinig ruimte voor een lezer overblijft,' schrijft Monna onder meer in haar stuk. Ronald de Rooy las De katholieke school van Edoardo Albinati. 'Irritatie, onbegrip en vermoeidheid zijn uiteindelijk onvermijdelijk bij het lezen van dit monstrum. Het helpt wel enigszins dat Albinati zich hiervan terdege bewust is, getuige de frequente leesaanwijzingen dat hele hoofdstukken of honderden bladzijden gerust overgeslagen kunnen worden. Maar toch voel je dat je moet doorlezen tot het bittere eind. Ondanks alle tekortkomingen is De katholieke school namelijk wel een belangrijk boek. Een belangrijk boek hoeft niet per definitie een goed boek te zijn,' aldus De Rooy.
Voor 'Vandaar dit boek' sprak Marijke Laurense met Deborah Feldman over haar Onorthodox. 'Waar mijn boek over gaat? Sommige mensen denken dat het over een krankzinnig geloof en vrouwenemancipatie gaat. Maar het is veel simpeler: Onorthodox is een universeel verhaal over hoe je trouw aan jezelf probeert te blijven als je omgeving er alles aan doet om dat te voorkomen,' zegt Feldman onder meer in het interview. Het 'Beeldboek' van deze week is Elements of architecture van Rem Koolhaas. '[M]et behulp van de slimme en heldere vormgeving van grafisch ontwerpster Irma Boom is hier een handboek ontstaan waar iedere architect eindeloos uit kan blijven putten voor inspiratie,' merkt Laura van Baars over het boek op.
'Bijzonder, en ook wel gedurfd, aan het droogkomisch geschreven Mijn jaar van rust en kalmte is de vrijwel onkreukbare vlakheid van de hoofdpersoon,' schrijft Vrouwkje Tuinman onder andere over Mijn jaar van rust en kalmte van Ottessa Moshfegh. Elias van der Plicht vindt Steve Brusattes De opkomst en ondergang van de dinosaurus '[e]en fraai staaltje wetenschapsgeschiedenis, met mooie anekdotes en eigenaardigheden van paleontologen van toen en nu'. Rob Schouten wijdt een bespreking aan Berend Sommers De onweerstaanbare val van Henri Furet [fragment]. 'Sommer, zo jong als hij is, heeft deze ideologische onverschilligheid van de heersende en de aanstormende klasse goed geraakt. Zijn personages zijn, behalve Furet, bovendien ook weer niet zo een-op-een in elkaar gefabriekt dat je je voortdurend bewust bent van hun ware identiteit,' merkt hij op. En: 'Wel heb ik moeite met het tweede deel, waarin een journaliste het hele verhaal van Hageman en Furet nog eens vanuit een net iets ander perspectief overdoet. En ook het slot van de roman met een plots wegdeemsterende Furet bevredigt niet. Maar dat zijn in feite technische tekortkomingen die in een volgende, wellicht ook iets diepgravender roman rechtgezet kunnen worden.'
Van Bas den Hond een stuk over Bob Woodwards Angst. Trump in het Witte Huis [fragment]. 'Wat voor man de Amerikanen met Donald Trump in het Witte Huis hebben gehaald, dat is vooral wat Woodward duidelijk probeert te maken in zijn spijkerharde en overtuigende reconstructies. Hij schildert de president als iemand die liegt uit gewoonte. Die nauwelijks informatie opneemt, en al helemaal niet als die in strijd is met zijn overtuiging. En die boven alles niet voor zwak versleten wil worden,' staat er onder meer in de recensie. Sofie Messeman bespreekt daarnaast Het verhaal van een huwelijk van Geir Gulliksen. 'Dat Gulliksen het verhaal door één van de partners laat optekenen, terwijl de andere zwijgt, is een vondst. Want hoezeer Jon ook probeert om ook Jappies gezichtspunt te verwoorden, het blijkt een onmogelijke opgave. De ander is niet te doorgronden, we moeten het doen met vooronderstellingen waarvan we nooit zullen weten of ze kloppen of niet. En dat is natuurlijk des te pijnlijker voor wie zich afvraagt waarom een relatie stuk is gegaan,' aldus Messeman. En Bas Maliepaard schrijft over Bibi Dumon Taks Laat een boodschap achter in het zand. 'Een geslaagd experiment, deze non-fictiepoëzie, zeker in combinatie met de schitterende illustraties van Annemarie van Haeringen, die knap de vorm van de dieren vangt,' vindt hij.
