Saskia De Coster, Marja Pruis, Jan Siebelink en Murat Isik (de boekbesprekingen in de week van 20 maart 2019)
22 maart 2019Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften waarin deze week aandacht voor Saskia De Coster, Marja Pruis, Jan Siebelink, Murat Isik, en verder: Michel Houellebecq, Jan van Mersbergen en Francis Fukuyama (Trouw), Els Kloek, Anne Sofie von Otter (de Volkskrant), Eveline Aendekerk, Jan Fontijn (Het Parool), Sheila Heti, Manon Uphoff (NRC), Peter Buwalda, Bianca Stigter (Vrij Nederland) William M. Kelley, Jan Fontijn, Lynn Berger en Jan Siebelink (De Groene Amsterdammer).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
Trouw vroeg drie schrijfsters uit verschillende generaties naar hun favoriete moederboek of naar het mooiste moederpersonage uit de literatuur. Bregje Hofstede (Drift [fragment | onze recensie]) koos voor Sheila Heti's Moederschap ('een 21ste-eeuwse update van De tweede sekse'), Saskia De Coster (Nachtouders [fragment]) voor Maggie Nelsons De Argonauten [fragment] ('Nelson vertelt over de intiemste zaken, steeds met veel durf. Dat heeft mij enorm geïnspireerd.') en Nelleke Noordervliet voor Alles wat was van Willem Melchior ('Er is een prachtige scène als Willem in de kapel van het ziekenhuis ontdekt wat zijn moeder daar op een briefje heeft genoteerd. Pas dan voelt hij zelf het verdriet. Bij die scène barstte ik in tranen uit.').
In Arjan Vissers 'Tien geboden' komt Jan van Mersbergen langs, die binnenkort zijn De onverwachte rijkdom van Altena [fragment] bij Athenaeum Boekhandel & Nieuwscentrum zal presenteren. Bij 'Geen gesneden beeld': 'Ik schrijf in beelden. Alles wat ik meemaak, kan materiaal zijn voor een boek of een verhaal. Ik heb als stratenmaker gewerkt, da’s eigenlijk net zoiets: steentjes leggen. Soms moet je een bochtje maken, dan leg je de stenen iets verder uit elkaar of hak je er een paar in tweeën. Ik ken de techniek. En ik weet ook wat het is om de hele dag te scheppen, te bikken en met bakken specie heen en weer te sjouwen.' En over zijn nieuwe boek: 'Het land van mijn vader is in het boek een grote plas water geworden, maar het idee erachter is hetzelfde. Eigenlijk probeer ik via de literatuur iets van mijn vader te begrijpen en mezelf aan hem te laten zien. Het is leven met een omweg. Indirect. Uiteindelijk hebben mijn vader en ik allebei ons eigen project. Ik schrijf – net zoals de dochter van de hoofdpersoon – boeken, bedoeld voor iedereen en hij heeft zijn landgoed, dat hij – net als de eigenaar van de put – na al die jaren eindelijk openstelt voor publiek.'
In Letter & Geest: Francis Fukuyama. Co Welgraven interviewt hem naar aanleiding van zijn nieuwe boek Identiteit [onze recensie]. 'Trump is totaal ongeschikt voor deze functie. Niemand in mijn omgeving dacht dat deze zonderling een kans zou maken. Hij is een showman, een leugenaar en een oplichter. En een racist. Ik was geschokt dat mijn landgenoten deze vent kozen. Maar hij is helaas niet de enige populistische leider. [...] Alles bij elkaar is er een ernstige bedreiging van de democratie die mij dierbaar is. Dat gaat mij aan het hart, daarom heb ik dit boek geschreven.'
Verderop in de bijlage reageert Maarten Boudry (Waarom de wereld niet naar de knoppen gaat) op de open brief van de Belgische klimaatspijbelaars Kyra Gantois en Anuna De Wever, Wij zijn het klimaat. Een brief aan iedereen, en schrijft Janita Monna over de moedergedichten van Maria Barnas (Nachtboot [fragment | onze recensie]), Hanneke van Eijken, Judith Herzberg en Ingmar Heytze.
