Marieke Lucas Rijneveld, Wim Hazeu & Oscar van den Boogaard (de boekbesprekingen in de week van 21 februari 2018)
26 februari 2018Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften, waarin dit keer aandacht voor Oscar van den Boogaard, en verder: Joost Zwagerman, Gerard Koolschijn, Jolande Withuis, Anet Bleich (Trouw), Carlo Rovelli, Drago Jancar, Nathan Englander (de Volkskrant), Anna Minton, Floor Milikowski, María Gainza, Willy Vlautin (NRC) Marieke Lucas Rijneveld, Wim Hazeu en Yuri Slezkine (De Groene Amsterdammer), Jaron Lanier, Tommy Wieringa, P.C. Emmer (Vrij Nederland), Anet Bleich en Sytze van der Zee (Elsevier).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
Stijn Fens onderzoekt in De Verdieping Joost Zwagermans religieuze poëzie in Wakend over God. In Elst hebben ze er enkele op muziek gezet en in de kerk gezongen. 'Als je dit soort gedichten leest in een schouwburg of een bibliotheek is het anders. Op het moment dat je André Hazes, Frank Boeijen of Herman van Veen leest of zingt in een kerk, in een liturgische setting, gebeuren er andere dingen. Dan komt er een dialoog tot stand.' En voor de Fiets- en Wandelbeursbijlage schreef Wim Boevink over reisliteratuur. 'Reizen omvat een verplaatsing, weg van huis. Er is, vanaf het moment van vertrek, van alles mogelijk. Zelfs een niet terugkeren kan niet worden uitgesloten. Die ongewisheid is deel van de charme van het reizen. Reizen is een avontuur, ook als de bestemming Amersfoort is, want in essentie is alles er vreemd, zelfs als je er vaker was. Maar de mooiste reizen maakte ik niet zelf; die werden gemaakt en beschreven door anderen.' Over Céline, Chatwin, Fermor.
In Letter & Geest een groot interview met Platovertaler Gerard Koolschijn (Plato’s oplossing voor de planeet [fragment]): 'Trump is precies het menstype dat Plato als grootste bedreiging ziet. De gruwel dat in onze zogenaamd beschaafde, democratische wereld toch weer de ergste vorm van onze diersoort is komen bovendrijven: de mens die in staat is alle andere diersoorten uit te roeien om plaats te maken voor zichzelf en die alles wat mooi is vernietigt voor zijn korte-termijngenot en zijn wezenloze producten. De mens zal een vernietigende diersoort blijven en uiteindelijk ook zichzelf vernietigen.'
Recensies. Janita Monna looft Willem Jan Ottens nieuwe bundel Genadeklap ('Het zijn vertellingen, parabels soms, allemaal gevat in stuwende, ritmische, klankrijke taal.'), en Paul van der Steen weegt Jolande Withuis' Raadselvader. Kind in de Koude Oorlog [onze recensie met fragment]: 'De verbazing en verontwaardiging achteraf zijn nooit ver weg. [...] Tegelijkertijd toont Withuis compassie en genegenheid. Echt onaardig was haar vader niet. [...] Withuis’ aanklacht tegen de beknotting van het zelfdenkende en zelfvoelende individu door dwang- en dwaalleren [komt] aan bij de lezer.'
Jann Ruyters las Oscar van den Boogaards Kindsoldaat [fragment], en is niet enthousiast: 'Meer dan het noodzakelijke "enige, echte" familieverhaal biedt Kindsoldaat een verzameling van familieverhalen en een veelheid aan personages, kleurrijk wel, maar vluchtig,' schrijft ze, en: 'Een in stijl en sfeer rijke, maar niet erg bevredigende roman.' En het Boek van de Week is Anet Bleichs De stille diplomaat. Max van der Stoel 1924-2011. Co Welgraven: 'Wat ook een verdienste is, is dat Bleich ondanks die waaier van onderwerpen en invalshoeken én de diepgang van het boek onder de 500 bladzijden is gebleven, dat is tegenwoordig een bescheiden omvang voor dit genre. Kortom: een biografie van grote klasse.'