Tips:
- Aline Pennewaard, Van kleermaker tot kapo ('een boeiende - zij het hier en daar wat geromantiseerde - reconstructie van hoe jarenlange vervolging een pechvogel verandert in een wreedaard')
- Wilma Stockenström, Abjater die zo lachte ('ontroert in sensitiviteit en poëtische taal')
- Ayòbámi Adébáyò, Blijf bij me ('onderhoudende, levendige zedenschets die je een inkijkje geeft in de middenklasse van het moderne en toch ook nog bijgelovige, polygame, patriarchale en aan politieke coups en gewapende overvallen blootgestelde Nigeria')
- Alex Boogers, Lang leve de lezer ('Dat de altijd al elitaire literatuur moet worden opengebroken is duidelijk, voor het hoe geeft Alex Boogers zinnig advies.')
De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
Aan het begin van De Boekenweek voor Jongeren een stuk van Mano Bouzamour die meer jongeren aan het lezen hoopt te krijgen. Hij schrijft: 'Er moet een nieuwe generatie jonge schrijvers opstaan die het voortouw neemt. Die op nieuwe manieren de jongeren moeten zien te bereiken. Via Instagram bijvoorbeeld.' Jarl van der Ploeg sprak verder met Rosita Steenbeek, van wie onlangs het boek Wie is mijn naaste? verscheen. Steenbeek wil met dit boek de vluchtelingencrisis dichter bij de mens brengen. 'Ik wilde de vluchtelingen en migranten als mensen schilderen, om op die manier de angst wat in te dammen,' aldus Steenbeek in het interview. Bert Lanting bespreekt daarnaast Bob Woodwards Angst. 'Aan de hand van honderden gesprekken met figuren uit Trumps omgeving geeft Woodward een levendig beeld van de felle discussies binnen het Witte Huis,' merkt hij op.
Wilma de Rek sprak met actrice en schrijfster Georgina Verbaan over haar carrière en over haar meest recente boek, Iets om naar uit te kijken. Op de vraag 'als je ooit moest kiezen tussen schrijven of acteren' antwoordt ze: 'Ik merk dat ik het leuk vind onder schrijvers te zijn, misschien liever dan onder acteurs. Acteurs zijn over het algemeen heel sociaal met elkaar, daar ben ik niet zo goed in. Schrijvers zijn ook erg verlegen en een beetje contactgestoord. Dat zijn gelijkgestemden.' En Arjan Peters is niet erg enthousiast over de Kellendonk-biografie van Jaap Goedegebuure. Goedegebuure is volgens hem 'te steil is om Kellendonks typerende mengeling van scepsis en verlangen te begrijpen'.
John Schoorl ging op bezoek bij K. Schippers en dat leverde een bijzonder interview op. 'Kunstenaars moeten tegenwoordig heel per-soon-lijk zijn. Ach, hou eens op!' aldus Schippers. 'Hij hoeft niks over zichzelf te weten, zijn reis gaat nooit naar binnen, maar naar buiten. Iets zoeken wat hij niet eerder zag, er is nog zo veel te zien,' aldus Schoorl. Sterre Lindhout sprak verder met Heidi Benneckenstein over haar boek Een Duits meisje, een verslag van haar jeugd tussen neonazi's. Over hoe ze haar vader in het boek schetst, vertelt Benneckenstein: 'Natuurlijk hou ik in het boek geen rekening met zijn gevoelens of behoeftes, maar hij heeft ook nooit rekening gehouden met mij. Als hij een goede vader was geweest, dan had hij dat in elk geval moeten inzien.'