Aan Jann Ruyters de taak om de zonen-over-moeders-boeken te bespreken van F. Starik (Klaar [fragment]), Nico Dijkshoorn (Ooit gelukkig), Marcel van Roosmalen (Het zijn de kleine dingen die het doen) en natuurlijk Murat Isik (zijn Boekenweekessay Mijn moeders strijd). 'De zoon schippert tussen idealisering en afkeer, vertelt de klassieke psychoanalyse, en die theorie staat nog steeds, zo blijkt uit deze moederboeken,' schrijft ze. 'Dat geldt overigens het minst voor de jongste auteur met ook de jongste moeder in dit gezelschap. [...] Voor dit niet ver reikende maar zeker boeiende gelegenheidsportret ging dertiger en zelfverklaard feminist Murat Isik in gesprek met zijn nu bijna gepensioneerde moeder.' Aan dat vragen kwamen de anderen niet meer toe. Dijkshoorn niet, maar: 'Ook in de geestigere en scherpere boeken van Marcel van Roosmalen en wijlen F. Starik moet je tegendraads aan het lezen gaan om een beeld te krijgen van de vrouw achter het "genadeloze" moederportret.'
Het Boek van de Week is Michel Houellebecqs Serotonine [onze recensie | fragment]: 'Houellebecq toont zich de kampioen van het kankerproza. Zijn grappen en grollen vormen op zichzelf nog geen goede roman. Maar juist door de herhaalde kortsluiting met zijn existentiële twijfel ontstaat gelaagde literatuur die je nog lang bijblijft.'
Korter:
- Rob Schouten over Jan Siebelink, Jas van belofte, het Boekenweekgeschenk: 'Het is eigenlijk best aardig gedaan, al lijdt deze korte roman toch ook aan de bekende Siebelink-hebbelijkheid van te nadrukkelijke en overdreven beschrijvingen en dialogen.'
- Monica Soeting over Martine van Rooijen, De vreselijke vriendinnen van mijn moeder. Portret van een vrouwenhuis: 'Gelukkig meer dan alleen een reconstructie. Het is vooral een herwaardering.'
- Beeldboek van de Week is Marijn Bax' MAR.
- Inge Schilperoord over Nicci Gerrards Woorden schieten tekort. Over dementie: een bijzonder lang afscheid [fragment]: 'Gerrard [is] nietsontziend naar zichzelf. [...] Ze is pijnlijk eerlijk over de soms gruwelijke schade die dementie aanricht. Maar ze is ook teder, voorzichtig, bescheiden en hartstochtelijk. En boven alles: diep humaan.'
- Berthold van Maris over Eduardo Halfon, De Poolse bokser: 'Een heel interessant en actueel boek dus.' Maar: 'Zo heeft dit interessante boek nog wel meer irritante kanten. Er blijft, vreemd genoeg, altijd veel afstand bestaan tussen de lezer en de in iedere zin aanwezige ik-persoon.'
- Bas Maliepaard over Abdelkader Benali, Mijn broer en ik: 'Benali’s verhaal prikkelt, is spannend en de vlotte toon die hij als kinderboekenschrijver aanslaat, klinkt bovendien natuurlijk.'
- Jann Ruyters interviewt Inge de Bever in 'Vandaar dit boek' over Moederland. Een vrouwenleven in twee culturen: 'Mijn boek is een verhaal van wederzijdse integratie. In mijn boek laat ik zien dat culturele verschillen niet zo groot zijn als mensen denken, sociaal-economische verschillen zijn veel bepalender. Maar dit is vooral een persoonlijk verhaal, over mensen, over menselijkheid. Er mag ook om gelachen worden.'
De recensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
Voor het Volkskrant Magazine sprak Sara Berkeljon met Saskia De Coster (Nachtouders [fragment | onze recensie]) ‘Dat is lief van haar, sterk. Die grote liefde was echt. Ze heeft Nachtouders nog niet gelezen. Ik schreef deze roman niet voor haar maar voor mijn lezers. Die vertellen me hoe intiem en herkenbaar ze de nachtgesprekken in bed tussen de prille ouders vinden. Het schijnbaar hyperpersoonlijke is dus behoorlijk universeel.’ Ook in het Magazine: een reportage van Angela Wals, uit De jongen die wilde mislukken [fragment].
In de boekenbijlage een essay van Els Kloek (1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis [fragment] en ... in de 20ste eeuw) over het Boekenweekthema, Nijhoff en de Boekenweek-auteurs. 'Maar wat me het meest stoorde was de zin "zij was alleen aan dek, zij stond bij ’t roer". Wat een gemiste kans vond ik dat. De vrouw had toch "aan het roer" moeten staan! [...] Ik was en ben vooral verontwaardigd omdat er twee mannen werden uitgenodigd om het Boekenweekgeschenk te schrijven. [...] Ik stel voor dat we met zijn allen héél veel boeken, en vooral ook poëzie, van vrouwen gaan kopen en lezen.'
Nog een schrijfster over het thema: Katinka Polderman. 'Daarom: vrouwelijke kunstenaars, schroom niet! Buit je moederschap uit. Pastelkleuren zijn verboden, tenzij ze ironisch worden gebruikt. Opdat nieuwe beelden, klanken en woorden de clichés en banaliteitjes verdringen en het moederschap de grootse ereplaats in de kunsten krijgt die het verdient.'
En Aleid Truijens over de thema-uitgaven:
- Liesbeth Smit, Echte vrouwen krijgen een kind: 'Smit doet [de kinderloze vrouwen] recht in dit interessante boek. Ik was er even stil van. Smit heeft een punt: moeders zijn de norm.' Maar moederschap in de literatuur? 'De beste schrijfsters in de Nederlandse literatuur schrijven er zelden over.'
- Marcel van Roosmalen, Het zijn de kleine dingen die het doen: 'Bijna elke zin die Van Roosmalen schrijft is raak. Elke droge zin is een mengeling van irritatie, opstandigheid en berusting, en ook kregelig mededogen.'
- Jan Fontijn, Moederskinderen: 'De mooiste stukken gaan over de zoon die hijzelf was.'
- Maartje Laterveer (red.), Wolf: 'De essays van Marja Pruis en van Basje Boer zijn het spannendst.'
- Annemarie de Gee en Eva Kelder (red.), Ik, moeder: 'Niet alle bijdragen zijn van de hoogste kwaliteit, maar ze zijn allemaal lezenswaardig.'
En ze besluit: 'Zulke verhalen maken hongerig naar nog meer verhalen en romans waarin alle uithoeken van het moederschap, ook de akelige, gênante en ongewenste, worden verkend. Moederschap verdient topliteratuur.'
Arjan Peters bespreekt dan kort het geschenk van Siebelink ('De redding van dit verhaal schuilt in de bijfiguren.') en het essay van Isik ('Zijn correctheid kan wrevel wekken [...], maar daar staat tegenover dat hij goudeerlijk beschrijft met te veel schaamte te zijn grootgebracht.'). Hij interviewt ook de Zweedse mezzo-sopraan Anne Sofie von Otter, die Shakespeare zingt: ‘Ik ben slecht in research. Ik luister naar wat de muziek mij vertelt. Natuurlijk wil ik ook weten uit welke toneelstukken die liederen komen. Even kijken wie het personage is dat deze tekst zingt. Maar dan stopt mijn onderzoek (lacht).’