Korter:
- Gerwin van der Werf over Gabriel Tallent, Mijn allerliefste schat: 'Gabriel Tallent schreef met groot vakmanschap en pijnlijke precisie een gruwelijk boek.'
- Beeldboek van de Week is Sanne de Wilde, The Island of the Colorblind.
- Ronald de Rooy over Roberto Saviano, De kinderen in de sleepnetten: 'Saviano [schetst] opnieuw een wereld die ons bizar en onwerkelijk lijkt.'
- Monique de Heer over Sophie Hannah, Heb je haar gezien?: 'De apotheose [...] is zo bizar, dat ze afbreuk doet aan de opgebouwde spanning.'
- Rob Schouten over Ali Smith, Herfst [onze recensie | fragment | evenement]: 'Een sensorische roman waarin , tussen de puinhopen van het Britse post-Thatcher tijdperk, de brexit, het dagelijkse rotnieuws, twee mensen ontvankelijk zijn voor de poëzie in het bestaan, de totale ervaring, leven en dood niet als beangstigende maar als bevrijdende evenementen,' en 'een experimentele roman zoals er niet veel geschreven worden, een poging andere dimensies met woorden aan te raken'.
- Annemarie Terhell over Lenneke Westera, De muizen: 'Westera houdt de zuivere toon knap vol en laat Fien onderweg zelfs nog een ontwikkeling doormaken.'
- In 'Vandaar dit boek' Guus Luijters over Rapenburgerstraat 1940-1945: 'Ik probeer het onzichtbare zichtbaar te maken. Maar hoeveel informatie je ook verzamelt, tot de kern kom je nooit.'
De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
Martijn van Calmthout interviewde Carlo Rovelli over het verschijnen van diens nieuwe boek Het mysterie van de tijd. Het interview vond niet, zoals gehoopt, plaats op een plein in Italië, maar via de telefoon. Rovelli werkt namelijk in stilte. Over het onderwerp van het boek zegt Rovelli: 'Ik wilde iets anders. Iets moeilijk. Iets waar ik me ook het hoofd over breek. Dat is tijd.' Zijn boeken worden zeer toegankelijk genoemd.
Emilia Menkveld heeft Die nacht zag ik haar van Drago Jancar gelezen (vertaling door Roel Schuyt). Ze geeft vier sterren: 'Prachtig monument voor een dapper echtpaar dat verstrikt raakte in de geschiedenis.' Hans Bouman geeft ook vier sterren, maar dan aan Weerzien in het midden van de aarde van Nathan Englander (vertaling door Nicolette Hoekmeijer). 'Door cruciale historische gebeurtenissen en mondiale politieke en morele kwesties terug te brengen op het persoonlijk niveau van twee mensen en hun onderlinge machtsverhoudingen, ontdoet Englander ze van hun abstractie en distantie. En flikt hij het opnieuw: de lezer bij de strot grijpen.'
Marjolijn van Heemstra (auteur van En we noemen hem [fragment | onze recensie]) schrijft over het vermengen van feiten en fictie. Rob Gollin heeft naar aanleiding van de opening van het wielerseizoen Koersen over kasseien en kiezelstenen in Nederland van Martijn Sargentini gelezen en neemt het advies van de auteur ter harte: 'Je moet er met liefde aan beginnen.' Hij geeft drie sterren.
Jeroen van Merwijk schreef een pleidooi voor vergeten auteur Herman Pieter de Boer: 'Lees hem en u kunt niet ophouden.' Oogzenuw van María Gainza krijgt van Arjan Peters vier sterren. 'Monteren is Gainza's specialiteit. En passant kan ze ook corrigerende tikken uitdelen.' Joost Pollmann las twee activistische, grafische, journalistieke boeken over de vluchtelingencrisis. Dem Krieg entronnen van Olivier Kugler krijgt vier sterren van hem en Threads from the Refugee Crisis krijgt vier sterren.
In het magazine een interview door Aleid Truijens met Jolande Withuis, auteur van Raadselvader [onze recensie met fragment]. Ze schreef de roman over haar communistische vader: 'Mijn vader was niet gevoelloos, hij was gepantserd.'
In het kort:
- Nadia Ezzeroili over Spiegel spiegel schouder [fragment] van Dorthe Nors: 'Sinistere roman op onderkoelde toon geschreven' (vijf sterren).