Korter:
- Bo van Houwelingen over Jaap Robben, Zomervacht ('Dit is een schrijver van voorzetjes, zo elegant dat ze niet meer ingekopt hoeven worden.') [fragment]
- Joost Pollmann over One Two Three Four Ramones van Bruno Cadène, Xavier Bétaucourt en Éric Cartier ('Cartier heeft alles getekend in potlood, zonder inkleuring, om een groezelige sfeer op te roepen. Dat is gelukt.)
- Persis Bekkering over Ottessa Moshfegh, Mijn jaar van rust en kalmte ('Een intrigerende roman.')
- Jan Tromp over Willem van Bennekom, Ed van Thijn. Leven als opdracht ('Een merkwaardig boek. Van Bennekom stelt vreemde, suggestieve vragen.')
- Bo van Houwelingen over Mirthe van Doornik, Moeders van anderen ('Een reeks geslaagde scènes, maar het geheel is niet meer dan de som der delen.')
- Sander van Walsum over Ronald de Graaf, De Prins. Willem van Oranje ('Te vaak wordt de lezer heen en weer geslingerd tussen gebeurtenissen waarvan de samenhang niet altijd duidelijk is.')
- Edwin Krijgsman over Silvia Avallone, Levenslicht ('De literaire trukendoos van Avallone lijkt wat uitgewerkt.')
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op Volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
Pam van der Veen sprak met Lieve Joris over haar boek Terug naar Neerpelt, waarin ze schrijft over haar verslaafde broer [fragment]. 'In een familie met een trauma rond een van de kinderen gaat iedereen daar op zijn eigen manier mee om. De een sluit zich af, de ander wil er juist over praten, weer een ander vertrekt. Die laatste, dat was ik.'
Korter:
- Marjolijn de Cocq interviewt Nieuw Amsterdam-hoofdredacteur Susanne van Leeuwen over Een klein leven van Hanya Yanagihara en de recente toneelbewerking van de roman ('Ze wilde absoluut geen letterlijke interpretatie van haar boek, daarom denk ik dat ze juist hém [Ivo van Hove] haar fiat heeft gegeven.') [fragment]
- Kim Schoof over Lieke Marsman, De volgende scan duurt vijf minuten ('[De gedichten] wijzen niet op de alledaagsheid, maar op de volstrekt uitzonderlijke ervaring van ziek zijn.')
- Hans Renders over Jaap Goedegebuure, Kellendonk ('De citaten zijn te lang, en naar het einde toe wordt het te veel een boek van de literatuurwetenschapper […] Dat neemt niet weg dat Goedegebuure in Kellendonk op eloquente wijze leven en werk van de (ver)zwijger Frans Kellendonk aaneengesmeed heeft.')
- Dirk-Jan Arensman over Richard Powers, Tot in de hemel ('Hoe imposant en knap [ook], als geheel overtuigt zijn twaalfde roman toch niet volledig.') [fragment]
- John Jansen van Galen over Gijs van der Ham, 80 jaar oorlog ('Helder') [fragment]
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke zaterdag. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
Gisteren werd bekend dat Nelleke Noordervliet dit jaar Constantijn Huygens-prijs wint, aanleiding voor Thomas de Veen om een stuk over haar oeuvre te schrijven. Hans Steketee bespreekt daarnaast drie boeken over de beroemde Britse ontdekkingsreizen:
- Peter Moore, Endeavour: The Ship and the Attitude that Changed the World ('allereerst de biografie van een schip')
- Horatio Morpurgo, The Paradoxal Compass: Drake’s Dilemma ('In The Paradoxal Compass keert Horatio Morpurgo terug naar Francis Drake, piraat en ontdekkingsreiziger, die in opdracht van Elizabeth I met de Golden Hinde de wereld rond zeilde, Spaanse zilverschepen enterend. Het was een vroeg geval van Britannia rules the waves. Maar is die reis wel wat we er altijd in hebben gezien? ')
- Michael Palin, Erebus: The Story of a Ship ('het magistrale boek van Michael Palin, over de HMS Erebus, een voormalige kanonneerboot die twee grote reizen maakte')
Verder van Mirjam Noorduijn een stuk over Bibi Dumon Tak, winnaar van de Theo Thijssen-prijs voor kinderliteratuur. '[W]ie Dumon Taks oeuvre overziet zal zich afvragen of ze niet veel meer is dan een waarnemer en exceptioneel goed schrijvende verslaggever van de werkelijkheid. Ja, ze toont een passie voor intrigerende feiten, vooral over dieren. En ja, ze ziet erop toe dat die kloppen. Maar de sprankelende taal, de lichte, heldere toon en treffende poëtische beelden waarmee ze de geheimen van het dierenrijk vervolgens vormgeeft, verraden dat ze eerder door verwondering dan weetgierigheid gedreven wordt,' aldus Noorduijn.