'Ook interessant, en wel hierom': de Volkskrant schrijft ook nog 150 à 200 woorden over boeken, en wel deze:
- Annelies Verbeke, Deserteren
- Ester Naomi Perquin (red.), Wij zijn de menigte die moeder heet
- Sander Schimmelpenninck & Ruben van Zwieten, Elite gezocht
- Koos van Zomeren, Hooiberg
- Marianne Thieme, Groeiend verzet
- Frans van der Lugt s.j., Wie ben jij, o liefde
- Moedertje lief. Russische moederverhalen
- Marja Pruis (red.), De nieuwe feministische leeslijst [onze recensie]
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op Volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
Dieuwertje Mertens las voor Het Parool De nieuwe feministische leeslijst [onze recensie], samengesteld door Marja Pruis. 'De vragen en kanttekeningen die de essayisten bij de gecanoniseerde klassiekers stellen, zijn illustratief voor het feminisme van nu waaraan een veel persoonlijker invulling wordt gegeven. Of zoals Pruis concludeert: "Je kunt een leven lang over feminisme nadenken, feminist zíjn, maar toch telkens opnieuw uitgedaagd worden om te bedenken wat het is."'
En Marjolijn De Cocq interviewde de nieuwe CPNB-directeur, Eveline Aendekerk. 'Het ís geen mening, het ís geen stelling. Het is de moeder de vrouw die aan het roer staat. Dat juist dit het thema is in mijn eerste Boekenweek, als eerste vrouwelijke directeur van de CPNB, is gek, maar ook fijn. Vanuit mijn eigen vrouw en moeder zijn kan ik het me makkelijker permitteren er uitspraken over te doen. Als man had ik het bijna niet goed kunnen doen. Dat er zoveel commotie ontstond, vond ik fascinerend. Ook de reactie van sommige auteurs om de Boekenweek te willen boycotten; dat voelde voor mij toch een beetje als je eigen feestje verpesten. We vieren immers het boek.'
Kim Schoof las Jan Fontijns Moederskinderen. Over moeders en zonen. 'Toch laat Moederskinderen vooral zien hoe verschillend de artistieke omgang is van al deze mannen met hun moeders. Niet om de onhandige aankondiging van het Boekenweekthema goed te praten, maar toch: moeders zijn en blijven, niet toevallig, een intrigerend thema in de wereldliteratuur.'
Plus de Boekenweekuitgaven:
- Dries Muus over Murat Isiks Mijn moeders strijd: 'Alleen mager in omvang. [...] Dat is een gelukkige keuze, net als Isiks besluit om zich ver te houden van nadrukkelijke dramatisering: het verhaal is van zichzelf al even krachtig als hartverwarmend.'
- Maarten Moll over Jan Siebelinks Jas van belofte: 'Jas van belofte is een tam boek. Dat komt doordat Siebelink al zijn thema's in nog geen negentig pagina's heeft gepropt, waardoor eigenlijk niets helemaal uit de verf komt en het woord afgeraffeld opspeelt.'
En op de geschiedenispagina: Markante Amsterdammers. Portretten van Amsterdammers die de stad kleur geven, samengesteld door Koen Kleijn. Carolus van Doornen schrijft er over Loe Lap.
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke zaterdag. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
Coverboy van het aprilnummer van Vrij Nederland is Peter Buwalda. Jeroen Vullings interviewde hem en besprak Otmars zonen [fragment]. Over karakter en thematiek: 'Bij mijn ontstaan vragen en kwesties tijdens het componeren van een verhaal. Vrijwel iedereen in Otmars zonen is behept met onzichtbare bedradingen, vreemde, onderhuidse motieven om dingen wel of niet te doen. De roman is de plek om die geheime circuits bloot te leggen. Dat is mijn opvatting van een psychologische roman.' Over het proces: 'Ik heb de afgelopen twee jaar achttien uur per dag gewerkt, achtereen - ook met Oud en Nieuw. Zes uur per etmaal bracht ik door in de slaapkamer, de andere uren zat ik hier aan tafel. Af en toe, omdat ik stram werd, ging ik daar liggen en dan was ik meteen weg. Na vijf, zes minuten schoot ik wakker en ging ik door. Willem Holleeder krijgt in Vught meer frisse lucht dan ik, dacht ik vaak.' Over zijn ambitie: 'Ik wil iets maken dat je niet kapot kunt stampen, iets dat sterker is dan ikzelf. Het kunstwerk moet veroveren. Harder zijn dan ik. Ik ben veroverd door een aantal boeken die ook als iedereen daaroverheen zeikt, er voor mij niet minder van worden.'