- Persis Bekkering over Rivieren keren nooit terug [fragment] van Joke J. Hermsen: 'Een onevenwichtig boek' (drie sterren).
- Martijn van Calmthout over In search of Mary Shelley van Fiona Sampson: 'Meeslepende biografie' (vier sterren).
- Bo van Houwelingen over Dryocopus van Owen Donkers: 'Het onopmerkelijke leven van de schrijver in korte, droge zinnetjes' (drie sterren).
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
Meer/minder
Marjolijn de Cocq interviewt Miquel Bulnes over zijn tweede historische roman Reconquista [fragment]. Het is een verhaal 'vol intriges en allianties, liefde en broedermoord'. De mooiste stukken in het boek om te schrijven vond hij die 'waar de hovelingen elkaar te lijf gaan met stekelige gedichten.' In de rubriek 'Naar bed met' iemand uit onze eigen boekhandel! Joop Hopster tipt Raadselvader van Jolande Withuis [zijn recensie met fragment].
Daniel Cole kan volgens Hans Knegtmans 'geweldig uit de voeten met dialoog en actie'. Het boek Marionet 'is een dijk van een pageturner.' Dieuwertje Mertens heeft Wie weet gelezen, van Jannah Loontjes. Het boek is volgens haar een 'indrukwekkend portret van deze tijd, en had makkelijk kunnen blijven steken in een plotloze illustratie, maar toch heeft de roman vaart'.
De legende van Mata-Hari blijft fascineren en nu is er een nieuwe biografie. Moed en overmoed. Leven en tijd van Mata-Hari [onze recensie] van Angela Dekker en Jessica Voeten is volgens Hans Renders 'een prachtig spiegelpaleis' met nieuwe informatie.
Dirk-Jan Arensman las De kiezers van Jonathan Dee (vertaald door Aleid van Eekelen-Benders en Mariella Duindam) en concludeert: 'Een virtuoos, veelstemming portret van een gemeenschap.'
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke zaterdag. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
Van Bernard Hulsman deze week een stuk over Anna Mintons Big Capital. Who is London for? ('een aanklacht tegen de uitverkoop van Londen aan het grootkapitaal') en Floor Milikowski's Van wie is de stad. De strijd om Amsterdam ('een levendig en kritisch verslag van de snelle recente sociaal-economische veranderingen in de hoofdstad'). Daarnaast bespreekt Thomas de Veen Oscar van den Boogaards Kindsoldaat, dat volgens hem 'vooral interessant is als bekentenisliteratuur, maar niet als literair kunstwerk' [fragment].
Ger Groot las María Gainza's Oogzenuw. '[Imposant] is de manier waarop Gainza bijna spelenderwijs een eenheid weet te smeden tussen leven en kunst,' vindt hij. Bertram Mourits recenseert Reckless Daughter: A Portrait of Joni Mitchell van David Yaffe. 'Er staat veel interessants in dit boek. [...] Maar dit is niet het definitieve levensverhaal over Joni Mitchell, daarvoor gaat het aan hijgerigheid grenzende enthousiasme toch te veel op de zenuwen werken,' aldus Mourits. En Jan van Mersbergen sprak met Willy Vlautin over diens Laat me niet vallen [fragment]. 'Niemand kon geloven dat ik een roman kon schrijven. Ikzelf ook niet. Ik was geen slimme leerling maar miste geen dag op school. Ik werkte hard. Nooit een dag gemist. Ik was goed genoeg om misschien op het postkantoor te kunnen werken. En ik schreef dus,' zegt Vlautin in het interview.
Verder:
- Mischa Spel over Leo Samama, Het Strijkkwartet (vier ballen)
- Margot Dijkgraaf over Didier Decoin, Vissen voor de keizer (vier ballen)
- Obe Alkema over Sasja Janssen, Happy (vijf ballen) [fragment]
- Jan Donkers over Ross Raisin, Een natuurtalent (vier ballen)
- Kees Versteegh over Juan Linz' Crisis, Breakdown and Reequilibration (vijf ballen) en How Democracies Die van Steven Levitsky en Daniel Ziblatt (vier ballen)
- Pien van der Hoeven over Hélène van Beek en Louis van de Geijn, Krantenpaus (drie ballen)
- Kester Freriks over Mathijs Deen, Over oude wegen (vier ballen)
De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op Nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.