Arnold Heumakers wijdt een bespreking aan de herziene vertaling van Friedrich Reck-Malleczewens Dagboek van een wanhopig mens, 1936-1944. 'De vertaling stamt oorspronkelijk uit 1968 en werd opnieuw bewerkt. Helaas zijn daarbij ook enkele lastige zinnen en passages gesneuveld; voor de complete tekst zal men zich daarom tot het Duitse origineel moeten wenden,' merkt Heumakers in het stuk op. 'Desondanks blijft Recks Dagboek van een wanhopig mens alleszins de moeite waard. Het laat zien dat ook aartsconservatieven en potentiële geestverwanten zich fel tegen de nazi’s konden keren.' En Toef Jaeger sprak met Michael Ondaatje, van wie onlangs de roman Blindganger verscheen. 'Wie de kaart tekent, bepaalt de politiek, zeker in gekoloniseerde gebieden. Wat Joseph Conrad The Heart of Darkness noemt, is helemaal niet duister. Het is simpelweg nog niet ingetekend en het valt daarom buiten zijn blikveld. En wat Conrad wil ontdekken, bestaat natuurlijk allang: er is al cultuur. De kaart is iemand anders’ versie van jezelf,' zegt Ondaatje onder meer in het interview.
Korter:
- Thomas de Veen over Bibi Dumon Tak en Annemarie van Haeringen, Laat een boodschap achter in het zand ('Bij oppervlakkige beschouwing is Laat een boodschap achter in het zand komisch en vrolijk, inclusief flauwe woordgrapjes ("Wikipedinee"), en daarmee echt op kindermaat gesneden. Maar beschouw je het nader, dieper dan je bij poëzie voor kinderen misschien geneigd bent, dan zie je meer.')
- Obe Alkema over Lieke Marsman, De volgende scan duurt vijf minuten ('[I]n haar essay is Marsman op haar scherpst. De fragmenten over kanker en politiek grijpen soepel ineen en tonen hoe de hedendaagse cultuur, gedomineerd door economisch effectbejag, inwerkt op het persoonlijke.')
- Judith Eiselin over Jaap Robben, Zomervacht [fragment] ('wel beklemmend en zorgvuldig geschreven, maar toch geen spannend of gelaagd boek')
- Margot Dijkgraaf over Philippe Claudels Archipel van de hond ('Claudel schotelt ons, meesterschrijver als hij is, een spannend moordverhaal voor, een dantesk universum vol zwarte humor, met de mens als genadeloze, onmenselijke hoofdpersoon.') [fragment | recensie] en Khaled Hosseini's Bede aan zee ('Khaled Hosseini toont nu in een mooi geïllustreerd boek [...] zijn solidariteit met allen die "op de vlucht voor oorlog en vervolging op zee zijn omgekomen".')