Dat is gelukt, betoogt Vullings verderop in Vrij Nederland: 'Peter Buwalda heeft de door hemzelf in zijn debuutroman Bonita Avenue [fragment | toelichting door de vertaler] opgeroepen belofte van oeuvrebouwer overweldigend ingelost.' En: 'Ik kan mij zo voorstellen dat de lezer die geamuseerd gegijzeld wordt door Buwalda’s vertelvaart en de anekdotische rijkdom van zijn extended family-saga niet direct stilstaat bij deze onderhuidse laag. Maar van meet af aan komt die tot uiting, in de taal.' Ja: 'De taal van Buwalda, als begenadigd metaforensatraap der letteren, doet oneindig genieten.' En: 'Een doorsneeschrijver gebruikt zijn taal alleen om een verhaal voor het voetlicht te brengen, waar Buwalda de bij hem zo omspelende taal inzet om tig verhalen tegelijkertijd te vertellen en dat ene particuliere verhaal zo te laten verzinken in de vele verhalen die onze wereld biedt – die van de mythes en de literatuur, vandaar ook zijn talrijke literaire verwijzingen.'
Maar er is meer dan Buwalda. Mischa Cohen sprak Bianca Stigter, over de vernieuwde Atlas van een bezette stad. 'Vervolgens ging ik me afvragen: waar zaten die Duitsers überhaupt in bezet Amsterdam en waar zat trouwens alles en iedereen? Het verzet, landverraders, onderduikers? Waar waren de gaarkeukens, waar kocht je zo'n gele ster, waar werd Vrij Nederland gemaakt, Het Parool gedistribueerd? Er waren allerlei Duitse kaarten, zoals de beruchte stippenkaart uit 1941 waarop elke stip staat voor tien joodse inwoners. Maar nergens een handzaam overzicht.'
En Carel Peeters' 'Literaire kroniek' gaat over dubbelzinnigheid aan de hand van Jeroen Linssens Hebzucht en Sander Bax' De literatuur draait door [onze recensie]. 'De vruchtbare dubbelzinnigheid in kunst en literatuur staat ondertussen haaks op de steeds groter wordende behoefte aan ondubbelzinnige antwoorden in de hedendaagse werkelijkheid: door de verrechtsing van het wereldbeeld, door een nieuwe behoefte aan gezag en autoriteit. En door een nieuwe behoefte aan grenzen en beperkingen: in geografisch opzicht, in het uiten van je mening en in de moraal. [...] In dit licht gezien krijgen dubbelzinnigheden weer hun aantrekkelijke kanten.'
Vrij Nederland verschijnt elke maand; elk kwartaal verschijnt er een special. Vrij Nederland is te koop bij het Nieuwscentrum.
In NRC bespreekt Hannah van Wieringen Moederschap van Sheila Heti, ze noemt het 'een veelstemmig, diep persoonlijk boek'. Daarnaast van Thomas de Veen een recensie van het Boekenweekgeschenk van Jan Siebelink, Jas van belofte. Hij is niet enthousiast over de novelle: 'Stijl en schrijftechniek bepalen de geloofwaardigheid van zo’n romanwerkelijkheid, en op dat punt presteert Siebelink onder zijn eigen maat. Hij grossiert in krukkige dialogen en bleke bewoordingen, het verhaal wankelt door een weinig dwingende structuur en opzichtige symboliek (die jas). Een plotlijntje met een gestorven baby wordt zo ook goedkoop effectbejag, in plaats van iets dat kan ontroeren. En Nynke van Verschuer las Mijn moeders strijd, het Boekenweekessay van Murat Isik, waarin de schrijver zijn moeder Aynur laat 'opvallen, stralen zelfs'.