In de vernieuwde Vrij Nederland geen boek van de maand meer, wel een bespreking van The dawn of the new everything. A journey through virtual reality door Sander Pleij. Jaron Lanier, 'de vader van virtual reality' en 'een wonderlijke man in een wonderlijke wereld', schreef dit boek en daarmee ook zijn eigen levensverhaal. 'Het mag een rare combinatie voor een boek zijn: een levensverhaal verweven met de eerste stappen van virtual reality, maar naar het einde toe begin je te begrijpen wat er gebeurt.'
Jeroen Vullings schrijft over het schijnbare verschil tussen de stedelijk georiënteerde schrijver en die van het platteland. Op basis van verschillende titels (Onder een hemel van sproeten van Alex Boogers, Heilige Rita van Tommy Wieringa [fragment]), concludeert hij: 'Kijk je voorbij de familiedrama's en de jeugdherinneringen, dan is de provincie, de polder, braakliggend literair terrein.'
Carel Peeters wijst erop dat gezonde schizofrenie niet verkeerd is. Volgens hem is P.C. Emmer, de schrijver van Het zwart-wit denken voorbij 'blijven steken in het aanbrengen van positieve nuances en het met cijfers reduceren van de betekenis van de slavenhandel'. Een nuchtere houding aannemen, zoals Emmer betoogd, is te veel gevraagd volgens Peeters.
Vrij Nederland verschijnt elke maand; elk kwartaal verschijnt er een special. Vrij Nederland is te koop bij het Nieuwscentrum.
Eric Vrijsen bespreekt De stille diplomaat. Max van der Stoel 1924-2011, de biografie die Anet Bleich scheef over de politicus. Het is 'min of meer' een hagiografie volgens Vrijsen: 'Duidelijk wordt dat Van der Stoel in Bleichs ogen de Nobelprijs voor de Vrede had moeten krijgen.' Hij geeft drie sterren.
Verslaggever van beroep, de herinneringen van Sytze van der Zee, krijgt van Gerry van der List twee sterren. 'Een goede redacteur had in het boek flink wat kreupelhout kunnen weghakken.
Elsevier is te koop bij het Nieuwscentrum.
Mischa de Vreede schreef naar aanleiding van het verschijnen van Wim Hazeus biografie [fragment] voor De Groene een stuk over haar vriendschap met Lucebert. 'Hazeu laat ons vanaf het eerste begin van zijn biografie alles meebeleven: de armoede, het dakloos zijn, de zwerftochten door stad en land. En, al gauw, de erkenning. Daarnaast vooral de werklust, het onophoudelijke, bijna dwangmatige tekenen en schilderen. En het schrijven, het altijd en overal schrijven. Voeg daarbij het gedoe dat hoort bij succes hebben en beroemd zijn,' merkt ze onder meer op. Daarnaast van Kees 't Hart een bespreking van De avond is ongemak, het romandebuut van Marieke Lucas Rijneveld [fragment]. 'Rijneveld schreef een beklemmende roman, waar je urenlange, sombere en zelfmedelijdende overpeinzingen bij kunt houden. Maar wat een schrijfkracht, wat een beeldverlangen, wat een schrijfmoed, ik werd er helemaal vrolijk van,' aldus 't Hart.
Raymond van den Boogaard recenseert verder Het huis van de regering I van Yuri Slezkine [fragment uit de Engelse editie]. 'Hij meent dat het sovjetcommunisme een religieuze sekte wás,' stelt Van den Boogaard. 'Literair is dat wellicht een aansprekend idee – Slezkine lijkt zichzelf als een soort Dostojevski te zien, die langs de weg van anekdotische gegevens een morele toestand betrapt. Voor een historicus is zo’n invalshoek echter een beperking.' En: 'Even afgezien van deze religieuze visie, die Slezkine onderbouwt met honderden pagina’s vergelijkende godsdienstgeschiedenis, is Het huis van de regering een originele, spectaculaire bijdrage aan de historiografie van de Sovjet-Unie vóór 1940.'
De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.