- Maarten Huygen over Bryan Caplans The Case Against Education ('Caplan heeft een beperkte, economische visie op onderwijs. Maar onderwijs is ook goed voor socialisatie en persoonlijke vorming, zo schreef de onderwijsfilosoof Gert Biesta eens.') en Louise Elffers' De bijlesgeneratie ('Elffers schrijft in haar vlotte en goed gedocumenteerde essay De bijlesgeneratie. Opkomst van de onderwijscompetitie dat hoogopgeleide ouders er veel voor over hebben om hun kind het zelfde opleidingsniveau te gunnen.')
- Sjoerd de Jong over Benjamin Madleys An American Genocide ('een minutieuze en goed geschreven analyse, die wel wat vergt van de lezer') en Dierk Walters Colonial Violence ('een fascinerende, even brede als scherpzinnige analyse van koloniaal geweld van Europese mogendheden')
- Joost Vermeulen over Jona Lendering en Vincent Hunink, Het visioen van Constantijn ('Door hun heel nauwgezette analyse worden niet alleen de waarheid en mythe van elkaar gescheiden; ze maken ook glashelder dat er desondanks altijd dingen onzeker blijven.') [fragment]
De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op Nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.
In De Groene deze week een interview met Astrid Holleeder, naar aanleiding van de toneeladaptatie van haar boek Judas. ‘Een boek schrijven is zinvol. Dat het ook anderen kan helpen, dan heb ik toch nog een functie. Ik leef onder restricties, dus pas ik me aan. Als je in je hoofd maar vrij bent,’ vertelde Holleeder aan Margreet Fogteloo. Verder een essay van Marja Vuijsje naar aanleiding van haar boek Oude dozen. Ze begint haar stuk met een collectie anekdotes over de vele dozen gevuld met feministische boeken die ze op straat tegenkomt. Vervolgens schrijft ze over Simone de Beauvoirs De tweede Sekse, een van de boeken die tijdens de protestgeneratie gretig gelezen werd maar nu op de stoep is beland. Ze blikt terug: ‘Een enkele zin was soms goed voor felle debatten, bijvoorbeeld over de mogelijkheid mannen mee te krijgen in de feministische strijd.’
Philip Huff recenseert Sally Rooneys Normal People [recensie]. ‘Net als in haar vorige boek heeft Rooney een scherp oog voor de dynamiek van aantrekkingskracht tussen twee mensen, en de machtsstructuur die dit met zich brengt – en hoe die verhouding ineens kan omslaan. En ze beschrijft niet het innerlijk van één hoofdpersoon dus, maar twee: hun gedachten, hun trekjes (nagelbijten, uithongeren, comazuipen), hun vriendschaps- en liefdesgevoelens,’ merkt hij onder meer op. Rutger van der Hoeven bespreekt Fear: Trump in the White House van Bob Woodward [fragment]. ‘Juist omdat we al zoveel wild nieuws over Trump hebben gelezen worden de kalmere episoden in Woodwards boek interessanter: de momenten waarop Trump serieus probeert zijn ambt te voldragen. Daarin komt hij er lang niet altijd slecht vanaf,’ aldus Van der hoeven. Hoewel het boek tekortkomingen kent, vindt Van der Hoeven het verbijsterend: ‘Een heerlijk boek over het belangrijkste machtscentrum van de wereld, met de eindbaas die om tien uur naar beneden komt (of elf uur, of half twaalf), zonder zijn agenda en memo’s te lezen vraagt wat zijn schema is voor de dag, die zijn staf constant het gevoel geeft dat ze langs de rand lopen, die een eindeloos arsenaal grofheden heeft (Obama? een “weak dick”) en die een aversie heeft tegen doordachte plannen, “alsof een plan zijn kracht zou wegnemen, zijn zesde zintuig.”’ En Arthur Eaton wijdt een stuk aan Frans Schalkwijks Narcisme. ‘Schalkwijks boek doet wat de beste literatuur in dit genre doet: een naam geven aan voor iedereen herkenbare vormen van gekkigheid, schrijft Eaton.’
De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.