'In een fraaie roman over een opstandige jongen laat de schrijver opnieuw zijn grote kracht zien,' staat er boven Sebastiaan Korts bespreking van Wessel te Gussinklo's nieuwe roman De hoogstapelaar [fragment]. Hij geeft het boek vijf ballen. Verder Rob Hartmans over Frits Botermans biografie van Oswald Spengler: 'Uit zijn boek wordt heel duidelijk dat het niet alleen zinloos maar ook gevaarlijk is om uit een verlangen naar quasi-diepzinnigheid of intellectuele gemakzucht klakkeloos "de oude karresporen uit het verleden" te volgen, omdat die je onveranderlijk naar oude valkuilen zullen leiden. En hoe diep die kunnen zijn, kan iedereen sinds 1933 weten.'
Van Michel Krielaars een stuk over Maria Stepanova's Voorbij het geheugen. 'Op zoek naar haar familiegeschiedenis vond de Russische dichter Maria Stepanova (1972) weinig tot niets. En juist dat maakt haar Voorbij het geheugen zo bijzonder. Het is namelijk geen familiegeschiedenis, zoals de ondertitel suggereert, maar een persoonlijke, literair-filosofische zoektocht naar wat je als gewoon mens kon overkomen in de Sovjet-Unie van de twintigste eeuw,' merkt hij onder andere op. Nynke van Verschuer wijdt een recensie aan Paul Verhaeghes Intimiteit. 'Verhaeghe schrijft zoals een roofdier jaagt: in steeds kleiner wordende cirkels trekt hij om zijn onderwerp heen, totdat hij er op het juiste ogenblik op duikt en de waarheid blootlegt. Het is een sublieme vertelling. Want de waarheid is even pijnlijk als inspirerend: namelijk dat vaak niet het individu ziek is, maar dat we leven in een maatschappij die de zieke onderdelen van onze persoonlijkheid aanspreekt en uitvergroot, soms tot op een ondraaglijk punt.'
Thomas de Veen sprak met Manon Uphoff over haar nieuwe roman Vallen is als vliegen [fragment]. '[D]at was een enorme worsteling, om voor dit onderwerp een krachtige verbeelding te vinden die het persoonlijke overstijgt, waarin er rijkdom is van taal en vorm en beelden. Maar ik dacht: als ik als schrijver nog iets wil kunnen zijn, moet ik die zoektocht maken. Anders zijn er geen passende woorden voor mijn ervaringen. Als die woorden er niet zijn, is het alsof de ervaringen er niet zijn. Dan is er geen taal voor wat ik ben,' zegt Uphoff onder meer in het interview.
Korter:
- Judith Eiselin over Sander Kollaard, Uit het leven van een hond [fragment]: 'De beheerste grilligheid, de schijnbare, speelse willekeur houdt het boek spannend en staat tegelijkertijd in dienst van het thema: de betrekkelijkheid van alles, van waarheid, van fictie, en hoe mooi dat zijn kan.'
- Rob van Essen over Daisy Johnson, Veenland [fragment]: 'Johnson [is] een groot, eigenzinnig talent, een veelbelovende schrijver voor lezers die hun onrust graag aangewakkerd zien.'
De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op Nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.
