Anne Enright & Olga Tokarczuk (het recensieoverzicht van de week van 20 mei 2020)

In Het Parool een interview van Marjolijn de Cocq met Boris Dittrich over zijn roman Terug naar Tarvod, over de liefde tussen een Nederlandse jongen en een getrouwde Israeliër tijdens een zomer op een kibboets: ‘“Het is fictie, al bevat het veel autobiografische elementen,” benadrukt Dittrich, die in de zomer van 1977 zelf in de kibboets Dovrat bij de berg Tabor werkte, waarin Tarvod te herkennen valt. [...] Het schrijven van een roman smaakt absoluut naar meer, zegt Dittrich. “Het heeft een la in mijn emoties opengetrokken.” Maar bij de vraag of hij hierdoor ook is gegroeid als schrijver ­hapert hij. Dan volgt een aarzelend ja. “Wat me als schrijver soms in de weg zit, is dat ik jurist ben. En dat ik heel veel wil uitleggen. Mijn ­redacteur zegt, als ik iets nog meer wil verduidelijken: “Dat kan wel weg, je moet de lezer meer ruimte geven.”’

Dieuwertje Mertens bespreekt de heruitgegeven debuutroman uit 1946 van de Amerikaanse Ann Petry, ‘de eerste bestseller van een vrouwelijke Afro-Amerikaanse auteur’. In De straat ziet de zwarte, alleenstaande jonge moeder Lutie Johnson haar Amerikaanse droom om weg te komen uit haar flatje in Harlem gedwarsboomd. ‘Petry beschrijft het zwarte perspectief op een manier die niet karikaturaal is (zoals zwarte personages vaak in boeken van witte auteurs van die tijd in bijrollen werden opgevoerd als clownesk, dom, dienstbaar, crimineel en seksueel losbandig). Maar ze laat ook zien wat het betekende om een (knappe) zwarte vrouw te zijn en zowel door witte mannen en vrouwen als zwarte mannen als hoer of sloof te worden gezien. Dit maakt de wereld een bedreigende, vijandige en vernederende plek.

Luties woedende ondertoon staat het verhaal niet in de weg, maar maakt haar verbolgenheid over zoveel onrecht invoelbaar. Hoe ontsnap je aan het onwrikbare vooroordeel van ‘de ander’; de witte in dit geval? vraagt ze zich af met haar scherpe, analytische, sociologische blik. Lutie Johnson maakt op onvergetelijke wijze inzichtelijk hoe racisme alle gebieden van een mensenleven aantast.’

‘Een buitengewoon intelligent, prikkelend debuut’ en ‘een genuanceerde sciencefictionroman over kunstmatige intelligentie’, oordeelt recensent Dries Muus over De onvolmaakten van Ewoud Kieft. Een ‘Gena’, een app die de laat-21ste-eeuwse mens bijstaat als begeleider, raadgever en persoonlijk assistent, vertelt het verhaal van haar ontspoorde protégé Cas. ‘Kieft gaat gemakzuchtig engagement of voorspelbaar ondergangsdenken uit de weg. En hij vermijdt de valkuil van minder geslaagde toekomstromans die het leven in pakweg 2063 voorstellen als een optelsom van existentiële en maatschappelijke vraagstukken. Cas’ onbehagen wordt evenzeer geïllustreerd door zijn grote ontsporing als door zijn kleine huiselijke irritaties – bijvoorbeeld als Gena hem aanraadt om ‘iets meer vezels te kiezen’, net als hij zin heeft ‘om wat friet te printen’. Speels en serieus dringt Ewoud Kieft diep door in de eeuwige, universele worsteling: de schaduwkanten van vrijheid en de kern van onze individualiteit.’

Het was een moeilijk boek om te schrijven, vertelt Kate Mosse aan Marjolijn de Cocq over Stad van tranen, het tweede deel in een vierdelige reeks historische romans over de hugenoten. De oude binnenstad speelt een hoofdrol in deze 'liefdesbrief aan Amsterdam’. ‘Ik moest van vanuit nul diep de geschiedenis van Amsterdam in. Ik heb archieven geraadpleegd, musea, bibliotheken; ik heb naar muziek geluisterd, kunst bestudeerd, door Amsterdam gezworven om het onder mijn huid te krijgen. Want alleen dan kun je de geschiedenis levend maken. Wat ik doe met dit boek – en dat beoog ik met al mijn boeken – is de geschiedenis laten spreken en de verhalen vertellen van vrouwen die níét de geschiedenisboeken hebben gehaald.’

Kort:

• Met zijn negende roman lukt het Peter Høeg nog altijd niet zijn doorbraakroman Smilla's gevoel voor sneeuw te evenaren, schrijft Dirk-Jan Arensman over Door jouw ogen. Het draait om een methode waarmee herinneringen van getraumatiseerde mensen kunnen worden omgezet in hologramprojecties. ‘Een fantasievol uitgangspunt, dat in handen van Stephen King waarschijnlijk tot bloedstollende verwikkelingen had geleid. Bij Høeg zijn vooral die jeugdscènes best onderhoudend, maar suspense is in het vervolg helaas ver te zoeken.’
• Het ‘laat veel vragen open, maar maakt in elk geval nieuwsgierig naar Auerbachs oeuvre’, aldus Hans Renders over Tekenares van Montparnasse. Het eigenzinnige kunstenaarsleven van Edith Auerbach door Pauline Broekema. ‘Er is gek genoeg niet één kunstwerk of foto in deze levensbeschrijving afgedrukt. De verklaring daarvoor staat in het nawoord. Een dezer dagen verschijnt een catalogus van tekeningen en schilderijen bij een tentoonstelling in Museum Belvédère in het Friese Oranjewoud, met een ‘biografische schets’ van Pauline Broekema.’
• Een klassieker die je gelezen moet hebben volgens Dieuwertje Mertens is Louis-Ferdinand Célines Dood op krediet: ‘In de eerste plaats lees je deze roman omwille van de fenomenale stijl. De roman is een hartstochtelijke, inktzwarte tirade tegen de mensheid. De zinnen van verteller Ferdinand zijn furieus, koortsachtig, vilein, zwartgallig en bedwelmend. Hij beschrijft hoe banaal, hypocriet en weerzinwekkend de mens is. De moraal van het verhaal: we zijn allemaal belachelijke wezens, gedoemd te mislukken.’
• Boekverkoper Martijn Batenburg van Scheltema beveelt in de rubriek ’Naar bed met’ de roman Orkaanseizoen [fragment] aan. ‘Lange zinnen schrijven is een kunst waar veel auteurs zich de vingers aan branden. Zo niet de Mexicaanse Fernanda Melchor; haar soms paginalange zinnen razen, denderen en laten je niet meer los.’
• Uit het nieuwe boekenaanbod kiest Het Parool in de rubriek Signalement de uit het Duits vertaalde roman De smaak van wilde peren [fragment] van Ewald Arnz; een nieuwe editie van de klassieker De woestijn van de tartaren van Dino Buzzati; het debuut Steen, papier, schaar van Elizabeth Day, bekend van het succesvolle Het feest; De meisjes zonder naam door ‘de nieuwe Zweedse thrillerkoningin’ Mikaela Bley; Michael Bijnens’ roman Het beste uit onszelf, waarin een New Yorkse stand-upcomedian na jaren zijn vermiste dochter terugziet; en ten slotte De voetprintariër van Kees Aarts, over het streven naar een zo klein mogelijke ecologische voetafdruk.

De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke zaterdag. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.