In De Groene Amsterdammer van deze week uitgebreid artikel van Stephan Sanders over de Nederlandse William M. Kelleys A Different Drummer. ‘Het is alsof Kelley zich met zijn roman uit ’62 buiten de “tijdgeest” heeft geplaatst en die ook weer heeft overstegen.’ Het ontluisterende aan A Different Drummer is volgens Sanders ‘het psychologische inzicht en de kennis die Kelley heeft over “his white fellow Americans”’ waarmee hij ‘alle nuances die ook wit Amerika kenmerken’ blootlegt. Dichters & Denkers staat verder in het teken van de Boekenweek. Marja Pruis trapt af met een essay over de aanwezigheid van kinderen en het moederschap in het werk van vrouwelijke schrijvers, of juist de afwezigheid daarvan in het werk van mannelijke schrijvers. Ook is een ingekorte voorpublicatie van Marian Donners bijdrage aan De nieuwe feministische leeslijst opgenomen. Hierin bespreekt zij waarom vrouwen zo vaak de verzorging van kinderen op zich nemen, aan de hand van Nancy Chodorows Waarom vrouwen moederen. Wat Waarom vrouwen moederen volgens Donner zo goed maakt is dat ‘Chodorow een andere manier biedt om naar de samenleving te kijken, een die ons eraan herinnert dat wat we voor vanzelfsprekend houden het niet hoeft te zijn’.
Xandra Schutte bespreekt Anne Enrights Making Babies en Rachel Cusks A Life’s Work, die beide onderdeel zijn van de groeiende canon van moederschapsboeken. Schutte: ‘Cusk en Enright waren de eersten die van binnenuit schreven over de ontstellende lichamelijke verandering die ze doormaakten tijdens hun zwangerschap en over het geweld van de bevalling’. Volgens Christiaan Weijts moet je voor diepgravender inzichten in moeder-zoonrelaties bij Jan Fontijn zijn. Weijts kreeg bij het lezen van Fontijns Moederskinderen de verdieping die hij mist bij verhalen van mannelijke schrijvers over hun moeders: ‘Fontijn, onder meer bekend als biograaf van Frederik van Eeden, verruimt het begrip naar niet alleen het lievelingskind, maar ook naar het kind dat naar moederliefde verlangt, of dat opgroeit zonder vader.’
In De tweede: Over het zijn en krijgen van een tweede kind gaat Lynn Berger in op ‘de jaloezie van de onttroonde oudste, het effect van herhaling op de vorming van herinneringen, de neiging de tweede en eerste met elkaar te vergelijken’, schrijft Femke Essink. De tweede is volgens Essink een vlot boek : ‘Elke afdaling in de academische literatuur wordt ingezet door Bergers begrijpelijke vragen over haar eigen standaardgezin, waardoor persoonlijke ervaring en wetenschappelijke expertise in dienst van elkaar komen te staan.’ Joost de Vries onderzoekt hoe de vrouw wordt weergegeven in Jan Siebelinks Jas van belofte, het Boekenweekgeschenk van dit jaar. Volgens De Vries geldt hiervoor hetzelfde als voor al Siebelinks boeken: ‘je moet openstaan voor een zekere romantiek om het te kunnen appreciëren’. In Jas van belofte bestaan vrouwen ‘bij de gratie van de hoofdpersoon, Arthur Siebrandi’, schrijft De Vries. Is dat niet wat onfeministisch? De Vries: ‘Arthur Siebrandi leeft voor zichzelf en dat is misschien niet hoe mensen, om Philip Roth te parafraseren, “zouden behoren” te leven, maar hoe genoeg mensen écht leven. En echt leven, dat is toch wat je zoekt in literatuur.’
In Het einde brengt Rosa van Gool een ode aan Peter van Gestel, die ‘de Nederlandse literatuur met zijn boeken naar een hoger plan’ tilde ‘door jonge lezers serieus te nemen’. ‘In een halve eeuw kwam Van Gestel tot een origineel, gevarieerd en veel bekroond oeuvre van meer dan dertig boeken, waarvan Mariken (1997) en Winterijs (2001) de hoogtepunten vormen,’ schrijft Van Gool.
De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.
